OKUL DIŞI ÖĞRENME ORTAMLARI

... konulu sunumlar: "OKUL DIŞI ÖĞRENME ORTAMLARI"— Sunum transkripti:

1 OKUL DIŞI ÖĞRENME ORTAMLARI

2 Okul dışı öğretimin önemli özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
Okul dışı öğretim okul binası dışındaki kişi, alan, kurum ve kaynakları kapsar. Okul dışı öğretimin eğitim-öğretim süreci içerisinde öğretim programı kazanımları doğrultusunda yapılması esastır. Okul dışı öğretimin planlı ve programlı öğrenme yaşantılarını içermesi gerekir. Okul dışı öğretim öğrencilerin bireysel deneyimlerine dayanır. Okul dışı öğretimde öğretmen-öğrenci ilişkisi hiyerarşik değildir.

3 Sınıf dışı eğitim müfredatın zenginleştirilmesi için sınıf dışında yapılan tüm etkinliklerdir.
Sınıf dışı eğitim, öncelikle çevre ile ilgilidir. Sınıf dışı eğitim, plansız-programsız bir eğitim değildir. Her eğitim programında olduğu gibi sınıf dışı eğitimde de bir içerik vardır ve bu içeriğin anlamlı mantıksal bir çatısı bulunmaktadır. Buna bağlı olarak sınıf dışı eğitim programında içeriğin, şu üç boyutu içermesi beklenir: Etkinliklerin özenle seçilmiş olması: Etkinliklerin program amacına göre seçilmesidir. Öğrenme süreci: Öğrenme sürecinde, eğitime katılan tüm bireylerin etkinliklere aktif olarak katılabilmesidir. Programın akademik disiplin içinde hazırlanmış olması: Konuların bütünlük içerisinde sunulmasıdır.

4 Okul dışı öğretim, informal ve yaygın eğitim değildir
Okul dışı öğretim, informal ve yaygın eğitim değildir. Informal eğitimin yaşamın her alanında etkili olma, belirli bir plan ve programa dahilinde gerçekleşmeme gibi özelliklerinden dolayı, yaygın eğitim de örgün eğitim dışındaki eğitim-öğretim faaliyetlerini kapsamasından dolayı okul dışı öğretimden ayrılmaktadır.

5 Sosyal bilgiler dersi geniş bir yelpazeye sahip olan içeriğini öğreterek öğrencilerin içinde yaşadığı topluma uyumunu sağlarken okul duvarlarının dışına çıkmalı ve öğrencileri toplumsal hayata hazırlamalıdır. Okul dışı öğrenme öğretmen ve öğrencilere eşsiz fırsatlar sunar. Okul dışı öğrenme ortamları sosyal bilgiler için eşsiz deneyenimler sunmaktadır. Sosyal bilgiler öğretimi için okul dışı öğrenmeler kadar zengin bir kaynak yoktur. Sosyal bilgiler öğretim programlarında yer alan sosyal katılım, gözlem, mekanı algılama, değişim ve sürekliliği algılama ile empati gibi beceriler okul dışı öğrenmeyi gerekli kılmaktadır. Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi öğrencilere topluluk duygusu, soyut fikirleri daha iyi kavrama, farklı deneyimler yaşama ve sorumluluk alma gibi önemli becerileri de kazandırır.

6 Okul dışındaki tarihsel yapılar, antik kentler, müzeler gibi eğitim araçlarıyla desteklenen öğretime, okul dışı tarih öğretimi denilmektedir. Tarihsel çevrenin ve kaynak kişilerin sağladığı ilk elden, yazılı olmayan kanıtlarla öğrenciyi karşı karşıya getirmek okul dışı tarih öğretimini gerektirir. Okul dışı tarih öğretimi, iki unsurun öğretimde kullanılmasını içerir. Bunlardan ilki tarihsel çevre, ikincisi sözlü tarihtir. En geniş ifadesiyle tarihsel çevre “Etrafımızı kuşatan geçmişe ait bütün unsurlardır.” Tarihsel yapılar ve müzelerde sergilenen taşınabilir eserler tarihsel çevreyi oluşturur, insanlığın, geçmişten günümüze değişen ihtiyaçlara cevap vermek için geliştirdiği araç ve gereçler, binalar, yollar da tarihsel çevrenin unsurlarıdır. Okul dışı tarih öğretimi, tarihsel çevrenin dışında sözlü tarihi de içermektedir.

7 Sözlü Tarih Bir yöntem olarak sözlü tarih ise yaşayan kişilerin kendi geçmişleri ile ilgili belleklerinin toplumsal olayların, tanıdıkları kişilere dair anlatımlarının ve genel olarak anılarının, mülakat yoluyla kayda geçirilmesidir. Sözlü tarih insanlar etrafında kurulmuş bir tarih türüdür. Kahramanlarını sadece liderler arasın­dan değil çoğunluğu oluşturan ve o ana kadar bilinmeyen insanlar arasın­dan da seçer. Bu yöntemde konu sınırlaması yoktur. Her olay, her hayat öyküsü, her nesne, her merak sözlü tarihe konu olabilir.

8 Tarihin toplumsal anlamını kökten dönüştürmek için bir araçtır.
Sözlü tarihin en derininde yatan derslerden biri bütün hayat hikâyelerinin temsil güçlerinin yanı sıra benzersiz oluşlarıdır. Sözlü tarih, yalnızca uzmanlar için değil, aynı zamanda üni­versite öğrencileri, ilkokul, ortaokul ve lise öğrencileri ile bir topluluğa mensup insanlar için de orijinal projelerini üzerine kurabilecekleri yeni bir temel teşkil eder. Sözlü tarih araştırmaları yaratıcılık ve işbirliğine yatkın olduğu için hem bireysel hem de grup proje çalışmalarına uygun bir yöntemdir.

9 Sözlü Tarihin Faydaları
Bu yöntem genç kuşakların kendilerinden önceki kuşaklarla bağ kurmasını sağlar böylece nesiller arası bağ güçlenir. Delilleri sorgulamayı ve değerlendirmeyi öğrenen öğrencilerin demokratik vatandaş yetiştirmenin önemli bir unsuru olan eleştirel düşünme becerileri artar. Diğer kaynakların sunduğu bulgular için yararlı bir kontrol aracı işlevini görebilir. Öğrenciler bu yöntemle kendilerini başkalarının yerine koymayı öğrenirler. Öğrenciler yaptıkları mülakatlar sonucu ortaya çıkan kanıtlardaki taraflılığı, çelişkiyi ve yorumlama farkını gördükleri için tarihi daha tarafsız değerlendirme becerisi kazanırlar.

10 Öğrencilere sıradan insanların perspektiflerine ve deneyimlerine erişme olanağını verir.
Öğrencilerin ders kitaplarında genellikle göz ardı edilen insanlar ve gruplar hakkında bilgiler edinmesini sağlar. Öğrenci­lerin kilit bir öneme sahip tarihsel değişim ve süreklilik kavramlarını irdelemelerini ve uygulamalarını sağlayacak yararlı bir yol olabilir. Öğrencilerin nezaket, sabır, iletişim kurma, başkalarını dinleme, kendilerini başkalarının yerine koyma gibi temel sosyal becerileri ve insani münasebetleri gelişir.

11 Öğrencinin tarihi sadece çalışmak yerine tarih yapması­na olanak verir.
Sözlü delil toplayan öğrenciler, karşılaştırma yapmak için yazılı kaynaklardan ve kütüphanelerden faydalanma yoluna gidecek ve böylece araştırma becerilerini de geliştireceklerdir. Sözlü kanıtlar araştırılan şeyi “nesne” konumundan çıkarıp “özne” haline getirerek yalnızca daha zengin değil, daha kesin ve daha acı, fakat daha gerçek bir tarihin oluşmasını sağlar. Sözlü tarih uygulamasıyla öğrenci geçmişte yaşamış insanların günlük yaşantılarıyla ilgili bilgi sahibi olur, bunu kendi yaşam koşullarıyla karşılaştırarak değişim ve sürekliliği algılar.

12 Sözlü tarihin eğitim alanında kullanılması, öğrenciyi tarih ders kitabının içinden çıkartıp tarihe bambaşka bir yerlerden yaklaşmasını sağlar. Sözlü tarihin öğrencinin dil becerilerini artırıcı bir yanı da vardır. Öğrenciler yaptıkları mülakatlarla konuşma dilleri­ni, bunları yazıya aktarmakla da yazı dillerini geliştirirler. Tarihin gerçek olduğunu ve bugünleriyle ilişkili olduğunu hissederek sağlam bir tarih bilinci kazanırlar. Dolayısıyla geçmiş öğrenciler için daha anlamlı hale gelir. Tarihin sınıfla sı­nırlı olmadığını, onları ve ilişkilerini etkileyen bir oluşum olduğunu gösterir.

13 Sözlü Tarih Yönteminin Uygulanması
İyi bir sözlü tarih yapabilmenin ilk ve en önemli şartı, iyi bir görüşme yapabilmektir. Bu nedenle sözlü tarihle uğraşanların yaptıkları mülakatlarda çok dikkatli olmaları ve iyi bir plan ve hazırlık yapmaları gerekir.

14 Sözlü Tarih Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Sözlü tarih etkinliği özellikle alt sınıflarda idare edilebilir bir konu üzerinde odaklanmalıdır. Görüşme dikkatlice hazırlanmalıdır. Öğrencilere konu hakkında yardımcı olabilecek vasiyetname, günlük gibi kaynaklar da aktivitede kullanılabilir. Öğrencilerin heveslerini kıracak derecede hazırlık yapılması sakıncalıdır.

15 Görüşmede kullanılan araçlar arasında eski fotoğraflar, resimler ve mutlaka bir ses kaydedici cihaz olmalıdır. Görüşmeler için yapılan atamalar resmî kaynaklar yoluyla yapılmalıdır. Böylece öğrenciler bütün projenin açıklanması gibi bir yükümlülüğün altına itilmemelidir. Görüşme bir saat ya da daha az bir zamanla sınırlandırılmalıdır. Öğrenciler görüşmelere iki ya da üçlü gruplar hâlinde gönderilmelidir.

16 SÖZLÜ TARİH AKTİVİTELERİNİN ÖĞRENCİLERE KAZANDIRDIĞI BECERİLER
Dinleme Gözlem Soru sorma Bilgiyi düzenleme Olguyu düşünceden ayırma İlgisiz bilgi arasında ilgili bilgiyi bulma Kendilerinden önceki kuşakları daha iyi anlama ve takdir etme

17 Değişim ve sürekliliği algılama
Sorgulama becerileri İletişim becerileri Farklı kuşaklara mensup, farklı geçmişleri olan, farklı perspek­tiflere, deneyimlere ve varsayımlara sahip insanlarla empati kurma becerileri Bulguları süzgeçten geçirme Önem ve doğruluk açısından değerlendirme Bir anlatı ya da kronoloji kurgulama veya olayların nasıl ve niçin geliştiğine ilişkin sonuçlar çıkarma yeteneği

18 Yerel Tarih Birer tarihçi gibi çalışarak kilit tarihsel kavramları uygulama ve araştırma yöntem­lerini kullanma ve yorumlama becerilerini geliştirme olanağını elde ederler. Böyle çalışmalar belli bir olayı veya gelişmeyi açıkla­maya veya yorumlamaya çalışan tarihçilerin karşılaştıkları sorunlara ilişkin yararlı bir kavrayışa varmalarını sağlar. Ortaöğretim okullarının tarih müfredatında yerel tarihe yer veril­mesi artı bir değer sağlar. Bildik yerlere ve kişilere, daha önce işitilmiş olaylara yakınlık öğrencilerde ilgi uyandırır. Ulusal, bölgesel ve ulus­lararası tarih çalışmalarına bir başka boyut ekler.

19 Öğrenciler çoğu kez o sırada orada bulunan ve söz konusu olaylara tanık olan birinin aktardığı bulgulara, o sırada orada bulunmayan ve belki de daha sonraki bir tarihte gelişmeleri yazıya döken birinin gözlemlerinden ve yorum­larından daha çok itibar edilmesi gerektiğini varsayarlar. Öğrenciler yerel tarihçilerle birlikte çalışma fırsatı bulurlar.

20 Müze Eğitimi ICOM’un (Uluslararası Müzeler Örgütü) müze tanımı şöyle­dir: “Toplumun ve gelişiminin hizmetinde, halka açık, çalışma, eğitim ve eğ­lenme amacıyla insanlığın ve çevrenin maddi kanıtlarını koruyan, elde eden, araştıran, aktaran, sergileyen ve kâr amacı gütmeyen sürekli kuruluşlardır.” Müzeler gibi tarihsel eserlerin sergilendiği yerler, sosyal bilgiler ve tarih derslerini ders kitabı bağlamının sınırlılığından çıkararak üç boyutlu somut olarak görülen, o döneme ilişkin empati ve duyumsamaların yapılabildiği durum ve ortamlara dönüştürmektedir.

21 Müze gezileri, çok ciddi planlama gerektiren işlerdir
Müze gezileri, çok ciddi planlama gerektiren işlerdir. Öncelikle han­gi ünitede hangi kazanım bağlamında öğrencilerin müze ve ören yerlerine görüleceği saptanmalı ve öğretim yılın başında geziler planlanmalıdır. Bazı müze türleri, bazı ünite ve kazanımların işlenmesini oldukça kolaylaştırmak­tadır. Müze eğitimi bağlamında gezi etkinlikleri; gezi öncesi, gezi sırası ve gezi sonrası etkinlikleri olarak ele alınmaktadır. Gezi öncesi aşamada eğitim­sel hazırlık, bürokratik işler ve ulaşım, yeme içme ve barınma işlerini planla­mayı içermektedir.

22 Ülkemizdeki müzelerin önemli bir kısmı 19
Ülkemizdeki müzelerin önemli bir kısmı 19. yüzyıl müzecilik anlayı­şını yansımakta olup, durağan müzeler türüne girmektedir. Çağımızda Comenius, Dewey, Piaget ve Bruner’in eğitimsel görüşleri, bir öğrenme ortamı olarak müzelere de yansımıştır. Böylece son yıllarda etkileşimli (interaktif) müze ve yaşayan tarih müzeleri ortaya çıkmaya başlamıştır.

23 Çağdaş ülkeler­de ziyaretçilerin farklı öğrenme biçimleri göz önüne getirilerek, müzelerde her türlü öğrenme stiline sahip kişilere yönelik düzenekler kurulmuştur. Ülke­mizde Rahmi Koç Müzesi ziyaretçilere sunduğu imkânlarla etkileşimli mü­zeye, Beypazarı Yaşayan Tarih Müzesi de “yaşayan tarih” müzesine güzel örneklerdir. Anadolu Medeniyetleri Müzesi gibi müzelerde atölye olup, burada ilköğretim ve orta­öğretim öğrencileri için etkinlik paketi sunulmaktadır.

24 Ülkemizde panoramik sergileme ve üç boyutlu ortam oluşturulmuş olan Anıtkabir Kurtuluş Savaşı Müzesi ve Panorama 1453 Tarih Müzesi ziyaretçilerin oldukça dikkatini çekmektedir. Gelişmiş ülkelerde müzeler inşa edilirken salt müze olarak değil, eğitim kurumları gibi işlev görecek ortamlar da inşaat sürecinde göz önünde bulun­durulmaktadır. Bu çerçevede müze yerleşkelerinin bünyesinde özel dershaneler, atölyeler, drama sınıfları, sinema salonu, tarihsel kıyafet gardıropları, öğrenci ürünleri için sergi alanları da göz önünde bulundurulmaktadır.

25 Bu alan­lardan atölyelerde anaokulu ya da ilköğretim öğrencileri için kil ya da hamur ile tarihsel eseri yapma etkinliklerine yer verilebilmekte; öğrenciler ta­rihsel kıyafetleri giyerek ya da sosyal ve ekonomik yaşamın nasıl olduğuna ilişkin kısa filmleri izleyerek dönemi hissetmektedirler. Müze pedagojisi, insanlar arası iletişimi ve etkileşimi geliştirici bir alan olarak, müze ve galerilerin her yaş insan için ideal bir öğrenme ortamı olmasını amaçlamaktadır.

26 Sergileme boyutundaki farklılıklar nedeniyle müzelerin farklı çeşitleri vardır. Müzeler, bilim, sanat, folklor ve antika eşyalar gibi çeşitli konularda toplanmış eserleri bir arada sunabileceği gibi doğa tarihi, etnografya ve havacılık gibi sadece tek bir konuyu içeren eserleri de sergileyebilir.

27 Müze türlerini şu şekilde sınıflara ayırabiliriz:
Arkeoloji Müzeleri: Arkeologların yaptıkları kazılar sonucunda ortaya çıkarılan buluntuların sergilendiği müzelerdir. Örneğin; İzmir Arkeoloji Müzesi. Etnografya Müzeleri: Geçmiş uygarlıklara ait gelenek, görenek, giysi ve gündelik hayat ile ilgili çeşitli eserlerin sergilendiği müzelerdir. Örneğin; Ankara Etnografya Müzesi. Tarih Müzeleri: Bir ülkenin, bir toplumun ya da bir kişinin tarihsel gelişimini, sistemli bir biçimde inceleyen ve açıklayan müzelerdir. Tarih müzeleri, yazılı ve görsel belgeleri bir araya getirerek hem ziyaretçilerin hem de araştırmacıların hizmetine sunmaktadır. Örneğin; Selçuk-Efes Müzesi, Anadolu Medeniyetleri Müzesi.

28 Güzel Sanatlar Müzeleri: Resim, müzik ve heykel gibi güzel sanat dallarında ortaya konulan yapıtların sergilendiği müzelerdir. Örneğin; Ankara Resim ve Heykel Müzesi Açık Hava Müzeleri: Tiyatro, arena, agora gibi kapalı bir mekânda sergilenmesi mümkün olmayan yapıtlar, açık hava müzelerinde sergilenmektedir. Örneğin; Roma Hamamı Açık Hava Müzesi Bilim Müzeleri: Bilim ve teknolojinin tarih boyunca geçirdiği değişim, bilim müzelerinde sergilenmektedir. Örneğin; Atatürk Eğitim Müzesi. Askerî Müzeler: Çeşitli dönemlere ait askerî malzeme ve silâhların sergilendiği müzelerdir. Örneğin; Ankara Kurtuluş Savaşı Müzesi (1. TBMM Binası). Özel Müzeler: Kişi veya kuruluşlar tarafından, çeşitli konularda bir araya getirilmiş eserleri yer aldığı müzelerdir. Örneğin; Vehbi Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi, Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi.

29 Müze ile eğitimin vizyonu; kültürel varlıkları, tarihî eserleri anlama, koruma, değerlendirme ve yorumlama becerisi ile zaman ve mekân algılama becerisi gelişmiş, kültürel ve kültürler arası hoşgörü becerisi kazanmış, kendilerini çevreleyen dünyaya karşı görsel farkındalıkları olan, geçmiş, bugün ve gelecek arasında bağ kurabilen, arşivleme bilincine sahip, toplumsallaşmış, bireyler yetiştirmektir.

30 Müze ile eğitim sayesinde,
Müzeleri, tabiat ve kültür varlıklarını birer uygulama laboratuvarı işlevine dönüştürmek, Eğitim süreci içerisinde öğrenme-öğretme etkinliklerinde çok yönlü ve etkili öğrenme ortamı olarak kullanılmalarını sağlamak, Öğrencilerin, hayatın bir parçası olan tarihi, arkeolojiyi ve kültürü anlamasında ve algılayabilmesinde müzelerdeki, tabiat ve kültür varlıklarındaki nesnelerden bir araç olarak yararlanmalarını sağlamak, Sınıf ortamında ortaya çıkarılması daha zor olan bazı yetenek ve becerilerin ortaya çıkarılmasını sağlamak, Öğrencilerin yaşamın içinden nesnelerle karşılaşmanın sağladığı olanaklardan yararlanmalarını temin etmek mümkün olacaktır.

31 Sanal Müzeler İnternetin varlığı, işlevinin derinliği ve ulaşılabilirliğinin genelliği dünyada çok şeyin anlam örüntüsünü etkilemiş ve değiştirmiştir. Bu etkilenme sürecinden doğal olarak müzecilik anlayışı da kendine düşen payı almış ve "sanal müze" olarak adlandırılan müzecilik anlayışı ve ortamları oluşmuştur. Nitelikli bir sanal müze alt yapısı sayesinde Ayasofya Müzesi’nin tarihsel gelişimi hakkında bilgi alıp, müzenin tamamını gezebileceğiniz gibi, tavanındaki bir resme odaklanarak en ince detayına kadar görebilme şansına da sahip olabilirsiniz. Bu anlamda sanal müzelerin en önemli avantajlarından biri kişiye dünya çapında bir erişimi sağlamasıdır. Bu anlamda sanal müzeler gerçek anlamda dünyayı küçülterek insanlık mirasını ve uygarlık ürünlerini insanın ayağına getirmektedir demek yanlış olmayacaktır.

32 Sanal müzelerin varlığını anlamlı kılan bir başka boyut resmi ortamlarda müzeleri temsil etmeleri nedeniyle doğru ve güvenilir bilgi kaynakları oluşlarıdır. İnternet her ne kadar bilgiye ulaşmayı kolaylaştırsa da en büyük handikabı hangi bilginin doğru ve güvenilir olduğunun saptanmasındaki zorluktur. Bu bağlamda bilgi çöplüğü niteliği taşıyan İnternet ortamında sanal müzeler geçerli ve güve­nilir bilgi veren kaynaklar olarak işlev görmektedirler. Bu boyut da sanal müzeleri formal ya da informal eğitimin; sınıf içi, uzaktan ya da yaşam boyu eğitim sü­reçlerinin önemli bir materyaline dönüştürmektedir. Sanal müzeler içeriklerine göre broşür sanal müzeler, içeriksel sanal müzeler, eğitsel sanal müzeler ve sanal müzeler olmak üzere dört başlıkta gruplandırılabilir.

33 Broşür sanal müzeler; var olan bir müzeye ait genel bilgilerinin bulunduğu internet uygulamalarıdır. Müze koleksiyonu ile ilgili kısıtlı bilgi vermelerinden ötürü, sanal müzeden çok tanıtım amaçlı internet sayfası niteliğindedirler. İçeriksel sanal müzeler, koleksiyonları çevirim içi sunan ve ziyaretçinin koleksiyondaki nesneleri keşfetmesini amaçlayan sanal müze uygulamalarıdır. Bu uygulamada nesne merkezli bir yol izlenir ve koleksiyon bilgi bankaları ile benzerlik görülür. İçeriğin eğitici ve öğretici olmaması nedeniyle, konunun uzmanları tarafından kullanımı daha uygundur. Müze koleksiyonunun tanımlamada ayrıntılı bilgi vermesi bu uygulamaların en önemli özelliğidir.

34 Eğitsel sanal müzeler; ziyaretçilerinin yaş, deneyim ve bilgi seviyelerine göre giriş olanağı sunan sanal müzelerdir. Bilginin sunumu nesne yerine içerik merkezlidir. Öğretici olma amacıyla tasarlanan bu tür sanal müzelerde, ziyaretçinin ilgilendiği konuda daha fazla bilgi alması ve siteyi yeniden ziyaret etmesini sağlayacak bağlantılar bulunur. Buradaki asıl amaç, ziyaretçinin müzeye gelip nesneleri yerinde görmesini sağlamaktır. Sanal müzeler ise; öğretici sanal müzelerin bir sonraki adımı olarak düşünülebilir. Sadece müzenin koleksiyonunu sunmanın yanında diğer sayısal koleksiyonlara da bağlantılar bulunmaktadır.