KOYUNLARIN BESLENMESİ Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü 24 Şubat 2016 Karaman

KOYUNLARIN BESLENMESİ Buğday ile koyun gerisi oyun Mera ile koyun gerisi oyun

Biz de koyunlarımızı böyle kaliteli meralarda otlatmak isteriz Maalesef Orta Anadolu’da bu pek mümkün değil Konya yöresinde Akkaraman koyunların otlatıldığı meralar

Koyunların Beslenmesi Koç Katım Döneminde Koyunların Beslenmesi Koç katımı (sıfat) öncesi ilave bir yemleme ile koyunların kondisyonları iyi bir duruma getirilerek kızgınlık toplulaştırılır. Buna ilave olarak ovulasyon (yumurta oluşturma) oranı artacağından dolayı ikiz doğum oranı arttırılabilir. Bu dönemde koç katımından 3-4 hafta önce başlanarak koyun başı günlük 300-400 g yem verilir. Uygulamaya koç katımının başlamasından sonra 2 hafta daha devam edilir.

Aşım Döneminde Koçların Beslenmesi Koçlar aşım dönemine, aşıma girmeden 1 ay öncesinden yoğun biçimde beslenmeleri ile hazırlanır. Önce az miktarda yem verilir ve verilen yem giderek artırılır ve aşım dönemi boyunca günlük 1.0-1.5 kg kesif yem verilmelidir. Koçlara sabahleyin bir adet taze yumurta ve 50-100 gram kadar kuru üzüm verilmesi aşım kabiliyetini artırır. Aşım bitince kesif yem hemen kesilmemeli, 2 hafta daha azaltılarak devam edilmelidir. Böylece aşım dönemi boyunca kuvvetten düşen koçun yeniden gücüne kavuşması sağlanır.

Gebe Koyunların Beslenmesi Gebeliğin başında ve ortalarında yavrunun ağırlığı düşüktür. Gebeliğin son 1/3’ ünde embriyonun (yavrunun) ağırlığında hızlı bir artış görülür. Gebeliğin son 1.5 aylık döneminde rahimdeki yavru hızlı bir şekilde gelişirken süt bezlerinde de gelişme hızlanır. Anaç koyundaki bu gelişmelerin meydana getirdiği ihtiyacın karşılanması için ek besin maddesinin verilmesi gerekir. Anaç koyunların canlı ağırlığına ve rahimdeki yavru sayısına göre doğumdan 4-6 hafta önce başlamak suretiyle ek yemleme yapılmalıdır. İleri gebelik döneminde koyunların besin maddeleri ihtiyacı mera veya kaba yeme ilave olarak 0.4 – 0.6 kg kesif yem ile karşılanır.

Sağmal Koyunların Beslenmesi Doğum sonrası tekiz ve ikiz doğuran koyunlar ayrı gruplara ayrılmalıdır (tek doğuranlar en çok 50’şerlik gruplar, ikizler ise 30’arlık gruplar halinde bakılmalıdır). Tek doğuran koyunlara kaba yeme ilave olarak bir ay süre ile 0.9 – 1.0 kg ek yem verilmelidir. İkiz doğuranlara ise günlük 1.5 kg ek yem verilmelidir (ek yem 3 öğüne bölünmelidir). Bir aydan sonra ek yem miktarı yavaş yavaş azaltılarak mera yeterli seviyeye gelince bırakılır.

KUZULARIN BAKIM VE BESLENMESİ AĞIZ SÜTÜ (KOLOSTRUM) Kuzular doğumdan sonra ağız sütünü mutlaka almalıdır. İlk 24 saatten sonra ağız sütü verilmesi durumunda geç kalmış oluruz. Eğer ağız sütünü içirmez isek kuzularımız hastalanır ve iyi gelişemezler. Kış mevsiminde doğan kuzular meraya çıkamadıkları için onlara iyi kalitede kuru ot veya kuru yonca otu temin etmeliyiz. Zorunlu olmadıkça kuzulara hububat samanı vermemeliyiz.

KUZULARIN BESLENMESİ Tek doğan kuzular 1-2 gün, ikiz kuzular ise 3-4 gün boyunca analarıyla birlikte doğum bölmesinde kalırlar. Kuzular daha sonra yaşlarına göre gruplara ayrılarak kuzu bölmesine konurlar. Emiştirme, sabah ve akşam olmak üzere günde iki kez yapılmalıdır. Kuzuların önüne 15’ inci günden itibaren kaliteli kuru ot veya kuru yonca otu ve kuzu başlangıç yemi konulur. Kuzular böylece yavaş yavaş yemeyi öğrenirler.

DAMIZLIK KUZULARIN BESLENMESİ Kuzular 3-4 haftalık yaştan itibaren havaların iyi olduğu günlerde anaları ile birlikte meraya çıkartılabilir. Sağım yapılmayan sürülerde damızlığa ayrılan kuzular 3-4 ay annelerini emebilirler. Sütten kesimden sonra kuzular anaç sürüden ayrı olarak otlatılmalı ve sürü mevcutları 150-200 baş arası olmalıdır. 5-6 aylık yaştan itibaren erkek ve dişi kuzular ayrı sürüler halinde otlatılmalıdır. Meraya ilave olarak kuzulara günde 200 -300 gram kesif yem (büyütme yemi) takviyesi yapılmalıdır.

YOĞUN (ENTANSİF) KUZU BESİSİ Yoğun besi yöntemi erken sütten kesme ve anasız büyütme metotları ile büyütülen kuzularda daha fazla uygulanır. Kuzularda erken gelişme ve büyüme hızı yüksek olduğu için kesif yem besisi ile kuzular günde 280 - 330 g ağırlık artışı sağlayabilir ve yaklaşık 5 aylık yaşta 40 - 45 kg ağırlığa ulaşabilirler. Erkek kuzular dişilere göre %10-20 daha fazla ağırlık artışı gösterir. Yoğun beside kuzulara bir miktar kaliteli kuru ot (150 g kadar) ile yiyebildikleri kadar kesif yem karması (kuzu besi yemi) ve temiz su temin edilmelidir.

Basit Karma Yem Hazırlama SAĞMAL KOYUNLAR İÇİN RASYON ÖRNEKLERİ Basit Karma Yem Hazırlama Yem Maddeleri Yemlik Arpa Yemlik Buğday Yemlik Mısır Pamuk Toh. Küspesi Ayçiçeği Toh. Küspesi Buğday Kepeği

ÖRNEK KOYUN SÜT YEMİ Hazırlanan Rasyon = KOYUN SÜT YEMİ Tarih 22.02.2016 100 BESİN MADDELERİ Yem maddesi % Fiyat/kg İhtiyaçlar ARPA 40,0 0,70   Rasyon Min Sonuç BUĞDAY 10,0 0,80 KM, % 90,45 88,00 TAMAM MISIR 7,0 ME, Mcal/kg 2,53 2,40 PAM.TOH.KÜSPESİ 30,0 0,90 HP, % 15,44 15,00 KEPEK 8,0 0,50 Ca, % 1,15 1,00 MERMER TOZU 3,0 0,10 P, % 0,62 TUZ 1,0 0,20 HS,% Ençok 7,30 14,00 VİT-MİN KARMASI 3,00 Fiat kg/TL 0,75 Hazırlayan Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ

KARMA YEM KARMASI HAZIRLANMASINDA YANLIŞ BİR UYGULAMA ARPA BUĞDAY PAMUK TOHUMU KÜSPESİ KOYUN SÜT YEMİ

KARMA YEM KARMASI HAZIRLANMASINDA YANLIŞ BİR UYGULAMA ARPA BUĞDAY PAMUK TOHUMU KÜSPESİ KOYUN SÜT YEMİ

SAĞMAL KOYUNLAR İÇİN GÜNLÜK RASYON ÖRNEKLERİ Kaba Yem Maddeleri Buğday Samanı Fiğ Kuru Otu Mısır Silajı

GÜNLÜK KOYUN RASYONLARI KOYUN RASYONU = Koyun Süt Rasyonu GCAA, g -25   CA, kg 60 Günlük KMT, kg 2,3 Tarih 22.02.2016 Günlük Yem Tüketimi 2,70 kg BESİN MADDELERİ Yem maddesi Kg Fiyat BUĞDAY SAMANI 1,50 0,20 Rasyon İhtiyaç Sonuç KOYUN SÜT YEMİ 1,20 0,75 KM, kg 2,42 2,30 FAZLA ME, Mcal 5,03 5,40 EKSİK HP, g 228 319 Ca, g 14 9 P, g 7 TAMAM KABA YEM, % 55,8 15,0 Ca/P oranı, ençok 2,0 Fiyat kg/Gün TL Hazırlayan Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ

GÜNLÜK KOYUN RASYONLARI KOYUN RASYONU = Koyun Süt Rasyonu GCAA, g -25   CA, kg 60 Günlük KMT, kg 2,3 Tarih 22.02.2016 Günlük Yem Tüketimi 2,70 kg BESİN MADDELERİ Yem maddesi Kg Fiyat BUĞDAY SAMANI 1,50 0,20 Rasyon İhtiyaç Sonuç KOYUN SÜT YEMİ 1,20 0,75 KM, kg 2,42 2,30 FAZLA ME, Mcal 5,03 5,40 EKSİK HP, g 228 319 Ca, g 14 9 P, g 7 TAMAM KABA YEM, % 55,8 15,0 Ca/P oranı, ençok 2,0 Fiyat kg/Gün TL Hazırlayan Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ

Koyun Süt Rasyonu KOYUN RASYONU = GCAA, g -25 CA, kg 60 Günlük KMT, kg   CA, kg 60 Günlük KMT, kg 2,3 Hazırlanan Rasyon Tarih 22.02.2016 Günlük Yem Tüketimi 2,20 kg BESİN MADDELERİ Yem maddesi Kg Fiyat FİĞ OTU, DANELİ 1,20 0,50   Rasyon İhtiyaç Sonuç KOYUN SÜT YEMİ 1,00 0,75 KM, kg 1,97 2,30 TAMAM ME, Mcal 4,71 5,40 EKSİK HP, g 333 319 Ca, g 13 9 FAZLA P, g 7 KABA YEM, % 54,8 15,0 Ca/P oranı, ençok 1,9 2,0 Fiyat kg/Gün 1,35 TL Hazırlayan Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ

Koyun Süt Rasyonu KOYUN RASYONU = GCAA, g -25 CA, kg 60 Günlük KMT, kg   CA, kg 60 Günlük KMT, kg 2,3 Hazırlanan Rasyon Tarih 22.02.2016 Günlük Yem Tüketimi 2,40 kg BESİN MADDELERİ Yem maddesi Kg Fiyat FİĞ OTU, DANELİ 1,20 0,50   Rasyon İhtiyaç Sonuç KOYUN SÜT YEMİ 0,75 KM, kg 2,15 2,30 TAMAM ME, Mcal 5,20 5,40 HP, g 363 319 FAZLA Ca, g 15 9 P, g 8 7 KABA YEM, % 50,3 15,0 Ca/P oranı, ençok 1,9 2,0 Fiat kg/Gün 1,50 TL Hazırlayan Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ

Koyun Süt Rasyonu KOYUN RASYONU = GCAA, g -25 CA, kg 60 Günlük KMT, kg   CA, kg 60 Günlük KMT, kg 2,3 Tarih 08.02.2016 Günlük Yem Tüketimi 3,10 kg BESİN MADDELERİ Yem maddesi Kg Fiyat FİĞ OTU, DANELİ 1,10 0,50 Rasyon İhtiyaç Sonuç MISIR SİLAJI 1,00 0,22 KM, kg 2,18 2,30 TAMAM KOYUN SÜT YEMİ 0,75 ME, Mcal 5,27 5,40 HP, g 342 319 Ca, g 14 9 FAZLA P, g 7 KABA YEM, % 59,2 15,0 Ca/P oranı, ençok 2,0 Fiyat kg/Gün 1,52 TL Hazırlayan Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ

KUZU BÜYÜTME YEMİ ÖRNEKLERİ Hazırlanan Rasyon = KUZU BÜYÜTME YEMİ Tarih 22.02.2016 100 BESİN MADDELERİ Yem maddesi % Fiyat/kg İhtiyaçlar ARPA 30,0 0,70   Rasyon Min. Sonuç BUĞDAY 20,0 0,80 KM, % 90,4 88,0 TAMAM MISIR 10,0 ME, Mcal/kg 2,61 2,50 PAM.TOH.KÜSPESİ 28,0 0,90 HP, % 16,8 16,0 SOYA KÜSPESİ 7,0 1,50 Ca, % 1,17 1,00 MERMER TOZU 3,0 0,10 P, % 0,56 0,50 TUZ 1,0 0,20 HS,% Ençok 6,60 10,00 VİT-MİN KARMASI 3,00 Fiat kg/TL 0,83 Hazırlayan Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ

Hazırlanan Rasyon = KUZU BÜYÜTME YEMİ Tarih 22.02.2016 100 BESİN MADDELERİ Yem maddesi % Fiyat/kg İhtiyaçlar ARPA 30,0 0,70   Rasyon Min. Sonuç BUĞDAY 18,0 0,80 KM, % 90,60 88,00 TAMAM MISIR 12,0 ME, Mcal/kg 2,58 2,50 PAM. TOH. KÜSPESİ 35,0 0,90 HP, % 16,01 16,00 MERMER TOZU 3,0 0,10 Ca, % 1,16 1,00 TUZ 1,0 0,20 P, % 0,59 0,50 VİT-MİN KARMASI 3,00 HS,% Ençok 7,20 10,00 Fiat kg/TL 0,79 Hazırlayan Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ

ÖRNEK KUZU BESİ YEMİ Hazırlanan Rasyon = KUZU BESİ YEMİ Tarih 22.02.2016 100 BESİN MADDELERİ Yem maddesi % Fiyat/kg İhtiyaçlar ARPA 25,0 0,70   Rasyon Min Sonuç BUĞDAY 0,80 KM, % 90,26 88,00 TAMAM MISIR 20,0 ME, Mcal/kg 2,68 2,80 PAM.TOH.KÜSPESİ 25,5 0,90 HP, % 14,4 15,00 MERMER TOZU 2,5 0,10 Ca, % 1,00 TUZ 1,0 0,20 P, % 0,51 0,50 VİT-MİN KARMASI 3,00 HS,% Ençok 5,91 12,0 Fiat kg/TL 0,78 Hazırlayan Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ

Bahri Dağdaş UTAE-KONYA TEŞEKKÜRLER