EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ
FELSEFE NEDİR? Felsefe, insanın kendisi, yaşamı, içinde yaşadığı toplum ve evren üzerine düşünme faaliyeti olarak tanımlanabilir. “Bütün insanlar doğal olarak bilmek isterler“. Gerçekten de insanı insan yapan en önemli özelliklerden biri onun kendisini çevreleyen dünyayı, içinde yaşadığı toplumu, geçmişini ve bütün yanları ile bizzat kendisini tanımak ve bilmek istemesidir.
Felsefenin Alanları Varlık Felsefesi (Ontoloji): Varlık felsefesi, varlığı bir bütün olarak ve varlık olmak bakımından ele alır. Var olmanın ne anlama geldiğini ve varlığın ilk nedenlerini araştırır. Bilgi Felsefesi (Epistemoloji): Bilgi felsefesi, bilgi konusunu genel olarak ele alır; doğru bilginin olanaklı olup olmadığını, bilginin kaynağının ne olduğu konularını araştırır Normatif Ahlâk Felsefesi (Aksiyoloji): Ahlâk felsefesi, insanın yaşamıyla ilgili temel değerleri ele alır. İnsanın yaşamında uyması gereken ilkeler ve erdemlerin neler olduğunu araştırır.
ONTOLOJİ Felsefenin, var olanla var olabilecekleri irdeleyen bir disiplin alanı olarak tanımlanmaktadır. Ontoloji, yaşamın değişen yanları bir kenara bırakıldığında, değişmeden kalan öz\gerçeklik nedir sorunuyla ilgilidir. Ontoloji, var olanı bütünsel bir anlayışla inceleyen, ne’liğini, yasal düzenliliklerini konu alan ve çözümlemeye çalışan bir felsefi disiplindir. Bu disiplin alanında gerçek, insan, ruh, varlık, yokluk, Tanrı nedir? İnsanın evrendeki yeri nedir? vb. sorulara yanıt verilmeye çalışılmaktadır.
EPİSTEMOLOJİ Felsefenin, bilgi sorunuyla ilgilenen alanıdır. Bu alanda bilginin ne olduğu, bilginin kaynağı, doğru, yanlış, bilinemez, mutlak ya da göreceli oluşu, türlerinin neler olduğu gibi sorulara yanıt aranmaktadır. Bilme, özne ile nesnesi arasında bir bağ kurmadır ve bu etkinlik sonucu da ortaya bilgi konur. Burada özne, insanı; nesne ise evrendeki her şeyi karşılamaktadır. Üzerinde durulan önemli bir nokta, bilginin belirleyicisinin özne mi, nesne mi, yoksa her ikisinin mi olduğu veya bunların dışında bilginin bir başka kaynaktan mı geldiğidir.
AKSİYOLOJİ (DEĞERLER SORUNU) Aksiyoloji, insanlar tarafından oluşturulan tüm değerleri kapsamaktadır. Değerler, insanlığın evrensel sorunlarından biri olup insanların iyi-kötü, doğru-yanlış, güzel-çirkin vb. gibi tercihler yapmakta kullandıkları ölçütler olmakta, önem verileni ve tercih edileni ifade etmektedirler. Değerler, insanların eylemlerine yön veren düşünce sistemleridir. Aksiyoloji, değerlerin kaynağını, oluşumunu, değişip değişmeyeceğini, evrensel ya da göreceli, öznel ya da nesnel, bireysel ya da toplumsal oluşunu açıklamaya çalışırken değerlerde bir öncelik sıralaması olup olmadığını incelemektedir.
FELSEFE EĞİTİM İLİŞKİSİ Eğitim Felsefesi: Eğitim uygulamalarına yön verir. Eğitim çalışmalarını yönlendirir. Bireyin ve toplumun hangi amaçla eğitileceği konusunda yol gösterir. Eğitim çabalarının coğrafya, tarih, insan, toplum ve kültürel özelliklere uyumlu olarak sürmesini sağlar.
EĞİTİM VE FELSEFE İLİŞKİSİ Eğitim genel anlamda bireyin davranışlarına ve davranışlarını belirleyen süreçlere yönelen etkinliklerin tümünü kapsayan bir olgudur. Felsefe ise kavramlar üretmedir. Eğitimin her alanında bizler (amaçlarda, içerikte, öğrenme-öğretme sürecinde, değerlendirmede) belirli kavramlarla düşünür ve kararlar veririz. Düşünce sürecimizde yer alan kavramların türü ve niteliği bizim bu alanlara ilişkin karar ve eylemlerimizi belirlemektedir. Örneğin, teori ve pratiğin bir arada olduğu öğretimin, sınıf içi eğitimin ötesine giden boyutlarıyla sınıf içi davranışlar ve olaylar üzerinde de etkisi vardır.
FELSEFENİN EĞİTİME KATKILARI Eğitim sistemi kurulurken öncelik hedeflere verilmelidir, hedeflerin ne’liği konusunda bir karara varabilmek için felsefeye başvurmak zorunludur. Felsefeden elde edilen ölçütler takımı, eğitim sisteminin iç tutarlılık açısından değerlendirilmesinde kullanılabilir. Hedeflere, yeni hedefler katmada felsefe, etkili ve verimli bir şekilde işe koşulabilir.
ÇEŞİTLİ FELSEFİ GÖRÜŞLER VE EĞİTİM İdealizm ve Eğitim Realizm ve Eğitim Natüralizm ve Eğitim Pragmatizm ve Eğitim Varoluşçuluk ve Eğitim
İDEALİZM Ruhsal ve zihinsel süreçler ön plandadır. (Platon) Akla dayalı bilgi gerçektir. İyi, güzel ve doğru kişiden kişiye değişmez, mutlak ve evrenseldir. İnsanın kaynağı Tanrı, doğası özgürlük, kaderi ölümsüzlüktür. İdealist eğitimde; Amaç ruhsal ve tanrısal gerçekliğe ulaşmaktır. Deney ve gözlem yöntemi dikkate alınmaz. Akıl ve sezgi en etkili araçlardır. Başarı, bireyde doğuştan var olan ve evrende bulunan gerçekliğin ortaya çıkarıldığı orandadır. Asıl önemli olan karakter eğitimidir.
İDEALİZM VE EĞİTİM İdealizm, evreni açıklamada ruh, ahlak, zihin ve düşünce gibi kavramları temel alan bir düşüncedir. İdealizmin eğitime ilişkin kendine özgü görüş ve yaklaşımları vardır. İdealist bir eğitimin amacı, öğrencileri doğruyu aramaya teşvik etmektir. İdealist eğitim kişiyi iyi, doğru ve güzele yöneltmeyi amaçlar. İdealist eğiticiler insanın değerini çok yüksek görürler ve eğitimle bunun daha da yükseleceğine inanırlar. Onlara göre eğitimle uzun vadede insanda yüksek değerler oluşturulmalıdır. Eğitimde sağlam ve kültürlü bir kişilik geliştirmek çok önemlidir.
İdealist eğitimde öğretmen-öğrenci ilişkisinde en önemli merkezi rol öğretmenindir. J.Donald Buther,”Eğitimde İdealizm” adlı eserinde iyi bir öğretmende bulunması gereken özellikler olarak şunları belirtmektedir: Öğrenciler için kültürün ve gerçekliğin taşıyıcısı ve yansıtıcısı olmalıdır. İnsan kişiliği konusunda uzman olmalıdır. Öğrenme sürecini çok iyi bilmeli, bu yetisini coşkuyla ortaya koymalıdır. Öğrencilerle arkadaş olmayı becerebilmelidir. Öğrencilerde öğrenme isteği uyandırmalıdır. Öğretimin moral öneminin mükemmel insanlar yetiştirme hedefinde yoğunlaştığının bilincinde olmalıdır. Her yeni nesildeki kültürel yeniden doğuşun öncüsü olmalıdır.
REALİZM VE EĞİTİM Realist felsefenin kurucusu, Platon’un öğrencisi olan Aristoteles’tir. Realizm, gerçekliğin nesnel bir düzeni olduğunu ve insanların bu gerçekliğin bilgisine ulaşma yetilerinin bulunduğunu ileri süren bir felsefe olarak tanımlanabilir. Çağdaş eğitim uygulamalarında realist felsefenin pek çok unsurunu bulmak mümkündür. Örneğin, birçok ders kitabında yer alan konular (fen, matematik, tarih, dil bilgisi) insanın gerçekliği nasıl dikkatlice organize ettiğini sistematik olarak açıkladığını göstermektedir.
Realizme göre, eğitimin amacı, en iyi, en mükemmel yetilerle donatarak insanı mutlu etmektir. Eğitim insanları bilgi alanları konusunda aydınlatırken, insanın en önemli yetisi ve gücü olan aklını da geliştirmelidir.
NATÜRALİZM VE EĞİTİM Natüralizm eğitimde özellikle şu düşünceleri temel almaktadır: Eğitim hedefleri belirlenirken, evrensel düzenin bir parçası olan doğaya ve insan doğasına bakılmalıdır. Doğayı anlamanın yolu duyumlardan geçer, duyum gerçekliğe ilişkin bilgimizin temelidir. Doğadaki süreçler yavaş, derece-derece evrimsel olduğundan eğitimimizin de seyri yavaş olmalıdır.
Natüralist eğitimciler, bilginin bir otorite haline getirildiği eğitim anlayışına karşı çıkmışlardır. Natüralist eğitim anlayışında; öğretimde, doğal davranışlar sergileyen çocuk bilgiyi pasif bir şekilde alıp ezberlememeli, öğretimde çocuğun duygularını kullanarak çevreyle ilişkiye girmesi ve problem çözmesi sağlanmalıdır. Sonuç olarak: Çocukların öğretimi, kitaplar ve derslerde yer alan bilgileri kelimesi kelimesine öğretmek, telkin etmek yerine, direk çevreyle kuracakları duyusal etkileşime dayandırılmalıdır.
PRAGMATİZM VE EĞİTİM Pragmatizme göre gerçeğin esası değişikliktir. Pragmatizm doğası gereği insancıldır. Her şeyin ölçüsü insandır. İnsanın ruhsal bir varlık olduğunu birçok pragmatist kabul etmez. İnsan için önemli olan onun kendi işine yarayandır. Mutlak doğru yada yanlış yoktur. John Dewey
Pragmatizmin önde gelen düşünürlerinden Dewey’in eğitim felsefesini oluşturan temel unsurları şöyle sıralayabiliriz: Öğrenen, yaşayan bir organizma, yaşamını sürdürmek için etki ve enerjiye sahip biyolojik ve sosyolojik bir fenomendir. Öğrenen hem doğal hem de sosyal bir çevrede yaşar. Kendine özgü davranışlarla hareket eden öğrenen birey çevreyle sürekli bir ilişki halindedir. Çevreyle ilişkisinde birey ihtiyaçlarını karşılamak için uğraşırken problemlerle karşılaşır. Bireyin problemlerini çözme sürecini öğrenmesi çevre içinde gerçekleşmektedir.
VAROLUŞÇULUK VE EĞİTİM Varoluşçuluğun önde gelen düşünürlerinden Van Cleve Morris’e göre insan için en uygun eğitim, kadın ve erkek kişilerde yaşadıkları dünyada biricik özne olduklarına ilişkin “Varoluşsal bir bilinç” oluşturan eğitimdir. Varoluşçu eğitim yüksek öğretimin ilk yıllarında başlamalı ve sonuna kadar sürmelidir.
VAROLUŞÇULUK VE EĞİTİM . Eğitim, kişinin kendi kendini gerçekleştirmesinin bir vasıtasıdır Varoluşçuluk, insanın, -bir sosyal varlık olarak- toplum içinde ve insanlık ideali için eğitilmesine karşıdır, ölüm bize var olmanın ve yaşamanın değerini göstermektedir. Burada, kişinin yarın ölecekmiş gibi yaşaması ve hiç ölmeyecekmiş gibi çalışması, kendini gerçekleştirmesi önemlidir. Her insan biricik ve tektir.
VAROLUŞÇULUK VE EĞİTİM . Varoluşçulara göre insan, kendisi ile ilgili tüm kararları kendisi belirleyen, eylemlerinden kendisi sorumlu olan bir varlıktır. İnsan kendi değerlerini, kendisi oluşturmalıdır. Buna akıma göre toplumda insana yol gösterecek herhangi bir ahlaki ilke ve otorite söz konusu değildir. Yani, bireye herhangi bir ahlaki sistem sunulmamalı, birey seçimini serbest olarak yapabilmelidir ( Erişen,2004) . Açık öğretim fakülteleri varoluşçu Eğitim felsefe temeline dayanır.
EĞİTİM AKIMLARI İLERLEMECİLİK DAİMİCİLİK ESASİCİLİK YENİDEN İNŞACILIK
Daimicilik Daimicilik, idealist felsefeye dayanır. En tutucu eğitim felsefesidir. Daimiciliğe göre insan doğası, ahlâki ilkele gerçeklik ve doğrular hiç değişmeyen evrensel olgulardır. Doğru bilgini kaynağı akıldır. İnsan, aklı sayesinde gerçekliğin bilgisine ulaşabilir. Eğitimin amacı da zaten insanın aklını etkinleştirmektir. Çünkü, insan Tanrı’dan akıl taşır. Bu durumda bir eğitim programı, Tanrı, insan ve evren arasındaki ilişkileri ele almalıdır. Eğitim hayatın kopyası değil ona hazırlıktır. Program geliştirme değil, program oluşturma vardır. Değişime kapalı ve tek tip insan tipi yetiştirmek amaçtır. Akıllı, üstün zekalı, elit, seçkin insanları yetiştirmek gerekir. Maddi ve manevi öğeler birlikte verilmelidir.(Enderun mektepleri)
Esasicilik Esasiciliğin kökeni realizme dayanır. Daimiciler kadar olmasa da tutucu bir özelliğe sahiptirler. Daimicilerin savunduğu ideal dünya yerine, gerçek dünyayı referans alırlar. Ayakları yere biraz daha sağlam basmasına karşın bu eğitim akımı da esasiciler gibi mutlak, değişmez gerçeklik fikrinden hareket etmişlerdir. Öğretmeni merkeze alan bu anlayış, öğrenciyi ezberci ve pasif dinleyici durumuna düşürmektedir. Dersler, kültürel mirasın aktarılma aracıdır ve ana vurgu, aklın disipline edilmesi üzerinde toplanmıştır. Kısaca, esasiciler geleneksel eğitimin temsilcisi konumundadırlar. Burada okulun işlevi, gelenekselin sürdürülmesiyle sınırlıdır. Toplumsal düzenleme ve reformlara kapalıdır.
ESASİCİLİK * Davranışçıdır. Konu alanı üzerinde durur. Zamanın tecrübesinden geçmiş bilgiler önemlidir. Sıkı bir öğretim ve disiplin anlayışı vardır. Öğretmen merkezlidir. Ezber kapasitesi için zihinsel gelişim önemlidir. İnsan tek boyutuyla ele alınır. Geleneksel öğretim metotları kullanılır. Konu alanı ağırlığı vardır. Öğrenme mekaniktir, yani ezbere dayalıdır.
İlerlemecilik İlerlemeciliğin temeli pragmatizme dayanır. Esasiciliğe bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Geleneksel eğitimin baskıcı ve tutucu niteliğine karşı daha radikal ve daha özgürlükçü bir söylem kullanmıştır. Pragmatizmin “gerçeğin özü değişmedir” görüşü ilerlemeciliğin temel çıkış noktası olmuştur. Buna göre, doğadaki gelişme ve farklılaşma eğitimin betimleyici bir normu olarak kabul edilmiştir. Şüphesiz, gelişen yaşamla iç içe olan eğitim, doğal olarak ilerlemeci olacaktır. İlerlemeci eğitim sisteminin merkezinde kendi yaşantıları aracılığıyla gelişen ve öğrenmeyi öğrenen öğrenciler vardır. Eğitim programlarında ise değişmenin doğasını kavrayan, demokratik tutum geliştiren davranışlar hedeflenmiştir.
İLERLEMECİLİK Bireyseldir. Bilişseldir. Zihinsel süreçlere önem verir. Deneyim önemlidir. Çünkü geçmiş, geleceğe yön verir. İçselleştirilmeyen bilgi önemsizdir. Değişim kaçınılmaz olduğu için programlar esnek yapıda olmalıdır. Öğrenci merkezlidir ve öğrenci aktiftir. Temel bilgi ve becerilerden çok, üst düzey zihinsel beceriler önemlidir. Okul ve yaşam iç içedir. Demokratik eğitim anlayışı vardır. Rekabeti ortadan kaldıracak işbirliği benimsenmiştir. Bütünsel gelişim ön plandadır.
Yeniden Kurmacılık Yeniden kurmacılık pragmatik felsefeyi referans almıştır. Bunalım felsefesi olarak adlandırılabilir. Bu akıma göre insanlık bir yol ayrımına gelmiştir; ya yok olacak ya da yeni bir uygarlık inşa edecektir. Yeniden kurmacılığın merkezi kavramı değişmedir. Eğitimin görevi, toplumu sürekli olarak yeniden şekillendirmek ve kurmaktır. Aynı şekilde eğitimin amacı, dünya uygarlığı fikrini canlı tutmaktır.
Yeniden kurmacılık Toplum, eğitim eliyle her seferinde yeniden yapılandırılmalıdır. Demokrasi eğitimi önemlidir. Öğretmen değişimin ve reformun temsilcisidir. İlerlemeciliğin tüm özelliklerini benimser. Toplumsaldır. İlerlemeciliğin devamıdır. Demokrasiyi sağlamak ve toplumu bu yönde düzenlemek temel amaçtır.
EĞİTİM FELSEFELERİNİN KARŞILAŞTIRMALI BİR ÖZETİ NOTLARI İLERLEMECİLİK (pragmatik felsefeye dayanır, aposterioridir) DAİMİCİLİK ( idealizm ve klasik realizm’e dayanır, aprioridir) ESASİCİLİK (idealizm ve realizm’e dayanır, apriori ve aposteriori özellikler göseriri) VAROLUŞÇULUK (aprioridir) 1)Eğitimin özü\esası nedir? Doğal gelişmeyi sağlamak Akıl ile zihni geliştirmek Bilgi ve beceri kazandırmak Seçenek sunmak 2)Öğrencinin doğası nedir? Yaşayan organizmadır Rasyonel ve ruhsal\zihinsel bir varlıktır Edindiği bilgi ve becerileri kullanan bir varlıktır Zeka ve duygu sahibi, eşsiz serbest seçim yapan, sorumlu bir varlıktır 3)Eğitimin ortamı ne olmalıdır? Yaşamın kendisi olmalıdır ki öğrenci yaşayarak öğrensin Eğitim, yaşamın aynen taklidi değildir.Çocuğun entelektüel potansiyelini geliştiren, geleceğe hazırlayan yapay bir ortam hazırlanmalıdır Öğrencilerin maddi ve sosyal dünyaya, gerçekte olduğu gibi kendilerini uyarladıkları bir ortam olmalıdır Serbest girişimi, yaratıcılığı ve bireyselliği teşvik eden, ne grup düşüncesine ne de normlarına uymayı teşvik etmeyen bir ortam olmalıdır 4)Eğitim, insanın gereksinimlerini nasıl karşılamalıdır? İnsanın gereksinimleri farklı olduğundan eğitim,öğrencinin bireysel farklılıklarını geliştirmeye yoğunlaşmalıdır İnsanın ayırt edici özelliği zekadır.Eğitim öğrencilerin entelektüel gelişimlerini karşılamaya yoğunlaşmalıdır Her insanın sahip olması gereken temel bilgi ve becerileri kazandırmalıdır Öğrencinin , yaşamın sonsuz sorunlarıyla sevginin acısı ve coşkusuyla, gerçeklikle,özgürlükle,eylemlerin sonucuyla, ölümün kaçınılmazlığıyla karşı karşıya getirecek bir arzuya gereksinimi vardır. EĞİTİM FELSEFELERİNİN KARŞILAŞTIRMALI BİR ÖZETİ
KARŞILAŞTIRMA NOTLARI İLERLEMECİLİK DAİMİCİLİK ESASİCİLİK VAROLUŞÇULUK 5)Eğitimin amacı ne olmalıdır? Gelişim, yaşamın tekrar inşa edilmesi olarak eğitimin temelini oluşturur.Bu nedenle eğitimin amacı açık uçlu olmalıdır Eğitim, kesin, evrensel, değişmez gerçekliği öğretmelidir Eğitimin amacı yeni gerçeklerin asimilasyonuna karşı öğrenciler için bir bilgi çerçevesi sağlamak olmalıdır Eğitimin amacı, öğrencilerin eşsiz olan bireyselliklerini geliştirmek olmalıdır 6)Okulun havası ne olmalıdır? Rekabetten çok işbirliğini geliştiren demokratik bir ortamda grup ruhunu sağlamalıdır Öğrencileri klasik eserlerle donatmalı, entelektüalizm ve yaratıcı düşünce atmosferinde bireyselliği geliştirmelidir Öğrencileri, kendisi hakkında gerçeklerin algısal incelemesiyle buluşturan yenilikçi teknikleri kapsayan zihinsel bir disiplin atmosferini muhafaza etmelidir Öğrencinin kendi gerçeğini bulmasına ve belli bir akıntıya kapılmadan görevini yerine getirmesini sağlayan otantik bir özgürlük sağlamalıdır 7)Okulun ilgi alanı ne olmalıdır? Çocuğun tüm gereksinim ve ilgilerini dikkate alan, onu bir bütün olarak ele alan bir eğitim verilmelidir İnsanın farklı kişilik ve zihniyle ilgilenmeli ve rasyonelliğin geliştirilmesine yoğunlaşmalıdır Dışarıdaki gerçek dünyayı anlamak için gerekli temel bilgiye ulaşması yönünde çocuğu eğitmelidir Çocuğun kendini gerçekleştirmesi yolunda ona yardım etmelidir 8)Uygun öğrenme nasıl olmalıdır? Öğrenme, çocuğu,pratik konulardan teorik ilkelere(somuttan soyuta) götüren problem çözme projelerinin yaşanmasıyla meydana gelir Öğrenme bazı temel metinler aracılığıyla, öğrencileri dünyanın sonsuzluklarıyla ve daha sonraki yaşantılarında uygulayacakları kuramsal ilkelerle tanışık hale getirdikçe oluşur Öğrenme, yoğun çabalarla, öngörülen ders konusunun öğrenci tarafından özümsenip konuya hakimiyeti sağlamak için oluşur Öğrenme, öğrencinin bireysel sorumluluklarını ve kişiliğinin muhtemel sonuçlarını tartarken alternatifler arasında özgürce seçim yapmasından oluşur
11)Tercih edilen öğretim yöntemi ne olmalıdır? KARŞILAŞTIRMA NOTLARI İLERLEMECİLİK DAİMİCİLİK ESASİCİLİK VAROLUŞÇULUK 9)Öğretmenin rolü ne olmalıdır? Öğrencilere rehberlik edip öğütlerde bulunmalıdır.Çocukların kendi ilgi alanlarının, ne öğreneceklerini belirlemesi gerekir. Öğrenilecekleri ne otoriteler ne de ders kitaplarındaki konular belirlememelidir İnsanın evrensel ilgilerinin en iyi şekilde ifade edildiği literatürdeki büyük\klasik eserlerin incelenmesi aracılığıyla öğrencileri entelektüel açıdan disipline etmelidir Sorumlu bir otorite olarak, yetişkin dünyasıyla çocuğun dünyası arasında bir arabulucu olmalıdır.Henüz olgunlaşmamış öğrenciler, yetişkinlerin doğasını ve taleplerini tek başlarına anlayamazlar Öğretmen, öğrencilere ilkeleri, değerleri ve gerçekleri sunmalı, ister kabul etsinler, isterse kabul etmesinler, kendileri için seçmeleri amacıyla bunları incelemeye teşvik etmelidir 10)Program neyi kapsamalıdır? Öğrencilere sosyal bilimler, empirik bilimler ve teknolojideki problem çözme faaliyetleriyle değişimi nasıl başarabileceklerini öğretmeye yoğunlaşmalıdır Entelektüel ders ve konulara yoğunlaşmalı, dil, tarih, matematik, doğa bilimleri, sözel sanatlar ve felsefeyi içermelidir Zamanın testinden geçen edebiyat, tarih ve matematiğin sembol ve fikirlerini, fiziksel dünyanın bilimleriyle birleştiren konuları içermelidir Edebiyat, tarih, felsefe, fen, sanat, insan doğası arasındaki çatışmayı ortaya çıkarmaya yoğunlaşmalıdır 11)Tercih edilen öğretim yöntemi ne olmalıdır? Projeler, öğrencilerin problem çözme yaşantılarına rehberlik edilebilecek yöntem olarak tercih edilmelidir Konferanslar, metinler ve tartışmalar, zekayı geliştirmek için tercih edilen yöntemler olmalıdır Bilgi ve becerileri öğretmek için gösteriler(demostrasyonlar) tercih edilen yöntem olmalıdır Benliği bulmak için tercih edilen yöntem, sokratik diyalog\tartışma bilinmeyen gerçekleri keşfetme olmalıdır