fnbilgisi.wordpress.com 1

MADDE BİLGİSİ KÜTLESİ HACMİ VE EYLEMSİZLİĞİ OLAN HERŞEYE MADDE DENİR. Maddenin şekil almış haline cisim denir Cam bir madde iken cam bardak bir cisimdir Maddeler doğada katı sıvı gaz halinde bulunabilir 2 fnbilgisi.wordpress.com

M ADDENIN KATı HALI Katı maddelerin belirli şekil ve hacimleri vardır Tanecikler birbirine çok yakındır ve bu tanecikler arasında güçlü çekim kuvveti vardır Moleküller titreşim hareketi yaparlar. Örnekler :Bardak saat masa sıra vs 3 fnbilgisi.wordpress.com

B-M ADDENIN SıVı HALI Sıvı maddelerin belirli hacimleri vardır Şekilleri yoktur İçinde bulundukları kabın şeklini alırlar Tanecikler arası boşluk daha fazladır Tanecikleri bir arada tutan kuvvet zayıftır Akışkandır(moleküller birbirinin üzerinden kayar) Örnekler :Süt su zeytinyağı vs vs 4 fnbilgisi.wordpress.com

C-M ADDENIN GAZ HALI Belirli şekilleri ve hacimleri yoktur İçinde bulundukları kabın şeklini ve hacmini alırlar Tanecikler arası boşluk fazla çekim kuvveti ise çok azdır Kolaylıkla sıkıştırılabilirler ve genişletilebilirler Örnek :hava, duman,su buharı vs vs 5 fnbilgisi.wordpress.com

MADENİN HAL DEĞİŞİMİ 6 fnbilgisi.wordpress.com KATIISIVIGAZ ERİME BUHARLAŞMA DONMA YOĞUNLAŞMA SÜBLİMLEŞME KIRAĞILAŞMA ISI VERİR DÜZENLİLİK ARTAR DÜZENSİZLİK ARTAR Isı alır

M ADDELERIN GÖRÜLEBILEN HISSEDILEBILEN ÖZELIKLERI RENK SAYDAMLIK VE OPAKLIK KOKU TAD SERTLİK YUMUŞAKLIK 7 fnbilgisi.wordpress.com

M ADDENIN ORTAK ÖZELLIKLERI KÜTLE HACİM EYLEMSİZLİK ELEKTRİKLİ YAPI 8 fnbilgisi.wordpress.com BU ÖZELLİKLER MADDE MİKTARINA GÖRE DEĞİŞİRLER

fnbilgisi.wordpress.com 9 MADDE KATISIVIGAZ TANECİKLİ BOŞLUK ÇOK AZ BİRAZ BOŞLUK VAR BOŞLUKLAR ÇOK

Maddenin adıKatıSıvıGaz AğaçX ÇorbaX YağmurX Sıcak çikolataX SütX KayaX PeynirX Ateş ve dumanX KolonyaX RüzgarX fnbilgisi.wordpress.com 10 Katı mı-sıvı mı- gaz mı

MADDEGözlemlerAÇIKLAMALAR DEMİR________Yapısında boşluk olmadığı için SU________Yapısında boşluk olmadığı için HAVAXYapısında boşluk olduğu için fnbilgisi.wordpress.com 11 Hangisi Sıkışır? Gaz haldeki maddelerin yapısında boşluklar vardır. O halde bu maddeler tanecikli olabilir mi?

M ADDELERIN ÖZELLIKLERINI BULALıM : 12 fnbilgisi.wordpress.com ÖzelliklerKatıSıvıGaz Şekli değişebilir.XX Sıkıştırılabilir.X Tanecikler arasında çok boşluk vardır. X Tanecikler birbirine çok yakındır.XX Sıkıştırılamaz.XX Şekli değişemez.X Hacmi değişmez.XX

O KULUMUZUN BINASı BIR BÜTÜN MÜ ? Okulumuz Kumu Oluşturan tanecikler var mı? Kum tanesi ??????????? Tuğla fnbilgisi.wordpress.com 13

fnbilgisi.wordpress.com 14 ATOMU OLUŞTURAN DAHA KÜÇÜK PARÇACIK VARMI????? ORGANİZMAYI OLUŞTURMAK İÇİN HÜCRELER BİRARAYA GELİR ORGAN HÜCRE HÜCREYİ OLUŞTURAN KARBONHİTRATVE YAĞ ATOMLAR

fnbilgisi.wordpress.com 15 Çok sayıda aynı çeşit atomların bir araya gelerek oluşturduğu maddeye ELEMENT denir. Elementlerdeki atomlar tek çeşittir. Elementler saf maddelerdir.

fnbilgisi.wordpress.com 16 Hidrojen,oksijen,iyot gibi bazı elementler kümeler halinde bulunur. Bu atom kümelerine MOLEKÜL denir.

fnbilgisi.wordpress.com 17 Moleküller iki atomdan oluştuğu gibi çok fazla sayı da atomdan da oluşur Bazı moleküller tek çeşit atomdan oluşurken; bazı moleküller farklı çeşit atomlardan oluşur. Molekülleri oluşturan farklı çeşitteki atomların büyükleri ve özellikleri de birbirinden farklıdır.

MOLEKÜLLER 18 fnbilgisi.wordpress.com BASİT YAPILI MOLEKÜLLER ( AZ SAYIDA ATOM) KARMAŞIK YAPILI MOLEKÜLLER (ÇOK SAYIDA ATOM)

fnbilgisi.wordpress.com 19 BİLEŞİK İki yada daha fazla çeşitte element atomlarının bir araya gelerek oluşturdukları yeni saf maddeye denir. Bileşiği oluşturan elementler kendi özeliklerini kaybeder.

fnbilgisi.wordpress.com 20 SAF MADDELER ELEMENTLER BİLEŞİKLER ATOMİK YAPIDA OLANLAR MOLEKÜLER YAPIDA OLANLAR MOLEKÜLER YAPIDA OLANLAR MOLEKÜLER YAPIDA OLMAYANLAR

Atomlar …….. biçimlidir. Deneyde alkolün içine atılan iyot kristallerine ne olmuştu? İyot kristalleri alkolün içinde çözünerek alkole renk verdiğini gözlemlemiş miydik? Bu gözlemlerden yola çıkarak, çözünen iyodun alkolün içinde yayılmasını nasıl açıklarsınız? İyodun alkolde dağılması ile, şekerin suda dağılmasını karşılaştıralım. 21 fnbilgisi.wordpress.com KÜRE

Her madde gözle görülemeyecek kadar küçük ve bölünmesi zor yapı taşları olan …………….. Oluşmuştur. Atomlar gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler olmasına karşılık, ancak günlük yaşantımızda pek çok gözlem sonucu atomların varlığı …………………… 22 fnbilgisi.wordpress.com ATOMLARDAN KANITLANMIŞTIR.

Demir ya da bakır parçası da ardışık olarak yeterince bölünmeye devam edebilseydi resimlerde gördüğümüz atomları elde edecektik. 23 fnbilgisi.wordpress.com

24 fnbilgisi.wordpress.com

25 fnbilgisi.wordpress.com

26 fnbilgisi.wordpress.com

27 fnbilgisi.wordpress.com BAKIRBAKIR

28 fnbilgisi.wordpress.com ALTINALTIN

29 fnbilgisi.wordpress.com DEMİR

30 fnbilgisi.wordpress.com ALÜMİNYUMALÜMİNYUM

31 fnbilgisi.wordpress.com KARBON

32 fnbilgisi.wordpress.com İYOT

33 fnbilgisi.wordpress.com SU

Daha önce incelediğimiz modellerden farkı var mı? Su ve iyotta gördüğümüz bu “atom kümelerine” MOLEKÜL diyoruz. Su, su moleküllerinin bir araya gelmesiyle oluşur. Su molekülleri iki hidrojen ve bir oksijen atomu içerir. İyot molekülleri de bir araya gelerek iyodu oluşturur. 34 fnbilgisi.wordpress.com

35 fnbilgisi.wordpress.com BU ŞEKLİN NE OLDUĞUNU HATIRLADIK MI?

Hücreyi de yeteri kadar büyütürsek daha küçük iç yapılarını görebilir miyiz? Hücrenin büyütülmesi ile çekirdeği, çekirdeğin büyütülmesi ile molekülleri, moleküllerin büyütülmesi ile de ……… görebiliriz. 36 fnbilgisi.wordpress.com ATOMLARI

Tek bir hücrede bile ………… Atom vardır. Atom büyütülseydi ne görürdük? Atomdan da küçük parçacıklar var mıdır? DEMOCRİTUS, ATOMU HİÇBİR ZAMAN GÖREMEMİŞ OLMASINA RAĞMEN OLAYLAR VE OLGULAR ÜZERİNDE DÜŞÜNEREK ATOM KAVRAMINI İLERİ SÜRMÜŞTÜR. 37 fnbilgisi.wordpress.com Trilyonlarca

DAHA SONRA ARAŞTIRMA YAPAN BİLİM İNSANLARINA GELİNCE; John Dalton(Can Daltın), atomların içi dolu, berk ve bölünmez olduğunu söylemiştir. Becquerel(Bekerel) ve Madam Curie(Madam Kuri)’ nin çalışmaları ise atomların da bölünebildiğini göstermiştir. 38 fnbilgisi.wordpress.com

Dalton, atom hakkındaki düşüncelerini açıklamak için ilk atom modelleri olarak kullanmıştır. Maddenin küçük bölünemez parçacıklardan yani atomlardan oluştuğunu öne sürmüştür. 39 fnbilgisi.wordpress.com

T ARIHTEN ATOMUN TARİHÇESİ John Dalton( ) J.J.Thomson( ) Ernest Rutherfort( ) Niels Bohr( ) 40 fnbilgisi.wordpress.com

Atom kavramı ile ilgili tarih boyunca değişen düşünceler: Democritus ve diğer Yunan filozofları her maddenin hep aynı özdeş atomlardan oluştuğunu düşünüyorlardı. John Dalton atomun içi dolu berk ve bölünmez olduğu fikrini taşıyordu. Becquerel ve Madam Curie’ nin çalışmaları ise atomların da bölünebildiğini göstermiştir. Atom konusunda çalışmalar yapan bilim insanları: Democritus ve Yunanlı filozoflar, John Dalton, J.J.Thomson, Ernest Rutherford, Niels Bohr, Becquerel, Madam Curie 41 fnbilgisi.wordpress.com

42 Bugün kullanılan atom modeli “ bulut modeli ”dir. Bu modele göre; atomun merkezinde (çekirdeğinde) (+) yüklü protonlar ve yüksüz nötronlar bulunur. Atom çekirdeğinin çevresinde ise (-) yüklü elektronlar sürekli hareket halindedir

MADDEDEKİ DEĞİŞİMLER FİZİKSEL DEĞİŞİM KİMYASAL DEĞİŞİM fnbilgisi.wordpress.com 43

MADDENİN ÖZELLİKLERİ Fiziksel özellikler Maddenin bir başka maddeye dönüşmeksizin gözlenebilen ve ölçülebilen dış görünüşü ile ilgili özellikleridir. Maddenin rengi, kokusu, tadı, çözünürlüğü, sertliği, hacmi, ısı ve elektrik iletkenliği v.b. özelliklerdir 44 fnbilgisi.wordpress.com

45 Fiziksel değişimler Kömürün toz haline gelmesi Demirin tel ve levha haline gelmesi Kağıdın yırtılması Suyun buharlaşması Şekerin suda çözünmesi *** Bu olaylar sonunda maddenin iç yapısında değişme olmaz. *** Bütün hal değiştirme olayları fiziksel

fnbilgisi.wordpress.com 46 KAR YAĞMASI FİZİKSEL BİR OLAYDIR.

K IMYASAL ÖZELLIKLERI Maddenin maddeler ile birleşerek yeni madde oluşturabilme kapasitesidir. Bir maddenin başka madde ile etkileşmesi veya etkileşmemesi, onun kimyasal yapısı ile ilgili özelliklerdendir. Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik olması, suyla reaksiyona girip girmemesi kimyasal özelliklere örnek verilebilir. 47 fnbilgisi.wordpress.com

48 Kimyasal Değişimler Kâğıdın yanması Mumun yanması Sütün ekşimesi Yumurtanın bozulup çürümesi Demirin paslanması Fotosentez olayı Solunum olayı *** Kimyasal değişmeler sonucunda maddeler başka maddelere dönüşür. *** Bütün yanma olayları kimyasal değişmedir.

49 fnbilgisi.wordpress.com YANMA OLAYI KİMYASAL BİR OLAYDIR.

50 fnbilgisi.wordpress.com BALINI YAPAN ARI DA KİMYASAL BİR OLAY GERÇEKLEŞTİRİYORDUR.

SAF (ARI) MADDELER Tek tür tanecikten oluşan maddelere saf madde denir 51 fnbilgisi.wordpress.com moleküller atomlar

ELEMENTLER Aynı cins atomlardan oluşmuş saf maddelere Element denir. Sembollerle ifade edilirler. H:HİDROJEN O:OKSİJEN C:KARBON Fe:DEMİR 52 fnbilgisi.wordpress.com

BİLEŞİKLER İki yada daha fazla elementin belirli oranda birleşerek kimyasal yolla oluşturduğu yeni özellikteki saf maddeye BİLEŞİK denir Ancak KİMYASAL YOLLA ayrılabilir 53 fnbilgisi.wordpress.com

SAF OLMAYAN MADDELER KARIŞIMLAR İki yada daha fazla maddenin özelliklerini kaybetmeden çeşitli oranlarda karışması ile oluşan topluluğa karışım denir Karışımı oluşturan maddeler kimliklerini kaybetmezler 54 fnbilgisi.wordpress.com

55 Aynı cins atom veya moleküllerden oluşan maddelere “saf madde” denir. Elementler ve bileşikler saf maddelerdir. Karışımlar birden fazla faklı maddeden oluşur. Karışımı oluşturan tanecikler farklı moleküller veya farklı atomlar olabilir

56 fnbilgisi.wordpress.com

H ETEROJEN KAR ı Ş ı MLAR Her tarafında farklı özellik gösteren tek bir-madde gibi gözükmeyen karışımlardır. maden filizleri, kaya parçaları, odun parçaları, bir bitki yaprağı, sis, ayran, petrol su karışımı, beton parçası, toprak heterojen karışımlara örnek verilebilir. Heterojen karışım emülsiyon ve süspansiyon olmak üzere ikiye ayrılır. 57 fnbilgisi.wordpress.com

SÜSPANSIYON Bir sıvıda çözünmeyen katının heterojen olarak dağılmış şeklidir. Su–kum karışımı, su–tebeşir tozu karışımı gibi 58 fnbilgisi.wordpress.com

EMÜLSİYON Bir sıvıda çözünmeyen başka bir sıvının heterojen olarak bulanık bir şekilde dağılmış hâlidir. Su–zeytinyağı karışımı, su–benzin karışımı, gibi. 59 fnbilgisi.wordpress.com

HOMOJEN KARIŞIMLAR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde gibi gözüken karışımlardır. Homojen karışımlara genel olarak “çözeltiler” de denir. Tuzlu su, şekerli su, alkollü su, çeşme suyu ile içerisinde bulunduğumuz hava homojen karışıma örnek verilir. 60 fnbilgisi.wordpress.com

61 Bütün maddeler taneciklerden oluşmuştur ve tanecikler hareketlidir Katılar:TİTREŞİM Sıvılar ve gazlar:ÖTELEME HAREKETİ yaparlar.

fnbilgisi.wordpress.com 62 Taneciklerin Hareketi İskeleye bağlı Bir kayığın hareketine benzer

fnbilgisi.wordpress.com 63 T İ TRE Şİ M ÖTELEME