DERS NO: 3 ANTRENMAN İLKELERİ ANTRENMAN BİLGİSİ DERS NO: 3 ANTRENMAN İLKELERİ

ANTRENMAN İLKELERİ Beden eğitimin ve sporun bir parçası olarak antrenman kuramı ve yönteminin biyolojik, psikolojik ve eğitim bilimlerine dayalı kendine özgü kuralları bulunmaktadır. Bütün bir antrenmanı sistemli bir şekilde yönlendiren bu kurallar, antrenman ilkeleri olarak tanımlanmaktadır. Sporcunun beceri, ve sporsal performans düzeyini artırmak gibi antrenmanın önemli amaçlarını yerine getirme gereksinimi,nden kaynaklanan bu ilkeler bu sürece özgü olup tüm özellikleri yansıtır. Bu ilkeler tek tek anlatılsalar da antrenmanın tüm ilkeleri bir bütünün parçasıdırlar Antrenörün bu antrenman ilkelerini doğru bir biçimde kullanması, antrenman içeriğini, yöntemlerini ve öğelerini işlevsel bir şekilde düzenleme olanağını sağlar

ANTRENMAN İLKELERİ ETKİN (AKTİF) KATILIM İLKESİ ÇOK YÖNLÜ GELİŞİM İLKESİ ÖZELLEŞME İLKESİ ÇEŞİTLİLİK İLKESİ ANTRENMANI MODELLEME İLKESİ AŞAMALI ARTAN YÜKLENME İLKESİ

ETKİN (AKTİF) KATILIM İLKESİ Bu ilkenin anlaşılması için 3 faktör son derece önemlidir. Antrenman kapsamı ve amaçları Sporcunun yaratıcı ve bağımsız rolü Sporcunun uzun süreli antrenmanlarda görevleri

Antrenör, liderliğini ve ustalığını kullanarak, sporcularının bağımsız, buna karşın uyumlu bir şekilde gelişmelerini sağlamalıdır. Sporcuların, antrenman sırasında karşılaştıkları zorlukları aşmak amacıyla becerilerini, biyomotor yeteneklerini ve psikolojik özelliklerini geliştirmek için atrenörlerinin uyarılarını iyi bir biçimde algılamaları gerekir.

Sporcuların gelişimlerini tartışarak, antrenmana etkin katılımları artırılabilir. Sporcular antrenörlerden aldıkları feedback’leri kendi performanslarını değerlendirmede kullanabilir. Sporcu bu sayede; Performanslarının olumlu ve olumsuz yönlerini Hangi yönlerini geliştirmeleri gerektiğini Bu gelişimi nasıl sağlayacaklarını anlayabilir.

Antrenmanlarda aktif katılımın engellenmemesi gerekir. Sporcular, antrenörleri tarafından yönetilmedikleri zamanlarda yaptıklarından sorumlu olduklarını unutmamalıdır. Alkol ve sigara kullanımı performansı son derece olumsuz etkiler. Bu nedenle sporcular bu tür kötü alışkanlıklara karşı koymayı bilmelidir. Boş zamanlarda doyum ve rahatlamayı sağlayan sosyal etkinliklere katılmalı ve yeterince dinlenmelidir. Eğer sporcu antrenmanın gereklerini sürekli olarak yerine getirmezse kendi doruk düzeyine çıkamaz Antrenörün yetki ve bilgisi ne düzeyde olursa olsun mucizeler yaratamaz

Bu ilkeden yola çıkarak; Antrenör antrenman hedeflerini sporcularıyla beraber belirlemelidir. Sporcu antrenman programlarının planlanmasında da rol almalıdır. Sporcu belirli zaman aralıklarıyla testleri ve ölçütlerini seçmelidir. Sporcu bireysel antrenmanlarını antrenörün gözetimi olmaksızın yapmalıdır. Antrenmanın biçimlendirilmesine olan bilinçli yaklaşım, sporcu için açık ve başarılabilir hedefleri belirlerken de gösterilmelidir. Hedefler sporcunun gözüne kestirebildiği kadar zor, aynı zamanda da başarılabilecek kadar gerçekçi olmalıdır.

ÇOK YÖNLÜ GELİŞİM İLKESİ Çok yönlü bir gelişimin gerekliliği eğitimin birçok alanında ve insan etkinliklerinde karşımıza çıkar YÜKSEK PERFORMANS OLGUNLAŞMA ÖZEL ANTRENMAN GENÇ SPORCULAR ÇOK YÖNLÜ GELİŞİM ÇOCUKLUK EVRESİ

Piramidin tabanı, herhangi bir antrenman prorgamının temeli olarak ele alındığı zaman çok yönlü gelişimi göstermektedir. Gelişim dönemi istenilen seviyeye çıktığı zaman sporcu bir üstteki evreye geçer. Bu durum kişinin spor yaşamının önemli bir yerini tutan yüksek performansa ulaşabilmesi için gerekli olan antrenman yaklaşımını sunmaktadır. Yukarda belirtilen yaklaşım Kuzey Amerika’daki sistem için geçerli değildir. Kuzey Amerika’daki antrenörler genelde spora özgü becerilerin yoğun olduğu antrenman programlarını tercih etmektedirler. Bu tür dar yaklaşım, kendi branşları dışında başka spor yapamayan robotlar yetiştirmektedir. Aynı yaklaşım uzun süreli sakatlıkların oluşmasına da sebep olmaktadır.

Uzun vadeli gelişim yaklaşımı özelleşmeyi dışlamak anlamına gelmemektedir. Özel gelişim antrenmanı, çok yönlü gelişimin her aşamasında değişik ağırlıkta yer alır. Çok yönlü bir antrenman ile sporda gelişim temelleri iyi bir biçimde atılır Ayrıca sakatlanmalar, tekdüzelik ve bıkkınlık gibi sorunların önlenmesi sağlanır.

Çeşitli yaşlar için çok yönlü gelişim ile özelleşmiş antrenman arasındaki ilişki 80 20 Çok yönlü gelişim 24 Özelleşmiş anrenman 22 20 18 16 14 12 10 40 60

ANTRENMAN YAKLAŞIMI ERKEN ÖZELLEŞME ÇOK YÖNLÜ GELİŞİM Çabuk performans gelişimi 15-16 yaşlarda en yüksek performans Yarışmalarda düzensiz performans 18 yaş civarında sporda bıkkınlık Aşırı düzeyde yüksek adaptasyon zorlamalarına bağlı sakatlık riski Yavaş performans gelişimi Fizyolojik ve psikolojik gelişme bağlı olarak 18 yaşından sonra yüksek performans Yarışmalarda düzenli performans Uzun spor yaşamı Az seviyede sakatlık

ÖZELLEŞME İLKESİ Antrenman ister sahada, havuzda veya spor salonunda olsun, başlangıçtan itibaren sporcuların amaçları ve motivasyonları, o sporda branşlaşmaktır Özelleşmek sporda başarı sağlamak için ana koşulu simgeler. Sporcuların fizyolojik özellikleriyle yakından ilgilenen bilimadamları, insan organizmasının, uygulanan etkinliğe, uyum sağladığını göstermişlerdir.

Özelleşme tek yönlü bir süreç olmaktan çok, çok yönlü gelişimin somut temelleri üzerine kurulmuş karmaşık bir süreçtir. Yeni başlayan birinin ilk antrenmanından olgun bir sporcunun ustalaşmasına kadar toplam antrenman kapsamı ve özel alıştırmaların oranı yavaş yavaş ve sürekli artırılmalıdır. Çağdaş spor dallarında, sporsal olgunlaşma yaşını dğşğrmeye doğru bir yaklaşım görülmektedir. Bu nedenle özelleşme ilkesi çok yönlü gelişim ilkesinin üzerine kurularak doğru bir şkilde uygulanmalıdır.

Genel olarak spora başlama yaşı, özelleşme ve yüksek performans yaşı SPORA BAŞLAMA YAŞI ÖZELLEŞMEYE BAŞLAMA YAŞI YÜKSEK PERFORMANSA ULAŞMA YAŞI OKÇULUK 12-14 16-18 23-30 ATLETİZM SPRİNT 10-12 14-16 22-26 ORTA MESAFE 13-14 16-17 UZUN MESAFE 17-20 25-28 ATLAMALAR 23-27 ÜÇ ADIM UZUN 17-19 23-26 ATMALAR 14-15 BADMİNGTON 20-25 BASEBALL 15-16 22-28 BASKETBOL BİATLON 10-13 BOKS 13-15 KANO 15-17 SATRANÇ 7-8 12-15 23-25 HENTBOL BİSİKLET KULE ATLAMA BAYAN ERKEK 6-8 8-9 9-11 11-13 14-18 18-22

ÖZELLEŞMEYE BAŞLAMA YAŞI YÜKSEK PERFORMANSA ULAŞMA YAŞI SPOR SPORA BAŞLAMA YAŞI ÖZELLEŞMEYE BAŞLAMA YAŞI YÜKSEK PERFORMANSA ULAŞMA YAŞI BİNİCİLİK 10-12 14-6 22-28 ESKRİM 14-16 20-25 SAHA HOKEYİ 11-13 AMERİKAN FUTBOLU 12-14 16-18 23-27 CİMNASTİK BAYAN ERKEK 6-8 8-9 9-10 14-15 14-18 22-25 BUZ HOKEYİ 13-14 JUDO 8-10 15-16 22-26 MODERN PENTATLON 21-25 KÜREK 11-14 RUGBY 16-17 YELKEN 22-30 ATICILIK 12-15 17-18 24-30 KAYAL ALP NORDİK 30KM ÜZERİ 7-8 ------ 17-19 18-25 23-28 24-28 KAYAKLA ATLAMA SÜRAT PATENİ FUTBOL SKUASH HENTBOL 15-17

ÖZELLEŞMEYE BAŞLAMA YAŞI YÜKSEK PERFORMANSA ULAŞMA YAŞI SPOR SPORA BAŞLAMA YAŞI ÖZELLEŞMEYE BAŞLAMA YAŞI YÜKSEK PERFORMANSA ULAŞMA YAŞI YÜZME BAYAN ERKEK 7-9 7-8 11-13 12-14 18-22 20-24 SENKRONİZE YÜZME 6-8 19-23 M.TENİSİ 13-14 20-25 22-27 VOLEYBOL 10-12 15-16 22-26 SUTOPU 16-17 23-26 HALTER 14-15 17-18 23-27 GÜREŞ 17-19 24-27

BİREYSELLEŞME İLKESİ Antrenmanlarda bireyselleşme, çağdaş antrenmanın temel gereklerinden biridir ve her sporcunun, performans düzeyi ne olursa olsun, yeteneklerine, potansiyeline, öğrenme özelliklerine, ve de sporun gereklerine göre bireysel olarak ilgilenmesi gerektiği gerçeğine dikkati çekmektedir Çoğunlukla antrenörler başarılı olmuş sporcuların programlarını uygulayıp sporcusunun özelliklerini, deneyimlerini ve yeteneklerini gözardı ederler Genç sporcular bu tür programlar için, fizyolojik ve psikolojik olarak uygun değildirler

YÜKLENMELERE DAYANABİLİRLİLİK DÜZEYİNİN AYARLANMASI Antrenör antrenmanlardaki yüklenmeleri düzenlerken aşağıdakileri dikkate almalıdır. Biyolojik ve takvim yaşı Deneyim ve kişinin spora başlama yaş Yüklenmeler ve performans için bireysel nitelik düzeyi Antrenman ve sağlık durumu Antrenman yükü ve sporcunu yenilenme hızı Sporcunun vücut yapısı ve sisir sistemi Cinsiyet özellikleri

ÇEŞİTLİLİK İLKESİ Çağdaş antreman sporcunun uzu saatler boyu çalışmasını gerektiren yüksek istemli bir etkinliktir. Antrenman kapsamı ve şiddeti sürekli artmakta ve alıştırmalar yinelenmektedir. Yüksek spor performansına ulaşabilmek için antrenman kapsamı 1000 saat sınırını geçmelidir. Dünya klasmanında bir halterci yıllık 1200-1600 saatlik ağır çalışma yapmak zorundadır Bir kürekçi günde 2-3 antrenman birimi uygulama ile 40-60 km yol almak zorundadır Dünya klasmanındaki bir cimnastikçi günde 4-6 saat boyunca 30-40 kez aynı alıştırmayı sürekli uygulamak zorundadır

Antrenmanda bu tür oluşumları aşmak için, antrenörün oldukça bilgili olması ve dönemsel değişikliklere yer verecek kadar geniş bir alıştırma dağarcığına sahip olması gerekmektedir Antrenörün yaratma ve yaratıcı çalışmalar uygulama niteliği antrenmanda başarılı bir çeşitlilik için önemli bir faktördür. Antrenör programı yaparken, amaçlarına ulaşabilmek için gerekli olan bütün beceri ve hareketleri gözönünde bulundurmalıdır ve sonra bunları gün içinde farklı bir biçimde uygulamalıdır.

Antrenör antrenmanı sporcuların sevebileceği işlerle sonlandırarak ilgiyi koruyabilecek ve sıkılmayı ortadan kaldırabilecektir Halterciler sıkı bir çalışmanın ardından çalışmyı 20 dakikalık bir basketbol veya voleybol maçı yaparak bitirebilir.