AVRUPA BİRLİĞİ KURUMSAL YAPISI ve KURUMLARI

Herhangi bir devletin anayasal yapısında yasama- yürütme-yargı şeklinde bir ayrım vardır. AB’nin bir anayasası olmadığından (veto edilmiştir) kuvvetler ayrılığı durumu kendine özgü şekilde yapılmıştır. Çünkü ortada bir devlet ya da anayasa bulunmamaktadır. Literatürde bu duruma paradoks ya da orjinallik denir. AB’nin kurumsal yapısı tarihsel süreçte değişime uğramış ve son halini 2007 yılında yapılan Lizbon Zirvesi sonrası almıştır. Bu kurumların merkezleri Brüksel, Lüksemburg, Frankfurt ve Strazburg’da bulunmaktadır.

AVRUPA BİRLİĞİ KURUMSAL YAPISI ve KURUMLARI

AVRUPA PARLEMENTOSU AVRUPA PARLAMENTOSU - HALKIN SESİ Martin Schulz, AB PARLAMENTO BAŞKANI AB KONSEYİ - ÜYE ÜLKE ÇIKARI / SESİ Donald Tusk, AB KONSEYİ BAŞKANI AB KOMİSYONU - AB ÇIKARLARI Jean-Claude Juncker, AB KOMİSYON BAŞKANI

AVRUPA KONSEYİ/ZİRVESİ

AVRUPA BİRLİĞİ KONSEYİ Avrupa Birliği’nin Konseyi ile Avrupa Konseyi'ni birbirine karıştırmamak için AB’nin Konseyi’ne AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, kısaca AB Zirvesi denmesi daha doğrudur. Avrupa Birliği Konseyi (The European Council), AB’nin en üst yetkili siyasi merciidir. Avrupa Konseyi (The Council of Europe) ile isim benzerliğinden başka hiçbir ilgisi yoktur. AB Konseyi ≠ Avrupa Konseyi AB Konseyi = AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi İngilizce’de “European Council”, Fransızca’da “Council European”, Almanca’da “Euro- paische Rat” olarak isimlendirilen AT Konseyi, Maastricht Anlaşması'nın yürürlüğe gir­mesiyle AB Konseyi’ne dönüşmüştür. Dünyadaki en eski Parlamentolararası Asamble olan Avrupa Konseyi’nin ise (Council of Europe) günümüzde (2011) Rusya Federasyo­nu dahil 47 üyesi vardır.

AVRUPA BİRLİĞİ KONSEYİ Konsey, Topluluk üyelerinin Devlet veya Hükümet Başkanlarının yaptıkları Zirve Konferansları sonucunda “de facto” olarak ortaya çıkmıştır. AB Konseyi, diğer bir deyişle AB Zirvesi, Avrupa Birliği üyesi devletlerin devlet ya da hükümet başkanlarının ve Avrupa Komisyonu başkanının katılımlarıyla gerçekleşir. Avrupa Devlet ve Hükümet Başkanları Konseyi’nin (AB Konseyi: Avrupa Birli­ği Zirvesi), yasama ve yürütme gücü yoktur.

AVRUPA PARLEMENTOSU

Avrupa Parlamentosu, Avrupa Topluluğu içinde Komisyon ve Konsey arasın­da paylaşılmış yasama ve yürütme yetkilerinin kullanılmasının demokratik bi­çimde denetlenmesi amacıyla kurulmuştur.

AVRUPA PARLEMENTOSU Üye ülkeleri bağlayıcı düzenlemelere Konsey ile ortak karar verilmektedir. Avrupa Parlamentosu’nun yetkileri; Avrupa Topluluklarının yasama görevini yerine getirmesinde yardımcı ol­mak ve bu göreve katılmak, Bütçe’yi görüşmek ve kabul etmek, Komisyon ve Konseyi denetlemek, Kurumlar üstünde siyasi denetim yetkisi bulunmaktadır. Avrupa Ombudsmanını atar.

AVRUPA PARLEMENTOSU Avrupa Parlamentosu üyeleri, Strasburg, Brüksel ve Lüksemburg’da görev yapar. Parlamento’nun iki Meclis Binası ve bir Sekreterliği vardır. Meclisleri Brüksel ve Strasburg’da, Sekreterliği ise Lüksemburg’dadır. Avrupa Parlamento­su her ay bir hafta (Ağustos dışında) Strasburg’da toplanır.

AVRUPA PARLEMENTOSU Parlamento ve Konsey, bütçe konusundaki yetkileri paylaşır. Parlamento, yıl­lık bütçeyi oylar ve bütçe uygulamasını izler. Böylece Birliğe verdiği siyasi önce­liklerini yansıtır. Büyük önem taşıyan bazı kararlar (bazı uluslararası Anlaşma­lar, yeni üyelerin katilimi, Parlamento seçimlerinde her ülkede aynı usulün uygu­lanması, Birlik vatandaşlarının ikamet hakkı) için Konsey’in, Parlamento’nun onayını alması gerekir.

AVRUPA PARLEMENTOSU Austria - 18 Belgium - 21 Bulgaria - 17 Croatia - 11 Cyprus - 6 Czech Republic - 21 Denmark - 13 Estonia - 6 Finland - 13 France - 74 Germany - 96 Greece - 21 Hungary - 21 Ireland - 11 Italy - 73 Latvia - 8 Lithuania - 11 Luxembourg - 6 Malta - 6 Total Netherlands - 26 Poland - 51 Portugal - 21 Romania - 32 Slovakia - 13 Slovenia - 8 Spain - 54 Sweden - 20 United Kingdom - 73

AVRUPA PARLEMENTOSU

Avrupa Parlamentosu üyelerinin çoğu Parlamento’nun siyasi gruplarından bi­rine mensuptur. AB’nin temel hukuk düzenlemelerinde değişiklik yapmak için birden fazla grubun yasa değişikliğine destek vermesi gerekir. Parlamento’daki tartışmaların çoğunda klasik “sağ-sol ayırımı” vardır. Siyasi grupların, Avrupa Birliği bütçesinden aldıkları katkılar parlamenter sayılarına göre belirlenir. Bazı siyasi gruplar içinde görüşleri oldukça farklı gruplar birlikte olabilir. Avrupa Halkları Partisi ve Avrupalı Demokratlar Grubu (EPP- ED) içinde hem Avrupa Birliği’nde bütünleşmeye sıcak bakan Hıristiyan Demokratlar, hem de daha fazla bütünleşmeye şüpheyle yaklaşan İngiliz Muhafazakarlar yer alır. Uluslar Avrupası İçin Birlik Grubu (UEN) içinde de hem İrlanda'nın ılımlı partisi Fianna Fail’e, hem de İtalya’dan faşizme yakın görüşleriyle bilinen Ulusal İttifak bulunur.

AVRUPA PARLEMENTOSU Partiler; “Avrupa seviyesinde olması”, “Avrupa’nın bütünleşmesinde temel faktör olması", “Avrupa bilincinin oluşmasına katkıda bulunulması” ve “Topluluk vatandaşlarının politik iradesinin ifadesi olması”

AVRUPA PARLEMENTOSU Avrupa Halkları Grubu (EPP) Parlamento’daki en büyük siyasi gruptur seçimlerindeki oy oram yüzde 36’dır. 75’den fazla parti gruba üyedir. Merkez sağ çizgideki Grup, Parlamento’da grupların kurulmasından bu yana varlığını sürdürmektedir. Grupta; Alman Hıristiyan Demokrat, İspanyol Halk Partisi, Fransız UMP, İtalyan PDL mensubu üyeler bulunmaktadır. Grup, tüm Avrupalıların ortak çıkarına hizmet edecek ilerlemeleri sağlamak amacıyla, insan hakları ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayalı, yetki paylaşımının verimli bir şekilde uygulandığı ve bağımsız demokratik kurumlar üzerine ku­rulu bir AB için çalışmaktadır. Grubun amaçlan, refahın sağlandığı, dünya ça­pında rekabetçi bir Avrupa’nın yaratılmasına katkıda bulunmak, Birliğin ortak dış ve güvenlik politikasının sürekliliğini sağlamak ve verimliliği artırmaktır. Grup, Türkiye’nin AB üyeliğine prensip olarak karşıdır. Adalet ve Kalkınma Partisi 2004 yılından bu yana gözlemci statüsüyle yer al­dığı Avrupa Halkları Partisi’nden ayrılarak 2012 yılında kurulan Avrupa Muhafazakarlar ve Reformcular Grubuna (ECR) üye olmuştur. Zamanın AKP Genel Başkan Yardımcısı ve Dış İlişkiler Başkam Mevlüt Çavuşoğlu, EPP’den ayrılma sebeplerini karşı taraftan kaynaklanan güven bunalımına bağlamıştır.

AVRUPA BİRLİĞİ (BAKANLAR) KONSEYİ

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLAR KONSEYİ Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi, [The Council of the European Union) üye dev­ letlerin temsil edildiği AB kurumudur. Üye ülkelerin çıkarlarını temsil eden tek organdır. Toplantının konusu ekonomi veya para politikası ile ilişkili ise, üye devletlerin ekonomi ve maliye bakanları toplantıya katılır. Oy çokluğu – Oy birliği – Nitelikli çoğunlukla karar alır. Ağırlıklı oy esası bulunmaktadır. 345 oyun 255’i nitelikli çoğunluğu oluşturmaktadır. Üyelerin yarıdan fazlası olumlu oy kullanmalıdır. Nüfusun %62’sini kapsayacak düzeyde olmalıdır.

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLAR KONSEYİ Konsey Başkanlığı, 18 aylık süre için görev yapacak 3 üye devlet tarafından ortaklaşa yürütülür. Başkanlık, 6 aylık dönemlerle üye devletler arasında el değiştirir. AB’nin yasama ve karar alma kurumudur. Yaygınlaşan biçimde nitelikli çoğunlukla karar alır. Konsey’in Komisyon önerisini değiştirerek karara bağlaması ancak oybirliği ile mümkündür. Ortak karar alma yönteminin uygulandığı ve uzlaştırma komitesi aşamasına giden ka­rar önerileri bundan istisnadır. Komisyon üzerinde denetim yetkileri vardır. Fa­kat, Komisyonu görevden alma yetkisine sahip değildir. Avrupa Parlamentosu ta­rafından demokratik denetime tabi tutulma imkanı ise sınırlıdır. Konsey, Avrupa Birliği adına üçüncü ülkeler ve uluslararası kuruluşlar­la anlaşmalar imzalar. Konsey, üye devletlerin ekonomi politikaları arasında uyum sağlar, AB’nin Ortak Dış ve Güvenlik Politikası alanına yönelik politikala­rının belirlenmesinde AB Zirvesi ile birlikte yetkilidir.

AVRUPA KOMİSYONU

Barleymont Monster : 30 bin çalışan

AVRUPA KOMİSYONU Avrupa Birliği Komisyonu ya da Komisyon, AB politikaları­nın tasarlayıcısı ve koordinatörü olarak görev yapan Birliğin yürütme organıdır. Mevzuat önerileri hazırlar, Parlamento ve Konsey’e sunar. Avrupa Birliği müktesebatını, Parlamento ve Konsey tarafından hazırlanan bütçe ve programlan uy­gulamakla yükümlüdür. Topluluk anlaşmalarının koruyucusudur. Adalet Divanı ile birlikte AB hukukunun doğru uygulanmasını sağlar. Uluslararası ilişkilerde ve uluslararası anlaşmaların müzakerelerinde özellikte ticaret ve işbirliği alanla­rında Birliği temsil eder.

AVRUPA KOMİSYONU Komisyon, Kurucu Anlaşmaların koruyucusudur.- Kurucu Anlaşmaların ve organların almış olduğu kararların usulünce uygulanıp uygulanmadığım ve il­gili tarafların yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini izlemekle görevlidir. Roma Anlaşmasından kaynaklanan yürütme yetkilerinin yanı sıra, ortak politi­ kaların oluşturulması ve yürütülmesi görevini de üstlendiğinden, yetkilerinde za­man içinde artış olmuştur. Birlik fonlarının yönetim görevi Komisyon’a aittir. Ko­misyon, karar önerilerini hazırlama ve sunma yetkisine sahiptir. Komisyon’un bürokratik, bağımsız ve uluslar üstü niteliği vardır. Komisyon, tüm üye devletlerin temsilcilerinin yer aldığı üye devletler ile Av­rupa Parlamentosu’nun ortaklaşa atadığı, ulusal çıkarları korumayacaklarına ; ilişkin yemin ederek göreve gelen, bütünleşmenin ilerletilmesi dışında siyasi bir niteliği olmayan ve demokratik bir tabana dayanmayan teknokratlardan oluş­ maktadır. Komisyon, ulusal devletlerde hükümetlere denk gelir ve Konsey’in al­dığı kararlan uygular.

AVRUPA KOMİSYONU Komisyon’un görevleri şunlardır: Parlamento ve Konsey’e yasal düzenlemeler hazırlamak, AB politikalarının uygulanmasını sağlamak, Avrupa hukukunun uy­gulanmasına Adalet Divanı ile birlikte katkıda bulunmak, AB’yi uluslararası ku­ruluş ve örgütlerde temsil etmek, Anlaşmaları müzakere etmek ve bütçeyi hazır­lamak. Komisyon’daki üyeler (komiser - commisioner) ülkelerin nüfuslarına göre belir­lenir. Komisyon 28 üyeden oluşur. Her üyenin sorumlu oldu­ğu alan vardır.

AVRUPA KOMİSYONU Komisyon’un görev süresi beş yıldır. Komisyon, sorumluluklarını yerine getirirken bağımsızdır. Komisyon üyeleri ise üye devletlerin göstereceği adayların arasından Komisyon Başkanı tarafından seçilecek, bu seçimin ardından Zirve tarafından nitelikli çoğunlukla ve Komisyon Başkanı'nın onayını da alarak atanan "Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi" de dâhil olmak üzere Komisyon'un tamamı heyet halinde Avrupa Parlamentosu'nun onayına sunulacaktır. Gerekli güvenoyunun teminini takiben Komisyon, Zirve tarafından nitelikli çoğunluk ile atanır.

AVRUPA KOMİSYONU Komisyon’un görevleri şunlardır: Parlamento ve Konsey’e yasal düzenlemeler hazırlamak, AB politikalarının uygulanmasını sağlamak, Avrupa hukukunun uy­gulanmasına Adalet Divanı ile birlikte katkıda bulunmak, AB’yi uluslararası ku­ruluş ve örgütlerde temsil etmek, Anlaşmaları müzakere etmek ve bütçeyi hazır­lamak. Üye devletlerden herhangi birine karşı Anlaşma ihlali soruş­turması başlatabilir ve gerekli gördüğünde konuyu Avrupa Birliği Adalet Divanı’na götürür. Avrupa Birliği’nin rekabet kurallarını ihlal etmeleri durumunda ki­şilere ve şirketlere para cezası verebilir. Yasama sürecini başlatmada tek yetkili­dir. Hükümetlerarası işbirliği alanında üye devletler gibi teklifle bulunma hakkı­na sahiptir. Komisyon, kurum olarak Avrupa Parlamentosu’na karşı sorumludur. Av­rupa Parlamentosu tarafından görevden alınabilir.

AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI

ADALET DİVANI AB’nin en yüksek yargı organıdır. Amacı, Avrupa Birliği hukukunun Avrupa Birliği içerisinde her yerde aynı şekilde yorumlanmasını ve uygulanma­sını sağlamaktır yılında yapılan Lizbon Zirvesi imzalanan Lizbon Anlaşması’nda AB’nin kurumlan arasında sayılmıştır. Divanın, her üye devletten en az bir yargıç olmak üzere 28 yargıcının bağımsızlıkları, statülerini düzenleyen çeşitli hükümler aracılığıyla güvence altına alınmıştır. Adalet Divanı’na dava açılması, dava dilekçesinin ya da bir ulusal mahkeme­nin kararının sunulmasıyla başlar. AB kurumlan, üye devletler, gerçek ve tü­zel kişiler ile üye devletlerin mahkemeleri dava açma hakkına sahiptir. Adalet Divanı Avrupa bütünleşmesinin sağlanmasında lokomotif görevi üstlenmiş bir kurumdur. Almış olduğu kararlar ile bunu sağlamıştır.

SAYIŞTAY

SAYIŞTAY Avrupa Birliği’nin de­netleme kurumudur. Sayıştay’ın yasal gü­cü yoktur. Her ülkeden bir üyeden oluşur. Üye­ler, 6 yıllık yenilenebilir bir dönem için Konsey tarafından atanır. Üyeler, aralarında bir kişiyi, 3 yıllık yenilenebilir bir dönem için başkan olarak seçerler. Maasricht Anlaşması ile Sayıştay’a kurumsal statü, tanınmıştır. Sorumlu­luklarının kapsamı genişletilerek hesapların güvenilirliği ve hesaplara konu olan işlemlerin hukuka uygunluğu ve düzenliliği hakkında Parlamento ve Komisyon’a rapor sunma görevi verilmiştir. Sayıştay, Avrupa Birliği’nin tüm gelir ve har­camalarının hukuka uygun ve düzenli biçimde yapılıp yapılmadığını ve ma­li yönetiminin tutarlı olup olmadığını denetler.

SAYIŞTAY Böylece AB vatandaşlarının mali kaynaklardan en iyi şekilde yararlanması amacıyla AB mali kaynaklarını kontrol eder. AB fonlarım yöneten kişi ya da kuruluşu denetleyebilir. Amacı, AB bütçesinin doğru uygulandığım kontrol etmek, AB’nin ge­ lir ve giderlerinin yasal bir şekilde elde edildiği ve harcandığını garanti altına al­mak ve sağlam bir mali yönetim sağlamaktır. Görevlerini yerine getirmek için AB gelir veya giderleri ile ilgili çalışan bir kurumun ya da kişinin çalışmalarını soruşturabilir. Bir önceki yılın denetleme raporlarım her yıl düzenli olarak Avrupa Parlamentosu’na, Avrupa Birliği Konseyi’ne ve AB üye ülke hükümetlerine sunar. Parlamento, Komisyon’un bütçeyi mevzuata uygun olarak kullanıp kullanmadığına Sayıştay’ın raporunu inceledikten sonra karar verir.

AVRUPA MERKEZ BANKASI

Avrupa Merkez Bankası (European Central Bank: ECB) Euro alanı içinde bu­lunan 18 ülkenin para politikasını yönetmekle yükümlü olan dünyanın en önem­li merkez bankalarından biridir. 1 Haziran 1998 tarihinde Frankfurt merkez olmak üzere kurulmuştur. Ekonomik ve Parasal Birliğin (EMU) üçüncü aşama­sı (1 Ocak 1999, en geç 30 Haziran 2002) için gerekli yapısal, yasal ve teknik alt­yapı çalışmalarım tamamlamak olan Avrupa Para Enstitüsü’nün yerine oluştu­ rulmuştur. Enstitü, 1 Haziran 1998 tarihinden itibaren görevlerini Banka’ya dev­ rederek tasfiye edilmiştir. Avrupa Merkez Bankası’na (AMB) IMF tarafından göz­ lemci statüsü (observer status) verilmiştir. Avrupa Merkez Bankası tüzel kişiliğe sahip bağımsız bir AB kurumudur.

AVRUPA MERKEZ BANKASI Avrupa Merkez Bankası’nın görevleri şunlardır: Para politikasının belirlenmesi ve uygulanması, Döviz alım satımının sağlanması, Üye ülkelerin parasal kaynaklarının yönetimi (portföy yönetimi), Üye ülkelerde sorunsuz işleyen bir ödemeler sisteminin kurulması, Euro banknotlarının ihraç izni, ulusal merkez bankaları aracılığıyla ihra­cın gerçekleştirilmesi, Kredi kuruluşlarım denetleme, finans piyasası istikrarım kontrol etme, AB ve ulusal kurumlara danışmanlık, diğer uluslararası kurumlar ve Av­rupa kuramlarıyla işbirliği, Üye ülkelerde ve AB içinde istatistiksel bilgilerinin toplanması, Merkez Bankası bilançosunun hazırlanması.

AVRUPA MERKEZ BANKASI Avrupa Merkez Bankası, görev ve yükümlülüklerini yerine getirirken hiçbir şekilde AB’nin ve ulusal hükümetlerin kurum ve organlarından talimat almaz. Banka, AB üye ülkeleri hükümetleri ve merkez bankaları ile yakın işbirliği için­de çalışır. Sistemin bağımsızlığını garantilemek amacıyla AMB Başkanın a tekrar yenilenmeyen 8 yıllık hizmet süresi verilmiştir. Benzer uygulamalar Yönetim Konseyi’nin üyeleri için de geçerlidir.

AVRUPA MERKEZ BANKASI Avrupa Birliği’nin ortak parası Euro, 1 Ocak 1999 tarihinde bankacılık işlemlerinde kullanılmaya başlanmış, 1 Ocak 2002’de tedavüle çıkarılmıştır. Avrupa Birliği’nin tüm üyeleri Euro kullanmaz. Euro’ya geçen ülkelerin bütününe Euro bölgesi (alanı) adı verilir. Danimarka, İsveç ve İngiltere, Maastricht Anlaşmasındaki istisnalara dayanarak Euro’ya geçmeyen AB üyeleridir. Bu ülkele­rin hükümetleri bu konuda karar vermedikçe AB tarafından bir baskıyla karşılaşmazlar.

AVRUPA MERKEZ BANKASI 28 Eylül 2000’de Danimarka’da yapılan halk oylamasına göre oy verenlerin yüzde 53.2’si Euro’ya geçmeye karşı çıkmıştır. İsveç, 14 Eylül 2003’teki halk oy­ lamasında oy kullananların yüzde 56.1’i Euro’ya hayır, yüzde 41.8’i evet dediği için Euro’ya geçmemiştir. 1 Mayıs 2004’te ve 1 Ocak 2007’de üye olan ülkelerin çoğunluğu da henüz Euro’yu kullanmamaktadır. Türkiye, 2009 yılında Euro’yla tasarım yönünden bir çok benzerlik taşıyan Türk Lirasını tedavüle çıkarmıştır. Euro bölgesine dahil 19 AB üyesi ülke şunlardır: (2015) Almanya, Avustur­ya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, (denizaşırı sömürgeleri hariç), Hollan­da, İrlanda, İspanya, İtalya, Letonya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Litvanya. Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan AB üyesi olmamalarına karşılık yapılan anlaşmalar çerçevesinde, Karadağ ve Kosova ise AB ile bir anlaşma imzalamadan Euro kullanmaktadır. İkili anlaşmalarla Monako, San Marino ve Vatikan Avrupa Merkez Bankası adına kendi Euro’lannı basarlar ama bu para­ ların toplam değeri sınırlıdır.

AVRUPA MERKEZ BANKASI Ulusal Merkez Bankaları, iç varlıklar ve yükümlülüklerinin idaresi kapsamın­da belirli miktarı aşan operasyonlarının ortak para ve kur politikalarıyla tutarlı­lığının sağlanması amacıyla operasyonlar öncesinde AMB’nin onayını almakla yükümlüdür. Banka'nın temel görevi, avronun alım gücünü korumak ve avro bölgesinde fiyat istikrarını sağlamaktır.

AVRUPA YATIRIM BANKASI

Avrupa Birliği’nin finans kurumu olan Avrupa Yatırım Bankası, (European Investment Bank: EIB) 1958 yılında Roma Anlaşması ile Birliğin hedeflerini gerçekleştirmesine yardımcı olmak ve yatırımları finanse etmek amacıyla kurulmuştur. Kar amacı taşımayan kamu kaynaklı, AB’nin kre­di kurumudur. Ortakları 28 AB üyesi ülkedir. Banka’nın yüzde 90 faaliyeti Av­rupa kıtasındadır. Amacı, Avrupa Birliği’nin dengeli gelişimini sağlamaktır. Banka sermaye piyasasından ve öz kaynaklarından yararlanarak projelere destek olur. Bu projeler; az gelişmiş bölgelerin geliştirilmesi, işletmelerin modernleştirilmesi, üye dev­letlerce finanse edilemeyen istihdam yaratılmasına ilişkin projeler ile üye devlet­lerce finanse edilemeyen büyük projelerdir. Banka tüzel kişi­liğe ve mali özerkliğe sahiptir.