İmalat Sürecinde Kalite Sağlama Gereklerinin Yerine Getirilmesi ve Bu Konuda Çalışan Kaynak Personelin Üzerine Düşen Görevler Kıvılcım Erçevik Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi

KAYNAK KALİTESİNİN GÜVENCE ALTINA ALINMASI Kaynak kalitesinin güvence altına alınması süreci sözleşme aşamasından başlayıp kalite dosyasının teslim edilmesine kadar süren bir süreçtir.

KAYNAKLI İMALATTA KALİTE GÜVENCENİN TEMELLERİ Yöntem Testi WPQR Kaynak Talimatı WPS Kaynakçı Sınavı WQT

KAYNAK KALİTESİNİN KONTROL ALTINA ALINMASI Sadece kalite güvence adımlarının yerine getirilmiş olması bu sürecin kalitesini güvence altına alındığı anlamına gelmemelidir. Çünkü bu değişkenlerin biliniyor olması sağlıklı ve sürekli kullanıldığı anlamına gelmemektedir

KAYNAK KALİTESİNİN KONTROL ALTINA ALINMASI Kalite güvencenin kalite kontrol ile desteklenmesi gereği bu temel nedenden ortaya çıkmaktadır. Dolayısı ile kaynak öncesi, sırası ve sonrası kontroller en az kalite güvence adımları kadar önemlidir.

KAYNAKLI İMALAT SÜRECİNDE YAŞANAN ÖRNEK AKSAKLIKLAR Örneğin: İnce taneli yapı çeliklerinde kaynak sırasında yaşanan tane irileşmesine bağlı mekanik değer düşüşleri kullanılan konvensiyonel tahribatsız yöntemler ile tespit edilememektedir. Ayrıca Yüksek alaşımlı farklı çelik gruplarında çok sınırlı aralıklarda ısıl uygulamalar ile çalışma gereği bulunmaktadır. Bu değişkenler; Ön Isıtma sıcaklığı (Malzeme çeşidi ve kalınlığı ile bağıntılı) Pasolar arası sıcaklık (Malzeme çeşidi ile bağıntılı) Soğutma hızı (Malzeme çeşidi ile bağıntılı) Kaynak sonrası ısıl işlem (Malzeme çeşidi ve kalınlığı ile bağıntılı)

ISO 3834 - Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları Benzer şekilde uluslararası kullanımda olan ve kaynaklı imalatta kullanılan kalite gereklerinin tariflendiği ISO 3834 standart serisi nitelikli ve yetkin personelin kaynaklı imalat sürecinde hizmet vermesi gerektiğini açıkça ifade etmektedir. ISO 3834 Standard serisi içerisinde kaynak kalite gereksinimleri üç farklı seviye de tarfilenmiştir. Bu seviyeler; ISO 3834-2 “Kapsamlı Kalite Şartları” ISO 3834-3 “Standart Kalite Şartları” ISO 3834-4 “Temel Kalite Şartları” dir.

ISO 3834 - Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları No Unsur ISO 32434-2 ISO3834-3 ISO 3834-4 1 Şartların gözden geçirilmesi Gözden geçirme gerekir Kayıt gerekir Kayıt gerekebilir Kayıt gerekmez 2 Teknik incelenme İncelenme gerekir 3 Taşeronluk Mamul, hizmetler ve/veya faaliyetlerin özel taşeronluğu için bir imalâtçı gibi işleme tabi tutmak. Bununla birlikte kalite için son sorumluluk imalâtçıda kalır. 4 Kaynakçılar ve kaynak operatörleri Vasıflandırma gerekir. 5 Kaynak koordinasyon personeli Gerekir Özel şart yok 6 Muayene ve deney personeli 7 İmalât ve deney teçhizatı Koruyucu elbiseler ve güvenlik teçhizatı ile birlikte; hazırlık, işlem uygulama, kaynak, nakil, kaldırma faaliyetleri için gerektiği şekilde uygun ve mevcut 8 Teçhizat bakımı Bakım ve ürün uygunluğunu sağlama için gerekir.   Özel bir şart yok Dokümante edilmiş plânlar ve kayıtlar gerekir. Kayıtlar tavsiye edilir. 9 Teçhizatın tanımı Liste gerekir 10 İmalât plânlaması Dokümante edil-miş plânlar ve Ka- yıtlar tavsiye edilir

Kaynak koordinasyon personeli ISO 3834 –2 ve 3, Madde 7.3’de kaynak koordinasyon personelin ISO 3834 –5 Cizelge 2 de bahsedilen ve ISO 14731’e göre yetkin personel ile yapılmasını önermektedir.

Aynı maddede bu niteliklerin EK-A’sında gönüllülük esasına bağlı olarak çalışan Uluslararası Kaynak Enstitüsünün belgelendirdiği üç farklı grup ve nitelikteki personel işaret edilmektedir. Uluslararası Kaynak Mühendisi (IWE), Doc. IAB-002-2000/EWF-409; Uluslararası Kaynak Teknolojisti (IWT), Doc. IAB-003-2000/EWF-410; Uluslararası Kaynak Spesyalisti (IWS), Doc. IAB-004-2000/EWF-411. Ayrıca Deneyim ve bilgi düzeyi belgelendirme kuruluşu tarafından yapılacak sınavda/mülakatta ölçülmelidir.

TS EN ISO 15085 Demiryolu Araçları üretim ve bakım standardı Kaynak koordinasyon personeli bu standartta 3 seviyede (A, B ve C) tanımlanmıştır.  Yapılan işin sınıfına bağlı olarak: Seviye A - Geniş teknik bilgiye sahip CL1 - CL4 (IWE), (IWT) Seviye B - Spesifik teknik bilgiye sahip CL2 - CL4 (IWT), (IWS) Seviye C - Temel teknik bilgiye sahip CL4 (IWS), (EWS)

EN 1090-2 7.4.3 uygulama sınıfına uygun bir koordinatör istihdam edilmesini istenmekte ve ilgili maddenin 2 no’lu notunda 14 no’lu tablo refere edilerek belge seviyesine göre ISO 14731 standardı gereği olan seviye kaynak koordinasyon personeli belirlenmektedir.

KAYNAK KALİTESİNİN KONTROL ALTINA ALINMASI EXC Çelikler (Çelik Grupları) Referans Standartlar Kalınlıklar (mm) t ≤ 25 25 < t ≤ 50 t > 50 EXC2 S235 ila S355 (1.1, 1.2, 1.4) EN 10025-2, EN 10025-3, EN 10025-4 EN 10025-5, EN 10149-2, EN 10149-3 EN 10210-1, EN 10219-1 B S C S420 to S700 (1.3, 2, 3) EN 10025-3, EN 10025-4, EN 10025-6 EN 10149-2, EN 10149-3 EXC3 S235 to S355 (1.1, 1.2, 1.4) EXC4 All KAYNAK KALİTESİNİN KONTROL ALTINA ALINMASI

KAYNAK KOORDİNASYON PERSONELİNİN GÖREVLERİ SÖZLEŞMENİN İNCELENMESİ Sözleşme İmalatçı kuruluşun kaynak kabiliyeti ve buna bağlı yetkinliği göz önüne alınarak incelenmesi

KAYNAK KOORDİNASYON PERSONELİNİN GÖREVLERİ TASARIMIN İNCELENMESİ Kaynak koordinasyon personeli tasarımı ilgili kaynak standartları, kaynaklı birleştirme noktalarının ayrıntılarını, erişilebilirlik ve yönteme uygunluk açılarından değerlendirmelidir.

KAYNAK KOORDİNASYON PERSONELİNİN GÖREVLERİ TASARIMIN İNCELENMEMESİ

MALZEMELER ANA METAL Ana malzeme sertifika ve tipi dahil olmak üzere, kaynaklanabilme özelliği, malzeme satın alma şartnamelerinin belirlenmesi, ana malzeme girişi, depolanması ve taşınması diğer bir değişle tüm imalat süreci boyunca izlenebilirliğinin sağlanması gerekmektedir.

SARF MALZEMELERİ Ayrıca sarf malzemelerinin tanıtımı, depolanma ve taşınması ilgili talimatlara göre yapılmalıdır.

İMALATIN PLANLAMASI ve GERÇEKLEŞTİRİLMESİ Kaynak yöntem onayının alınması (WPQR) Kaynak talimatlarının hazırlanması ve onaylan- ması (WPS) Kaynakçı sertifikalarının sağlanması ve geçerliliğinin takibi (WQT)

İMALAT PLANLAMASI ve SÜRECİ Kaynak kalıp ve aparatlarının hazırlanması ve kullanımı İmalat kaynak sıra planlarının belirlenmesi Kaynak denetleme şartları

KAYNAK SONRASI FAALİYETLER KAYNAK İŞLEMLERİ KAYNAK ÖNCESİ FAALİYETLER KAYNAK SIRASINDAKİ FAALİYETLER KAYNAK SONRASI FAALİYETLER

SON ADIM DOKÜMANTASYON

TEŞEKKÜRLER….