Stratejik Yönetime Giriş Yard. Dr. Mahmut Hızıroğlu Sakarya Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü

Strateji Neyi Araştırır Firmalar niçin farklıdır? Firmalar nasıl davranır?

Strateji Geliştirmede 3 Temel Soru Neredeyiz? Nereye Gitmek İstiyoruz? Gitmek İstediğimiz Yere Nasıl Ulaşabiliriz?

STRATEJİNİN UNSURLARI 1.MEVCUT DURUM 3.YÖNTEM 2.ARZULANAN DURUM VİZYON SAHİBİ BİLGİ SAHİBİ YÖNTEM SAHİBİ

STRATEJİNİN UNSURLARI 1.MEVCUT DURUM 3.YÖNTEM 2.ARZULANAN DURUM OLAYLAR TRENDLER YAPILAR

STRATEJİNİN UNSURLARI 1.MEVCUT DURUM 3.YÖNTEM 2.ARZULANAN DURUM OLAYLAR TRENDLER YAPILAR MAKSİMİZASYON HEDEFLER VİZYON

STRATEJİNİN UNSURLARI 1.MEVCUT DURUM 3.YÖNTEM 2.ARZULANAN DURUM OLAYLAR TRENDLER YAPILAR REAKTİF PROAKTİF ÜRETKEN MAKSİMİZASYON HEDEFLER VİZYON

Stratejik Düşünme Ne Demektir? Kısa ve orta dönem yerine uzun döneme… Parçalar yerine bütüne… Olaylar yerine yapı ve sistemlere… Sonuçlar kadar sebeplere… Tek boyutlu düşünceden çok boyutlu düşünceye (tuhaflığın arkasındaki tuhaflığa)… odaklanmak ve eylem ve faaliyetleri bu düşünce düzeyine göre şekillendirmektir…

Yönetime Stratejik Yaklaşmanın Gerekleri Rekabet Avantajı Yaratmayı Hedeflemek Rekabeti Süreklileştirmeyi Hedeflemek Gelecek Referanslı Davranmak Kuruma Bütüncül Yaklaşmak

Strateji Öğretilebilir mi? Strateji belki öğretilemez ancak öğrenilebilir! Stratejik düşünme bir bilim olmaktan daha çok bir sanattır ancak bu yetenek beslenip geliştirilebilir. Nasıl? Stratejinin nelerle ilgili olduğunu bilerek; başarılı ve başarısız strateji(st)leri inceleyerek; fikirleri uygulamalarla sınayarak; Bu nedenle bu egitimin amacı stratejiyi öğretmek değil bu konudaki anlayışı ve öğrenmeyi “kolaylaştırmak” şeklinde özetlenebilir.

Strateji Tanımları -1 Örgütsel amacın uzun dönemli hedefler, aksiyon programları ve kaynak tahsisi öncelikleri bakımından belirlenmesi aracı olarak strateji: Bu bağlamda strateji şöyle tanımlanabilir: “Strateji, bir örgütün uzun vadeli hedeflerini tayin etmesi, bunlara ulaşmak için gerekli eylem setini benimsemesi ve gerekli kaynak tahsisinin yapılmasıdır” (Chandler, 1962, Strategy and Structure, sh. 13). Bu tanım, strateji kavramının en eski ve en klasik ifadelerinden biridir. Bu klasik yaklaşıma göre strateji, örgütün uzun dönemli amaç ve hedeflerinin açık bir biçimde belirlenmesi, bu amaç ve hedeflerin gerçekleşmesi için ihtiyaç duyulan temel aksiyon programlarının geliştirilmesi ve gerekli kaynak tahsisinin yapılması stratejik yönetim olarak anlaşılmalıdır.

Strateji Tanımları -2 Örgütün rekabet alanının tanımlanması olarak strateji: Bu bağlamda strateji şöyle tanımlanabilir: “Strateji, bir örgütün rakiplerine karşı nasıl yarışacağına dair geliştirdiği geniş bir perspektif, duruş veya pozisyon belirlemektir” (Porter, 1980, Competitive Strategy, sh. xvi). Buna göre, strateji, başarıya etkide bulunacak temel güçlere karşı nasıl bir tavır takınılacağına dair örgütün geliştirdiği duruş olarak anlaşılabilir. Porter’a göre, stratejiyi sadece örgütsel amacın uzun vadeli hedefler, aksiyon programları ve kaynak tahsisi öncelikleri bakımından belirlenmesi olarak görmek stratejik yönetim ihtiyacını doğuran temel espriyi kaçırmaya yol açabilir. Ona göre, niçin stratejik davranmak gerektiğinin esprisi, bir örgütün kendi içinde hedef tayini değil, karşılıklı bağımlılık ilişkisinin tek yanlı hedef belirlemeye izin vermediği rekabetçi ortamlarda, rakiplerin durumu ve çevre koşulları göz önüne alındığında, onların olumsuz etkilerini azaltacak ve örgüt lehine olumlu sonuçlar verecek bir duruş veya pozisyonun netleştirilmesi strateji olarak anlaşılmalıdır. Bununla, Porter, dikkatimizi stratejiyi bir yol haritası olarak “zaman boyutu” içerisinde görmekten, rakipler ve diğer güç odaklarına karşı geliştirilen savunulabilecek bir pozisyon olarak “rekabet boyutu”na çevirmektedir.

Strateji Tanımları -3 Hiyerarşik birimler arasındaki yönetsel görev tanımları yolu olarak strateji: Bu anlayışın en basit ifadesi, Clausewitz’in ileri sürdüğü gibi “Taktik, muharebede birlikleri kullanma sanatıdır; strateji savaşı kazanmak için muharebeleri kullanma sanatıdır.” (Carl von Clausewitz) Clausewitz bir tanım vermek yerine, iki çözümleme düzeyi (taktik ve strateji) arasındaki ayırıma dikkat çekmektedir. Ancak bu ayırıma dikkat çekmek stratejinin ne olduğuna dair bir fikir vermektedir. Örgüt yapısı içerisinde yer alan farklı kademedeki yöneticiler aynı konularda karar vermezler.

Stratejik Kararların Zaman ve Yönetim Boyutu Zaman Karar Düzeyi Yönetim Düzeyi Eylemsel Karar Taktik Karar Stratejik Karar Uzun Dönem Orta Dönem Kısa Dönem Üst Düzey Yön. Orta Kademe Yön. Alt Düzey Yön.

Strateji ve Taktik Taktikler, stratejinin uygulanışına ilişkin prosedürler anlamına gelmektedir. Mesela, bir ordunun nihai hedefi karşı tarafı imha etmek, stratejisi karşı tarafın güçlü yönlerini kullanamayacagı bir bölgede savaşa zorlamak olabilir, bunu gerçekleştirmek için bazen geri çekilmesi, bazen güçlerini farklı noktalara kaydırıyormuş gibi gözükmesi taktiktir. Yeni şubeler açacak bir işletmenin, bu açılışları hangi özel günlerde (kırtasiyecilerin okulların açılmasından hemen önceye denk getirmesi, gazetelerin genellikle sonbaharda yayına başlamaları gibi) denk getireceklerini belirlemeleri birer taktiktir.

Stratejik Düzey: Cevaplanması Amaçlanan Temel Sorular İçinde faaliyet gösterilen sektörde rekabetin temel dayanakları nelerdir? Rakiplerin mevcut ve muhtemel stratejileri ne olacak ve buna en iyi stratejik cevap ne olmalıdır? İşletmenin temel yetkinlikleri nelerdir, ne ölçüde yararlanılabiliyor ve nasıl geliştirilebilir? Rakiplere göre güçlü ve zayıf yanlar nelerdir, hangi kaynak ve kabiliyetlere sahip olunmalıdır? Zaman içinde faaliyet gösterilen pazar nasıl değişebilir? Pazar güçlerine (müşteriler, rakipler, tedarikçiler, yeni yatırımcılar ve ikame mal üreticileri) karşı işletme nasıl pozisyonlandırmalıdır?

Taktik Düzey: Cevaplanması Amaçlanan Temel Sorular Koordinasyon eksikliğinden kaynaklanan problemler nelerdir? Motivasyon sistemleri kurulmuş mu ve yeterince fonksiyonel halde yürütülmekte midir? Yöneticiler karar verme, yorumlama ve uygulamalarından kaynaklanan problemler nelerdir? İşletme içerisinde bir güven atmosferi yaratılmış mıdır? Departmanlar ve yöneticiler arasında yetki çatışması yaşanmakta mıdır? Departmanlar ve yöneticiler arasında bilgi paylaşımını engelleyen sistem ve insan faktörleri analiz edilmiş midir? İşletmenin strateji ve hedefleri orta kademe yöneticiler tarafında benzer şekilde anlaşılmakta mıdır? Takım ruhu ile işler yapılmakta mıdır? Kariyer planlama ve geliştirme süreci belirlenmiş midir ve iş görenler tarafından benimsenmiş midir? İşletme ile iş görenler arasında aidiyet duygusu yaratılmış ve bunun somut düzenlemeleri yapılmış mıdır? İş gören tatmin düzeyi biliniyor mu?

Operasyonel Düzey: Cevaplanması Amaçlanan Temel Sorular Müşteri şikayetlerinin ele alınış biçimi, oranı, yoğunluğu, nedenleri ortaya çıkarılmış mı? Şikayet eden müşterilerin şikayetleri telafi edilerek tekrar işletmeye kazandırılması sağlanarak sadık müşteri haline getirilebilme başarısı nedir? Üretim veya hizmet sunma sürecinde ortaya çıkan problemler nelerdir? Çalışanlarda kalite bilinci geliştirilmiş mi? Operasyonel planların yapmasında iş görenlerin katılımı sağlanabiliyor mu?

Bir Kararla Dünya Devi Oldular Amerikan iş dünyası, bugüne dek dünyada alınmış en başarılı “10 işletme yönetimi kararı”nı belirledi. “Büyük şirketlerin başarısının temelini oluşturan” ve “şirketlerin kaderini değiştiren kararlarını” saptamaya yönelik araştırmada, Bill Gates’in firması Microsoft, en başarılı kararları uygulayan firma seçildi. Her biri uluslar arası dev olan firmaları başarıya götüren kararlar şöyle sıralandı: Apple’ın, dünyanın ilk kişisel bilgisayarını üretme kararı. Johnson & Johnson’ın Tyleon adlı ilacı toplatma ve imha kararı. Toyota’nın, W. Edward Deming’in kalite tekniklerini uygulama kararı. Henry Ford’un, işçilerin gündelik ücretlerine yüzde 100 zam yapması. Coca Cola’nın eski geleneksel formülüne geri dönme kararı. Mattel’in, Barbie’nin yanına erkek arkadaşı Ken’i ekleme kararı Dell’in, kişisel bilgisayarlarını doğrudan kendisinin satma kararı İsviçreli saat üreticilerinin işbirliği ve şirketlerine Swatch adını vermeleri.

SORULAR… Kurumumuzu etkileyeceğini tahmin ettiğimiz ve çevremizde meydana gelen ne tür olaylar, trendler ve yapısal değişiklikler oluyor (örn. müşteri ihtiyaçlarında, satın alma tercihlerinde)? Söz konusu olay, trend ve yapısal değişikliklere karşı nasıl davranmalıyız? Çevremizdeki hızlı değişmeler, belirsizlikler, kaotik ortam vs. trendler ve yapılar düzeyinde düşünmemizi ne ölçüde engelliyor? Kurumumuza ilişkin kararlar verirken, hangi düzeyde konuları ele alıyoruz; olaylar mı, davranış düzenleri ve sistemler mi? Trendler ve sistemler düzeyinde düşünmeye ne kadar ve ne sıklıkta zaman ayırıyoruz? Konuları ele alış düzeyimizin kurum kültürü ile bir ilişkisi var mı? Düşünme düzeyimizi değiştirmek (geliştirmek) için ne yapabiliriz?