Anatomiye Giriş Öğrt. Gör. Ümmühan Demir

Anatomi: İnsan vücudunu oluşturan organ ve oluşumların normal şekil, yer ve yapısını; bunlar arasındaki fonksiyonel bağlantıyı inceleyen bilim dalıdır.

Ana-tome İçinden Kesmek Aristoteles (M.Ö. 322-384): Anatomi terimini kullanmış, duyular ve sistemler hakkında bilgi vermiş. Galen (M.S. 130-200): Kas, kemik ve eklemleri hayvanlarda incelemiştir. Hipokrat (M.S. 377-460): Kafa kemiklerini tanımlamıştır. Andreas Vesalius (M.S. 1514-1564): Anatominin kurucusu, insan ölüsü üzerinde anatomik inceleme yapmıştır. Mazhar Paşa (1845-1920): Modern anatominin kurucusu Robert Heinrich Johannes Sobotta (1869-1945): Sobotto Anatomi Atlası

Anatominin Bölümleri Makroskopik anatomi (Gross anatomi): İnsan vücudunun çıplak gözle inceleyen anatomi Bölgesel (Topoğrafik anatomi): İnsan vücudunun bölüm ve bölgelere ayrırak inceleyen anatomi Sistematik anatomi:İnsan vücudunun, organ gruplarına, sistemlere göre incelendiği anatomi

Mikroskopik anatomi:Çıplak gözle görülmeyen hücre ve dokuları mikroskopla inceleyen anatomidir. Histoloji: Dokuları inceleyen alt dal Sitoloji: Hücreleri inceleyen alt dal Gelişimsel anatomi :İnsanın zigot aşamasından başlayarak ölümüne kadar oluşum, yapı, şekil ve büyüklüğünü konu edinen anatomi olup embriyoloji, adult anatomi ve geriatrik anatomi gibi alt dalları vardır. Patolojik Anatomi: Anatomik bozuklukları inceleyen bilim dalıdır. Karşılaştırmalı Anatomi: Farklı canlıların anatomilerini karşılaştırmalı olarak inceleyen anatomidir.

Anatomik Duruş (Situs) Situs: Ayakta, dik duran, yüzü dönük, ekstremiteleri aşağı doğru sarkık, avuç içleri dışarı bakan normal anatomik dik duruştur. Bu duruşa göre organların yerleri, vücudun bölümleri tanımlanır Anatomi öğretiminde organlar ve oluşumları, vücut kısımlarının yeri, pozisyonu ve birbirleriyle olan ilişkileri anlatılırken anatomik pozisyon baz alınır. İnsan vücudundaki tüm tarifler normal anatomik pozisyonda duran bir kişiye göre yapılır. Anatomik pozisyonda bulunan bir insan vücudunda üç düzlemin (plana) ve üç ana eksenin(axis) geçtiği tasarlanmıştır. Gerçekte olmayan bu tasarlanmış düzlem ve yönler, bir organ ya da oluşumun vücuttaki normal duruş şeklini anlatabilmek için gereklidir.

Vücudun Bölümleri Baş (Caput) Boyun (Collum veya Cervix) Gövde (Truncus) Göğüs (Toraks) Karın (Abdomen) Leğen (Pelvis) Sırt (Dorsum) Uzuvlar, extremiteler (membra veya extremitas) Üst uzuvlar (extremitas superior) Alt uzuvlar (extremitas inferior)

Baş: Kafa(regio capitis), yüz(r. facialis), ve boyun(r Baş: Kafa(regio capitis), yüz(r. facialis), ve boyun(r. cercivalis) --Gövde: Göğüs(r. pectoralis), karın(r. abdominalis) ve kasık bölgesi(r. perinealis) --Uzuvlar (ekstremiteler): Alt ekstremiteler (r. exremitalis superior) ve alt ekstremiteler(r. Exremitalis inferior)

Vücudun Eksenleri Vücudun ağırlık merkezlerinden geçen çizgiye eksen(axis) denir. Hareketli organların belirli merkezden uzaklaştırımasına abduction Eksene yaklaştırılmasına adduction Organın eksenden bükülmesine flexion Eksenden gerilmesine(açılmasına) extention Eksenden döndürülmesine rotation Eksene göre yapılan dairesel hareketlere circumdiction İki oluşumun birbiri üzerine getirilmesine opposition İki oluşumun birbirinden uzaklaştırılmasına reposition hareketi denir.

Vücudun Eksenleri Sagittal Eksen: Anatomik durumda bulunan bir vücut düşünüldüğünde, önden arkaya doğru uzanan eksendir. Vertical Eksen(=Coronal=Frontal): Yukarıdan aşağıya doğru uzanan düşey yöndeki eksendir. Transvers Eksen (=Horizontal): Yere paralel olmak üzere, vücudun sağ veya solundan diğer tarafa doğru uzanan yatay eksendir.

Açısal Hareketler Fleksiyon (Flexion):Bükülme; eklemi oluşturan kemik arasındaki açının küçülmesidir. Örnek: Ön kolun, kol üzerine doğru bükülmesi gibi.

Açısal Hareketler Ekstansiyon (Extantion): Gerilme, eklemi oluşturan kemikler arasındaki açının büyümesidir. Fleksiyon haline getirilen ön kolun eski haline gelmesi, yumruk halindeki elin parmaklarının açılması gibi.

Açısal Hareketler Abduksiyon (Abduction): Orta hattan uzaklaşma hareketidir. Ekstremitelerin gövdeden uzaklaştırılması, parmakların birbirinden uzaklaştırılması gibi.

Açısal Hareketler Adduksiyon (Adduction): Abduksiyon hareketinin tersidir. Orta hatta yaklaştırma hareketidir. Ekstremitelerin gövdeye yaklaştırılması, açılan parmakların birleştirilmesi gibi.

Açısal Hareketler Pronasyon (Pronation): İçe dönme hareketi. Rotasyon (Rotation):Eklemin kendi etrafında dönmesidir. Üçe ayrılır: Supinasyon (Supination): Dışa dönme hareketi. Sirkumdiksiyon (Circumduction): Eklemin bir nokta etrafında dairesel dönme hareketidir.

Açısal Hareketler

Vücudun Düzlemleri

Frontal (alın) düzlem (planum frontale): Sağdan sola yada soldan sağa gravite merkezinden geçen ve yere enine dikey olan; vücudu ön ve arka olmak üzere ağırlık açısından iki ayrı parçaya ayıran düzlemdir. Vertikal düzlem olarakta adlandırılır, transvers düzleme diktir. Median (orta) düzlem (planum sagitale): Önden arkaya gövdenin tam ortasından geçen ve yere dikey inen; insan vücudunu yukarıdan aşağıya doğru boyuna sağ ve sol olm. üzere ağırlık açısından simetrik iki parçaya ayıran düzleme denir.Sagital düzlem olarakta adlandırılır, transvers düzleme diktir. Transvers (enine) düzlem (planum transversum): Yere paralel olarak uzanan; hem frontal hemde sajital düzleme dik olan vücudu ağırlık açısından üst ve alt parçalara ayıran düzleme denir.

Vücudun Yönleri

Vücut Boşlukları Dorsal Boşluk Ventral Boşluk Kafatası boşluğu (Cavitas Cranii) Spinal Boşluk (Canalis Vertebralis) Ventral Boşluk Göğüs boşluğu (Cavitas Thoracis) Karın boşluğu (Cavitas abdominis) Leğen boşluğu (Cavitas pelvis)

Vücut Zarları (membranlar) Müköz Membranlar Seröz Membranlar Sinoviyal Membranlar

Müköz Membranlar:Dış ortamla direkt veya indirekt bağlantılı olan vücut boşlukları ile içi boşluklu organların içini döşeyen zarlar, müköz membranlar (tunica mucosa) veya sadece mukoza olarak adlandırılır. Müköz membranlar içinde bulunan özel hücreler müküs salgılarlar. Ağız boşluğu, burun boşluğu, sindirim kanalı boşlukları, solunum yolları ile idrar ve üreme yolları mukoza ile kaplıdır. Seröz Membranlar: Dış ortamla bağlantısı olmayan vücut boşlukları iç yüzü ile buralardaki organların dış yüzleri seröz bir zar(tunica serosa) ile döşenmiştir. Seröz zarlar ince gevşek bir bağ dokusu üzerine dizilmiş basit, yassı epitelden oluşur. Seröz zarlar tarafından yüzeyi ıslatacak seröz bir sıvı salgılanır.Cavitas peritonealis olarak adlandırılan peritonda, cavitas thoracis olarak plevrada ve kalpte perikard olarak adlandırılan kısımlar seröz membranlarla kaplıdır.

Sinoviyal Membranlar: Omuz, dirsek, kalça ve diz gibi hareketli eklemlerin (sinoviyal eklemler) içindeki eklem boşluğunu döşeyen zarlar sinoviyal membranlar (membrana synovialis) olarak adlandırılır.Sinoviyal memranlar synovia adı verilen koyu, berrak, saman sarısı renginde bir sıvı salgılarlar.

Vücut Zarları Diyafram: Göğüs boşluğu ile abdominal pelvik boşluk arasında Perikard: Akciğerlerin arasında, kalbin içinde bulunduğu zar Plevra: Göğüs boşluğu ve akciğerleri kaplayan zar Periton: Bağırsakları çevreleyen zar