Ders Sorumlusu: Doç.Dr. Hakan TÜZÜN Hazırlayan: Sinan KESKİN Hacettepe Üniversitesi – 2015 Güz * Power, M. (2009). A designer's log: Case studies in instructional design. Athabasca University Press. Case Study 1: Walking the Walk * BTÖ 720 Uzaktan Eğitimde Ders Tasarımı

Dual-Mode University Environment Okul Ortamında Çevrimiçi Ortamlarda Öğrenme 2/51

Why should we keep a logbook? Bizler hikayelerimizi anlattığımızda; alternatif bakış açıları ortaya atacak, yaratıcı olasılıklar önerecek, uyarıcı sorular soracak diğer bireylere kendimizi açıklama ve deneyimlerimizi onlarla paylaşma fırsatları elde etmiş oluruz. Valerie Clifford (2004) 3/51

Case Study 1: Walking the Walk 4/51

Case Characteristics 5/51

Case Characteristics Öğretim üyesi bu dersi daha önceden sadece bir defa yüz yüze ortamda vermiştir. Ondan önceki öğretim üyeleri dersi video konferans yöntemi ile gerçekleştirmişlerdi. Bölüm Başkanı ve Program Direktörü dersi alan öğrencilerin farklı mekanlarda bulunduklarını göz önünde bulundurarak bu dersin uzaktan yürütülmesini önermektedir. 6/51

Case Characteristics Dersin gelecek dönem okutulacağı göz önünde bulundurularak video konferans yerine diğer eğitsel araçlardan (LMS, ) faydalanılmasını önermişlerdir. Görüşmelere başlamadan önce öğretim üyesinden e posta ile dersin mevcut programını göndermesini istedim ve kişisel sayfamdan iki adet sunuma erişebileceğini belirttim. 7/51

Session 1 8/51

Session 1: Zaman kısıtlı olmasına rağmen uygun ve yavaş bir başlangıç yapılmaya çalışıldı. Öğretim üyesine kim olduğumu (öğretim tasarımcısı olarak) ve neler yaptığımı (aynı zamanda neler yapmadığımı) açıkladım. Öğretim üyesi, bu işe ayıracak sadece 40 saati olduğu ve ona önerilen model görece zorlu olduğu için endişeliydi. Öğretim üyesine; dersinin tasarımı ve üretiminin çeşitli düzeylerinden, gelişim sürecinden bahsettim. Görünüşe göre bu onu rahatlatmıştı. 9/51

Session 1: Ders müfredat programını inceledikten sonra, öğretim üyesine dersi ile ilgili aşağıdaki soruları sordum: – Dersi vermekten hoşlanıp hoşlanmadığını, – Neleri beğendiğini, – Öğrencileri için nelerin önemli olduğunu, – Bunların program içine nasıl yerleştirildiğini, – Bunun meslektaşları tarafından nasıl kabul edildiğini, – Programda diğer dersler (önceden alınmış veya alınacak) ile bağlantıların nasıl yapıldığı, – dersinin kamu yararının olup olmadığı. 10/51

Session 1: Öğretim üyesinin bu süreçte öğretim tasarımcısının %100 arkasında olduğunu bilmesi ve ona güvenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde hiç kimse değerli vaktini böyle bir işe ayırmak istemeyecektir. Düşük düzeydeki motivasyon çoğunluklu sürecin tamamlanmadan bırakılması ile sonuçlanmaktadır. Öğretim üyesine ders müfredatının diğer dersler ile örtüşüp örtüşmediğini sorduğumda tamamen dersinin farklı olduğunu söylemiştir. Ancak bu konuda diğer ders içeriklerini incelemediğini ve meslektaşları ile görüşmediğini de belirtmiştir. Gelecek görüşmemizden önce diğer derslerin içeriklerini incelemeye karar verdik. 11/51

Session 2 12/51

Session 2: Görüşmemize diğer öğretim üyelerinin programlarını inceleyip incelemediğini sorarak başladım. İnceleyemediğini ancak bir sonraki görüşmeye kadar inceleyeceğine dair söz verdi. Ardından dersin müfredat programını incelemeye başladık. Dersin amaçlarının, amaçların, öğretim üyesinin iletişim bilgilerinin, üniteler halinde konu başlıklarının, değerlendirme yöntemi ve kaynakçanın sunulduğu tipik bir programdı. 13/51

Session 2: Kronolojik olarak izlenecek ders programı bulunmamaktaydı. Amaçlar ile değerlendirme yöntemleri ilişkilendirilmemişti. Programda önemli sayıda örnek olay çalışması bulunmaktaydı. Öğretim üyesine tüm bunların incelenip incelenmediğini sorduğumda bir kısmının zaman kısıtlaması nedeniyle dönem sonunda kapsam dışında kaldığını belirtti. 14/51

Session 2: Tartışmalarımızda dersin genel hedefleri üzerinde odaklandık. Bu hedefler, dersin 15 hafta süreceği göz önünde bulundurarak 15 ünite halinde dağıtımını gerçekleştirdik. Genel amaçların dağıtımını tamamladıktan sonra her bir amaç için özel amaçları yazmaya başladık. 3. haftaya geldiğimizde daha sonraki oturumlarda devam etmek üzere oturumu sonlandırdık. 15/51

Session 3 16/51

Session 3: Bir önceki görüşmemizden 1 ay sonra öğretim üyesi meslektaşlarının öğretim programlarını bana gönderdi. Bu görüşmemize dersimizle ilişkili olan derslerin öğretim programlarını inceleyerek başladık. Yaptığımız incelemeler sonucunda gereksiz tekrar-fazlalıkların olmadığına ve diğer derslerin amaçları ile pedagojik sürekliliği sağlayacak yeterli örtüşmenin var olduğuna karar verdik. Bu incelemelerin ardından kendi dersimizin programına kaldığımız yerden devam etmeye karar verdik. 17/51

18/51

Session 3: Öğretim üyesi haftanın özel amaçlarının yazılmasıyla ilgili zaman bulamadığını ifade etti. Bununla birlikte bazı teknik güçlükler yaşadığını söyledi. Esasen öğrencilere bu tür detayları (özel amaçların neler olduğu gibi) sunmanın uğraşmaya değer bir şey olup olmadığı konusunda şüpheleri bulunmaktaydı. Bunların gerekliliğini sorgulamaktaydı. Bende tasarım açısından ders programının ders içeriklerinden ziyade dersin amaçlarına göre hazırlanması gerektiğinin nedenlerini açıklamaya çalıştım. Ancak açıklamalarımın onu tatmin ettiğini düşünmüyorum. Bunun üzerine geliştirme sürecine bir süreliğine ara vermeye karar verdim. Görüşmemizi daha çok derste benimsemesi gereken pedagojik stratejiler üzerine sürdürdük. 19/51

Session 3: Zamanı ve sabrı az olan bir öğretim üyesine sistematik hassasiyet, titizlik ve yapılandırılmış adımların izlenmesini gerektiren bir doğrusal modeli kabul ettirmek gerçekten zor. Onlar ise anında ve özel çözümler istemektedir. Ben onun istediği şekilde ilerler isem önceki öğretim programından çokta farklı bir iş ortaya koyamayacağız. Ancak tasarım sürecinin adımlarını izlemek konusunda ısrarcı olursam öğretim üyesi süreçten ayrılmak isteyebilir. Ne büyük dilemma! 20/51

Session 3: Savaşı kazanma umudumu sürdürmekle birlikte kaybettiğimi kabul ederek metodun bir sonraki adımına geçmeye karar verdim. Geçmişte kullanılan ders içeriklerini ve öğretim egzersizlerini analiz etmeye başladık. Bu aşamada öğretim üyesi daha ilgili bir tavır sergiledi. Ders içerikleri daha çok okunması gereken makale, kitap bölümü, ders notları ile ilişkilendirilmişti. Yeni örnek olaylara da yer verilerek içerikler güncel tutulmaya çalışılmıştı. 21/51

Session 3: Ders içerikleri 15 birime ayrılmış genel amaçlar(hedefler) ile ilişkilendirmeye çalıştık. Şeytana pabucunu ters giydirerek öğretim üyesinden seçimlerinin arkasındaki nedenleri öğrenmeye çalıştım Aslında bunları ilk defa sesli olarak düşündüğünü, zor ve endişe verici bir süreç içinde hissettiğini belirtti. Şimdiye kadar yaptıklarımız beklediğimizden fazla zamanımızı aldı. Üstelik 6 şar saatten sadece 3 haftamız kalmıştı. Bu yüzden acele etmeliydik. 22/51

Session 3: Bu oturumun sonunda 5 haftaya kadar ulaşmıştık. Artık dersini sunmak konusunda kendisini daha yeterli hissettiğini söyledi. Bazı ünitelerde önemli değişikliler gerçekleştirmiştik. Bazı fazlalık ve eksikliklerin farkına varıp gerekli değişiklikler tamamlanmıştı. 23/51

Session 4 24/51

Session 4: Bu oturuma öğretim materyalleri ile öğrenenleri destekleyici aktiviteleri ilişkilendirerek başladık. Şimdiye kadar öğretim üyesi daha çok okuma materyalleri ile dersini yürütmekte idi. Öğrenenlerin kendilerine sunulan kaynaklardan daha iyi faydalanması için destekleyici aktivitelerin gerekliliğini vurguladım. Eğitsel kaynaklar ile öğrenme aktiviteleri arasındaki farklar üzerine konuştuk. Bu konuşmanın ardından kendini «bilgilenmiş» ve «aydınlanmış» hissettiğini ifade etti. 25/51

Session 4: Bu görüşmemizde okuma materyallerinin yanında öğrenenleri destekleyici aktiviteler geliştirmeye karar verdik. Böylece öğrencilere bilgilerden sentezlere ulaşma konusunda yardımcı olmayı planlıyorduk. Süreç ilerledikçe öğretim üyesinin ders tasarımının önemini gittikçe anladığını fark ettim. Ders tasarımı etkili bir öğretim için kilit bir öneme sahipti. 26/51

Session 4: Bu derste verilen önemli miktarda okumanın sistemli bir şekilde yapılması için, her hafta gerekli materyaller üzerinden gitmeye ve her ünite için öğrenen destek faaliyetleri belirlemeye karar verdik. Bu bağlamda okuduğunu anlama egzersizleri geliştirmeye karar verdik. Bu egzersizler ile öğrencilerin temel kavramlara odaklanmalarını ve her metnin vurgularını özetlemelerine yardım edeceğini umuyorduk. 27/51

Session 4: Öğrenme faaliyetlerini içerikle bağlamada ilerledikçe haftalık video konferansların nasıl yapacağını tartışmaya başladık. Öğretim üyesi özellikle “açık tartışma” yöntemini kullandığını söyledi. Öğrencilerinin haftalık video konferansa gelmeden önce haftalık ayrılan durum çalışmalarını okumaları gerekiyordu. Sonra materyallerin çevrimiçi göndermesi konusunda tartıştık. 28/51

Session 4: O dönemde öğretim üyesinin bir web sitesi yoktu fakat avantajlarını görünce bir tane sayfaya sahip olmanın iyi olacağını düşündü. Örneğin daha önce hazırlamış olduğu ders notlarını, çeşitli PowerPoint sunularını buradan yayınlamak istiyordu. Ancak istediği siteyi oluşturmak için sahip olması gereken programlama bilgisi olmadığından bahsetti. 29/51

Session 4: Çoğu öğrencinin sınıfta pasif kalmayı tercih ettiğini söyledi. O, konu ile ilgili öğrencilerin dikkatini çekmek için onların okumaları üzerine yorumlarına dayandırarak mühendislik tartışmasında öğreticinin rolünü anlattı. Sınıfta tartışmaların mum ve azalma arasındaki bir dengede tutmaya ve çok fazla konuşma yapılmamasını ve çok fazla müdahale etmemeye çalıştığını söyledi. 30/51

Session 4: Zamanımız tükeniyordu. Öğretim üyesinin döneme başlamak için kendini hazır hissettiğinden emin olmak istedim. Kursta özellikle herhangi bir zorluk yaşayıp yaşamadığını sordum. Ör: öğrenciler hangi bölümlerde çıkmaza girme eğilimdeler? Öğretim üyesi çok fazla konuya değinmekle ilgili sorunlarının olduğunu söyledi. İlk defa bu dersi verdikten sonra üniteleri materyal üzerinden bölmek gerektiğinin farkına vardığını ve bunun nasıl yapıldığı konusunda bir fikre sahip olmadığını sözlerine ekledi. 31/51

Session 4: Neden çok fazla konu olduğunu sorduğumda, gerekli konularda genellikle kolay kategorizasyon yapabilmek için bunu yapmak zorunda olduğunu söyledi. Ama vurgulamak istediği bazı durumlara ve unsurlara öncelik vermeyi deneyeceğini söyledi. Bu durumları neye göre sıraladığını sorduğumda o; – çok sık üzerinde durulan durumlar ve – özellikle güncel konularla alakalı olan durumlar temelinde sıraladığını söyledi. 32/51

Session 4: Teknik ekip Web’den kaynakları gönderme konusunda materyallerin LMS’ye nasıl yükleneceğini anlatan öğretici, dağıtılabilir, çevrimiçi bir kılavuz geliştirdi. Ayrıca üniversite teknik destek servisi telefonla destek vermek için bir öğrenci birliği kurdu. Zaman kısıtlamaları nedeniyle öğretim üyesi bu işler ile uğraşacak yarı zamanlı bir öğrenme asistanı atamaya çalışacağını söyledi. 33/51

Session 5 34/51

Session 5: Öğretim üyesi oturumlar arasında, bir dizi okuduğunu anlama egzersizleri üretti. Bunlar sınıf-içi quizler ve yeniden yazılabilir egzersiz türündeydi. Her haftanın genel hedefi ile daha uyumlu olması için bir dizi soruyu yeniden tasarladı. Bazı durumlarda birlikte tamamen yeni sorular yazmak zorunda kaldık. Biz bu işi yaparken, amaca yönelik gördüğü ve öğretim üyesi tarafından onaylandıktan sonra müfredata eklenecek olan özel hedefleri tanımlamak için fırsatım oldu. Birlikte geçireceğimiz zaman neredeyse bitmişti. Öğretim üyesi kurduğumuz modele göre kursun kalan haftaları için yaptığımız çalışmayı bitirdiğini söyledi. 35/51

Session 5: Bu oturumun sonunda doğru kursu için tamamlanan egzersizleri-faaliyetleri fakülte web sitesine yerleştirmede yardımcı olacak olan teknik ekibimizin bir üyesine gönderdim. Öğretim üyesi geçen zaman içinde, öğretici materyallerin ve okuduğunu anlama egzersizlerinin paralel gelişimi ile sonuçta kursunu geliştirmek ve yeniden tasarlamak için yardımcı olarak birlikte uzun bir yol kat ettiğimizi söyledi. 36/51

Session 6 37/51

Session 6: Bu görüşmemize öğrencilerin performansını nasıl değerlendireceğimiz konusunu tartışarak başladık. Derse aktif katılım için öğrencileri motive etmeye ihtiyaç olduğunu kararlaştırdık. Bireysel olarak bilginin kazanılması ve öğretim üyesinin grup çalışması konusundaki şüpheleri üzerine konuştuk. 38/51

Session 6: Değerlendirmede aşağıdaki oranı kullanmaya karar verdik. – %75 bireysel performans %25 okuduğunu anlama egzersizleri %25 Vize %25 final – %25 grup çalışmaları (online discussion) 39/51

Session 6: Tanımlamak ile yetinmiş olduğumuz okuma algılama egzersizleri ile özel hedefler arasındaki uyum düzeyini kontrol etmeye çalıştık. Fonksiyonel bir işleyiş kuran öğretim üyesi, bir kez daha kalan oturumlarda bu işi tamamlamak için istekli olduğunu söyledi. 40/51

Session 6: Dersi tasarlarken hedefleri ve sınav öğeleri arasındaki uyum seviyesini kontrol etmek amacıyla vize ve final sınavlarının amaçlar ile uyumunu kontrol ederek sürece başlayabiliriz. Bu bize bazı modüllerde / ünitelerde kaybolmuş görünen fakat sınavlarda onların ağırlığını dikkate alınarak müfredatta tanımlanması gereken hedefleri tanımlamak için yeni bir şans verir. Aslında böylelikle tersine mühendislik gerçekleştirilmiş olur. Bir öğretim üyesinin belirtmek istediği hedefleri tespit etmek zor olduğu durumlarda veya bunları yazarken onun çok zaman ayırmaya meyilli olmadığı durumlarda bu yararlı bir tekniktir. 41/51

Session 6: Eğitim yazılımları kullanılarak hedefleri ve sınav öğelerini yazma üzerine verilecek kısa bir çalıştayın büyük olasılıkla öğretim üyelerinin bireysel olarak çalışabilmelerinde ve tasarım geliştirmelerinde oldukça yararlı olacağının farkına vardım. Öğretim üyesine açıklamaya çalıştığım bir diğer durum ise özel amaçlar ile sınav sorularının farklı şeyler olduğuydu. 42/51

Session 7 43/51

Session 7: Son görüşmemiz kaynaklara erişim sorununu aşmak ile ilgiliydi. Bu konuda bir karar vermemiz gerekiyordu: – öğrenenler ya siteden yayınlanan ders materyallerini (durum çalışmaları, metinler, okuduğunu anlama egzersizleri vb.) indirebilecek ya da – yalnızca çevrimiçi olduklarında içeriği inceleyip yazdırabilecekti. 44/51

Session 7: Öğretim üyesi bu kararı, telif haklarının ve fikri mülkiyet haklarının tehdit altında olabileceği endişesiyle problemli olarak nitelendirdi. Destek ekibimize göre bu sonunun basit bir çözümü var..DOC veya.PPT dosyalarının yeniden düzenlenmesi daha kolay olduğu için bunun yerine öğrencilere.PDF dosyalarını indirme izni verilir ve öğrenciler çalışmalarını çevrimdışı tamamlar. Bu yaklaşım, içeriğin hackerların eline geçebileceği ve bu materyalleri internetten satabilecekleri endişesiyle öğretim üyesini korkutuyordu. 45/51

Session 7: Teknik destek ekibi ile bir tartışma sonrasında orta yolu bulduk ve sonuç olarak öğrenciler içeriğe erişebilecek ve sadece.PDF formatındaki içerikleri indirebilecek. Böylece bir dereceye kadar içerik korunmuş oldu fakat bu yaklaşımla öğrencinin kaynaklarla etkileşim düzeyi sınırlandırılmış oldu. Teknik ekip ile yaptığımız toplantı sonrasında bu kurs üzerindeki benim çalışmalarım sonlanmış oldu. Öğretim üyesi, birlikte tasarlamış olduğumuz dijital-yapılandırılmış belgelerden daha çok üretmek için teknik bir asistanı ile bir süre daha çalışmaya devam etti. 46/51

Conclusion 47/51

Conclusion İlk vaka-durum çalışmasının sonunda, öğretim üyesinin dersini tasarlamak için çok sınırlı bir zamanı olduğunu görmüştüm, genellikle en fazla 3 saat birlikte ve kendi başına her hafta 3 saat çalışmaya ayırabilirdi. Benim oluşturmuş olduğum prototipin temellerini oluşturan Klasik ISD tasarım modeline göre tasarım süreci boyunca daha fazla görüşmeye ihtiyacımız vardı. Bu çalışma süresince hiçbir adımı tam anlamıyla tamamlamadık. 48/51

Conclusion Gerçekleştireceğimiz analizleri desteklemek için çeşitli örnekler kullanarak belli kavramları açıklamaya çalıştım ve bir sonraki adıma geçmek zorunda kalacağımızı söyledim. Öğretim üyesinin az ya da çok gönüllü katılımı olduğu için her görüşmemizde yer alan görevler için ona hiçbir şekilde baskı yapmadım. Ben ilerleme olduğunu soruşturmaya çalıştığımda (özel hedefleri yazdığı gibi), onun cevapları anlaşılması zor olma eğilimindeydi. 49/51

Conclusion Sonuç olarak, onun ders tasarım sürecinde tamamlanan işlerin neler olduğunu tam olarak tespit edemedim. Süreçte yer alan görevlerin bir kısmının acil olan görevler nedeniyle ertelendiğini düşünüyorum. Öğretim üyesi benim üzerimde ders tasarımına ayırdığı zamanın onun araştırma zamanından çaldığı izlenimini yarattı. 50/51

Öğrenme bilginin ve bakış açılarının karşılıklı olarak değiştirme sürecine dayanan ortak araştırma sürecidir. Bu yüzden ders içeriklerinin çevrimiçi ortamda yayınlanmış olması öğretim olarak ele alınamaz. Öğretim sürecinde diyalog önemlidir. Öğrenenlerin ne düşündüğü, öğrendiklerini nasıl yapılandırdıkları, fikirleri diyalog ile anlaşılır. 51/51