Programlı Öğretim Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Programlı öğretim ve öğrenme makineleri konulu videoyu izleyiniz. http://www.youtube.com/watch?v=jTH3ob1IRFo

Programlı öğretim ünlü psikolog Skinner tarafından geliştirilmiş bir öğretim modelidir.

Aslında ilk olarak Pressey tarafından ortaya atılan model zamanında yaygınlaşamamış, sonraları Skinner tarafından tekrar keşfedilmiştir.

Programlı öğretimin temelde davranışçılığa ve öğretimin bireyselleştirilmesine dayanmaktadır.

Programlı öğretim pekiştirme kuramlarının birçok ilkesini bünyesinde barındırmaktadır.

Skinner bu modeli öğrenci sayısının fazlalığı ve öğretmen sayısının yetersizliği sorunlarına çözüm olarak sunmuştur.

Programlı öğretim en genel haliyle küçük parçalara bölünen bilginin bir düzen içinde öğrenciye sunulması, öğrencinin bu parçaları öğrenerek kendi hızında ilerlemesi biçiminde özetlenebilir.

Programlı öğretime temel olan pekiştirme kuramının ilkeleri şunlardır: Öğrenmede dönüt önemli bir yer tutar. İstenen davranış ne kadar kısa sürede pekiştirilirse bu davranışın tekrar edilme olasılığı artar. Öğrenci davranışları kademeli olarak pekiştirilerek en sonunda öğrencinin istenen davranışı yapması sağlanabilir. Öğrenci basit davranışlardan başlayarak aşamalı bir dizi sonrası karmaşık davranışları kazanabilir.

Programlı öğretimde davranışsal amaçlar farklı yorumlamalara yol açmayacak biçimde gözlenebilir davranışlar biçiminde öğretime başlanmadan önce belirlenir.

Programlı öğretimin temel ilkeleri şunlardır: Küçük adımlar Etkin katılım Bireysel hız Anında dönüt Başarı Öğrenmenin ilerlemesi İpucu Performansın değerlendirilmesi

Küçük adımlar: Konunun bilgi üniteleri halinde parçalara ayrılması.

Etkin katılım: Alıştırma ve sorularla öğrencinin öğrenme sürecine katılımının sağlanması.

Bireysel hız: Öğrencinin kendi hızında ilerlemesi.

Anında düzeltme: Öğrenci tepkileriyle ilgili dönütlerin çabucak verilmesi, yanıtların değerlendirilmesi.

Başarı: Program çerçevesinde sunulan bilginin tam olarak öğrenilmesinin beklenmesi.

Öğrenmenin ilerlemesi: Öğretim sırasında güçlük derecesinin giderek artması.

İpucu: Gerekli durumlarda önceden kazanılan davranışlara dayalı ipuçlarının verilmesi.

Performansın değerlendirilmesi: Öğrenci ihtiyaçlarına uygunluğun öntest ile öğrenme düzeyinin ise sontest ile belirlenmesi.

Programlı öğretimin yararları aşağıdaki gibi özetlenebilir: Her öğrenciye kendi hızında ilerleme şansı verir. Dikkat ve ilgiyi canlı tutar. Anında dönüt sağlar. Anlaşılmayan konuları tekrar etme olanağı sağlar. Okul içinde, okul dışında ve uzaktan eğitimde kullanılabilir. Ekonomiktir.

Programlı öğretimin sınırlılıkları ise şunlardır: Kişilerarası etkileşimi sınırlar. Her alanda uygulanamamaktadır. Programlı öğretim materyallerinin hazırlanması uzmanlık gerektirir. Öğretimi mekanik bir süreç haline getirir. Daha üst düzey hedef davranışların kazandırılmasında verimsizdir.

Programlı öğretim doğrusal ve dallı olarak iki farklı biçimde gerçekleştirilebilmektedir.

Doğrusal tip programda ilerleme düz bir sırada gerçekleşmektedir Doğrusal tip programda ilerleme düz bir sırada gerçekleşmektedir. Eğer öğrenci öğrenme birimini başarıyla tamamlarsa sonraki birime geçebilmektedir.

Dallı programlı öğretim ise biraz daha esnektir Dallı programlı öğretim ise biraz daha esnektir. Eğer öğrenci kendisine suluna bir bilgiden sonra sorulan soruya yanlış bir cevap verdiyse seçilen seçeneğe göre çalışması gereken bilgi birimi farklılık gösterebilmektedir.

Dallı programlı öğretim materyali geliştirme doğrusal materyale geliştirmeye göre daha karmaşıktır.

“Programlı öğretme” ve “programlı özel ders” modelleri programlı öğretimi andıran modellerdir.

Programı öğretim temelde öğrencinin materyal kullanarak bireysel çalışması esasına dayanmaktadır.

Programlı öğretme ise öğretmen rehberliğinde ve grup içinde gerçekleşmektedir. Programlı öğretmede öğretmen 5-10 kişilik gruplara küçük adımlarla içeriği sunmakta, alıştırma yaptırmakta, pekiştireç ve dönüt vermektedir.

Programlı özel derste ise öğretmen ve öğrenci programlı öğretim ilkelerine uygun olarak bire bir çalışmaktadır. Bu modelde öğretmen öğrenciye içeriği parça parça sunmakta, yapılması gereken alıştırmayı göstermekte, dönüt ve pekiştireç vermekte, öğrencinin bireysel hızında ilerlemesini sağlamaktadır.

Kaynaklar Heinich, R., Molenda, M., Russell, J. D. and Smaldino, S. E. (2002). Instructional Media and Technologies for Learning. Merill Prentice Hall: New Jersey. Senemoğlu, N. (1997). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Ertem Matbaacılık, Ankara. Tan, Ş. (2002). Öğretimi Planlama Ve Değerlendirme. Anı Yayıncılık, Ankara. Yorulmaz, A. (2011). Öğretmen Adayları için KPSS Eğitim Bilimleri. Zambak Yayınları, İstanbul. http://enoughequipment.blogcu.com/ http://egitimvaktim.com/