İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Hazırlanma Tarihi : 26.04.2013 Hazırlayan : Abdullah AKGÜN Adres: / İSTANBUL 1

Amaç: Bu Rapor, Risk Analizi Projesi Çalışmalarının ……. ANAOKULUNDA Yapılan Denetimler Sonrasında 5 x 5 Matris Yöntemi Kullanılarak 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenli Kanunun 10.maddesi gereği, İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme Yönetmeliğine ve Yasal Gereksinimleri açısından Değerlendirme ve Sürekli iyileştirme Amacına Yönelik Olarak Hazırlanmıştır. Alınacak önlemlere göre yapılan faaliyetler işveren temsilcisi tarafından elle doldurulup hesaplama tekrar yapılacak

Risk Analizi Ekibi Görevi İmza İşveren Çalışan Temsilcisi İş Güvenliği Uzmanı

RİSK DERECELENDİRME METODU 5 4 3 2 1 RİSK DERECELENDİRME METODU RİSK DERECESİ =Risk Olasılığı X Risk Şiddeti RİSK OLASILIĞI : RİSK ŞİDDETİ : 1  Çok Küçük (Yılda bir) 1  ÇOK HAFİF:İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektirmeyen 2  Küçük- (3 Ayda bir) 2  HAFİF : İş kaybı yok , ilk yardım gerektiren 3  Orta (Ayda bir) 3  ORTA: İş Gücü Kaybı < 3 Günden az rapor 4  Yüksek (Haftada Birkaç kez ) 4  CİDDİ: İş Gücü Kaybı > 3 Günden fazla rapor 5  Çok Yüksek (Devamlı) 5  ÇOK CİDDİ : Ölüm, sürekli iş görmezlik, meslek hastalığı SONUÇ EYLEM 15, 16 , 20 , 25 KABUL EDİLEMEZ RİSK Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapılmalı 6, 8, 9 , 10 , 12 DİKKATE DEĞER RİSK Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edilmeli 1 , 2 , 3 , 4 , 5 KABUL EDİLEBİLİR RİSK Acil tedbir gerektirmeyebilir 4

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-01 ALINABİLECEK ÖNLEMLER Binanın iç ve dış zeminleri (bina girişi, katlar, merdivenler vs.) kayma veya düşmeyi önleyecek şekilde uygun önlemler alınacak. Merdivenlere kaydırmaz bantlar yapıştırılacak. Dış zeminlere (özellikle kış aylarında) kaymaz paspaslar konulacak Çalışma yapılan alanlarda, uyarı levhaları vb. konulacaktır Çalışma alanlarında dökülen malzemeler veya diğer sebeplerden ötürü kayganlaşmış zeminler ya da geçitler derhal temizlenmektedir. Zeminde çökme, engebe vb. deformasyonlar bulunmayacak. Eskime veya hasarlanma halinde onarım yapılmaktadır. Cam yüzeyler uygun şekilde monte edilmiş, yüzeyler üzerinde kırık ve çatlak gibi hatalar bulunmamaktadır. Risk Konusu: Bina Girişi, Merdivenler, Zemin TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Merdivenlerden kayıp düşme riski var Zemin temizlendiğinde kaygan olması ve insanların düşmesi Kışın dış zeminlerin kayganlaşmasından dolayı kayıp düşme riski var. Cam yüzeylerin kırık olması insanların zarar görmesi riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-02 Risk Konusu: Raflar ALINABİLECEK ÖNLEMLER Raflar üzerine kesinlikle malzeme.konulmayacak Dolaplar ve raflar devrilmeyecek şekilde sabitlenmelidir TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Raflar üzerinde bulunan malzemelerin düşmesi riski var Rafların devrilmesi riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-03 Risk Konusu: Aydınlatma ALINABİLECEK ÖNLEMLER Tüm aydınlatmalar kontrol edilecek yanmayan ampuller değiştirilecek TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Merdiven ve yürüme alanlarında aydınlatmalar çalışmadığı durumda insanların düşmesi, bir yere çarpması riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-04 Risk Konusu: Elektrik ALINABİLECEK ÖNLEMLER Ana elektrik hattında kaçak akım rölesi olacak Tüm sigortaların korunaklı yerlerde olması sağlanacak Elektrik kutuları kilitlenmiş, yetkisiz kişilerin erişimleri önlenmiştir. Elektrik aletlerin elektrik aksamları kontrol edilecek Açıkta kablo bulunmayacak, prizlerin sağlamlığı düzenli olarak kontrol edilecek Özelliğini kaybetmiş kablolar derhal yenileri ile değiştirilecek Pano önünde hiçbir malzeme olmayacak Kablolar geçiş yolları üzerinde olmayacak şekilde düzenlenmeli Elektrik tesisatı yılda bir kere yetkili kuruluşa test ettirilecek TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Elektrik kaçağı olması durumunda insanları elektrik çarpması, cihazların zarar görmesi riski var. Pano önünde malzeme olması Bilgisayar ve elektrik kablolarına takılıp düşme riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-05 Risk Konusu: Laobalar ALINABİLECEK ÖNLEMLER Belirli periyotlarda laobolar kontrol edilmeli sallanması durumunda önlem alınmalı Krılma çatlama durumunda laubolar değiştirilmeli TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Laobaların çocukların üzerine düşmesi riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-06 Risk Konusu: Basınçlı Ekipman ALINABİLECEK ÖNLEMLER Basınçlı ekipman yılda bir defa yetkili kuruluşlara kontrol ettirilmeli, gerekli testler yaptırılmalı ve kayıtları muhafaza edilmeli TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Basınçlı ekipmanın patlaması riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 5 x 4 = 20 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-07 Risk Konusu: Kimyasallar İle Çalışma ALINABİLECEK ÖNLEMLER Kimyasal maddeler ve haşere ilaçları, yetkisiz kişilerin erişemeyeceği ve satıcıların talimatlarına uygun yerlerde muhafaza edilecek. Çalışanlar, bu maddeler ile teması önleyecek (paspas, fırça gibi) gereçler ile uygun nitelikte kişisel koruyucu donanımları (eldiven, maske vb.) kullanacak. Kimyasalların üzerinde uygulama yöntemi, kullanılacak koruyucu ekipman ve zararlarını gösteren etiketler mevcut olacak. Kullanılan kimyasalların malzeme güvenlik bilgi formları temin edilecek çalışan kişinin, soluması, yutması veya vücuduna temas etmesi konusunda bilgilendirilecek TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Temizlik ve ilaçlamada kullanılan kimyasalların, solunması, yutulması veya vücuda temas riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 5 x 4 = 20 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-08 ALINABİLECEK ÖNLEMLER İşe yeni başlayan tüm personelin çalışma istasyonu ile ilgili olarak bilgilendirilmesi, Aydınlatma gibi çalışma ortamında veya ekipman ve ofis mobilyalarında değişiklik yapılması durumunda değerlendirmenin yeniden yapılması, Sağlıklı bir postür sağlanması ve ekranda yansımalarının önlenmesi amacıyla çalışma masası ve aydınlatmanın ayarlanması, Düzenli dinlenme araları ile aktivitelerin değiştirilmesi gibi durumların iş planına dahil edilmesi, Aydınlatma ve ortam sıcaklığının düzenli kontrolü, Gün ışığının kontrolü amacıyla pencerelerde ayarlanabilir koruyucuların bulundurulması, İhtiyaç duyanlara göz muayenesi yapılması, ekranlı araçların kullanımından kaynaklanan masrafların yöneticiler tarafından karşılanması, Ofis dışı alanlarda dizüstü bilgisayar kullananlara kendi değerlendirmelerini yapmak üzere eğitim verilmesi. Ofis içi kullanımda dizüstü bilgisayarların, klavye, mouse ve laptop tutacağı ile kullanılması. Risk Konusu: Ekranlı Araçlar TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Personelde postür bozukluğu nedeniyle ağrı rahatsızlık ve yaralanma olabilir. Tekrarlı hareketlerden dolayı el ve bilek ağrıları ya da tasarımı uygun olmayan çalışma masaları ve çalışma ortamından kaynaklanan sırt ağrıları gibi. Aydınlatmanın az olması durumunda gözlerde ağrı ve kızarıklıklar da olabilir. YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 5 x 4 = 20 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-09 Risk Konusu: Yangın Söndürücü ALINABİLECEK ÖNLEMLER Yangın söndürücülerde yerde olmayacak, tutma halkasından en fazla 90cm yukarıda asılı olacak Söndürücülerin yerini gösteren levhalar olacak Söndürücüler 6 ayda bir kontrol ettirilecek TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Yangın söndürücülerin yerde olması YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-10 Risk Konusu: Elle Taşıma ALINABİLECEK ÖNLEMLER Çalışanların fiziki yapısına uygun olmayan yükler taşıttırılmayacak. 25 kg den fazla yük tek başına taşınmayacak Ağır, büyük vb. yüklerin uygun şekilde kaldırılması konusunda çalışanlara bilgi verilecek. Sırt ve bel incinmesi riski oluşturabilecek yüklerin itilmesini ya da çekilmesini sağlayacak uygun taşıma araçları sağlanacak. TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Çalışanın sırt, bel incinmesi riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 5 x 4 = 20 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-11 ALINABİLECEK ÖNLEMLER Sık sık boğaz temizleme alışkanlığı varsa, bu alışkanlıktan vazgeçilmeli. Bu gereksinim hissedildiğinde bunun yerine birkaç yudum su içilmeli. Günlük su tüketimi en az 2,5 litre (on su bardağı) olmalı. Ses tellerinde kurumaya yol açabilen mentollü nefes açıcı, şeker ve pastillerden, kurumayla birlikte ses tellerinde salgı artışına da neden olan kafeinli, baharatlı ve asitli yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalı. Ayrıca bazı ilaçlar ses telleriyle beraber boğazda da kurumaya neden olduğu için ilaç kullanımından önce uzman hekime danışılmalı Kuru ortamlarda bulunmamaya özen gösterilmeli; bulunulan ortam nemlendirilmeli. Öğretmenleri devamlı ayakta durmamaları veya hareketsiz oturmamaları. Kişinin devamlı ayakta durma veya hareketsiz olarak oturma halinde ise, ayaklarını müzikle ritim tutar gibi hareket ettirmeli, fırsat bulunduğunda bacakları baş seviyesinden yukarı olacak şekilde kaldırıp dinlenmek Topuklu ayakkabıdan kaçınmalı, ön kısmı geniş, yumuşak tabanlı ayakkabıları tercih etmeliler Olabildiğince baş üstü seviyesinde yazı yazmamayı ve ağır taşınmamalı Sınıf sürekli havlandırılmalı Risk Konusu: Meslek Hastalıkları TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Öğretmenler sürekli konuşmak zorunda olduklarından ses ve göğüs sorunları, ortopedik rahatsızlıklar, omuz ağrıları ve varis gibi birçok sağlık sorunu ile karşı karşıya kalma riskleri var ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 YAPILAN FAALİYET SORUMLU VE HEDEF TARİH FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-12 Risk Konusu: Mutfak Personeli TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Personelin elini kesmesi riski var Personel üzerine sıcak su, yağ sıçrama riski var ALINABİLECEK ÖNLEMLER Bıçak ile çalışma yapılırken bıçak tutmadığı ele çelik eldiven giyilmeli Yanmaz önlük giyilmeli YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-13 Risk Konusu: Stres ALINABİLECEK ÖNLEMLER Personelin görev ve sorumluluklarını anlaması. İşyerindeki durumdan hoşnut olmayan personel, müdür ya da yönetici ile bu durum hakkında rahatça konuşabilmektedir. Şiddete hayır‟ politikası. TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Tüm personel, iş üzerinde kontrol eksikliği, şiddet ya da rol belirsizliği gibi etkenlerden etkilenebilir. YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-14 Risk Konusu: Dağınıklılık ALINABİLECEK ÖNLEMLER Malzemeler ortamdan uzaklaştırılacak Belirli periyotlarda ilaçlama yaptırılacak TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Yangın riski var Haşere oluşması riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-15 Risk Konusu: Giriş - Güvenlik ALINABİLECEK ÖNLEMLER Bariyer sensöru sürekli kontrol ettirilecek Güvenlik elemanlarına bilgilendirme yapılmalı, problemli durumlarda okul müdürüne bilgi verilmesi ve destek alınması sağlanmalı TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Bariyerin insanlara ve araçlara çarpması riski var Güvenlik personelin dışarıdan insanlar ile kavga etmesi riski var YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 4 x 4 = 16 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-16 Risk Konusu: Genel ALINABİLECEK ÖNLEMLER Ergonomi konusunda eğitim alınması Yeterli dinlenme/ mola verilmesi Çalışma ortamı, işleyiş sürecini aksatmayacak şekilde ve ergonomik olarak düzenlenmesi, Devrilip düştüğünde çalışana zarar verebilecek eşya, dolap vb sabitlenmesi Malzeme istiflemede yüksek yerlere düştüğünde çalışana zarar verecek ağırlıkta veya zarar verme özelliğindeki malzemelerin konulmaması, bu malzemelerin alt raflarda muhafaza edilmesi, ıslak kaygan zemin uyarı levhalarının gerekli alanlarda kullanılması, Kullanılan oturma koltuk, tabire vb. Arızalı araç gerecin kullanımdan çekilmesi ve bakım tamiri için ilgili firmaya gönderilmesi, gönderilemediği durumlarda 'DİKKAT BOZUKTUR KULLANMAYINIZ' uyarı yazısı ile tanımlanması ERGONOMİK TEHLİKELER TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Duvara, zemine sabitlenmemiş eşyaların düşmesine ve ya devrilmesine ve sabitleme yapılamayan eşyaların/malzemelerin düşmesi ya da yuvarlanmasına bağlı çalışan yaralanmaları Uzun süre ayakta kalma nedeniyle meydana gelen kas-iskelet sistemi hastalıklar Uzun süre ayakta kalma nedeniyle meydana gelen damar hastalıkları Malzemelerin çekilmesi, taşınması, sırasında meydana gelen vücut yaralanmaları Uzun süre bilgisayar kullanımına bağlı el bileği rahatsızlıkları Islak/kaygan zemine bağlı; çarpma, kayma, tökezleme, düşme ve sıkışmaya bağlı; çarpma, burkulma ve yaralanma riski YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 3 x 4 = 12 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-17 ALINABİLECEK ÖNLEMLER Çalışanların işe giriş raporları ve periyodik kontrolleri zamanında yaptırılacak. Çalışanların karşı karşıya kaldıkları kazalar ve işe bağlı hastalıklar Sosyal Güvenlik Kurumuna en çok 3 iş günü içinde rapor edilecek. Çalışanların karşı karşıya kaldıkları önceden olmuş kazalar veya işe bağlı hastalıklar incelenerek yeniden meydana gelmeleri önlenecek. Tüm çalışanlara enfeksiyon riskini azaltmak için hijyen bilgisi verilecek, eldiven, ayak koruyucu ve diğer koruyucu giysiler temin edilecek. Kemirgenler veya diğer zararlı canlılar ile mücadele edilecek. Kemirgenler veya diğer zararlı canlılar ile mücadele, uzmanlar tarafından yapılacak. Tüm çalışanların tetanosa karşı bağışıklıkları yapılmış ve bağışıklığın yenilenmesi sağlanacak. Tehlikeli olmayan atıklar genel çöp kutusuna atılacak. Tehlikeli olan atıklar yetkili kişilerce bertaraf edilecek. Risk Konusu: Kazalar ve Hastalıklar TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Çalışanların yaptıkları işlerden dolayı kaza ve hastalık riski bulunmaktadır YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 5 x 4 = 20 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-18 Risk Konusu: Eğitim ve Bilgilendirme ALINABİLECEK ÖNLEMLER Çalışanlara genel iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilecek. Çalışanlar, yaptıkları iş konusunda eğitilecek ve yönlendirilecek. Çalışanların sağlık raporları alınacak TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin olmaması, karşı karşıya bulundukları riskler ile ilgili bilgilendirilmemesi Sağlık raporları YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 5 x 4 = 20 SORUMLU VE HEDEF TARİH

İş Güvenliği Değerlendirme Raporu-19 Risk Konusu: Yasal Şartlar ALINABİLECEK ÖNLEMLER Her yıl çalışanlara sağlık raporu alınmalı ayrıca mutfak personeline portör muayenesi ve gaita testleri yaptırılmalı Kayıt sistemi kurulacak 1 kişi çalışan temsilcisi olarak seçilmeli Tüm çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda görüşlerini alacak sistem kurulmalı ve alınan görüşler değerlendirilmeli Acil durum planları hazırlanacak TEHLİKENİN VE RİSKLERİN TANIMLANMASI Sağlık Raporları İş Kazaları Kayıtları Ramak Kala Kayıtları Çalışan Temsilcisi Çalışan Görüşlerinin Alınması Acil durum planları YAPILAN FAALİYET FAALİYET SONRASI ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ ZARARIN ŞİDDETİ x ZARAR OLASILIĞI = ZARARIN DERECESİ 5 x 4 = 20 SORUMLU VE HEDEF TARİH