Bölüm 7 Yeme Bozuklukları
ANOREKSİA NERVOZA Anoreksia Nervoza’nın Özellikleri ANOREKSİA NERVOZA: Kişinin normal vücut ağırlığından %15 daha azı olan minimum vücut ağırlığını korumayı reddetmeyle tanımlanan ciddi ve kronik yaşamı tehdit edici bir yeme bozukluğudur.
BULIMIA NERVOZA Bulimia Nervoza’nın Özellikleri BULUMİA NERVOZA (BN): Kişinin yinelenen tıkınırcasına yemesinin ardından suçluluk, depresyon ve kendini kınama duygularının eşlik ettiği yeme bozukluğudur. Hasta aşırı yemesinin üstünü örtmek için “çıkartma”ya karşılık gelen dengeleyici davranışlar içine girer. Çıkartma kendini kusturma, kendini aç bırakma, laksatif, lavman, diüretik ya da diğer ilaçları kullanma ya da aşırı egzersiz biçimini alabilir.
AŞIRI YEME BOZUKLUĞU Aşırı Yeme Bozukluğu’nun Özellikleri AŞIRI YEME BOZUKLUĞU (AYB): Aşırı yeme bozukluğu olan kişiler yedikleri üzerindeki kontrollerini kaybettikleri duygusuyla sık sık çok miktarda yiyecek yerler. BAŞKA TÜRLÜ ADLANDIRILAMAYAN YEME BOZUKLUKLUĞU (BTA-YB): Anoraksia nervoza veya Blumia nervozanın tanı kriterlerinin tamamını olmamakla birlikte bazı tanı kriterlerini karşılayan kişileri tanımlamak için kullanılan bir tanı kriteridir.
YEME BOZUKLUKLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ Birçok ergenin DSM-IV-TR’de sunulan yeme bozukluklarının katı tanısal ölçütlerini AN veya BN için karşılamasa da hâlâ yeme bozuklukları içinde BTA-YB kategorisi içine düşen davranışlara sahip oldukları kabul edilmektedir.
YEME BOZUKLUKLARININ EPİDEMİYOLOJİSİ, YAYGINLIĞI VE GELİŞİMSEL SEYRİ Yeme Bozukluklarının Gelişimsel Seyri ANOREKSİA NERVOZA BULUMİA NERVOZA
YEME BOZUKLUKLARINDA EŞ TANI VE AYIRT EDİCİ TANI
YEME BOZUKLUKLARININ ETİYOLOJİSİ Biyolojik Faktörler Psikolojik Faktörler KİŞİLİK ERKEN TRAVMA ERGEN GELİŞİMSEL ÖRÜNTÜLERİ
Sosyokültürel Faktörler Aile Faktörleri Özet Son yıllarda biyolojik ve genetik faktörler yönünde bir yanlılık söz konusudur. Yeme bozuklukları DSM-IV-TR’de sıralanan semptomlarla sonuçlanan genetik/ biyolojik eğilimle içiçe birçok bilişsel, psikolojik ve çevresel değişkenle etkileşiminin sonucu olması daha olasıdır. Gelecek araştırmalar daha dikkatli bir şekilde bir yeme bozukluğuyla temel ilişkilerini belirlemek amacıyla bu etkileşen faktörleri incelemelidir.
YEME BOZUKLUKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Medikal Değerlendirme Ergenle Mülakat Ailelerle Mülakat Diyetisyenle Konsultasyon Standart Değerlendirme
YEME BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİ Devam ediyor
Bireysel Danışma DAVRANIŞÇI TERAPİ BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI YAKLAŞIMLAR Tepki Önleme Edimsel Koşullama Tepki Ertelemesi Kendini-Denetleme Teknikleri Uyaran Kontrolü BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI YAKLAŞIMLAR KİŞİLER ARASI PSİKOLOJİK DANIŞMA
Aile Danışmanlığı Grup Danışmanlığı Farmakolojik Tedavi Tedavi Sonuçları Sonuç
OKUL TEMELLİ MÜDAHALELER Problemin Değerlendirilmesi: Siobhan SORUN DAVRANIŞI BELİRLEME VE TANIMLAMA TEMEL VERİLER VE AKADEMİK BİLGİ TOPLAMA DAVRANIŞIN GÖZLENDİĞİ DURUMUN TANIMLANMASI UYGUN BİR İŞLEVSEL EĞERLENDİRME VE/VEYA DAVRANIŞ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİNİ DOLDURMA DOĞRUDAN GÖZLEMİN UYGULANMASI HİPOTEZ GELİŞTİRME HİPOTEZİ TEST ETME VE GEREKTİĞİNDE DEĞİŞTİRME
SİOBHAN İÇİN ETKİLİ BİR DAVRANIŞ MÜDAHALE PLANI (DMP) GELİŞTİRME Problemi Değerlendirme: Michele SORUN DAVRANIŞI BELİRLEME VE TANIMLAMA TEMEL VERİ VE AKADEMİK BİLGİ TOPLAMA DAVRANIŞIN GÖZLENDİĞİ DURUMUN TANIMLANMASI UYGUN BİR İŞLEVSEL EĞERLENDİRME VE/VEYA DAVRANIŞ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİNİ DOLDURMA DOĞRUDAN GÖZLEMİN UYGULANMASI BİR HİPOTEZ GELİŞTİRME İPOTEZİ TEST ETME VE GEREKTİĞİNDE DEĞİŞTİRME
Michele İçin Etkili Bir Müdahale Planı Geliştirme Problemi değerlendirme: Aaron SORUN DAVRANIŞI BELİRLEME VE TANIMLAMA TEMEL VERİ VE AKADEMİK BİLGİ TOPLAMA DAVRANIŞIN GÖZLENDİĞİ DURUMUN TANIMLANMASI UYGUN BİR İŞLEVSEL DEĞERLENDİRME FORMU VE/VEYA DAVRANIŞ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİNİ DOLDURMA DOĞRUDAN GÖZLEMİN UYGULANMASI BİR HİPOTEZ GELİŞTİRME
Aaron İçin Etkili Bir Davranışsal Müdahale Planı Geliştirme Aaron terapist tarafından geliştirilen ve bilişsel davranışçı yaklaşımlar ve kendini-denetleme teknikleri içeren bir tedavi planını alırken, öğretmenler ve okul personeli tarafından uygulanması önerilen müdahale de (1) tepki ertelemesi (Terre ve ark., 2006) ve (2) uyaran kontrolünü içerir. (Bowers & Andersen, 2007)
Özet Sonuç olarak, yeme bozukluğu tanısı almış öğrencilerin sayısı artarken, sınıf öğretmenleri kaçınılmaz olarak bundan etkilenmiş bireyler ile çalışacaktır. Yeme bozukluğunun temel özelliklerini, oluşum sebeplerini, gelişimsel aşamalarını ve tedavi müdahalelerini anlamak, sınıf öğretmenlerini bu tür öğrenciler ile çalışırken daha etkili hâle getirecektir.