Probleme Dayalı Öğrenme Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Problem, çözülmesi istenen sorun olarak tanımlanmaktadır Problem, çözülmesi istenen sorun olarak tanımlanmaktadır. Probleme dayalı öğrenmede öğrenenler, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerini etkin bir şekilde kullanmalarını gerektirecek olan gerçek yaşam problemleriyle karşı karşıya getirilmektedir.

Probleme dayalı öğrenme, Dewey’in problem çözme basamaklarını içeren problem çözme yöntemiyle büyük benzerlik göstermektedir. Ancak probleme dayalı öğrenmenin daha kapsamlı olduğu ve kuramsal temellerinin daha sağlam olduğu söylenebilir.

Probleme dayalı öğrenme, doktor ve hemşire adaylarının problem çözme becerilerinin geliştirilerek tıp eğitiminin niteliğinin yükseltilmek istenmesiyle ortaya çıkmıştır. İlk uygulamalar 1950’li yıllarda Amerika’da gerçekleştirilmiştir.

Probleme dayalı öğrenme; problem çözme, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, planlama, araştırma yapma becerilerini geliştirmenin yanı sıra sorumluluk alma ve işbirliği yapma gibi beceriler üzerinde olumlu etkilere sahiptir.

Öte yandan, probleme dayalı öğrenme uygulamaları zaman alıcıdır Öte yandan, probleme dayalı öğrenme uygulamaları zaman alıcıdır. Bu uygulamalar bazı durumlarda ek maddi kaynak gerektirebilir.

Probleme dayalı öğrenmede işe koşulan problemler iyi yapılandırılmış ve iyi yapılandırılmamış olarak iki biçimde olabilmektedir.

İyi yapılandırılmış problemler daha net ve sınırları belirli ifade edilir. Bu problemlerin genellikle tek bir doğru yanıtı olmaktadır.

Diğer taraftan iyi yapılandırılmamış problemlerin sınırları daha belirsizdir. Bu problemlerin tek bir doğru yanıtı olmayabilir. Bu tür problemlerde uygun çözümlere farklı yollardan gidilerek ulaşılabilir.

Probleme dayalı öğrenmenin basamakları şu şekildedir: Öğrenciler problem durumuyla karşı karşıya getirilir, Problem netleştirilir, Geçmiş öğrenmeler yoklanır, Problemin çözümü için gerekli bilgiler belirlenir, Bilgi kaynakları belirlenir, Bilgi toplanır, İşbirliği yapılarak problemin çözümü üzerinde çalışılır, Çözümler üretilir, Çözümler sunulur Çözümler tartışılı Çözümler ve çözüm süreci raporlaştırılır.

Gerçek yaşama dayalı problem durumları aşağıdaki örnekler gibi çok çeşitli ve her disiplinle ilgili olabilir: Geri dönüşüme girecek olan atıkların toplanmasında karşılaşılan sorunlar Dilin yozlaşmasından doğan sorunlar Öğrencilerde madde bağımlılığı ile ilgili sorunlar Siber zorbalıkla ilgili sorunlar Enerji tasarrufu ile ilgili karşılaşılan güçlükler

Probleme dayalı öğrenmede öğrencilere gerçek yaşama ilişkin karmaşık bir problem durumunu içeren bir senaryo verilir. Tüm öğretim etkinlikleri bu senaryoda geçen problem çevresinde yürütülür.

Probleme dayalı öğrenme senaryoları; Tek probleme odaklı olmalıdır, Açık uçlu olmalıdır, Merak uyandırmalıdır, Öğrenme hedeflerine ulaşmayı sağlayacak ipuçları içermelidir, Öğrencilerin fikir yürütebilmelerine ve kendilerini ifade edebilmelerine yardımcı olmalıdır, Öğrencilerin sorunu sahiplenmelerini sağlamalıdır.

Probleme dayalı öğrenme süreci bazı durumlarda öğrenenlerde kafa karışıklığına da sebep olabilen karmaşık bir süreçtir.

Özellikle sunulan problem durumunun iyi yapılandırılmamış olduğu durumlarda bu belirsizlik ve karmaşıklık daha da artabilmektedir.

Probleme dayalı öğrenme sürecinin ürünleri olarak öğrenenlerin sunulan duruma özgü çözüm önerilerini geliştirmeleri, alternatif planlar önermeleri, önerilen çözümlerin uygulanabilirlik durumları, güçlü ve zayıf yönleri gibi noktaları değerlendirmeleri beklenmektedir.

Kaynaklar Özkardeş Tandoğan, R. (2006). Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Aktif Öğrenmenin Öğrencilerin Başarılarına ve Kavram Öğrenmelerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul. Uslu, G. (2006). Ortaöğretim Matematik Dersinde Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrencilerin Derse İlişkin Tutumlarına, Akademik Başarılarına ve Kalıcılık Düzeylerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.