PROGRAM GELİŞTİRMEDE KURAMSAL TEMELLER Program Geliştirme: Eğitim programının(EP) hedef, içerik, öğrenme-öğretme süreci ve değerlendirme öğeleri arasındaki dinamik ilişkiler bütünü. Program geliştirmenin dayandığı kuramsal temeller: 1. Tarihsel temel 2. Felsefi temel 3. Psikolojik temel 4. Toplumsal temel

1. Tarihsel Temel: Geçmiş deneyim ve anlayışların, yeni ve geleceğe dönük çalışmalar için önemli olması Tarihsel gelişim süreci içinde program geliştirmenin geçirdiği evreleri tanımak, gelecekteki özgün çalışmalar için temel oluşturur.

YURT DIŞINDAKİ TARİHSEL GELİŞMELER M.Ö.5.yy.’da Atina’da Sokrat ve Platon’un çabaları ile eğitim programlarında askeri nitelikli eğitim etkisini azaltarak, yerini moral, bedensel ve estetik eğitim arasında dengeli bir eğitim anlayışına bırakmıştır. ( Demirel, s.10) Aristokratik gelenek anlayışı: üst sosyo- ekonomik sınıfa ait çocukların eğitilmesi M.Ö.4. ve 3.yy.’da eğitimde sofistlerin etkisinin görülmesi. Sofistler ilk eğitim teknologları kabul edilirler. Böylece eğitimde felsefi konulardan uzaklaşma, sivil yaşama dönük konulara eğilme.Örn. Dilbilgisi, güzel konuşma sanatı gibi.

Ortaçağ Avrupasın’da bağımsız öğretim kurumları, manastırların etkisi ve çeşitli eğitim kurumlarının varlığına rağmen klasik eğitim(biçimsel) anlayışı: Latince ve gramer öğretimi, içeriğin dini metinlere dayalı olması. John Comenius’un Didactika Magna adlı yapıtı 18.yy.’da klasik eğitim anlayışı zayıflamış, eğitim programlarında özgür araştırmalara yer verilmiş, işlevsel eğitim prog. ihtiyaç artmıştır.

19.yy.’da EP’nın içeriği ve öğretim yöntemleri konusunda yapılan tartışmalar eğitimde program geliştirme alanının doğuşunu hazırlamıştır. 1918’de Amerika’da Bobbit “Eğitim Programı” adlı ilk eserini yayınlamıştır. Bobbit ile beraber Charters program geliştirmede davranışçı yaklaşımı savunmuş ve EP’nı öğrencilerin öğrenme yaşantıları ile kazanabilecekleri bir dizi hedefler olarak kabul etmiştir. 1949’da Ralph Tyler’ın yayınladığı “Eğitim Programı ve Öğretimin Temel İlkeleri” adlı kitap başyapıt. 1962’de Hilda Taba “Program Geliştirme: Kuram ve Uygulama”. Tyler ve Taba PG’deakılcı, mantıklı ve sistematik bir yaklaşım sunarlar

Aynı dönemlerde İsviçreli Pestallozzi eğitim sürecinin çocuğun doğal gelişimine ve duyumsal etkilerine bağlı olması gerektiğini savunarak modern ilkokul programının ve uygulamanın temelini atmıştır. Alman eğitimci Froebel anaokulu programı Alman filozof J.F.Herbert: eğitimde bilgi ve ahlaka önem verilmesi

İngiliz H.Spencer “geleneksel okulları” yetersiz bulmuştur. Ona göre eğitim, yaşama hazırlıktır, EP’ı buna göre düzenlenmelidir.

TÜRKİYE’DE PROGRAM GELİŞTİRMENİN TARİHSEL GELİŞİMİ Cumhuriyetin ilanı ile 1924’de çıkarılan 1Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile tüm okullar MEB’a bağlanmıştır. 1924’de Türkiye’ye davet edilen J.Dewey’in hazırladığı rapor doğrultusunda ilköğretim programlarının geliştirilmesine ağırlık verilmiştir. 1953-54 yıllarında ortaöğretim programları 195O’li yıllara kadar PG anlayışında “dersler ve konular listesi” hakim, 1953-54’den sonra ilköğretimin amaçlarını belirleme çalışmaları, araştırma ve değerlendirme kavramlarının PG ve uygulamalarında yer alması. 1960’lı yıllarda ilkokul programları üzerinde yogunlaşma ve 222 sayılı İlköğretim Kanunu

Uzun çalışmalardan sonra 1968 programı 1970’li yıllarda sekiz yıllık ilköğretim okulu denemesi 1980’li yıllarda Fatma Varış’ın çabaları, 1984’de amaç-davranış-işleyiş-değerlendirme boyutları içinde programların derslere göre hazırlanması Sonraki yıllarda PG anlayışının henüz ülkemizde yerleşmediği, sistematik çalışmaların azlığı ve PG araştırmalarının sınırlılığı

2. Felsefi Temel Program tasarımı ve hedeflerin belirlenmesinde felsefi temel önemlidir.Hedef ve içeriği etkiler. BİREY TOPLUM Felsefi görüş ve tutum KONU ALANI

EĞİTİM FELSEFELERİ Eğitim fel. Daimicilik Felsefi temel İdealizm Eği. Amacı Üstün zekalı kişiler yetiştirmek, güzel insan yetiştirmek Eği.rolü Sokratik yöntem, akıl yürütme yolları Odak nokta Klasik konular, Edebi çözümlemeler Esasicilik Realizm Bireylerin zihinsel gelişimine yardımcı olmak Geleneksel değerlerin öğretimi, öğretmen alanında uzman Temel beceriler, 3R= Okuma, yazma, aritmetik Temel konular İlerlemecilik Pragmatizm Demokratik ve sosyal yaşamı geliştirmek Problem çözme ve bilimsel yol Sürekli değişme Demokrasiyi canlı tutma Yeniden kurmacılık Toplumu yeniden yapılandırma Değişim ve reform Eğitimde fırsat eşitliği, toplumu değiştirme

3. Psikolojik Temeller Kişinin bedensel ve zihinsel gelişim özelliklerine uygunluğu açısından psikolojinin bulgularından yararlanma Öğrenme modelleri, kuramları, stratejileri ve stillerinde öğrenme psikolojisinin bulgularından yararlanma: öğrenme nasıl olur? insan nasıl öğrenir? Öğrenme ile ilgili kuramlar iki ana gruba ayrılır:

Davranışçı kuramlar: Uyaran-tepki kuramları - Bağlaşımcılık-Bitişiklik kuramı - Klasik koşullanma - Edimsel koşullanma - Programlı öğrenme Bilişsel kuramlar - Piaget’in bilişsel gelişim kuramı - Ralph Tyler’ın PG çalışması - Gagne’nin öğretim durumları modeli - Guilford’un zihinsel becerileri sınıflaması

Humanistik Psikoloji - Gestalt kuramı: Birey bütünü parçalara ayırarak değil, bütünlük içinde algılar. ( Demirel, s.37) - Maslow’un ihtiyaç kuramı - Rogers’ın teropatik öğrenme kuramı: Terapi bir çeşit öğrenme yöntemidir. Kişinin algısal haritası bireysel farklılıkları belirler. Öğrenme için özgür çevre ayarlaması PG çalışmalarında.

4. Program geliştirmenin toplumsal temelleri: Okulla toplum arasındaki ilişki çok önemlidir. PG uzmanları kültürel değerlerin aktarımına önem vermelidir. Toplumsal değişme ile okullaşma başat kavramlar Eğitim programı toplumun aynasıdır, toplumun şekillenmesine yardımcı olur. Çağdaş toplumlar, hızlı toplumsal değişim ve buna ayak uydurmak: okulların buradaki rolü Toplumun ihtiyaçları, problemleri, çatışmalar, göçler, iş olanakları, temel becerilerin kazandırılması Bireyin sosyal gelişiminin topluma uyum sağlayacak şekilde olması amaçlanmalıdır PG çalışmalarında.