Güncel donanIm Birimleri

ANAKARTLAR

Temel Kavramlar Bilgisayarların temel taşıdır Bütün donanımsal birimler anakarta bağlanırlar Çevre birimleri için portların çoğunu sunar Güç kaynağından gelen gücü sisteme dağıtır

PCB Katmanları PCB: Printed Circuit Board Çok katmanlıdır Bu kabloların oluşturduğu bir otoyol gibidir (Bus Systems) Bu kablo otoyollarına iz (traces) denir

Anakart SInIflandIrmalarI Şekil Faktörü (Form Factor) Fiziksel boyut Bileşenlerin ve bölümlerin genel yerleri Standardizasyon ATX, MiniATX, MicroATX, vb. İşlemci Yuvası Yapısı İşlemci modelleri ile birlikte anılma Slot, Socket (468, 775, 1156, 1366, Socket A, AM2) Yongaseti (Chipset) Desteklenen işlemci ve bellek türü Genellikle 2 adet chip (Kuzey ve Güney) Dahili (Onboard) Bileşenler

Anakart Şekil Faktörleri AT IBM tarafından geliştirildi Yaklaşık olarak 1980 - 1995 aralığından kullanıldı Harici bağlantılarda yetersizdi LPX ve NLX AT’nin geliştirilmiş versiyonlarıdır Genişleme yuvaları kullanımını mümkün kıldılar Yeterince esnek değildiler Güncel şekil faktörleri ATX BTX Şekil Boyut AT 13.7 x 12” 350 x 305 mm NLX 9.0 x 13.6” 229 x 346 mm ATX 12 x 9.6” 305 x 244 mm Micro ATX 9.6 x 9.6” 244 x 244 mm Flex ATX 9.0 x 7.5” 229 x 191 mm BTX 12.8 x 10.5” 325 x 267 mm Micro BTX 10.5 x 10.5” 264 x 267 mm Pico BTX 8 x 10.5” 203 x 267 mm

ATX Alt Türevleri MicroATX Güncel olarak MiniATX terimini ile de bilinir ATX’den %30 daha küçüktür Standart ATX güç kaynağı kullanır FlexATX Intel tarafından MicroATX’den daha küçük olarak geliştirildi Genelde çok küçük özel güç kaynağı gerektirir Kasalar anakartlara uyumlu olmalıdır Büyük ATX kasalara küçük ATX anakartların montajı mümkündür Büyük ATX anakart küçük ATX kasaya monte edilemez

BTX Şekil Faktörü BTX: Balanced Technology Extended Hızlı işlemciler ve güçlü ekran kartlarının yarattığı aşırı ısınma… ATX’e benzer, ancak birbirinin yerine kullanılmaz Standart ATX güç kaynağı kullanır Bileşenlerin yerleri ısı dağıtımı ve soğutmaya yöneliktir ATX’e karşılık gelen üç alt türü vardır BTX = ATX MicroBTX = MicroATX PicoBTX = FlexATX Genel kabul görmediğinden standartlaşamamıştır Gelecek vaat etmektedir

Özel Şekil Faktörleri Daha çok Dell, Sony vb. üreticiler kullanırlar Sadece kendi özel kasalarına uyan anakartlar Yedek parçaları pahalıdır ve kolayca temin edilmezler Özel olmaları esnek kullanım imkanı sunmaz Farklı ticari amaçlarla geliştirilirler Yetkili satıcılardan servis almaya zorlama Görsel olarak ürün farklılıkları oluşturma

Intel Uyumlu Anakart YapIlarI ve İşlemciler CPU Paketi Modeller LGA 1366 Core i7 LGA 1156 Core i3, Core i5, Core i7, Xeon Socket 441 Atom Socket P Core 2 Duo, Core 2 Quad, Celeron M, Celeron DC Socket M Core Solo, Core Duo, Core 2 Duo, Celeron M Socket J Xeon LGA 775 Pentium 4, Celeron D, Pentium D, Core 2 Duo, Core 2 Quad, Xeon, Celeron Socket 495 Celeron Socket 479 Pentium M, Celeron M Socket 478 Pentium 4, Celeron, Celeron D Socket 423 Pentium 4 Socket 370 Pentium III, Celeron Slot 1 Pentium II, Pentium III, Celeron

AMD Uyumlu Anakart Yapıları CPU Paketi Modeller Socket AM3 Phenom II, Athlon II, Sempron Socket AM2+ Athlon 64, Athlon 64 X2, Opteron, Phenom II X4, Phenom X4, Phenom X3 Socket AM2 Athlon 64, Athlon 64 X2, Athlon 64 FX, Opteron, Sempron, Phenom Socket F Opteron, Athlon 64 FX Socket 940 Athlon 64 FX, Opteron Socket 939 Athlon 64, Athlon 64 FX, Athlon 64 X2, AMD Opteron, Sempron Socket 754 Athlon 64, Sempron, Turion 64, Mobile Athlon 64 Socket A Athlon, Athlon XP, Duron, Sempron, Athlon MP, Geode NX Slot A Athlon Socket FS1 Turion 64, Turion 64 X2, Mobile Sempron Socket 563 Athlon XP-M Socket F+ Bu tabloda da AMD uyumlu anakart yapılarında kullanılan CPU paketlerini ve bunları kullanan işlemcileri görmektesiniz. Intel uyumlu anakartlarda olduğu gibi, bu tabloda da tüm CPU paketleri verilmemiştir; sadece en yeniden eskiye doğru yaygın kullanım alanı olan yapılara yer verilmiştir. Intel Socket 478 anakartlar dönemine denk gelen anakart yapısı Socket 754 ve Socket 939’dur. Socket AM2, AM2+ ve AM3 yapıları ise yeni nesil AMD işlemcilerini destekleyen yapılardır. Yeni Eklendi

Yonga Setleri / Chipset İşlemci türünü belirler RAM türünü ve kapasitesini belirler Anakartın desteklediği takılabilecek iç ve dış aygıtları belirler CPU, RAM ve I/O aygıtları arasında arayüz görevi yapar Genellikle 2 adet yongaya sahiptir AMD: Northbridge (Kuzey Köprüsü) Intel: MCH AMD: Southbridge (Güney Köprüsü) Intel: ICH Üreticilere ve modellere göre değişen fonksiyonlar Şimdi yongaseti yani chipset kavramını daha detaylı inceleyelim. Daha önce yongasetinin işlemci türü ile … RAM türünü ve kapasitesinin belirlediğini ifade etmiştik. Bu yongalar aynı zamanda anakartın desteklediği takılabilecek tüm iç ve dış aygıtları da belirler. Yongaseti CPU, RAM ve tüm girdi / çıktı aygıtları arasında bir arayüz görevi yapar. Genellikle 2 adet yongadan oluşur. Kartın CPU’ya yakın kısmında olan yonga AMD tarafından “Northbridge” yani “Kuzey köprüsü”, Intel tarafından ise MCH olarak adlandırılmaktadır. Diğer yonga ise AMD tarafından “Southbridge” yani “Güney Köprüsü”, Intel tarafından ise ICH olarak tanımlanır. Yonga setlerinde çiplerin üstlendiği fonksiyonlar üreticilere ve chipset türlerine göre değişmektedir. Bunu tam olarak anlamak için farklı kullanım örneklerini incelemeliyiz.

Dahili (Onboard) Bileşenler Anakartların üzerinde yerleşik aygıtlar bulunabilir Ses Kartı Ağ Kartı FireWire Denetleyicileri RAID Denetleyicisi Ekran Kartı Desteklenen ve kullanılabilen port sayısı aynı olmayabilir Desteklenen sayıyı chipset belirler Maliyet etkisi Yongasetinin dışında ekstra yongalar da onboard aygıtlar eklenebilir Eskiden ayırt edici birer özellik olmasına karşın, artık bir çok bileşen anakartların üzerinde yerleşik olarak gelmektedir. Ses ve ağ kartı özelliği artık neredeyse tüm anakartlarda varken, FireWire, RAID ve ekran kartı işlevleri sunan anakartlarda oldukça yaygındır. Bir yongasetinin yerleşik aygıtlarla ilgili desteklediği bağlantı sayısı ve çeşidi ile, kullanılabilen bağlantı sayısı ve çeşidi aynı olmayabilir. Örneğin 12 USB portu desteği var olan bir yongasetinde üretici arka panele 4 yada 8 USB koyabilir. Bu tamamen maliyetle alakalıdır. Bunun yanında üst seviye anakartlarda ise yongasetinin desteğinin yetersiz kalması sebebiyle ekstra yongalarla anakart üzerine dahili bileşenler eklenebilir. ITE RAID denetleyicileri bunlara örnek olarak verilebilir.

İşlemciler

Merkezi İşlem Birimi CPU : Central Processing Unit Bilgisayarın 4 temel biriminden birisi olan “İşlem” birimini oluşturur

Temel Kavramlar CPU çok güçlü bir hesap makinesi gibi çalışır CPU’lar çok zeki olmayabilir, ancak çok hızlıdır Sadece 0 ve 1 değerleri üzerinden işlem yaparlar Güncel hızları MHz veya GHz seviyeleri ile ifade edilmektedir

Intel İşlemci Aileleri ve Modeller İşlemci Ailesi Modeller İlk modeller 386 ve 486 P5 Pentium, Pentium MMX P6 Pentium Pro, Pentium II M, PII Celeron, PII Xeon, Pentium III, Pentium III M, Pentium III S, PIII Celeron, PIII Xeon Netburst Pentium 4, Pentium 4 HT, Pentium 4 EE, P4 Celeron, P4 Xeon, Pentium D, Pentium XE, Celeron D Mobile Pentium M, Celeron M Core Core Solo, Core Duo, Celeron M, Core Celeron Core2 Core2 Duo, Core2 EE, Core2 Celeron, Core 2 Xeon, Core2 Quad, Celeron DC Atom - Core i Serisi Core i5, Core i7, Core i7 EE, Core i7 Xeon Itanium Itanium I ve Itanium II

Intel CPU Paketleri CPU Paketi Modeller LGA 1366 Core i7 LGA 1156 Core i3, Core i5, Core i7, Xeon Socket 441 Atom Socket P Core 2 Duo, Core 2 Quad, Celeron M, Celeron DC Socket M Core Solo, Core Duo, Core 2 Duo, Celeron M Socket J Xeon LGA 775 Pentium 4, Celeron D, Pentium D, Core 2 Duo, Core 2 Quad, Xeon, Celeron Socket 495 Celeron Socket 479 Pentium M, Celeron M Socket 478 Pentium 4, Celeron, Celeron D Socket 423 Pentium 4 Socket 370 Pentium III, Celeron Slot 1 Pentium II, Pentium III, Celeron

İNTEL CORE-İ3 İŞLEMCİSİ Intel Core i3 4158U işlemcisi, Intel ailesinin Intel Core i3 4158U modeline ait, i3-4158U koduyla piyasaya sunulan ve Haswell kod adıyla halen üretilmekte olan işlemcisidir. Tam tanım özellikleri ise Intel® Core™ i3 4158U İşlemci 3M Önbellek, 2.00 GHz şeklindedir. İlk üretimi Mart 2013 tarihinde gerçekleştirilmiştir. İşlemcinin toplam 2 çekirdeği bulunmaktadır. Intel HT teknolojisine (Intel® Hyper-Threading) sahiptir ve toplam 4 iş parçacığını aynı anda yürütebilmektedir. Tek çekirdek çalışma hızı 2 GHz'dir. Turbo özelliğine sahip olmayan işlemcinin otomatik hız arttırma özelliği yoktur. İşlemcinin toplam önbellek boyutu 3 MB'dir. Ana karta erişim yöntemi olan veri yolu türü DMI2'dir ve erişim hızı 5 GT/s'dir.

Toplam QPI bağlantısı sayısı yani anakarttaki diğer donanım bileşenleri ile toplam 0 bağlantı sağlayabilir. Bu özelliğin aktif olması kuzey köprüsünün yokluğunu, pasif olması ise kuzey köprüsüne ihtiyaç duyması anlamına gelmektedir. 64 Bit yönerge setine sahip olan işlemcide 64 Bit işletim sistemleri kullanılabilir. Üretim teknolojisi yani litografik özelliği 22 nm'dir. Maksimum kullanım sınırlarında harcağı güç tüketimi 28 Watt'dır. Bu sebeple kullanılacak güç kaynağının güç çıkışı, diğer donanım ihtiyaçlarının da karşılanması için minimum 42 Watt olmalıdır. Maksimum 16 GB RAM desteğine sahip işlemcinin desteklediği RAM hızları DDR3L-1333/1600'dir.

İşlemcinin ECC RAM desteği yoktur. İşlemcinin desteklediği anakart soketi FCBGA1168'dir. Intel® Turbo Boost Teknolojisine sahip değildir. İşlemci dahili olarak entegre grafik işlemcisi barındırır ve grafik işlemci olarak Intel® Iris™ Graphics 5100 kullanır. Grafik işlemcinin çekirdek hızı 200 MHz‘ dir ve maksimum performansta 1.1 GHz hızına ulaşabilir. En fazla No monitör desteği sunan işlemcinin desteklediği grafik çıkışıları ise Yes'dır.

İNTEL CORE-İ5 İŞLEMCİSİ Intel Core i5 4210U işlemcisi, Intel ailesinin Intel Core i5 4210U modeline ait, i5-4210U koduyla piyasaya sunulan ve Haswell kod adıyla halen üretilmekte olan işlemcisidir. Tam tanım özellikleri ise Intel® Core™ i5 4210U İşlemci 3M Önbellek, Maksimum 2.70 GHz şeklindedir. İlk üretimi Şubat 2014 tarihinde gerçekleştirilmiştir. İşlemcinin toplam 2 çekirdeği bulunmaktadır. Intel HT teknolojisine (Intel® Hyper-Threading) sahiptir ve toplam 4 iş parçacığını aynı anda yürütebilmektedir. Tek çekirdek çalışma hızı 1.7 GHz'dir. Turbo özelliğine sahip olan işlemcinin maksimum çalışma hızı 2.7 GHz'dir. İşlemcinin toplam önbellek boyutu 3 MB'dir.

Anakarta erişim yöntemi olan veri yolu türü DMI2'dir ve erişim hızı 5 GT/s'dir. Toplam QPI bağlantısı sayısı yani anakarttaki diğer donanım bileşenleri ile toplam 0 bağlantı sağlayabilir. Bu özelliğin aktif olması kuzey köprüsünün yokluğunu, pasif olması ise kuzey köprüsüne ihtiyaç duyması anlamına gelmektedir. 64 Bit yönerge setine sahip olan işlemcide 64 Bit işletim sistemleri kullanılabilir. Üretim teknolojisi yani litografik özelliği 22 nm'dir. Maksimum kullanım sınırlarında harcağı güç tüketimi 15 Watt'dır. Bu sebeple kullanılacak güç kaynağının güç çıkışı, diğer donanım ihtiyaçlarının da karşılanması için minimum 22.5 Watt olmalıdır.

Maksimum 16 GB RAM desteğine sahip işlemcinin desteklediği RAM hızları DDR3L-1333/1600; LPDDR3-1333/1600'dir. İşlemcinin ECC RAM desteği yoktur. İşlemcinin desteklediği anakart soketi FCBGA1168'dir.

İNTEL CORE-İ7 İŞLEMCİSİ Intel Core i7 4712HQ işlemcisi, Intel ailesinin Intel Core i7 4712HQ modeline ait, i7-4712HQ koduyla piyasaya sunulan ve Haswell kod adıyla halen üretilmekte olan işlemcisidir. Tam tanım özellikleri ise Intel® Core™ i7 4712HQ İşlemci 6M Önbellek, Maksimum 3.30 GHz şeklindedir. İlk üretimi Şubat 2014 tarihinde gerçekleştirilmiştir. İşlemcinin toplam 4 çekirdeği bulunmaktadır. Intel HT teknolojisine (Intel® Hyper-Threading) sahiptir ve toplam 8 iş parçacığını aynı anda yürütebilmektedir. Tek çekirdek çalışma hızı 2.3 GHz'dir. Turbo özelliğine sahip olan işlemcinin maksimum çalışma hızı 3.3 GHz'dir. İşlemcinin toplam önbellek boyutu 6 MB'dir.

Anakarta erişim yöntemi olan veri yolu türü DMI2'dir ve erişim hızı 5 GT/s'dir. Toplam QPI bağlantısı sayısı yani anakarttaki diğer donanım bileşenleri ile toplam 0 bağlantı sağlayabilir. Bu özelliğin aktif olması kuzey köprüsünün yokluğunu, pasif olması ise kuzey köprüsüne ihtiyaç duyması anlamına gelmektedir. 64 Bit yönerge setine sahip olan işlemcide 64 Bit işletim sistemleri kullanılabilir. Üretim teknolojisi yani litografik özelliği 22 nm'dir. Maksimum kullanım sınırlarında harcağı güç tüketimi 37 Watt'dır.

Bu sebeple kullanılacak güç kaynağının güç çıkışı, diğer donanım ihtiyaçlarının da karşılanması için minimum 55.5 Watt olmalıdır. Maksimum 32 GB RAM desteğine sahip işlemcinin desteklediği RAM hızları DDR3L-1333,1600'dir. İşlemcinin ECC RAM desteği yoktur. İşlemcinin desteklediği anakart soketi FCBGA1364'dir. Intel® Turbo Boost Teknolojisine sahip olan işlemcinin kullandığı teknolojinin versiyonu 2.0'dır. İşlemci dahili olarak entegre grafik işlemcisi barındırır ve grafik işlemci olarak Intel® HD Graphics 4600 kullanır. Grafik işlemcinin çekirdek hızı 400 MHz'dir ve maksimum performansta 1.15 GHz hızına ulaşabilir.

AMD İşlemci Aileleri ve Modeller İşlemci Ailesi Modeller İlk modeller 386 ve 486 K5 K5 ve K5 Geode K6 K6, K6 II, K6 III K7 Athlon, Athlon XP, Athlon MP, Duron, Sempron, Sempron M K8 Athlon64, Athlon64 M, Athlon64 FX, Opteron, Turion64,K8 Sempron, K8 Sempron M, Athlon64 X2, Turion64 X2 K10 Phenom, Phenom X3, Phenom FX, Opteron, Turion64, Turion64 Ultra, K10 Athlon64, Sempron, Phenom II

AMD CPU Paketleri CPU Paketi Modeller Socket AM3 Phenom II, Athlon II, Sempron Socket AM2+ Athlon 64, Athlon 64 X2, Opteron, Phenom II X4, Phenom X4, Phenom X3 Socket AM2 Athlon 64, Athlon 64 X2, Athlon 64 FX, Opteron, Sempron, Phenom Socket F Opteron, Athlon 64 FX Socket 940 Athlon 64 FX, Opteron Socket 939 Athlon 64, Athlon 64 FX, Athlon 64 X2, AMD Opteron, Sempron Socket 754 Athlon 64, Sempron, Turion 64, Mobile Athlon 64 Socket A Athlon, Athlon XP, Duron, Sempron, Athlon MP, Geode NX Slot A Athlon Socket FS1 Turion 64, Turion 64 X2, Mobile Sempron Socket 563 Athlon XP-M Socket F+

İşlemciler ve Özel Durumlar Hyper-Threading İşlemciler: Pentium 4 Çok Çekirdekli İşlemciler: Duo, Quad, X2, X3 Mobil İşlemciler: SpeedStep ve PowerNow Teknolojileri Sunucu İşlemcileri: Xeon ve Opteron 64-Bit İşlemciler: Itanium ve 32-Bit Çalışan 64-Bit’ler FSB, HT-Link ve QPI Kavramları

Hyper-Threading İşlemciler Sadece Intel Pentium 4 serisinde vardır Sistemde tek çekirdekli bir işlemci takılı iken, sanki 2 işlemci takılıymış gibi davranır Çift çekirdekli Intel işlemcilerinde HT desteği bulunmamaktadır Corei7 serisi ile birlikte HT desteğinin tekrar sağlanacağı ve örneğin 4 çekirdekli bir Corei7 işlemcinin sistemde 8 işlemci varmış gibi görüneceği duyurulmuştur

Çok Çekirdekli İşlemciler Tek bir çip üzerine birden fazla yürütme çekirdeği olmasıdır İlk olarak 2 çekirdekli Pentium 4 türevi olan Pentium D’ler geldi Intel bu seride D ifadesiyle çift çekirdeği simgeledi Core serisi ile çekirdek sayıları Duo (2 çekirdek), Quad (4 çekirdek) isimleri ile gösterilmeye başlanmıştır AMD ilk çok çekirdeklisi Athlon64 X2 AMD çekirdek sayılarını modellere X2, X3 … şeklinde ilave etmiştir Çoklu çekirdek, ancak buna uygun yazılım olması durumunda performans sağlar

Sunucu İşlemcileri Sunuculara özel güçlü işlemciler Büyük önbellekler Kolayca simetrik çok işlemcili sistem oluşturmakta kullanılabilir 2, 4 ve hatta 8 CPU setlerinde çalışmak için özel olarak dizayn edilmişlerdir Intel Xeon ve AMD Opteron markaları ile sunmuştur İlk Itanium (64-Bit) işlemciler de özel sunucu işlemcileridir

İşlemci Karşılaştırması CPU Phenom Phenom II Core i7 Core 2 Duo Üretim 65 nm 45 nm 65 ve 45 nm En Yüksek Saat 2.6 GHz 3.0 GHz 3.2 GHz L1 Önbellek 64 + 64 KB 32 + 32 KB L2 Önbellek 512 KB 256 KB 4 MB L3 Önbellek 2 MB 6 MB 8 MB Güç Tüketimi 140 W 125 W 136 W Veri Yolu Türü HT-Link QPI-Link FSB Veri Yolu Hızı (En Yüksek) 3.2 GHz 25.6 GB/s 6.4 GT/s 12.8 GB/s 400 MHz 12.8 GB/s Veri Yolu Hızı (En Düşük) 800 MHz 6.4 GB/s 4.8 GT/s 9 GB/s 200 MHz 6.4 GB/s

İşlemci seçimi Kullanım Yeri İşlemci Modelleri İş istasyonları, sunucular, güçlü kullanıcılar Tasarımcılar, mühendislik yazılımları kullananlar, video kurgu yapanlar, oyun meraklıları, yoğun ofis ve ev kullanıcıları Ev kullanıcıları, ofis uç terminalleri, basit eğitim bilgisayarları, internet erişimi Mobil bilgisayarlar ve diğer taşınabilir üniteler

Soğutma CPU’ların kutusundan çıkan OEM fanlar bazen yetersiz kalır Overclock gibi normalin üzerinden ısı üreten müdahaleler Hava transferi iyi olmayan kasalar İçerisinde aşırı parça olan kasalarda sirkülasyonun azalması Daha sessiz ortam oluşturma ihtiyacı Büyük ve özel fanlar Su ve nitrojen bazlı soğutmalar

Ekran Kartları ve Grafikler

Bilgisayar Grafiği Grafik terimi PC'nin birçok parçası arasındaki karmaşık bir etkileşimi içerisinde barındırır Monitör veya ekran, işletim sisteminiz veya programlarınızda ne tür ilerlemeler olduğunu size gösterir Ekranlar PC için birincil çıktı aygıtıdır Ekran kartı (veya bağdaştırıcısı) ise CPU ve monitör arasındaki iletişimi yönetir

Piksel Tüm sayısal görüntülerin en küçük parçası olan üçlü nokta grubuna piksel denir Dijital görüntüler, yatay ve dikey biçimde yan yana sıralanmış piksellerden oluşur Ekranda seçtiğiniz 1024x768 gibi bir çözünürlük değeri kaç adet yatay ve dikey pikselin gösterileceğini belirler

Piksel ve Renk Bileşenleri RGB ve CMYK kavramları piksel renk yeteneklerini ifade eder Bilgisayarda renkler RGB, yani kırmızı - yeşil - mavi renkler ile gösterilir; bu renklerin karıştırılması ile diğer renkler elde edilir Her piksel için kullanılan bit sayısı gösterilebilecek maksimum renk sayısını belirler

RGB Renk Katmanları RGB bir görüntüde, 3 farklı rengin farklı tonlarını taşıyan 3 ayrı katman olduğunu ve bunların üst üste gelmesi ile görüntünün elde edildiğini düşünebilirsiniz

Çözünürlük Standartları Ekran çözünürlüğünü ifade eden yatay ve dikey piksel sayıları ile ilgili çeşitli standartlar vardır Bu çözünürlük değerleri monitör büyüklüğü ve ekran kartının özelliklerine göre değişmektedir Temel olarak kullanılan 5 tip orantı vardır 3:2 4:3 5:4 16:9 16: 10

Ekran Çözünürlük Modları Ekran çözünürlüklerinin atası IBM’in VGA, yani görüntü grafik dizisi (video graphics array) standardıdır Bu standart 640x480 piksel çözünürlükte 16 renk sunmaktadır Görüntü teknolojilerindeki ilerlemeler VGA üzerine çok sayıda görüntü standardının oluşmasını zorunlu kılmıştır Farklı görüntü modlarının kullanımında 3 temel etken vardır Monitörün fiziksel boyutu ve desteklediği maksimum piksel sayısı Ekran kartının üretebildiği maksimum piksel boyutu Ekran kartı ile monitör arasında kullanılan bağlayıcı ve kablolar

Ekran KartI Ekran kartı, CPU'dan gelen bilgiyi işleyip onu monitöre gönderen fiziksel donanımı ifade eder Çoğu masaüstü sistemde özel bir genişleme yuvasına takılan bir genişleme kartı şeklindedir Taşınabilir cihazlarda ve bazı masaüstü sistemlerde ise ana kart üzerine entegre edilmiş şekildedir Çok farklı isimlerle anılsa da hepsi aynı kavramı ifade eder Grafik, görüntü veya video… Kart, bağdaştırıcı, adaptör veya birimi…

Ekran Kartlarının Bileşenleri Ekran kartları 4 temel parçadan oluşur; görüntü RAM'i, görüntü işlemci devresi, bağlayıcılar ve soğutucular Görüntü RAM'i video görüntüsünü depolar GPU, yani görüntü işleme devresi görüntü RAM'inden bilgiyi alır ve onu bağlayıcılar aracılığı ile monitöre gönderir Modern ekran kartlarında bulunan GPU ve bellekler, ana sistem işlemcileri ve belleklerinden çok daha güçlüdür GPU’lar özel soğutma birimlerine ihtiyaç duyar

Ekran Kartı Yapısı GPU Soğutucusu ve Altında GPU SLI / CrossFire Köprüsü Arayüzü HDMI Bağlayıcı Eski nesil kartlarda S Video veya Composite Bağlayıcı Ekranda yeni nesil kabul edilebilecek bir ekran kartını görmektesiniz. Bu ekran kartı PCI Express bağlantı ara yüzüne sahiptir. Ancak dikkat edilirse standart anakart bağlantı ara yüzünün tersi yönde ikinci bir ara yüz daha bulunmaktadır. Bu SLI veya CrossFire olarak bilinen çift ekran kartı kullanımını sağlayan köprüler için olan arayüzdür. Ekran kartı PCB’sinin üzerine video bellekleri ve GPU yer almaktadır. GPU’lar ciddi anlamda ısı ürettiği için güçlü bir soğutma fanının altında yer almaktadır. Ekran kartının monitör veya diğer görüntü birimleri ile bağlantısını sağlayan çeşitli tipte bağlayıcıları mevcuttur. DVI bağlayıcı güncel tüm ekran kartları üzerinde yer alır. VGA bağlayıcı ise eskiden tek tip bağlayıcı olsa da, artık bu bağlayıcıya sahip olmayan çok sayıda ekran kartı da vardır. Her ekran kartının genelde bir tane de TV çıkışı sağlayan bağlayıcısı mevcuttur. Bu bağlayıcı yeni nesil kartlarda HDMI olmaktadır. Eski nesil kartlarda ise S Video veya Composite bağlayıcılar yer almaktaydı. Şimdi bu bileşenleri detaylı şekilde ele alalım. VGA Bağlayıcı DVI Bağlayıcı PCI Express Arayüz Video Belleği

HafIza ve RAM

Temel Kavramlar Hafıza veya bellek kelimeleri daha üst düzey ifadelerdir RAM bir hafıza türüdür CMOS, ROM, EPROM, Flash ve benzerleri de birer hafıza türüdür Günlük kullanımda RAM, hafıza ve bellek kelimeleri yoğunlukla aynı kavramı ifade etmekte kullanılır Doğru sınıflandırmayı bilmeniz önemlidir Diğer hafıza birimlerine değinecek olsak da asıl konumuz bilgisayarın ana hafızası olan RAM’dir

HafIza Türleri Hafıza Türü Veri Saklama Açılımı RAM Geçici Random Access Memory CMOS Complementary Metal Oxide Semiconductor ROM Kalıcı Read Only Memory PROM Programmable ROM EPROM Erasable Programmable ROM EEPROM Electronically Erasable Programmable ROM Flash

RAM RAM = Random Access Memory İşlem sırasında kullanılacak verilerin saklandığı alandır Kalıcı depolama amacıyla kullanılmaz Performans ve yazılım desteği açısından yeterli ve kaliteli RAM’e sahip olmak kritik derecede önemlidir

RAM NasIl ÇalIşIr ? RAM hesap çizelgesi (excel tablosu) gibi organize edilmiştir RAM bölümü adreslenerek, adresten okuma yada adrese yazma işlemleri yapılabilir İşlemciler bölümünde öğrendiklerinizi hatırlamaya çalışın… Programlar ve veriler kullanımda olmadıkları zamanlarda yığın depolama alanında tutulur Sabit disk, USB bellek veya optik ortamlar Talep olduğunda program yığın depolama aygıtından RAM'e kopyalanır ve ardından çalışır

RAM’e Kopyalama Neden RAM’e kopyalama yapılır? Temel amaç, veri ve komutlara CPU’nun daha hızlı erişebilmesidir CPU RAM’e sabit disklerden çok daha hızlı erişir Çalıştırılan program RAM’den büyük ise ne olur? Belirli aralıklarla sabit diskten transfer yapılır Genelde oyunlar ve ileri tasarım programlarında söz konusudur Windows işletim sistemi PageFile servisi ile sabit diskin bir kısmını RAM gibi kullanmaya çalışır

Sanal Bellek / Disk Belleği Dosyası Windows işletim sisteminin bir özelliğidir Sabit diskin bir bölümünün RAM gibi kullanılması için tasarlanmış özel bir dosyadır RAM’lerden yavaş çalışır Boyutu otomatik olarak ayarlı gelir ve sonradan değiştirilebilir Veri fiziksel ve sanal RAM arasında hareket edebilir Çok sık hareket olması “disk thrashing” yani aşırı disk kullanıma neden olur Büyük RAM’iniz varsa bile PageFile çalışır

RAM Ölçüm Birimleri RAM modülleri Byte cinsinden ifade edilir 8 bit genişliğinde = byte 16 bit genişliğinde = word 32 bit genişliğinde = double word 256 MB, 512 MB, 1 GB modüller halinde satılırlar Hafıza büyüklük ölçülerini tekrar hatırlayınız: 1 Byte (B) = 8 Bit 1 Kilobyte (KB) = 1024 Byte 1 Megabyte (MB) = 1024 KB = 1,048,576 Byte 1 Gigabyte (GB) = 1024 MB = 1,073,741,824 Byte 1 Terabyte (TB) = 1024 GB = 1,099,511,627,776 Byte

Adres ve Veri Yolu Adres yolu, işlemcinin hangi adresten okuma isteği gönderdiğini RAM’e iletir yani RAM’i adresler Adres yolundaki hat sayısı, kullanılabilecek maksimum RAM miktarını belirler Veri yolu (external data bus) ise, adreslenmiş verinin işlemciye gönderilmek üzere konulduğu yoldur

RAM Yongaları Üretim teknolojisi gelişimine göre RAM yongaları değişmiştir DIP SOJ TSOP CSP

RAM Modülü Bellek yongaları, genelde küçük bir PCB üzerindedir Görsel olarak genelde yeşil bir PCB yüzeyine dizilmiş ufak siyah modüller halindedirler Tür ve kullanım alanına göre farklı boyut ve biçimlere sahip olabilir

RDRAM: Rambus DRAM Rambus firması tarafından geliştirilen bir DRAM türüdür SDRAM’lerden daha hızlıdır ve bir dönem Intel tarafından desteklenmiştir Modülleri RIMM ve SO-RIMM olarak adlandırılır SIMM → DIMM / SO-DIMM → RIMM / SO-RIMM Her bellek yuvasının; slotun doldurulması gerekir Kullanılmayan yuvarlar süreklilik RIMM (CRIMM) modülü ile kapatılır Yüksek maliyet, lisans sorunları ve alternatif gelişmeler sebebiyle standartlaşamamıştır

DDR: Double Data Rate DDR SDRAM, SDRAM’in veri transferini 2 katına çıkartır RDRAM’den daha yavaş olsa da, ciddi fiyat avantajı vardır 184 pin DIMM, 200 pin SO-DIMM ve 172 Pin Micro-DIMM paketlerini kullanır Gelişmiş versiyonları gelmiş olsa da, halen kullanılmaktadır Farklı bir isimlendirme kullanılmaya başlanmıştır DDR400, 200 MHz saat frekansında çalışan 400 MHz DDR SDRAM’dir

DDR SDRAM Hızları Saat Hızı × 2 = DDR Hız Adlandırması DDR Hız Adlandırması x 8 = PC Hız Adlandırması Saat Hızı DDR Hız Adlandırması PC Hız Adlandırması 100 MHz DDR200 PC1600 133 MHz DDR266 PC2100 166 MHz DDR333 PC2700 200 MHz DDR400 PC3200 217 MHz DDR433 PC3500 233 MHz DDR466 PC3700 250 MHz DDR500 PC4000 275 MHz DDR550 PC4400 300 MHz DDR600 PC4800

DDR2 SDRAM DDR’ın daha az enerji kullanan ve daha hızlı çalışan bazı elektriksel karakteristiklerinin geliştirilmesi ile elde edilmiştir Veriyi saklayan parça olan RAM çekirdeğinin hızı değişmemiştir Veri giriş çıkış hızı DDR’ın 2 katına çıkmıştır Artan veri trafiği için özel buffer tamponları eklenmiştir DDR ile uyumlu olmayan 240 Pin DIMM yapısını kullanır

DDR2 SDRAM HIzlarI Saat Hızı × 2 = DDR I/O Hızı DDR I/O Hızı x 2 = DDR Hız Adlandırması DDR Hız Adlandırması x 8 = PC Hız Adlandırması Saat Hızı DDR I/O Hızı DDR Hız Adlandırması PC Hız Adlandırması 100 MHz 200 MHz DDR2-400 PC2-3200 133 MHz 266 MHz DDR2-533 PC2-4200 166 MHz 333 MHz DDR2-667 PC2-5300 400 MHz DDR2-800 PC2-6400 250 MHz 500 MHz DDR2-1000 PC2-8000

DDR3 SDRAM RAM çekirdeğinin hızında yine değişim yoktur Veri giriş çıkış hızı DDR2’nin 2 katına çıkmıştır DDR2’de olduğu gibi DDR3 DIMM yapısı da geriye dönük uyumlu değildir Gelişmeler saat hızı ile sınırlı değildir Daha düşük güç tüketimi söz konusudur

DDR3 SDRAM Hızları Saat Hızı × 4 = DDR I/O Hızı DDR I/O Hızı x 2 = DDR Hız Adlandırması DDR Hız Adlandırması x 8 = PC Hız Adlandırması Saat Hızı DDR I/O Hızı DDR Hız Adlandırması PC Hız Adlandırması 100 MHz 400 MHz DDR3-800 PC3-6400 133 MHz 533 MHz DDR3-1066 PC3-8500 166 MHz 667 MHz DDR3-1333 PC3-10600 200 MHz 800 MHz DDR3-1600 PC3-12800

Ara Özet RAM Türü Açıklaması Modül / Stick Yapısı SRAM Statik RAM - DRAM Dinamik RAM SIMM SDRAM Senkron DRAM DIMM, SO-DIMM RDRAM Rambus DRAM RIMM, SO-RIMM DDR SDRAM Çift Veri Transferli SDRAM DIMM, SO-DIMM, Micro-DIMM DDR2 SDRAM DDR SDRAM Versiyon 2 DDR3 SDRAM DDR SDRAM Versiyon 3 Devam etmeden önce şu ana kadar öğrendiğimiz RAM türlerini ve bunların kullandıkları modül yapılarını tekrar görelim. Şu ana kadar SRAM, yani statik RAM… DRAM, yani dinamik RAM… SDRAM, yani senkron DRAM… RDRAM, yani Rambus DRAM… DDR SDRAM, yani çift veri transferli SDRAM… Ve bunun 2 ve 3. versiyonu olarak niteleyebileceğimiz DDR2 ve DD3 türlerini öğrendik. Tabloda, bu RAM türlerinin kullandığı modül veya diğer bir ifadeyle stick yapılarının isimlerini de görebilirsiniz.

Sabit Diskler Hard Disk

Sabit Disk Bileşenleri

Diskin ÇalIşmasI Bütün sabit sürücüler özel bir motor tarafından kontrol edilen kolların üzerinde okuma/yazma başlıkları ve plaklardan oluşur Plakalar manyetik malzeme ile kaplı alüminyumdan yapılmıştır Kolların ucundaki kafalar bu plakalar üzerinde okuma ve yazma işlemleri gerçekleştirir Plakalar dakikada 3.500 ile 15.000 devirle dönerler (RPM) Plakalar ile kafalar arasındaki boşluk uçuş yüksekliğidir Uçuş yüksekliği bir parmak izinin kalınlığından bile daha azdır Okuma/yazma başlıkları diske ne kadar yaklaşırsa, bilgi sürücüye o kadar yoğun depolanır

Veri Kodlama ve Flux Bilgiler, 1’i temsil eden manyetik nokta ve 0’ı temsil eden manyetik olmayan noktayı canlandıran çift şekilde saklanırlar Bilgiler flux (akı) denilen küçük manyetik alanlarda depolanır Flux üzerindeki manyetik dönüşümler (1’in 0 veya 0’ın 1 yapılması), “flux reversal” olarak tanımlanır Sabit diskler veriye ulaşırken yada veriyi yazarken manyetik alanı kutuplandırarak, bu flux değişimlerini 1 ve 0 olarak çok hızlı bir şekilde okurlar veya yazarlar

Geometri Geometri, bir sabit diskin bilgileri nerede depoladığını belirler Bir sabit diskte geometri üç temel bileşenden oluşur Kafalar (Heads), Silindirler (Cylinders) ve Bölgeler (Sectors) Bunlar, sabit diskin geometrisini tanımlamak için birleşir

ATA Arayüzleri ATA arayüzünün tarihsel gelişimine göre 2 türü vardır PATA: Paralel ATA (ATA 1’den 8’e kadar) SATA: Seri ATA Sektörde bu konuda yanlış tanımlama söz konusudur IDE ve SATA iki ayrı sınıflandırma olarak değerlendirilir; oysa SATA’da, PATA’da IDE’dir IDE’nin yanlış olarak PATA ile eşanlamlı kullanıldığını görebilirsiniz Klasik ATA terimi, SATA’nın çıkmasıyla PATA olarak revize edilmiştir

ATA-1 Standardı Western Digital ve Compaq tarafından 1989’da AT standardı üzerine geliştirilmiştir ve tümleşik kontrol birimi (IDE) kullanır IDE: Integrated Drive Electronics (Tümleşik Elektronik Sürücü) İlk AT disk standardı IDE kullanmıyordu Veri transferinde 2 farklı yöntem kullanır PIO: Programlanabilir I/O ve DMA: Doğrudan bellek erişimi PIO 0 (3,3 MB/s), PIO 1 (5,2 MB/s) ve PIO 2 (8,3 MB/s) DMA 0 (2.1 MB/s), DMA 1 (4.2 MB/s) ve DMA 2 (8.3 MBps) ATA-1’in kullandığı DMA modları tek sözcüklü DMA modlarıdır BIOS’dan otomatik ayarlanır

ATA-2 Standardı ATA-2 ile gelen geliştirmeler EIDE olarak tanımlandı EIDE: Enhanced IDE (Geliştirilmiş IDE) EIDE, aslında Western Digital’in pazarlama terimidir İkinci kontrolcü ile 4 aygıtın takılmasını sağlamıştır ATA-1’de 504 MB olan disk boyutu 8.2 GB’a çıkmıştır (LBA) ATAPI uzantısı tanımlanmıştır ATAPI, sabit disk olmayan CD-ROM ve teyp gibi aygıtların bilgisayara ATA kontrolcüsü ile bağlanabilmesinin yolunu açmıştır Hız olarak 2 PIO modu ile çok sözcüklü DMA modu kullanır PIO 3 (11,1 MB/s) ve PIO 4 (16,6 MB/s) DMA 0 (4.2 MB/s), DMA 1 (13,3 MB/s) ve DMA 2 (16,6 MB/s)

ATA-4 Standardı Klasik (tek veya çok sözcüklü) DMA modları yerine Ultra DMA modunu getirmiştir Ultra DMA, DMA bus mastering kullanarak PIO ve eski tarz DMA ile ulaşılabilecek hızlardan çok daha yüksek hızlara çıkabilmektedir ATA-4, 3 farklı “Ultra DMA” modu tanımlar Ultra DMA 0: 16,7 MB/s Ultra DMA 1: 25 MB/s Ultra DMA 2: 33,3 MB/s Ultra DMA 2 modunu destekleyen sabit disk sürücüleri, ATA/33 sürücüleri olarak da bilinirler

ATA-5 Standardı Ultra DMA’nın başarılı olması, geliştirilmesinin önünün açtı Ultra DMA 3: 44,4 MB/ss Ultra DMA 4: 66,6 MB/s Ultra DMA 4 modu, ATA/66 olarak da bilinir Hız artışı 40 pinlik kablonun yetersiz kalmasına neden oldu Yeni kablo yine 40 pin, ancak 80 hatlıdır 40 normal hatta ek olarak 40 hat toprak olarak görev yapar Toprak hatları yüksek hızlı sinyallerdeki performansı artırır Geriye dönük uyumludur ATA/66 bir aygıtı 40 hatlı bir şerit kabloya bağlamak ciddi bir risktir ve veri kayıplarına yol açabilir

ATA-6 Standardı Sabit diskler 21. yy başında 137 GB sınırına dayandılar 120 GB kapasitesine ulaşıldığında Maxtor’un zorlamasıyla yeni endüstriyel standartlar geliştirildi “Big Drives” adı verilen büyük sürücü desteği ile yeni sınır 144 PetaByte’a, yani yaklaşık 140 milyon GB’a ulaşmıştır Temel olarak 24 bit adreslemeli LBA ve INT13 genişlemesi yerine yeni 48 bit LBA adresleme getirmiştir Ayrıca tek partide transfer edebilecek veri miktarı 256 sektörden 65.536 sektöre çıkmıştır Transfer hızlarında da Ultra DMA 5’e geçilmiştir Ultra DMA 5: 100 MB/s’dir ve ATA/100 olarak da bilinir

ATA-7 Standardı ATA-7’nin klasik gelişmesi Ultra DMA 6 modudur Ultra DMA 6: 133 MB/s’dir ve ATA/133 olarak da bilinir ATA-7’nin asıl devrimsel gelişimi, Serial ATA standardı olmuştur ATA-7 ile SATA’nın iki hız modu vardır Transfer hızının 150 MB/s olduğu SATA Transfer hızı 300 MB/s olduğu SATA II

ATA Sürümleri KarşIlaştIrmasI Standart Yeni Transfer Modları Maksimum Hız Kapasite Yeni Özellik İlk ATA PIO 0 3,2 MB/s 10 MB ATA-1 PIO 0, 1, 2 Single DMA 0, 1, 2 8,3 MB/s 504 MB IDE ATA-2 PIO 3, 4 Multi DMA 1, 2 16,6 MB/s 8,2 GB EIDE, LBA, ATAPI ATA-3 - S.M.A.R.T. ATA-4 Ultra DMA 0, 1, 2 ATA/33 33,3 MB/s 137 GB INT 13 Extensions ATA-5 Ultra DMA 3, 4 ATA/66 66,6 MB/s 80 Hatlı Kablo ATA-6 Ultra DMA 5 ATA/100 100 MB/s 144 PB 48 Bit LBA ATA-7 Ultra DMA 6 ATA/133 SATA, SATA II 133 MB/s 150 MB/s 300 MB/s Serial ATA ATA-8 Hibrit Diskler

SATA ve HIz SATA aygıtlar veriyi seri olarak aktarırlar SATA aygıttaki tek bir veri dalgası, paralel aygıtlardaki çoklu dalgalardan çok daha hızlı ilerlemektedir SATA aygıtlarda genel kabul gören 2 sürüm bulunmaktadır SATA I: 150 MB/s SATA II: 300 MB/s Yakın zamanda SATA III standardı ile hızın 600 MB/s olacağı duyurulmuştur

External SATA e-SATA SATA yol standardını harici aygıtlara genişletir e-SATA aygıtlar da, dahili SATA konektörlerini kullanmaktadır Farklı anahtarlamaları sayesinde birbirlerine karıştırılmazlar e-SATA bilgisayar dışında özel yalıtımlı bir kablo kullanır 2 metreye kadar menzili vardır Hotplug desteği sunar SATA bus hızını aynen sunabilir

SSD: Solid State Drive Bu tür, tamamen flaş bellekten oluşturulmuştur Düşme ve sarsılma sonrası içindeki verilerin kaybolması veya diskin bozulması sonuçlarını önlemeyi amaçlar İçinde hareketli bir parça olmaması en önemli avantajıdır Normal sabit diskler, 2 ms içinde 350 G'ye dayanabilirken, SSD'ler 0,5 Milisaniye içinde 1500 G'ye dayanabilmektedir 2.5” dizüstü diskleri 2 Watt harcarken, SSD'ler 0,5 Watt harcar Standart diskler 0/60oC'de çalışırken, SSD'ler -25/85oC'de çalışabilir

MONİTÖRLER

CRT Monitör CRT, katot ışınlı tüp monitörleri ifade eder Vakum tüpünü andıran bir yapısı vardır Arka kısımda 3 elektron tabancası içeren ince bir silindir vardır Kırmızı, yeşil ve mavi Bu silindir (yoke) elektron tabancalarının vuruş noktalarını yöneten elektromıknatıslardan oluşur Görüntünün olduğu geniş ön kısım ise bir fosfor tabakasıdır

CRT Monitör NasIl ÇalIşIr Elektron tabancasından gönderilen elektronlar ön yüzeydeki fosfor tabakasına çarparak ışık üretirler Bu ışık belirli bir süre devam eder ve aydınlık kalır Bu süreklilik olarak ifade edilir ve görüntüyü algılamamızı sağlar Çok süreklilik olduğunda resim lekeli olur Çok az süreklilik olduğunda resim titreşimli görünür Işın ve sürekliliğin senkronu kararlı bir görüntünün oluşmasını sağlar Yoke adı verilen manyetik alan, tabancaları hedeflerine yönlendirir

LCD Monitörler LCD, sıvı kristalli monitörleri ifade eder Güncel olarak en yaygın kullanılan monitör türüdür CRT monitörlere göre daha ince ve hafiftirler Neredeyse titreşimsizdir ve zararlı radyasyon yaymaz Bunlara bağlı olarak CRT ekranlara göre daha az enerji kullanır Çözünürlük, tazeleme oranı ve bant genişliğine gibi CRT ile ortak ifade edilen özellikleri olsa da tamamen farklı bir çalışma sistemi vardır

LCD NasIl ÇalIşIr LCD’nin çalışması, ışığın polaritesi kavramına dayanır LCD ekranlarda özel olarak üretilmiş bir sıvı bulunur Bu sıvı kristal, 2 adet polarize cam tabaka arasında yer alır Kristaller ekrana bir ızgara şeklinde yerleştirilmiştir Görüntü, sıvı kristallerin ışığı geçirme özelliklerinin elektrik ile kontrol edilmesi ile elde edilir Kristallerin ışığı geçirme yetilerinin yönetilmesine göre, aktif ve pasif matris olarak adlandırılan 2 türü vardır

Plazma Ekranlar Plazma ekranlar, TV’ler için bir dönem popüler olmuştur Bilgisayarlar için uygun değildir Uyumsuz doğal çözünürlükleri vardır (Örneğin 1366x768) Ekranda sabit kalan görüntülerin yanma (burn-in) yapması ve sürekli ekranda hayalet / gölge görüntülere sebep olması Yanma etkisi bilgisayarla kullanıldığında daha fazladır TV dünyasında da yerini LCD TV’lere bırakmıştır

PLAZMA EKRAN NASIL ÇALIŞIR Plazma ekranları CRT ekranlarına çok benzer bir şekilde çalışır, fakat tek CRT yüzeyinin fosforla kaplı olması yerine, yassı, hafif bir yüzey matrisli küçük cam kabarcıklarıyla kaplanmış her birinde gaz şeklinde plazma ve fosfor kaplanmış madde bulunmakta. Bu matristeki piksellerin her biri aslında üç tane daha alt-pikselden oluşur, kırmızı yeşil ve mavi renklere tekabül eder . Bir CRT ekranında, uzun resim tüpünün arkasından bir elektron ışını gönderilir, ön yüzeydeki fosfora vurunca da ışıldamasına neden olur. Karışık devre ve yüksek voltaj yansıtma bobinleri gerekir, nişanlama, odaklama ve ışını hareket ettirme bütün bir görüntüyü yaratabilmek için. Plazma ekranlar yüksek voltajlı yansıtma bobinleri ihtiyacını eler ve de bir CRT' nin uzun boynunu.Bir yassı plazma ekranının içinde, matrisin uygun parçalarının içinden dijital kontrolle elektrik akımı geçer, bu da kabarcıkların içindeki plazmanın ultra violet ışınlar vermesini sağlar. Bu ışınlarda kabarcıkların fosfor kaplanmasının uygun renkte ışıldamasını sağlar.

DLP: Digital Light Processing DLP, yani dijital ışık işleme çok yeni bir teknolojidir Ev sinema sistemlerinde oldukça popülerdir ve şaşırtıcı zengin görüntüler elde edilir Bilgisayar monitörlerinde çok küçük bir etkisi vardır Projektörlerde ise büyük bir başarı sağlar DLP projektörler LCD projektörlerden çok daha pahalıdır

YazIcIlar

Modern YazIcI Teknolojileri Nokta Vuruşlu / Impact (Dot-Matrix) Mürekkep Püskürtmeli / Inkjet Boya Uçunmalı / Dye-Sublimation Isıl veya Termal / Thermal Katı Mürekkep / Solid Ink Lazer / Laser

Nokta Vuruşlu YazIcIlar Nokta vuruşlu yazıcılar, mürekkepli şeride vurulan darbeler aracılığı ile mürekkebi kağıt yüzeyine aktarırlar İki temel türevi vardır Papatya çarklı / daisy wheel yazıcılar Nokta matris / dot matrix yazıcılar Papatya çarklı yazıcılar daktiloya benzer bir mantıkla çalışır ve günümüzde kullanılmaz Dot matrix yazıcılar ise kopyalı çıktı verebilmelerinin avantajı ile ofis ortamlarından halen kullanılır

Mürekkep Püskürtmeli YazIcIlar Yazıcı kafası elektronik bir sistemle kontrol edilerek, sağa ve sola doğru hareket eder Bu sırada yazıcı kafasındaki mürekkebin ince tüplerden fırlatılması ile kağıt üzerine görüntü aktarılır Bazı türevleri mürekkebi ısıtarak fırlatırken bazıları bunun için mekanik bir yapı kullanır Çoğu renkli yazıcılar püskürtmelidir ve oldukça kaliteli görüntü oluşturabilir

Püskürtmeli YazIcI KartuşlarI Mürekkepler özel olarak tasarlanmış kartuşlar içinde depolanır Çoğu alt segment yazıcıda 1 adet siyah ve 1 adet renkli olmak üzere iki mürekkep kartuşu bulunur Renkli kartuşta, mavi, kırmızı ve sarı mürekkepler için farklı bölümler vardır Daha üst düzey yazıcılarda renkler üç ayrı kartuşta depolanır Bu şekilde hem ekonomik fayda, hem de daha kaliteli çıktı elde edilir Günümüzde altı, sekiz ve daha fazla sayıda renkli kartuş barındıran yazıcılar vardır Yazıcıda bulunan kartuş sayısı çıktıdaki görüntü kalitesini arttırmasına karşılık, yazıcının da fiyatını yükseltir

Boya Uçunumlu YazIcIlarIn ÇalIşmasI Termal boya transfer yazıcıları olarak da bilinirler Süblimleşme yöntemini kullanırlar Katı bir halden buharlaşma ve sonra tekrar katı hale dönme yöntemi Silindir haline getirilmiş ısıya duyarlı her biri sayfa boyutunda CMYK bölümlerinden oluşan plastik film kullanılır Binlerce ısı elemanı içeren yazma başlığı plastik film üzerinden geçerken ısınan boya gaz haline geçer Daha sonra bunlar kağıda temas eder ve yoğunlaşarak katı hale geçer

Boya Uçunumlu YazIcIlarIn KullanIm AlanI Boya uçunumlu yazıcılar, ince detayın ve renk zenginliğinin fiyat ve hızdan daha önemli olduğu uygulamalarda tercih edilir Genellikle yüksek kalite masaüstü yayımcılığı, tıbbi ve bilimsel görüntüleme ve profesyonel fotoğrafçılık alanlarında kullanılır Belli bir amaç için yapılmış daha küçük yazıcılar, anlık durum yazıcıları olarak adlandırılırlar Bu yazıcılar süblimleşme metodunu kullanmalarına rağmen diğerlerine göre fotoğraf baskılarını daha ekonomik basarlar Görüntü kalitesi, tek renkli noktaların birleşmesi yerine renklerin aralıksız bir şekilde harmanlanmasına dayanır

Termal YazIcIlar Termal yazıcılar, yazıcı başlığının ısıtılmasıyla, yüksek kalitedeki görüntüyü ısıya duyarlı özel kağıt yüzeyini yakarak oluşturur İlk nesil faks makinelerinde benzer bir yöntem kullanılmıştır Bazı türleri, termal mum filmler kullanarak çok farklı türdeki yüzeylere baskı yapabilirler Bu türlerde termal yazıcı başlığı film şeridi üzerinden geçerken balmumu eritilerek görüntü kağıt üzerine aktarılır Yaygın olarak satış fişleri ve barkot etiketleri için kullanılırlar

KatI Mürekkepli YazIcIlar Toksin olmayan katı mürekkep kalıpları kullanır Mürekkep eritilip kağıt liflerine emdirilir ve çok daha canlı renkler oluşturur Boya uçunmalı yazıcıların tersine bütün renkler tek fazda işleme girer Katı mürekkep çubukları, püskürtmeli yazıcılardaki gibi kartuş içerisinde değildir Bu sayede yazıcıyı kapatmadan eski çubukları yenileri ile değiştirilebilir Fiyat olarak en pahalı yazıcı türü olsa da, mürekkep çubukları hem çok pahalı değildir, hem de daha fazla çıktı üretir Kullanım sayısı arttıkça fiyatlarda düşüş olması beklenmektedir

Lazer YazIcIlar Elektro-fotoğrafik görüntüleme adı verilen bir teknik kullanırlar Belirli organik bileşenlerin fotoiletkenlik özelliğine dayanır Fotoiletkenlik, maddenin ışık kullanarak elektriği iletmesidir Işık kaynağı olarak daha hassas olan lazer ışınları kullanılır Bazı düşük fiyatlı yazıcılar ise lazer ışını yerine LED dizileri kullanır İlk çıkan lazer yazıcılar sadece siyah beyaz çıktı veriyorlardı Bugün ise renkli çıktı veren lazer yazıcılar bulunmaktadır

Lazer YazIcIlarIn ÇalIşmasI Yazdırma Adımları Temizleme (Clean) Yükleme, Şarj Etme (Charge) Yazma (Write) Geliştirme (Develop) Transfer Kaynaştırma (Fuse) Bileşenler Toner Kartuşu ve Toner Işığa Duyarlı Tambur Silme Lambası Ana Korona Lazer Transfer Korona Kaynaştırıcı (Fuser) Dönen Dişliler Güç Kaynakları ve Sistem Kartı Ozon Filtresi Sensör ve Anahtarlar

Tambur ve Temizleme Tambur, ışığa duyarlı bileşenlerle kaplı alüminyum bir silindirdir Yazdırma işlemi tamburun elektriksel ve fiziksel olarak temizlenmesi ile başlar Tamburun üzerindeki alana ışık gönderildiğinde elektrik yükleri silindir üzerinden toprağa akar ve temizlenir Tamburun yüzeyine ışık gönderen bileşen silme lambasıdır Fiziksel temizlikte ise yazdırma işleminden sonra tamburun üzerinde kalan toner artıkları kauçuktan yapılmış pala yardımıyla yüzeyden kaldırılır Tambur, ışığa duyarlı bileşenlerle kaplı alüminyum bir silindirdir. Yazdırma işlemi ışığa duyarlı tamburun elektriksel ve fiziksel olarak temizlenmesi ile başlar. Her yeni bir sayfa yazdırılmadan önce tambur temizlenerek yenilenmiş olmalıdır. Tamburun kendisi yani silindir güç kaynağı ile topraklanmış, üzerindeki kaplama ve ışığa duyarlı alan ise topraklanmamıştır. Tamburun üzerindeki alana ışık gönderildiğinde elektrik yükleri silindir üzerinden toprağa akarlar. Silme lambası, ışığa duyarlı tamburun yüzeyine ışık gönderip bu bölgede elektrik yükleri oluşturur. Bir ya da birkaç adet silme lambası uygun dalga boyundaki ışığı tambur yüzeyine göndererek oradaki yüklü parçacıkların sahip olduğu yüklerin toprağa boşalmasını sağlar. Fiziksel temizlikte ise yazdırma işleminden sonra tamburun üzerinde kalan toner artıkları kauçuktan yapılmış pala yardımıyla yüzeyden kaldırılır. Eğer tamburun üzerinde toner parçacıkları kalmışsa çıktı üzerinde rastgele dağılmış siyah nokta ve çizgiler görülebilir. Fiziksel temizleme de, artık toner parçacıkları ya atık oyuğunda tutulur yada toner kartuşunu içerisine geri dönüşüm yapılır.

Görüntünün AlInmasI Görüntü, tambur üzerine lazer ışınları kullanılarak aktarılır Lazer ışınlarına maruz kalan tambur üzerindeki parçacıklar negatif yüklerinin bir kısmını tamburun içine boşaltırlar Tambur üzerinde kalan negatif yük, toner parçacıklarını kendi üzerine çeker Bu elektriksel yük değişimi ve çekimi sonucunda görüntü oluşturulmuş olur Pozitif görüntü, tambur üzerine lazer ışınları kullanılarak aktarılır. Lazer ışınlarına maruz kalan tambur üzerindeki parçacıklar negatif yüklerinin bir kısmını tamburun içine boşaltırlar. Tambur üzerinde kalan negatif yük, toner parçacıklarını kendi üzerine çeker. Bu elektriksel yük değişimi ve çekimi sonucunda görüntü oluşturulmuş olur.

Görüntünün KağIda Transfer Edilmesi Toner, ince toz haline getirilmiş ve etrafı demir parçacıklarıyla çevrelenmiş plastik film parçacıklarından oluşur Toneri barındıran kartuş, toner tozunun yanında bakım giderlerini azaltmak için en çok aşınan kısımları da içerir Transfer korona kâğıda pozitif elektriksel yük verir Kâğıt pozitif yüklendiğinde negatif yüklü toner parçacıkları tamburdan kağıda doğru sıçrar Bu aşamada parçacıklar tam olarak kâğıda yapışmamış durumdadırlar Yazıcı, tambur üzerinde oluşan görüntüyü kâğıda aktarmak zorundadır. Tambur üzerinde görüntüyü oluşturan toner, ince toz haline getirilmiş ve etrafı demir parçacıklarıyla çevrelenmiş plastik film parçacıklarından oluşur. Toneri barındıran kartuş, toner tozunun yanında bakım giderlerini azaltmak için en çok aşınan kısımları da içerir. Transfer korona adı verilen parça, kâğıda pozitif elektriksel yük vermek için kullanılır. Kâğıt pozitif yüklendiğinde negatif yüklü toner parçacıkları tamburdan kağıda doğru sıçrar. Bu aşamada parçacıklar tam olarak kâğıda yapışmamış durumdadırlar.