AĞRILI HASTA İLE İLETİŞİM

İÇİNDEKİLER 1-Ağrı Nedir ? 2-Ağrı ile İlişkili Kavramlar Nelerdir ? 3-Ağrı Türleri Nelerdir ? 4-Ağrılı Hastanın Değerlendirilmesi 5-Ağrı Tanılamasında Hasta ile İletişim 6-Ağrı ile İlgili Hemşirelik Tanıları Kaynakça Hazırlayanlar

Ağrı, Latince poena= Ceza Türkçe Sözlük: Ağrı vücudun herhangi bir yerinde duyulan Siddetli acı, Çok farklı nitelikte ve Siddette ortaya çıkabilen bireyin psikolojik, davranıssal, duygusal ve bilişsel alanlarını etkileyebilen subjektif bir deneyimdir.

Uluslararası Ağrı Araştırmaları Derneği (IASP) “Ağrı vücudun belli bir bölgesinden kaynaklanan, doku harabiyetine bağlı olan veya olmayan, bireyin geçmiş deneyimleriyle de ilgili, hoş olmayan emosyonel bir duyumdur, davranış seklidir” Mc Caffery’ye göre; “Ağrı hastanın söylediği şeydir, eğer hasta söylüyorsa vardır”

AĞRIYLA İLİŞKİLİ KAVRAMLAR Ağrı eşiği: Bir kişinin ağrı hissini algıladığı, fark ettiği en hafif uyaran şiddetidir. * duyusal * algısal Ağrı toleransı: Kişinin dayanabileceği en yüksek ağrı derecesi, kişinin acı verici uyarılara dayanabildiği en üst sınırdır

Ağrı davranışı: Ağrı çeken bir kişinin sergilediği motor faaliyetlerdir. Kısaca ağrı davranışı, ağrı, distres ve ızdırabın davranışsal görünümüdür.

AĞRININ SINIFLANDIRILMASI Ağrının Süresine Göre Sınıflandırma Akut ağrı Kronik ağrı Kaynaklandığı Bölgeye Göre Sınıflandırma Somatik ağrı:Kaslar ve kemiklerdeki zedelenmeden meydana gelir. Visseral ağrı:İç organlardan kaynaklanan ağrıdır. Sempatik ağrı:Deri ve subkutan dokudaki zedelenmeden meydana gelir.

Mekanizmasına Göre Sınıflandırma Nosiseptif ağrı Nöropatik ağrı Deafferantasyon ağrısı Reaktif ağrı Psikosomatik ağrı Duyu Şekillerine Göre Sınıflandırma Sızlanma şeklinde ağrı Yanıcı ağrı Batıcı ağrı Kolik şeklinde ağrı

AKUT AĞRI Kısa süre ani başlangıçlı iyileşmenin başlamasıyla azalır Ağrı nedeni tanımlanabilir, geri dönüşümlü. Belirti ve bulguları objektiftir Ağrıya anksiyete eslik eder. Yoğunluğu hafiften şiddetliye doğrudur Otonomik belirtiler bulunur: Kalp hızı, kan basıncı, pupil dilatasyonu, kas gerilimi artar

KRONİK AĞRI Altı aydan uzun sürer. Ağrı sürekli veya aralıklı, Nedenini bulmak zor, sınırlı değil, Objektif belirtileri yoktur Ağrıya depresyon ve yorgunluk eşlik eder. Otonomik yanıtlar yoktur. Hasta ağrıya nörofizyolojik ve psikolojik uyum sağlar. akut ağrıdaki gibi dış görünümde belirti yoktur

PSİKOJENİK AĞRI Ağır ve uzun süreli ağrı, Ağrıyı açıklayabilecek organik bir neden yok, Ağrı çevresel stres, psikolojik çatışma veya gereksinim ile ilişkili, Çok sık hekime gitme, Düşünceleri hep belirtileri üzerine odaklama, Sorunlarını ve yapamadıklarını bu ağrıyla açıklama ”ağrım olmasaydı şunu yapabilirdim“

AĞRILI HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ Fizyolojik Ağrı Belirtileri  Kalp hızında normalden % 15 azalma/artma  Kan basıncında normalden % 15 azalma/artma  Solunum hızında azalma/artma  Pupillalarda genişleme  İntrakranyal basınçta artma  Oksijen saturasyonunda azalma  Terleme  Bulantı,kusma,karında distansiyon  Kas gerginliği ya da spazm  Ciltte solgunluk ve kızarıklık  Ateş

Ağrılı hastada Ateş, terleme belirtileri

Sözsüz Ağrı Belirtileri Yüz ifadesi : Kaşları çatık,gergin Kendini koruma pozisyonu ya da koruyucu davranışlar Huzursuzluk ya da motor aktivitede artma İçe dönüklük ya da motor aktivitede azalma Dikkat süresinde kısalma Anksiyete Uyku bozuklukları

Vücut Hareketleri Yerinde duramama, bükülme, kıvrılma, yumruk sıkma, kolları savurma, bacakları savurma/tekmeleme, yerinde duramama, karyolanın kenarına vurma Kaslarda gerginlik Gözlerinden yaş gelmesi Hareketlilik, huzursuzluk, mutsuzluk Sesli Belirtiler; inleme, inilti, hıçkırarak acı acı ağlama

Ağrısını Bildiremeyecek Durumda Olan Hastaların Değerlendirilmesinde İzlenecek Adımlar Hastanın ağrısını bildiremeyeceğinden emin olun. Cerrahi girişim ,fiziksel travma,invaziv işlemler ya da yara bakımı gibi ağrıya neden olan durumlar ve işlevleri düşünün. Ağrı belirtisi olabilecek davranışsal tepkileri gözleyin. Uygun bulunduğu takdirde ağrı değerlendirmesinde ailenin diğer bireylerinden yararlanın.

Sözel kategori ölçeği Hasta Ağrı durumunu tanımlayabileceği “Hafif, Rahatsız Edici, şiddetli, Çok şiddetli, Dayanılmaz” ifadeleri kullanarak ağrısını belirtebilir.

Sayısal kategori ölçeği Hastanın ağrısını sayılarla açıklamasını amaçlar. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ağrı Yok Dayanılmaz Ağrı 1-10 skalasına göre 3 puan düzeyindeki ağrı bir hasta için kabul edilebilir bir ağrı olurken, bir başkası için dayanılmaz olabilir.

Ağrı Kontrolünü Güncelleştiren Nedenler Ağrının yaşamı tehdit eden sorunlara neden olması. Ağrının anksiyete ve uykusuzluğa sebep olması. Ağrının mortalite ve morbiditeye etki etmesi Hastanede kalış süresini uzatması Hasta bakım maliyetini artırması Güvenli ve etkili ağrı kontrol yöntemlerinin bulunması

AĞRI TANILAMASINDA HASTA İLE İLETİŞİM Ağrı gerçektir ve evrenseldir ! Hastanın ve hemşirenin bireysel özellikleri, ikisinin etkileşiminde önemli bir belirleyicidir. Hemşire, ağrılı hastaya karşı tutumunu değerlendirmelidir. Hemşirenin tutumu tedavinin başarısında çok önemlidir.

Ağrı yönetiminde karşılıklı güven oluşması son derece önemlidir. Ağrısı olan hasta, hemşire hakkında şunları düşünebilir. Hemşire, Ağrısı ile ilgilenecek mi? Ağrısının dindirilmesinde yardımcı olacak mı? Daha fazla ağrıya mı neden olacak? Ağrı ifadelerine inanacak mı? Ağrısını yok sayacak mı?

Ağrı subjektif olduğu için hemşirelik tanılamasında hastaların ağrı konusunda söylediklerini dinlemek, ağrı belirtilerini gözlemlemekten daha önemlidir. Hastanın sözel becerileri ağrısını anlatmada yeterli olmayabilir. Hasta hemşirenin hiç deneyimlemediği refere ya da santral bir ağrıyı açıklamaya çalışabilir.

Ağrı tanılaması yapılırken bu yaklaşımlar göz önünde bulundurulmalıdır; - Hastaya ağrılı bölgeyi göstermesi ve ağrısını tanımlaması söylenir. Yönlendirici sorulardan ve üzüntülü konulara girmekten kaçınılmalıdır. - Ağrı kayıtlarında hastanın kendi kelimeleri kullanılır. Örneğin ‘ Başımın etrafında bir bant var gibi’. Hastanın ağrıyı tanımlayan uygun sözcükleri bulması zor olabilir.

Ağrıları hakkında objektif olarak konuşmaları, ağrıyı mümkün oldukça doğru tanımlamaları ve ağrıyı basınç – kaşınma gibi diğer hoşa gitmeyen duygulardan ayırt etmeleri için yardımcı olmak gerekir. İnsanlara, ağrılarını inandırmaları gerektiği duygusu verilmemelidir. Bu onların anksiyetesini artırır ve enerji kaybına neden olur.

‘Rahatsızlık’ , ‘ ızdırap ‘ gibi kelimelerin birey için taşıdığı anlam öğrenilmeli, bunlar ‘ ağrı ‘ anlamında düşünülmemelidir. Bulantı,baş dönmesi , mutsuzluk, yalnızlık ve üzüntü gibi sıkıntılarıda olabilir. Ağrıdan söz etmeyen hastaların ağrısız olduğu düşünülmemelidir. Şiddetli ağrıya rağmen bunu söylemeyenler olabilir.

Eğer hasta iletişim kuramıyorsa, çocuksa ya da işitemiyorsa hastanın ağrı ifade etme biçimini öğrenmek çok önemlidir. Hastanın ağrı ifadesini bilen yakınları ipuçlarını söyleyebilir, örneğin; yüz ifadesi, vücut postürü gibi. Hasta hastanede yatıyor olsa da evinde kullandığı ağrı dindirme yöntemleri etkili olabilir.

Ağrı ile ilgili Hemşirelik Tanıları  Anksiyete ve korku,  Bas etme mekanizmalarının yetersizliği,  Fiziksel hareketlerde azalma,  Kendi kendine beslenememe,  Halsizlik,  Kendi günlük bakım ve hijyenini sağlayamama  Konstipasyon,  Uyku bozuklugu,  Sosyal izolasyon,  Bilgi eksikligi,  Düsünme sürecinde bozulma

Ağrılı Hastanın Bakımını Planlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Hastaya bir ağrı semptomu olarak değil bir bütün olarak bakım verilmelidir. Nedeni ne olursa olsun ağrının bir “yardım arayışı” olduğu unutulmamalıdır Hastanın korkuları tanımlanmalı ve bu korkuları gidermek için girişim planlanmalıdır. Hasta yakınları ya da ekip üyelerinin ağrıya ilişkin yanlış inançları saptanmalı eğitim yolu ile bunlar düzeltilmelidir. Rahatsızlık ya da ağrının kaynağını bulmaya çalışılmalı ve azaltmak için masaj,pozisyon verme ve ilaç tedavisi gibi uygun önlemler alınmalıdır.

Hastanın bakımı yapılırken; Hasta bir bütün olarak ele alınmalı , Hastanın korkuları tanımlanmalı, bunları gidermek için girişimler planlanmalı , Hasta ve hasta yakınlarının bilgi eksikliği giderilmeli , Ağrının kaynağı bulunmalı ve ağrıyı azaltmak için masaj, sıcak-soguk uygulama, uygun pozisyon verme gibi önlemler alınmalı , Ağrının artmasına neden olan sebepler için planlama yapılmalı ,

KAYNAKLAR Ağrı Hemşirelik Yaklaşımları Doç. Dr. Gülseren Kocaman MAYO CLINICK Kronik ağrı, Gülşen Terakye,Hasta Hemşire İlişkileri Ayşe Özcan,Hemşire Hasta İlişkisi ve İletişim