MECAZ ANLAM Sözcükler,kimi durumlarda bir ilgi ya da benzetme sonucu gerçek anlamlarından başka bir anlam kazanır. Buna ‘’mecaz anlam’’ denir

Mecaz anlamda sözcük,kendi gerçek anlamından tamamen ayrılarak başka bir anlam kazanır. Örneğin ‘’yüz’’ sözcüğünü ele alalım. Çocuğun yüzü kir içindeydi cümlesinde ‘’yüz’’ sözcüğü gerçek anlamında kullanılmıştır. Bu adamda hiç yüz yok cümlesinde ise ‘’yüz’’ sözcüğü mecaz anlamdadır.

Çünkü bu cümlede ‘yüz’ sözcüğü ‘utanma’ anlamında kullanılmıştır Çünkü bu cümlede ‘yüz’ sözcüğü ‘utanma’ anlamında kullanılmıştır. Oysa ‘yüz’ sözcüğünün gerçek anlamı’başın ön bölümü,surat’tır.

Başka bir örnek olmak üzere ‘ölçü’ sözcüğünü ele alalım Başka bir örnek olmak üzere ‘ölçü’ sözcüğünü ele alalım. ‘metre,kilo,litre birer ölçüdür.’ cümlesinde ‘ölçü’ sözcüğü gerçek anlamında kullanılmıştır.

‘Hiçbir şeyde ölçüyü aşmamalı. ’ Cümlesinde ise mecaz anlamdadır ‘Hiçbir şeyde ölçüyü aşmamalı.’ Cümlesinde ise mecaz anlamdadır. Çünkü bu cümlede ‘ölçü’ sözcüğü ‘metre,kilo,litre’ anlamında değil ‘normal davranışın dışına çıkmama’ Anlamında kullanılmıştır.

‘Arkadaşımın annesi bizi çok sıcak karşıladı ‘Arkadaşımın annesi bizi çok sıcak karşıladı.’ Cümlesinde ‘sıcak’ sözcüğü, gerçek anlamından tamamen ayrılmış,’içten,dostça’ anlamında mecaz anlamında kullanılmıştır.

Canlılarda ‘kanın dolaştığı kanal’ anlamındaki ‘damar’ sözcüğü, ‘Cimrilik damarı tuttu’ cümlesinde ‘huy,mizaç’ anlamında kullanılmıştır.Bu da sözcüğün mecaz anlamıdır.

Mecaz anlamlar, sözcüklerin anlatım gücünü arttırır Mecaz anlamlar, sözcüklerin anlatım gücünü arttırır. Örneğin: ‘tilki’ kelimesi sözcük anlamıyla bir hayvan adıdır. Bu sözcüğü bir insan için ‘O tilkinin tekidir.’ biçiminde kullandığımızda o kişinin kurnazlığını çok çarpıcı bir biçimde anlatmış oluruz.

Aşağıda koyu yazılmış sözcükler mecaz anlamıyla kullanılmıştır Aşağıda koyu yazılmış sözcükler mecaz anlamıyla kullanılmıştır. A) Bugün neşe doluyum. B) Bu iş beni sarmadı. C) Başkalarının gölgesi altında yaşıyor. D) Biz de onu adam sanıyorduk. E) İşin ağır bir sorumluluk gerektirdiğini söylemiştim. F) Bu sözleri duyunca çok bozuldu.

ÖRNEK SORU ‘çevre’ kelimesi, aşağıdaki cümlelerin hangisinde mecaz anlamıyla kullanılmıştır. A)Bu çevrede ev kiraları yüksek. B)İşlenmiş çevreleri sergilemişler. C)Çevre kirliliği önemli sorundur. D)Oturduğu yerde bir çevre edinememiş.

Çözüm ‘çevre’ sözcüğü A seçeneğinde ‘bir şeyin yakını,dolayı,semt’ B seçeneğinde ‘işlemeli mendil’ C seçeneğinde ‘doğal ortam’ anlamında kullanılmıştır. Bunlar ‘çevre’ sözcüğünün gerçek anlamlarıdır.

Oysa D seçeneğinde aynı sözcük ‘bir kimse ile ilişkisi bulunanlar’ anlamında kullanılmıştır. Bu da ‘çevre’ sözcüğünün gerçek değil,mecaz anlamıdır.