İnsan Bilgisayar Etkileşimi Alanında 2004 - 2014 Yılları Arasında Türkiye Kökenli Bilim İnsanları Tarafından Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir İçerik Analizi Sinem KARABEY Öğr. Gör. Ramazan OĞUL Öğr. Gör. Ömer Sıddık BUDAK Yrd. Doç. Dr. Engin KURŞUN

Sunum İçeriği İnsan Bilgisayar Etkileşimi Problem Durumu ve Gerekçe 1 Amaç ve Araştırma Soruları Yöntem Bulgular Tartışma Sonuç ve Öneriler 1 2 3 4 5 6

İnsan Bilgisayar Etkileşimi (İBE) 1 1970’lerde ortaya çıkmaya başlayan İBE alanı günümüzde popülaritesini artırarak bilgi teknolojilerine dayalı sistemlerin kullanılabilirliklerini, kullanıcı memnuniyetlerini ve verimliliklerini daha iyi hale getirebilmekle ilgilenen disiplinler arası bir alandır. insanların bilgisayar teknolojisiyle etkileşimini artırmak ve bu ilişkiyi daha verimli hale getirmeyi amaçlamaktadır. Çağıltay (2011) İBE ‘yi; Disiplinler arası, Kullanılabilirlik, Ergonomikliği kapsayan tasarım, Etki boyutu olmak üzere dört boyut halinde tanımlamıştır.

İnsan Bilgisayar Etkileşimi (İBE) 1 İBE alanında önemli boyut olarak bilinen kullanılabilirlik boyutunda Tasarım rehberleri, Uzman yaklaşımları, Kullanıcı testleri ve Model temelli yaklaşımlar kullanılmaktadır. Ülkemizde de ilk olarak ODTÜ’de başlayan İBE çalışmaları ile üst düzey ölçüm aletlerine sahip laboratuvarlar kurulmuş ve kullanılabilirlik çalışmaları yapılmıştır.

İnsan Bilgisayar Etkileşimi (İBE) 1 Ülkemizde de popülaritesi yıllar geçtikçe artan İBE alanı kapsamında toplumun tüm kesimleri tarafından kullanılabilen bilişim sistemlerinin olması gerektiği ülke politikalarında yer bulmaya başlamıştır. Ülkedeki bilişim altyapısının sağlam zeminlere oturtularak eğitim, idari, adli birçok alanda İBE incelemeleri yapılması gerekir.

Problem Durumu ve Gerekçe 2 Bilişim ile muhatap olan insan sayısının artması İnsanların yaşam performanslarını oldukça fazla etkilemesi nedeniyle öneminin artması Ülkedeki bilişim altyapısının sağlam zeminlere oturtularak eğitim, idari, adli birçok alanda İBE incelemelerin yapılması Türkiye de bu alanda yapılan çalışmaların durumunu ve eğilimlerini görmek, Bilimsel yeterliliklerin ne durumda olduğunu görmek, Alandaki en temel eksikliklerin neler olduğunu görmek

Amaç ve Araştırma Soruları 3 Bu araştırmanın amacı; İnsan Bilgisayar Etkileşimi alanında Türkiye kökenli araştırmacıların 2004-2014 yılları arasında yayınladıkları çalışmaları bir araya getirmek ve bu çalışmaları çeşitli parametreler açısından incelemektir.

Amaç ve Araştırma Soruları 3 Yapılan çalışmaların yıllara göre dağılımı nasıldır? Yapılan çalışmaların yazar sayılarının dağılımı nasıldır? Yapılan çalışmaların konulara göre dağılımı nasıldır? Yapılan çalışmaların örneklem türüne göre dağılımları nasıldır? Yapılan çalışmaların yayınlandıkları yerlerin dağılımı nasıldır? Yapılan çalışmalarda en çok atıf yapılan yazarlar yerli ve yabancı olarak kimlerdir? İnsan Bilgisayar Etkileşimi alanına en sık kullanılan anahtar kelimeler nelerdir?

4 Yöntem Betimsel İçerik Analizi Veri Toplama Verilerin Analizi Araştırma Modeli Betimsel İçerik Analizi Veri Toplama Uzman Danışma Formu, Anahtar kelimeler, Ulusal Yazılım Mühendislik Sempozyumu (UYMS), Ulusal Ergonomi Konferansları, Akademik Bilişim Konferansı, Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) Verilerin Analizi Veri Analiz Formu

Bulgular 5 1. Yapılan çalışmaların yıllara göre dağılımı nasıldır?

Bulgular 5 2. Yapılan çalışmaların yazar sayılarının dağılımı nasıldır?

Bulgular 5 3. Yapılan çalışmaların konulara göre dağılımı nasıldır?

Bulgular 5 4. Yapılan çalışmaların örneklem türüne göre dağılımları nasıldır?

Bulgular 5 5. Yapılan çalışmaların yayınlandıkları yerlerin dağılımı nasıldır?

Bulgular 5 6. Yapılan çalışmalarda en çok atıf yapılan yazarlar yerli ve yabancı olarak kimlerdir?

Bulgular 5 7. İnsan Bilgisayar Etkileşimi alanına en sık kullanılan anahtar kelimeler nelerdir?

Tartışma, Sonuç ve Öneriler 6 Türkiye’de yapılan çalışmalar son yıllarda artış göstermeye başlamıştır bu durum bilişim sistemlerinin ülkelerin politikalarında yer almaya başlamasına dayandırılmaktadır. Diğer üniversitelerde İBE alanında çalışma yapılabilen laboratuvarların ve akademisyen sayısının az olması üniversite bazlı çalışmaları sınırlı yapmıştır. Disiplinler arası bir bilim dalı olmasına rağmen az yazarlı çalışmalar yapılmaktadır. Alanda yapılan çalışmaları kapsayan herhangi bir derginin olmaması bu alanda yapılan çalışmaların dağınık olmasına neden olmuştur. İBE alanında yapılan çalışmalar genelde bilişim, kullanılabilirlik ve ergonomiklik konularını kapsayan bilimsel toplantılarda sunulmaktadır. Türkiye’de İBE alanıyla ilgili daha spesifik bir şekilde düzenlenen bilimsel toplantı yapılmamaktadır.

Tartışma Sonuç ve Öneriler 6 İBE alanında incelenen araştırmalarda konu olanı olarak sistem/yazılım ara yüzleri ve web sayfalarının kullanılabilirlik değerlendirmelerinin yapılması araştırmacıların özel, kamu kurum ve kuruluşlarının verimliliklerini artırabilmeleri amacıyla kullanılabilirlik kavramı üzerinde oldukça fazla durduklarını göstermiştir. İBE alanında çalışan araştırmacılar için insan ile bilgisayar arasındaki etkileşimin ölçülmesi oldukça zordur. Bu zorluğun ilk aşaması ortam, ikincisi aşaması ise istenilen verilere ulaşılabilmesi için uygun örneklemin seçilebilmesidir. Kolay bir şekilde ulaşılabilen öğrencilerin bu örnekleme aşamasında sıklıkla tercih edildiği görülmektedir. Dünyada Nielsen, ülkemizde ise Kürşat Çağıltay bu konuda çalışma yapan yazarların atıfları arasına girmiş kişilerdir. İBE alanında çalışma yapmış araştırmacıların bu alanda birkaç adet değil daha fazla çalışma yaptıkları görülmektedir. Bu durumda İBE alanında yapılan çalışma alanlarının fazla olmasından kaynaklanır. Bu alanda yazılmış ilk kitap Kürşat Çağıltay’ın olması onu en çok atıf alan bilim adamı yapmıştır.