Dr Zafer Hasan Ali Sak Harran Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Gıda İşlemeciliği ve Tarımsal Aktivitelere Bağlı Olarak Görülen Solunum Sağlığı Sorunları Dr Zafer Hasan Ali Sak Harran Üniversitesi Göğüs Hastalıkları

Sunum Planı Gıda İşlemeciliğinde Akciğer Hastalıkları İçecek endüstrisi Un ve unlu mamül üreticileri akciğeri Balık endüstrisi Gıda katkı maddeleri imalatçısı akciğeri Et ve et ürünleri Tarımsal Aktivitelere Bağlı Olarak Görülen Solunum Sağlığı Sorunları

Avrupa Birliği Gıda ve İçecek Sanayi %15,5 pay ile AB,de en fazla istihdama sahip sektör. Toplamda 4.2 milyon kişi istidam ediliyor

Toplam iş hacminin %20’sini temsil eden et sektörü, iş hacmi açısından AB Gıda ve İçecek Sanayi’nin en büyük alt sektörüdür. • Fırıncılık ürünleri ve unlu mamuller, et sektörü, süt ve süt ürünleri ve içecekler alt sektörleri AB Gıda ve İçecek Sanayi’nin temel sektörleridir ve diğer gıda ürünleri kategorisiyle birlikte toplam iş hacminin %75'ini ve toplam çalışan ve şirket sayısının beşte dördünden fazlasını temsil etmektedir.

Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Gıda ve İçecek Sanayi istihdamının sanayi sektörü içindeki payı 2005 yılında %10,5 iken; 2011 yılında %12'ye yükselmiştir. 2 0 1 3 T ü r k G ı d a v e İ ç e c e k S a n a y i E n v a n t e r i

Türkiyede Gıda ve İçecek Sanayi’nde Alt Sektörler Bazında İstihdam GIDA VE İÇECEK SANAYİ 411.435 Fırın ve unlu mamuller imalatı 158.063 (% 38) Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması 49.030 (%12) Etin işlenmesi ve saklanması ile et ürünlerinin imalatı 38.464 (%9) Süt ürünleri imalatı 33.795 (%8) Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 24.854 (%6) Diğer gıda maddelerinin imalatı 67.514 (%16) 2 0 1 3 T ü r k G ı d a v e İ ç e c e k S a n a y i E n v a n t e r i

İçecek Endüstrisi İçecek endüstrisi iki major kategori ve sekiz alt gruptan ibarettir. Alkolsüz içecekler kategorisinde hafif içecekler, su, meyve sularının şişelenme ve teneke kutulara konması,çay ve kahve endüstrisi bulunmaktadır. Alkollü içki kategorisi damıtılmış içkileri, şarap ve birayı içermektedir. Bira, şarap ve çay gibi içecekler binlerce yıldır bilinmesine rağmen içecek endüstrisi son birkaç yüzyılda gelişmiştir.

Şarap Endüstrisi Şarap endüstrisi işçileri için meslekle ilişkili spesifik solunumsal riskler mevcuttur. Bunlardan biri üzümler üzerindeki zararlı böceklere maruziyet sonrası mesleki astım gibi allerjik hastalıklardır. Örümcek miteları (örn. Tetranikus Mcdaniel) meyve ağaçları, sera bitkileri ve üzüm asmalarının üzerini kaplıyarak üzüme zarar verirler. İşlenmeye gelen üzümler üzerindeki örümcek miteları işçilerde dermatit , ürtiker, konjuktivit, rinit ve astıma yolaçarlar. Maruziyet engellendiğinde prognoz gayet iyidir.

Şarap Endüstrisi Üzüm bağlarında üzümün kalitesini ve üretimini azaltan böcekler için pestisidler kullanılır. Bunlar organophosfatlar, karbamatlar, organoklorinler, piredroidler,fungisidler ve herbisidler. Mesleki maruziyet inhlasyon ve deri yoluyla gerçekleşir. İlaçlanan yere vaktinden önce girilmesi istenmeyen maruziyetle sonuçlanır. Semptom ve bulguların ağırlığı doz bağımlıdır. Bulgular ve semptomlar: myozis, bulanık görme, başağrısı, bulantı, halsizlik, terleme, salivasyon, lakrimasyon, rinore, bronkore,bronkospazm , göğüste sıkışma öksürük, pulmoner ödem, kusma, diyare, karın krampları, hafıza kaybı, bilinç bulanıklığı, toksik kardiyomiyopatidir. Ölüm solunum yada kardiak arrestle geçekleşir.

Şarap Endüstrisi Şarap endüstrisinde kapalı alanlar depo ve fermantasyon tanklarıdır. Şarabın fermantasyonunda biyolojik aktiviteler neticesinde buralarda hipoksik(oksijen oranı 6% ‘dan az) ve hiperkarbik (CO2: 100 000 ppm veya 10%’dan fazla ) ortam oluşur (normal atmosferik karbondioksit kosantrasyonu yaklaşık 350 ppm veya 0.04%). Tanklar içerisinde düşük atmosferik oksijen konsantrasyonu karşısında tanka temizlik için giren işçilerde kan oksijen saturasyonuda düşer. Tanklara girerken uygun respiratuar koruyucu ve yeterli hava tedarik edilmezse bilinç kaybı, solunum yetmezliği ve solunum arrestine kadar giden bir süreç ortaya çıkar.

Şarap Endüstrisi Şarap üretiminde işçiler kimyasal katkı maddelerinede maruz kalırlar. Sülfit ve metasülfitler gibi katkı maddeleri mesleki astıma yol açar. Şarap makinalarının temizliğinde ve strerilizasyonunda kullanılan kimyasallarda solunum sistemi için tahriş edicidir.

Gıda İşlemeciliğinde Mesleki Astım En sık görülen akciğer hastalığıdır. Unlu mamül üretenler ve su ürünleri işleyenler en çok risk altındadır.

Un ve unlu mamül üreticileri akciğeri Un, buğday, çavdar, darı , arpa, yulaf ya da mısırın öğütülmesiyle elde edilen beraberinde kirletici maddelerden silika , mantar ve metaboliti aflatoksinleri , bakteriyel endotoksinleri , böcekleri, akarları , pestisitler gibi kalıntı ve enzimler gibi çeşitli kimyasal katkı maddelerini, herbisitleride içeren kompleks bir organik tozdur. Bu tozlar allerjik ve antijenik özelliklere sahiptir. E.A. Karpinski, Exposure to inhalable flour dust in Canadian flour mills, Appl. Occup. Environ. Hyg. 18 (2003) 1022–1030.

Un ve unlu mamül üreticileri akciğeri Unun albümin, globulin, gliadin ve gluten içeren protein fraksiyonu solunum bozukluğundan ve fırıncı astımından sorumludur. Bu tozlar aynı zamanda irritandır, kronik bronşite yol açabilir. Hışıltı, tahıl ateşi gibi febril reaksiyonlar, akciğerde fibrozis, KOAH ve hipersensitivite pnömonisine yol açtığı rapor edilmiştir. 2- J. Elms, et al, Job categories and their effects on exposure to fungal alpha-amylase and inhalable dust in the UK baking industry, Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 64 (2003) 467–471. 1- P. Bulat et al, Exposure to inhalable dust, wheat flour and alpha-amylase allergens in industrial and traditional bakeries, Ann. Occup. Hyg. 48 (2004) 57–63.

Gıda katkı maddeleri imalatçısı akciğeri Mikro dalga için patlamış mısır, aperatif yiyecekler (örneğin cips, simit), ticari ve perakende francala (örneğin kek, kurabiye, ekmek)imalatçıları, margarin ve bitkisel yağda pişirilmiş gıda, tereyağı ve diğer süt ürünleri, şeker üreticileri maruziyet açısından risk altındadır.

Gıda katkı maddeleri imalatçısı akciğeri Genel olarak, katkı maddeleri çok uçucudur bu yüzden, sıvı veya katı formda buharlaşır ve kolay bir şekilde inhale edilebilir. Bu kimyasalların çoğu gözler, solunum yolu ve cild için son derece irritandır. Üretim sürecinde ısı uygulaması havada kimyasalların miktarını artırabilir

Gıda katkı maddeleri imalatçısı akciğeri Bu kimyasallardan Diacetyl, 2,3-Pentanedione gıda endüstrisinde yaygın olarak kullanılmakta. Fiks havayolu obstrüksiyonu ve bronşiyollerin fibrosiziyle karekterize nadir görülen bronşiyolitis obliteransa yol açmakta Kuru öksürük, egzersiz dispnesi hasta işten ayrılsa bile devam etmekte Fizik muayenede akciğer oskultasyonu normal veya inspiryum sonu raller, hışıltı duyulabilir. Harber P, Saechao K, Boomus C. Diacetyl-induced lung disease. Toxicol Rev. 2006;25(4):261-72.

Gıda katkı maddeleri imalatçısı akciğeri SFT’de fiks obstrüksiyon, DLCO normaldir. PA akciğer grafi normal veya hiperinflasyon izlenir YRBT’de hava hapsi alanları, silindirik bronşektazi, yamalı buzlu cam görünümü görülebilir.

Balık Endüstrisi Balıkçılar ve balık çifçilerinin sayısı gelişmekte olan ülkeler başı çekmekle 1990 yılından bu yana yılda % 3.5 oranında artmakta. Balığa karşı mesleki duyarlılaşma ilk defa 1937 yılında De Beshtein tarafından allerjik semptomlar gösteren bir balıkçıda tanımlanmış. Daha sonra alabalık , somon , sardalya , hamsi, pisi ve barlam balığı gibi birçok balık çeşidine karşı mesleki astım ve allerji gösterilmiş. Maruziyet deniz ürünlerinin fırçalanması, temizlenmesi, doğranması, kaynatılması, kızartılması, kurutulması sırasında ortaya çıkan toz, buhar ve deniz ürünleri proteinlerinin inhalasyonuyla gerçekleşir

Balık Endüstrisi Balığın işlenmesi sırasında kas, visseral organlar, deri ve musin gibi yapıların aerolizasyonu neticesinde havada damlacıklar (0.001–11.293 mg/m3) ve allerjenler ortaya çıkar. Kabuklu deniz ürünlerinin (4–36%), balıklara göre (2–8%) mesleki astımla ilişkisi daha fazla. Deniz ürünleriyle birlikte parazitlerden Anisakis, kimyasal ajanlardan proteaz enzimleri, toksinler ve koruyucularda işçilerde reaksiyonlara yol açmakta.

Balık Endüstrisi Atopi, sigara içimi, allerjenlere maruziyet derecesi, duyarlanma ve mesleki astımda önemli risk faktörleri. Moleküler çalışmalar balığa ait major allerjen parvalbuminin yanısıra Anisakisin tropomyozini ve henüz belirlenmemiş antijenlerinde öneminden bahsetmekte. Taze, donmuş ve konserve sardalyada 12 ile 250 kDa arasında değişen proteinlerde, sindirim yolunun major allerjeni parvalbuminin oligomerik ve monomerik aerosol formları gösterilmiş.

Balık Endüstrisi Diğer inhalasyonla alınan balık allerjenlerinden glyceraldehyde-3-phosphate dehydrogenase, son zamanlarda belirlendi. Balık allerjenleri ısıya maruz kaldıklarında allerjenik özellikleri artmakta. Deniz ürünleriyle ilişkili solunumsal hastalıklara yol açacak histamin gibi marin toksinler, bakteri toksinleri, sodyum disülfit, formaldehit gibi kimyasal katkılar, biber, un katkıları, sarımsak sayılabilir. Balığın anaerobik bozunması sırasında hidrojen sülfitte akut respiratuar hastalıklara yol açabilir.

Et endüstrisi ve Toksik maddeler Keskin bir kokusu ve bir soğutucu madde olarak kullanılan amonyağa sıklıkla işçilerin maruziyeti sözkonusu. Sıvı amonyak ile temas sonrası mukus membranlarda , gözde ve deride, amonyak buraları kurutarak şiddetli irritasyon yapar. Solunum sisteminde öksürük pulmoner ödem veya solunum yetmezliğine yol açabilir.Ağır temas sonrası bronşit veya pnömoni görülebilir. Paketleme işleminde kuru buz kullanıldığından yüksek sınırlarda karbondioksite maruz kalınabilir.Başağrısı halsizlik, bulantı kusma hatta solunum arrestide görülebilir.

Et endüstrisi ve Toksik maddeler Etin dumanlanması işleminde karbonmonoksit zehirlenmesi görülebilir.Buradada kardiopulmoner arrest ortaya çıkabilir. Ambalajlama sırasında (PVC) polivinil kloridin ısıtılarak kullanılması astım benzeri tabloya sebebiyet verir. Hydrogen peroxide, dezenfektan olarak kullanılır.Gözde, solunum yollarında irritasyon  yapar. Perasetik asit, tavuk eti işlemeciliğinde kullanılan ve solunum yollarında irritasyona neden olan dezenfektandır.

Et endüstrisi ve akciğer kanseri 1982 ve 1983 yıllarında litaratüre geçen birden fazla mektupta Avrupa ve Amerikada et endüstrisinde akciğer kanseri riskinin arttığı dikkat çekilmekteymiş. Şu ana kadar bu alanda yapılan 60’a yakın çalışmada da kanatlı hayvanlarında dahil edildiği et sanayinde çalışanlarda sigaradan bağımsız şekilde akciğer kanser riskinin arttığı gösterilmiş. Olası nedenler arasında başta onkojenik virüsler, işlemler sırasında makine dumanları, etin dumanlanması sırasında duman odalarından çıkan duman, kızartma / pişirme sırasında yayılan aerosoller, sucuk ve sosis gibi ürünlerin yapımında nitrozaminler ve baharatlar içerisindeki kimyasallar öne çıkmaktadır. Zoonoses and Public Health, 2012, 59, 303–313

Onkojenik virüsler Bovine leukosis virüs (BLV) sığırda lösemi ve lenfosarkoma neden olur. İnsan ve hayvan papilloma virusleri benign and malign tumörlere sebeb olurlar Jaagsiekte koyun retrovirusu koyunda akciğer kanserine neden olur Avian lökoz/sarcom virüsleri (ALSV) tavuk ve hindilerde akciğer kanserinide içeren birçok tümörün nedenidir. Reticuloendotelyal virusler (REV) hindilerde ve tavuklarda lenfoid lökoza yol açar. Marek hastalığı virusleri tavuklarda lökoza sebebiyet verir.

Et endüstrisi ve Enfeksiyonlar Anthrax (B. Anthracis) İnsanlar için risk Ölümcül ancak insidans ve risk düşük Konak Bütün memeliler İnsanda Hastalık Abse, pnömoni intestinal enfeksiyon, sepsis Bulaş Yolu Sporların inhalasyonu, inokulasyonu veya injesyonu Önlem Hijyen.Enfekte kan ve toprakla temastan kaçınılması. Mezbahadaki sığır ölümlerinin şarbon açısından araştırılması PA Akcğer Grafi Yamalı parankimal infiltratlar la birlikte plevral effüzyon ve mediastinal genişleme(LAP ve hemorojik mediastinit)

Et endüstrisi ve Enfeksiyon Bovine Tuberculosis (M.Bovis) İnsanlar için risk Düşük Konak Sığırlar, nadiren domuz ve geyikler İnsanda semptomlar Ateş, gece terlemesi, halsizlik, 3 haftadan fazla süren öksürük Bulaş Yolu Bakterinin inhalasyonu veya injesyonu Önlem Kişisel hijyen. Kesilmiş enfekte lenf nodlarıyla temastan kaçınılması. PA Akciğer Grafi Plevral effüzyon ve hiler LAP az görülmesine rağmen sıklıkla radyolojik olarak primer tüberkülozdan ayırd edilemez.

Toxoplasmosis İnsanlar için risk Orta Konak Kediler ana konak, çoğu memeli ara konak İnsanda semptomlar ve hastalık Grip benzeri semptomlar, geçici kas ağrıları ve gebelerde düşük Bulaş Yolu Otlaklarda kedi dışkısıyla parazit ara konakların kas dokusuna yerleşir. Ağız yoluluyla insanlara bulaşır. Önlem Kişisel hijyen. Pişmemiş enfekte etin ağızla temasından kaçınılması. PA Akciğer Grafi Hiler LAP ile kombine intertisyal ve alveolar işaretlerde belirginleşme

Et endüstrisi ve Enfeksiyon Q Fever (Coxiella Burnetii) İnsanlar için risk Orta Konak Enfekte hayvanların ağıllarındaki toz veya yeni ölmüş hayvanların dokusu İnsanda semptomlar ve hastalık Grip benzeri semptomlar, bazen pnömoni, nadiren ölüm. Bulaş Yolu Toz ve enfekte materyal aerosolunun inhalasyonu Önlem Toz olduğunda hayvan barınağının tamamen yıkanması. Barınakta toz bulunduğunda maske kullanılması. Barınak havalandırmalarının işçilerin bulunduğu ortamlarla bağlantılı bulunmaması. PA Akciğer Grafi Yoğun, homojen, segmental veya lober konsolidasyon.Alt loblar etkilenir. Bilateral olabilir.

Tarımsal Aktivitelere Bağlı Olarak Görülen Solunum Sağlığı Sorunları Birçok kişi tarımda çalışanların çalıştığı ve yaşadığı ortamı temiz hava ve sağlıklı çevre ile ilişkilendirir. Ancak, tarım pestisit buharları, tozlu alanlar, gübre çukurları ve giderlerde hidrojen sülfür birikimleri, konvansiyonel silolarda nitrojen dioksit gibi solunumsal tehlikelerle doludur. Tarım üretimi ile ilişkili meslek hastalıklarından Çiftçi Akciğeri, Organik toz toksisite sendromu (ODTS) ve Silo işçisi hastalığı öne çıkmaktadır.

Organik Toksik Toz Sendromu Mantar ve bakteriyle ilişkili masif organik toz maruziyeti sonrası toksik pulmoner enflamasyon sözkonusu. Silo boşaltıcıları sendromu, tahıl ateşi, toksik alveolit, pulmoner mikotoksikozis diğer isimleri. İmmunolojik duyarlanma yok. Endotoksin başlıca muhtemel sebeb ancak tahıl tozu, soya fasulyeside enflamasyona neden. Temastan 4-6 saat sonra nefesdarlığı, ateş, öksürük ve halsizlik görülür. 24-72 saate kadar semptomlar ağırlaşır sonra 2-7 gün içerisinde spontan düzelir. Çiftçi akciğerinin akut formu ile karışır.

Silo İşçileri Akciğeri Tahıl silolarda saklanırken sığır yemi için daha lezzetli hale gelmesi amacıyla bakteryal fermentasyona izin verilir. Nitrojen oksit siloların doldurulmasıyla saatler içerisinde oluşmaya başlar ve 5-7 gün içerisinde yüz ppm (partikül per million) veya binli ppm’lere ulaşır. Maruziyet sonrası akciğerde enflamasyona neden olur. 8 saat 3 ppm’lik maruziyet önerilen güvenli sınırdır.

Silo İşçileri Akciğeri 50-100 (ppm) gözde irritasyon, öksürük, halsizlik ve laringo-bronkospazma neden olur. Maruziyet devam ederse 6-12 saat sonra pleuritik göğüs ağrısı, dispnea, and pulmoner ödem ortaya çıkar. 200 ppm’in üstünde bilinç kaybı gerçekleşir. Kısa maruziyet, yüksek konsantrasyonlar veya uzun maruziyet ve düşük konsantrasyonda pulmoner ödem ve bronşiolitis obliterans gözlenebilir. Tedavide hastalığın ağırlığına göre oksijen ,steroid, bronkodilatör, verilir.

Gıda işlemeciliğine Bağlı Hipersensitivite Pnömonisi İlk defa 1713 yılında Ramazzani tarafından tahıl işcilerinde üşüme, titreme ve ateş yakınmalarının küflü saman ya da tahıl ile temasla ortaya çıktığı farkedilerek tanımlanmıştır.

Hipersensitivite Pnömonisi İmmunolojik ve T hücre kökenli olan bu hastalıkta duyarlı kişilerde tekrarlanan antijen inhalasyonu sonucu distal bronşiyol ve bunları çevreleyen interstisyel alanda granulamatoz bir inflamasyon oluşur.

Hipersensitivite pnömonilerine neden olan ajanlar Mantar işçisi akciğeri: Küflü kompost ve mantarlar Mantar sporlar Thermophilic actinomycetes Patates soyucu akciğeri: Patates etrafındaki küflü ot Thermophilic actinomycetes T. Vulgaris F. Rectivirgula Aspergillus sp. Paprica dilimleyici akciğeri: Paprica meyvesi Mucor stolonifer Şarap işcisi akciğeri Üzümler üzerindeki küf Botrytis cincrea Peynir yıkayıcı akciğeri Küflü peynir Penicillum casei

Hipersensitivite pnömonilerine neden olan ajanlar Kahve işcisi akciğeri: Kahve Kahve cekirdeği tozu Çay yetiştiricisi akciğeri : Çay bitkisi Bilinmiyor Değirmenci akciğeri: Toz-kontamine tahıl Sitophillus granarius Malt işcisi akciğeri: Küflü arpa taneleri Aspergillus fumigatus, Aspergillus clavatus Kuş besleyici akciğeri: Muhabbet kuşu, papağan, güvercin, tavuk, hindi, kaz, ördek Hayvan dışkısı, tüyler ve serum proteinleri

Hipersensitivite pnömonisi Toraks Kitapları Diffüz Parankimal Akciğer Hastalıkları s123-40

Hipersensitivite pnömonisinde tanı Tek başına klinik özellik, test veya akciğer biyopsisi tanısal değildir. Hastalıktan şüphelenmek ve ayrıntılı bir iş, çevre ve hobi öyküsü alarak maruziyet varlığını sorgulamak son derece önemlidir.

Sarkoidoz veya İPF gibi diğer tanıların dışlanması durumunda tanı için 4 major ve 2 minor kriterin karşılanması gereklidir. Toraks Kitapları Diffüz Parankimal Akciğer Hastalıkları s123-40

PA Akciğer Grafi Buzlu cam görünümü, Nodüller ve çizgisel yamalı dansiteler Apeksler genellikle korunmuştur

Toraks yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi buzlu cam dansitesi, mikronodüller (sıklıkla sekonder pulmoner lobül merkezinde sentrilobüler), mozaik atenüasyon, amfizem ve balpeteği görünümleri hastalığın dönemine göre ortaya çıkabilir.

Tedavi ve korunma Temasın sonlandırılması en önemli adımdır. Kişisel ve ortama ilişkin iş güvenliği korunma yöntemleri: maske takılması ve havalandırmanın iyi olması binalarda nem oranının 60’ın altında tutulması sağlanmalı Kortikosteroidler uzun dönemde hastalığın seyrini değiştirmez. Kortikosteroid tedavisi genellikle fonksiyonel kaybı olan subakut ve kronik hastalarda denenir.

Akciğer kanser riskinin et işlemeciliğinde çalışanlarda en az 1 Akciğer kanser riskinin et işlemeciliğinde çalışanlarda en az 1.3 kat arttığı çalışmalarla gösterilmiştir. Bu çalışmalarda aşağıdakilerden hangisine maruziyet öncelikle sorumlu tutulmaktadır? A)Onkojenik virüsler B)Dumanlama işlemi sırasında polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) C)Nitrozamin gibi koruyucular D)Etin pişirilmesi sırasında heterosiklik aminler E)Ambalajlama işlemi sırasında makinalardan kaynaklanan PAH, benzen, phthalates ve hidrojen klorür Soru 1

Aşağıdakilerden hangisi şarap endüstrisinde çalışanlarla ilgili solunumsal risk faktörüdür? A)Pestisid maruziyeti B)Fermentasyon tankların temizliği sırasında hipoksik ve hiperkarbik ortam C)Meyveler üzerindeki örümcek miteları D)Soğutucu tanklarda amonyak maruziyeti E)Hepsi Soru 2

Organik Toz Toksik Sendromuyla (ODTS)ilgili hangisi yanlıştır? A)Yoğun organik toz solunduktan 4-12 saat sonra çıkar, spontan düzelir B)Sensitizasyon mevcut C)Havayolu ve alveollerin akut inflamasyonu D)PA Akciğer grafisi ve Arter kan gazı normaldir E)1-3 gün süren grip benzeri semptomlar Soru 3

Hipersensitivite pnömonisiyle ilişkili hangisi doğrudur? A)PA Akciğer grafisi normaldir B)Tip I ve Tip II reaksiyon gelişir C) Termofilik aktinomiçesler ve aspergillus türleri nadir görülen etkenlerdir. D)Öyküde antijen teması veya serum veya BAL da etkene karşı Spesifik IgG antikorların saptanması önemlidir E) Solunum fonksiyonları ve diffüzyon testi normaldir. Soru 4

Aşağıdakilerden hangisi balığa ait major allerjendir? A) Parvalbumin B) Mersin balığı havyarına ait Vitellogenin hormonu C) Morina balığı enzimleri β-enolaz ve aldolaz D)Parazit Anisakise ait tropomyozin E) Alglerin ürettiği biotoksinler Soru 5