SAĞLIK KAVRAMLARI SAĞLIĞIN BELİRLEYİCİLERİ

Sağlık Tanımları Biyolojik bilimler açısından sağlık, bedenin her bir hücresinin en üst düzeyde işlev gördüğü ve hücrelerarası uyumun varolduğu bir durumdur. Davranış bilimlerine göre; kişinin çevresiyle uyumu ve beklemediği bir olay karşısındaki savunma potansiyelidir.

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi İnsan biopsikososyal bir varlıktır. Fizyolojik Gereksinimler (Beslenme, boşaltım, solunum) Sosyal Gereksinimler: Güvenlik, barınma… Psikolojik Gereksinimler: Ait olma, sevgi, saygı, kendini gerçekleştirme

Günümüzde kabul edilen sağlık tanımı Sağlık sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil; bireyin Fiziksel, Sosyal Ruhsal yönden tam iyilik halidir.

Sağlığın Bileşenleri Fiziksel sağlık (Solunum, beslenme, boşaltım, hareket, uyku, cinsellik gibi ihtiyaçlarını tam olarak yerine getirebilme) Ruhsal-duygusal sağlık: Bireyin kendisi ve çevresiyle sürekli uyum içinde olmasıdır.( Olumlu düşünme, yaşamdan zevk alma, başkalarıyla ve yalnız çalışabilme yeteneği, sorumluluk alma vb.) Sosyal sağlık: Sevilme, ait olma, ailesiyle ve arkadaşlarıyla ilişkisi, iş durumu, sosyal uğraşıların olması)

İç ve dış etmenlerin başarılı uyumu.. Sağlıklı Birey? İÇ SİSTEM DIŞ SİSTEM Genetik Beden yapısı Bağışıklık sistemi Sinir sistemi Endokrin sistem Kişisel stres Huy (mizaç) Sosyo-ekonomik durum Ekolojik çevre Eğitim düzeyi Çalışma koşulları Özel yaşam biçimi Toplumla bütünleşme SAĞLIK İç ve dış etmenlerin başarılı uyumu.. Biyolojik ve psikolojik Toplumsal, ekonomik yapı ögeleri ve kültürel ögeler

Hastalık kavramı Tıbbi modele göre hastalık, Belirtilerle kendini gösteren patolojik tablodur. İnsan bedenindeki işlevsizlikler organizmadaki biyokimyasal değişmelerle anlaşılır. Hastalık, bakteri, virüs, hatalı gen ya da kazalardan kaynaklanır. Bu görüş insanı sosyal çevresinden, ilişkilerinden ve kimliğinden soyutlanarak ele alınmasına ve bir nesne gibi algılanmasına neden olur. Sosyolojik modele göre hastalık; Hastalık kültürel ve sosyal yapıdan kaynaklanır. Bu model sağlığı geliştirmek için yaşam standardı üzerine yoğunlaşmak gerektiğini savunur. (Ekonomik, eğitim vb)

TOPLUM SAĞLIĞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER YER VE ZAMAN Doğal çevre (Hava, su kalitesi, iklim sıcaklık, topografi, çevresel kirleticiler, hayvan ve bitkiler vb) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım, haberleşme vb) Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Sosyal faktörler (Bağlılık, sosyal değişim, destek..) Kültürel Faktörler (Normlar, değerler, din, ırkçılık, ayrımcılık, rekabet, işbirliği) Sağlık hizmetleri (Yapısı, personel tipi ve sayısı, hizmetin kapsamı ve ulaşılabilirliği, maliyeti vb) Toplum sağlığı Ekonomik kaynaklar (Gelir, iş durumu, gelir eşitsizliği, eğitim) Topluma sunulan hizmetler (su, çöp, hava kirliliği, risk gruplarına yönelik hizmetler) Yaşam biçimi ve sağlık davranışları (beslenme, fiziksel aktivite, cinsel yaşam, madde kullanımı, sigara, şiddet, sağlık bilgisi) Politik faktörler (Sosyal, ekonomik, eğitim, çevreye yönelik yasalar, politikalar, katılım)

Halk Sağlığı nedir?

Halk Sağlığı Sık kullanılanlar Halk Sağlığı Toplum hekimliği Koruyucu hekimlik Sosyal hekimlik Hijyen Toplum sağlığı

Toplum Hekimliği Bir toplumu oluşturan herkesin bedence, ruhça ve sosyal yönden tam iyilik halinde olması için kişiye, sosyal, biyolojik ve fizik çevreye yönelik önlemlerin tümelci bir yaklaşım ile planlanması ve uygulanması görüşü “toplum hekimliği”dir.

Koruyucu Hekimlik Kişinin ve toplumun sağlığını korumak ve geliştirmek bir kamu hizmeti olarak ele alınıyor ise bu halk sağlığı hizmetidir. Kişinin sağlığını koruma ve geliştirmeyi bireysel düzeyde ele almak da koruyucu hekimliktir.

Sosyal Hekimlik Sosyal hekimliğin konusu, hiçbir doktrin ve ideolojiye bağlı olmadan, hekimlik ile toplum arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi ve hekimlik hizmetlerinin toplum yararına geliştirilmesidir.

Hijyen “Halk Sağlığı” ile eş anlamdadır. Hijyen tanımı ingilizcede Halk Sağlığının özel konuları için kullanılır. Örneğin; çevre hijyeni,besin hijyeni,kişisel hijyen gibi.

Toplum Sağlığı Toplum sağlığı, kamusal ya da özel kuruluşlarca yürütülmesi göz önüne alınmaksızın, herhangi bir toplulukta uygulanan kişisel ve çevresel sağlık hizmetlerinin tümüdür.

Ulusal Sağlık Hizmeti Bireysel sağlık hizmetlerinin, yasal bir hak olarak bir ülkede tüm insanları kapsayacak şekilde yaygınlaştırıldığı bir sistemdir. Bu tür bir sağlık hizmeti, sağlık açısından sosyal güvenliğin en gelişmiş şekli ya da tüm bireylerin yasal bir hak olarak toplum hekimliği hizmetlerinden yararlanması anlamına gelir.

Yukarda yapılan tanımlar, hekimliğin tarihsel gelişimi göz önüne alındığında Halk Sağlığı’ndaki gelişme aşamalarının yansıtıldığını göstermektedir. Kullanılan bütün tanımların tümünü tek bir kavram altında toplamak - Halk Sağlığı kavramı - en uygun tanım olacaktır.

Halk Sağlığının Tanımı Halk Sağlığı, organize edilmiş toplum çalışmaları sonunda; Çevre sağlığı koşulları düzeltilerek Bireylere sağlık bilgisi vererek Bulaşıcı hastalıkları önleyerek Hastalıkların erken tanı ve koruyucu tedavisini sağlayacak sağlık örgütleri kurarak Toplumsal çalışmaları her bireyin sağlığını sürdürecek bir yaşam düzeyini sağlayacak biçimde geliştirerek hastalıklardan korunmayı, yaşamın uzatılmasını, beden ve ruh sağlığı ile çalışma gücünün arttırılmasını sağlayan bir bilim ve sanattır.

Çevremizde sağlığımızı etkileyen çok çeşitli faktörler vardır. ZARARLI ETMENLER Çevre Toplum ...... Çevremizde sağlığımızı etkileyen çok çeşitli faktörler vardır. Bu faktörleri bilmek, onların zararlı etkilerinden korunmak ve bu faktörlerin etkilerini yok etmeyi başarabilmek gerekmektedir.

Herkese görev düşüyor Toplumların sağlık düzeylerini yükseltmede pek çok kişinin rolü ve sorumluluğu vardır.

ana-babalar yöneticiler Halk Sağlığı Kavramı öğretmenler muhtarlar polisler tarımcılar din görevlileri planlamacılar,

Halk sağlığında ilkeler Herkes, ihtiyacı olduğunda ve ihtiyacı olduğu kadar sağlık hizmeti alma hakkına sahiptir. Herkes, sağlık hizmetlerine erişebilme açısından eşit şansa ve imkana sahip olmalıdır. Bu ilke, T.C. Anayasası’nda, D.S.Ö. Anayasası’nda ve İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nde yer almaktadır. Herkes sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptir.  1. Sağlık bir insan hakkıdır.

Halk sağlığında ilkeler 2. Koruma tedaviden üstündür. Sağlık hizmetlerinin ve devletin temel sorumluluğu kişilerin hasta olmamalarını sağlamaktır. O nedenle, hükümetlerin ve sağlık çalışanlarının temel sorumluluğu kişileri hastalıklardan korumaktır.

Halk sağlığında ilkeler İnsanlar fiziksel, biyolojik ve sosyal bir çevre içinde yaşarlar. Çevrelerindeki faktörlerden etkilenirler ve çevrelerini etkilerler. Kişileri hastalıklardan korurken ve hastaları tedavi ederken bu faktörlerin de göz önünde bulundurulması gerekir. Çevredeki olumsuz faktörler düzeltilmeden hastalıkların kontrol edilmeleri mümkün olamaz. 3. Kişi çevresiyle bir bütündür.

Halk sağlığında ilkeler Biyolojik: mikroplar, parazitler… Fiziksel: sıcak, soğuk, radyasyon… Sosyal/kültürel: yanlış inanışlar, eğitimsizlik, fakirlik…. Kişilerin, eğitimleri, gelir düzeyleri, yanlış inanışları ve sosyal statüleri, onların hastalanmaları, sağlık hizmetlerinden yararlanmaları, hastalıklardan korunmaları, tedaviyi uygulamalarını etkiler. Hastalıklarla mücadelede, yalnızca tıbbi müdahaleler yetersiz kalır. Sosyal kalkınma önlemleri de halkın sağlık düzeyinin yükseltilmesine katkı sağlar. 4. Hastalıkların nedenleri sosyal, biyolojik ve fizik nedenlerdir.

Halk sağlığında ilkeler 5. Sağlık hizmetleri kişilerin en yakınlarına kadar götürülmelidir. Koruyucu ve tedavi edici hizmetler bir arada sunulmalıdır. Hastalar, önce evde ve ayaktan tedavi edildikleri I.basamak sağlık kuruluşlarına başvurmalı, burada bakım göremeyecek olanlar hastanelere (II.basamak kuruluşlar) sevk edilmelidirler.

Halk sağlığında ilkeler O nedenle, hükümetlerin temel sorumluluklarından birisi Ülkedeki herkesin, her zaman ve her yerde sağlık hizmeti alabilmeleri için gereken örgütlenmeyi kurmak Sağlık hizmetlerini kişilerin yaşadıkları yerlerin en yakınına kadar ulaştırmak ve İyi bir şekilde yürümesini sağlamaktır.

Halk sağlığında ilkeler 6. Kişinin hastalığı aynı zamanda ailenin sorunudur. Bir ailedeki hasta, o ailenin düzenini ve ekonomik durumunu bozduğu gibi diğer aile bireyleri üzerinde en azından psikolojik sorunlara neden olabilir. Hasta kişiden değil, hasta ailelerden söz edilmelidir. Çünkü, ailedeki herkes hastalıktan etkilenir.

Halk sağlığında ilkeler Kişilerin hastalıkları toplumun diğer bireylerine yayılıp salgınlara yol açabilir; Hasta kişiler işgücünde azalmaya ve sağlık harcamalarında artışa neden olarak toplumun genelini etkileyebilir; Toplumdaki herkes bilinçli olarak üzerine düşeni yapmazsa hastalıklar kontrol altına alınamaz ve yok edilemezler. 7. Kişilerin sağlığı ve hastalığı aynı zamanda toplumun sorunudur.

Halk sağlığında ilkeler 8. Sağlık hizmeti bir ekip hizmetidir. Günümüzde tıp ve sağlık bilimleri o kadar gelişmiş ve genişlemiştir ki, yalnızca hekim ya da başka bir sağlık elemanı sağlık hizmetlerini vermeye yetmeyebilir. Sayıları yüzlerce olan sağlık çalışanlarının birlikte ve eşgüdüm içinde çalışmaları şarttır. Sağlık hizmetinin her kademesinde çok sayıda kişi ve uzmanın rolü ve katkısı vardır.

Halk sağlığında ilkeler 9. Sağlık hizmetleri multi-sektöryeldir. Sağlık Bakanlığı yanı sıra, eğitim, tarım, ulaştırma, mahalli idareler, diyanet işleri, maliye, turizm gibi bir çok sektörün halk sağlığının geliştirilmesinde rolleri ve sorumlulukları vardır.

Halk sağlığında ilkeler 10. Herkes kendi sağlığından sorumludur. Eğer kişiler kendi sağlıklarından sorumlu olurlarsa sağlık hizmetlerinden daha verimli olarak yararlanabilirler. Aksi durumda, sağlık hizmetlerinin sunulması ve yararlı sonuçlar elde edilmesi çok güç olur.

Halk sağlığında ilkeler Bebeklik ve çocukluk döneminde karşılaşılan bazı faktörler ve hastalıklar, yaşamın daha sonraki dönemlerinde sağlık sorunlarına zemin hazırlayabilirler. O nedenle, sağlık açısından insan yaşamını kesitsel olarak (bugün için) değil bir bütün olarak düşünmek gereklidir. 11. Yaşam, doğum öncesinden ölüme kadar bir bütündür.

Halk sağlığında ilkeler Sağlık hizmetleri planlanırken, kaynaklara toplumda en çok zarar veren sorunlar dikkate alınmalıdır. Böylece, halk sağlığının gelişmesine daha anlamlı katkı sağlanabilir. Bu ilke, parası az ve insan gücü sınırlı olan gelişmekte olan ülkeler için daha da önemlidir. 12. En çok görülen, sakat bırakan ve öldüren hastalık önemli hastalıktır.

Halk sağlığında ilkeler 13. Halkın sağlık hizmetlerine katılımı esastır. Halkın kültürüne ve beklentilerine uygun olmayan hizmetler halk tarafından kullanılmazlar. O nedenle, planlama aşamasından başlayarak hizmetleri kullanacak olan halkın görüşlerinin alınması ve toplumun sağlık hizmetlerine fikren katılımı esas olmalıdır. Böylece, toplum hizmetlerin planlanmasına ve işletilmesine katkıda bulunmuş olur. Kararlara katılan kişiler, bu kararların uygulanması için daha fazla çaba gösterirler.

Halk sağlığında ilkeler Kalkınmışlık toplumun sağlık düzeyinin yükselmesine yol açacağı gibi, sağlıklı bir toplum da kalkınmaya olumlu etki yapar. Bir ülkenin sağlıklı oluşu önce halkının sağlıklı oluşuna bağlıdır. 14. Sağlık düzeyi ile ekonomik kalkınma arasında iki yönlü ilişki vardır. SAĞLIK

Halk sağlığında ilkeler 15. Sağlık evrenseldir. Ulusların sağlık sorunları farklı olabilir. Ancak sağlık, dünya üzerinde yaşayan herkesi ilgilendiren ortak bir konudur, o nedenle ülkeler arası işbirliği kaçınılmazdır.

Halk sağlığının geleceği Küresel kriz nedeniyle Kliniğimiz Çin’e taşınmıştır. Lütfen uçuş kartı için bir bilet alınız.

Halk sağlığının geleceği Üç temel yaklaşım söz konusudur: Herkesin kendi sağlığından sorumlu olacak şekilde sağlığının geliştirilmesi, tanıtılması ve bunun sağlanmasında eğitim ve kentleşmenin göz önüne alınması. Sağlık hizmetlerinin tüm aşamasında kalite güvencesi. Çevrenin biyolojik, fizik ve sosyal olarak tüm kapsamıyla ele alınarak olumlu hale getirilmesi.

Halk sağlığının başarısı Uzun beklenen bir yaşam süresi ve yaşlanan toplum Geniş ve yaygın bir sağlık ve tıbbi bakım sistemi Toplumsal ve politik tartışmalarda sağlığın baskın bir konu olması Sağlığın bireyin yaşamında ana kişisel hedeflerden biri haline gelmesi Toplumların sağlık düzeylerinin yükseltilmesi halk sağlığı ilkelerinin uygulanması ile mümkün olabilir.

Sağlık Hizmetleri Kişilerin ve toplumların: -sağlıklarını korumak, -hastalandıklarında tedavilerini yapmak, -tam olarak iyileşmeyip sakat kalanların başkalarına bağımlı olmadan yaşayabilmelerini sağlamak, -toplumun sağlık düzeyini yükseltmek için yapılan planlı çalışmaların tümüdür. Slayt 2 Bu tanımdan da anlaşıldığı gibi sağlık hizmetleri bir bütündür ve bu hizmeti , koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetleri şeklinde gruplandırmak hatalıdır . Ama sağlık hizmetlerinin örgütlenmesini iyi bir şekilde inceleyebilmek için , koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerini ayrı ayrı ele alarak her birinin ne olduğu ve nasıl örgütlendiğini temel çizgileriyle belirtmek daha yararlı olacaktır . 41 41

Sağlık Hizmetleri Koruyucu (temel amacı) Tedavi Rehabilitasyon 42

A.Koruyucu Sağlık Hizmetleri Kişiye yönelik Çevreye yönelik Slayt 4 Amacı kişiyi hastalıktan korumak ve sağlığını iyiye götürmekdir . 43 43

1-Kişiye Yönelik Hizmetler Kişileri hastalıktan korumak (birincil koruma) Erken tanı ve tedavi (ikincil koruma) Sakatlıkların en aza indirilmesi (üçüncül koruma) 44

Birincil Koruma Birincil korunmanın amacı hastalık ortaya çıkmasını önlemek, risk faktörleri ve hastalık insidansını düşürmektir. 45

Yeterli-dengeli beslenme Erken tanı Sağlık eğitimi Aile planlaması Bağışıklama Yeterli-dengeli beslenme Erken tanı Sağlık eğitimi Aile planlaması İlaçla koruma Slayt 6 Başta hekimler olmak üzere sağlık çalışanları tarafından yapılması gereken hizmetlerdir 46 46

Bağışıklama Amaç:bulaşıcı hastalıklardan korunma Aktif bağışıklama (aşılama) Pasif bağışıklama (seroprofilaksi) Bireyler tek tek korunduğu gibi toplumun %90-95’i bir hastalığa karşı bağışık hale getirilirse hastalık kontrol altına alınabilir. Slayt 7 Bulaşıcı hastalıklardan korunmanın en etkili yollarından biridir Aktif bağışıklama aşı yolu ile Pasif bağışıklama hazır antikor içeren serumların sağlam kişilere verilmesi ile olur Bir toplumun % 85-90’ı bir hastalığa karşı bağışık duruma gelirse , o hastalık o toplumda kontrol altına alınabilir 47 47

Yeterli-Dengeli Beslenme Pek çok hastalığın altında yatan temel ve hazırlayıcı neden yetersiz ve dengesiz beslenmedir. Slayt 8 Tüberküloz yetersiz dengesiz beslenenlerde sıktır Kızamıktan ölen çocuklar genellikle malnütrisyonlu çocuklardır Tüm enfeksiyon hastalıkları kötü beslenenlerde daha sıktır 48 48

Sağlık Eğitimi Kişinin: kendi sağlıklarını nasıl koruyabilecekleri sağlık hizmetlerini uygun bir biçimde nasıl kullanabilecekleri konusunda bilgilendirilmeleri olumlu davranışlar kazandırılmaları için yapılan planlı çalışmalardır. Diğer bir amacı ise kişilere kendi sağlıklarından sorumlu oldukları bilincini kazandırmaktır 49

İlaçla Korunma Tüberküloz – INH Meningokok menenjiti – Rifampisin Sıtma – klorokin 50

Erken Tanı Hastalıkların presemptomatik dönemde teşhis etmek, onları hastalığın kötü prognozundan korumanın önemli bir yoludur. 51

Aile Planlaması Çok ve sık doğum yapan kadınların sağlık sorunlarının fazla olması, Bu annelerden doğan çocuklarının sağlık sorunlarının fazla olması, İstenmeyen gebelikte kadının düşük yapmak isterken sakat kalması yada hayatını kaybetmesi, 52

İkincil Koruma Amacı asepmtomatik kişilerin tespit edilerek istenmeyen etkilerin ortaya çıkmasını önleme, Kadınlarda periyodik sitolojik muayene (cerviks kanseri) Meme kanseri tarama programı 53

Üçüncül Koruma Amacı semptomatik hastalığı olan kişilerin sekellerini en aza indirerek yaşam kalitesini artırmaktır.Hastaları hastalığın nüksünden ve sakatlık ile sonuçlanmasından koruma için alınan önlemleri kapsar Kalp romatizması olan bir çocuğa hastalık belirtileri kaybolduktan sonra da belirli zamanlarda antibiyotik verilmesi. Klinik hekimlerinin ödevidir 54

2-Çevreye yönelik hizmetler Amaç: Çevremizdeki olumsuz biyolojik,fiziksel ve kimyasal faktörleri yok ederek, düzelterek yada insanları etkilemelerini önleyerek kişilerin sağlıklarını koruyabilmektir. Atıkların yok edilmesi Besin kontrolü Vektörlerin kontrolü Çevre kirliliğinin önlenmesi, Gıda kontrolü Suların arıtılması ve kontrolü Slayt 5 Genellikle mühendislik hizmetlerini içeren , hekimlerin doğrudan görev almadıkları hizmetlerdir . Burada hekimlerin görevi çevrede neyin bulunması ya da bulunmamasının kişinin sağlığının korunması için gerektiğini mühendis , veteriner , kimyagerlere bildirmektir .Yani hekimler danışman ya da denetim hizmetlerinden sorumludur. 55 55

B:Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri 1. basamak 2. basamak 3. basamak 56

1. Basamak Sağlık Hizmetleri Toplum sağlığına yönelik hizmetler ile kişisel koruyucu, tanı koyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini kapsayan, Kişilerin sağlık sistemine ilk başvuru noktasında verilen sağlık hizmetleridir. Yataklı tedavi kuruluşlarının önünde filtre görevi gören kuruluşlardır 57

Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Mevcut Durum Planlanan Durum Sağlık Ocağı AÇSAP Merkezi Verem Savaş Dis. Sıtma Birimi Kurum Hekimliği Sağlık Merkezi 112 Acil Hizmetler İşyeri Hekimliği Özel Sektör Toplum Sağlığı Merkezi Aile Sağlığı Merkezi Aile Sağlığı Birimi 112 Acil Hizmetler İşyeri Hekimliği(?) Özel Sektör(?)

2. Basamak Sağlık Hizmetleri Hastaların tanı ve tedavisinin, birinci basamak sağlık kuruluşları tarafından sağlanamadığı durumlarda, Teşhis ve tedavi hizmetlerinin verildiği genel hastanelerdir Temel işlevi yataklı tedavi kuruluşları olmalarıdır 59

2. Basamak Sağlık Kuruluşları Devlet hastaneleri Sağlık merkezleri Özel hastaneler 60

3. Basamak Sağlık Hizmetleri İkinci basamak sağlık hizmetlerinin kapsamında yer almayıp, İleri tetkik ve tedavi yöntemlerini gerektiren, Tedavisi özellik arz eden hastaların sevk edildiği,yüksek tıp teknolojisinin uygulandıkları özel dal hastaneleridir. 61

3. Basamak Sağlık Kuruluşları Doğum ve çocuk bakımevi Çocuk hastanesi Göğüs hastalıkları hastanesi Ruh sağlığı ve hastalıkları hastanesi Kemik hastalıkları hastanesi Onkoloji hastanesi FTR merkezi Deri ve tenasül hastalıkları hastanesi Lepra hastanesi Diş hastanesi Üniversite ve eğitim hastanesi GKDC merkezi 62

C: Rehabilite Edici Sağlık Hizmetleri Rehabilitasyon ( esenlendirme ) , bedence ya da ruhça sakat kalmış olanları başkalarına bağımlı olmaksızın yaşayabilmelerini sağlayabilmek için yapılan çalışmaların tümü. 63

Rehabilite Edici Sağlık Hizmetleri - Tıbbi rehabitasyon - Sosyal (mesleki) rehabitasyon 64

Tıbbi Rehabilitasyon Bedensel sakatlıkların mümkün olduğunca düzeltilmesidir. Ekstremite protezleri Spastisitelerin yumuşatılması İşitme kusurlarının en aza indirilmesi 65

Sosyal ( Mesleki ) Rehabilitasyon Sakatlıkları nedeni ile eski işlerini yapamayanlara ya da belirli bir işte çalışamayanlara iş öğretme , iş bulma ve işe uyum sağlamalarına yönelik her türlü hizmeti kapsar. 66

Koruyucu Sağlık Hizmetleri Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri İçme ve kullanma sularının sanitasyonu Katı ve sıvı atıkların zararsızlandırılması Hava kirliliğinin önlenmesi Sağlıklı barınma koşullarının temini Besin Sanitasyonu Vektör ve kemirici kontrolü “Gürültü, radyasyon, aydınlanma havalandırma” Sağlığa az ya da çok zararlı olabilecek kuruluşlar Mezarlıklar Turist Sağlığı Sağlıklı Çalışma koşulları/ergonomi Bağışıklama Kemoproflaksi Beslenme Erken Tanı Aile Planlaması Kişisel Hijyen Sağlık eğitimi Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri Çevreye Yönelik 3. basamak 2. basamak 1. basamak Koruyucu Sağlık Hizmetleri SAĞLIK HİZMETLERİ Esenlendirici (Rehabilitasyon ) Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri

Sağlığı Geliştirme Bireylerin sağlık durumunu iyileştirmek için; Sağlığı tehdit eden faktörler üzerinde bireylerin kontrollerini arttırmayı sağlayan bir süreçtir. Yaklaşık 25 yıldır sağlık sorunlarının kontrolünde temel strateji olarak ele alınmaktadır.

Sağlığı Geliştirme Stratejisinin Ortaya Çıkmasına Neden Olan Temel Faktörler Dünyada kronik hastalıklardaki artış, Yeni enfeksiyon hastalıklarının ortaya çıkışı ve kontrol altına alınanlarda tekrar epidemilerin görülmesi, Sağlığın biyolojik faktörler yanı sıra sosyal, ekonomik ve kültürel faktörlerle ilişkisinin saptanmasıdır.

Sağlığı Geliştirme Stratejileri 1. Bireysel güçlendirme (sağlık okur-yazarlığı ve sağlık davranışı), 2-Toplumu güçlendirme, 3-Sağlık sistemini güçlendirme, 4- Sağlıklı toplum politikaları inşa etmek için sektörler arası işbirliği, 5-Sağlığı geliştirmede kapasiteyi arttırmak.