STAVROLİT

Mineral Formül Renk ÖA SERTLİK Stavrolit FeAl4Si2O10(OH)2 Kırmızı, kahve-siyah 3.6-3.65 7-7.5 Stavrolit aluminyumca zengin sedimanların orta dereceli metamorfizmasında (amfibolit fasiyesinin üst kesimlerinde) oluşan karakterisitk bir mineraldir. Stavrolit-almandin-disten topluluğu Barov tipi metamorfik kuşakların karakterisitk mineralleridir. Stavrolit ayrıca düşük dereceli metamorfizmada kloritoyid ile beraber bulunabilir.

Metamorfizma derecesinin artması ile kloritoyid azalır ve stavrolit artar. Bazı pegmatitlerde ve kontakt metamorfik kayaçlarda sık sık bulunur. Sertliği ve dayanımının yüksek olmasından dolayı alüvyal kumlarda da zenginleşebilir. KULLANIM ALANLARI Yüksek sertlik, orta özgül ağırlık ve 2.176 kg/m3’lük dökme yoğunluk, orta ve ince taneli stavrolit konsantrelerinin, serbest tane püskürtme aşındırıcısı olarak kullanılmasını mümkün kılmaktadır.

Bu yüzden metal yüzeylerinin ve binaların dış cephelerinin temizlenmesinde kullanılmaktadır. Ayrıca mermer anıtların ve mezar taşlarının işlenmesinde ve parlatılmasında kullanılmaktadır. Starblast ve Starblast XL ticari isimleri altında piyasalarda bulunan stavrolitin aşındırıcı olarak düşük silis içeriği, az tozlaşmaya bağlı yüksek görünürlüğü, iyi akma karakteristiği (düşük topak oluşturma eğilimi) gibi nedenlerle diğer aşındırıcılara belirgin üstünlükleri vardır.

Ayrıca higroskopik olmadığından donmaya karşı daha dayanıklıdır Ayrıca higroskopik olmadığından donmaya karşı daha dayanıklıdır. Temizleme kapasitesi yüksektir. Yeniden kazanılabilir (kullanıldıktan sonra tekrar kullanılabilir). Birbirine eşit tane boylu standart ürünleri kolaylıkla elde edilebilmektedir. Stavrolit düşük genleşme katsayısına sahip olması (7.8 x 10-6), Ergime noktasının yüksekliği (1.537º C) ve uniform yuvarlak tanesel yapısı nedeniyle demir dışı dökümde (aluminyum, pirinç ve bronz, magnezyum ve bakır gibi demirli metaller) kalıp kumu olarak kullanılabilmektedir.

Stavrolitin döküm kumu olarak (Biasill) en büyük avantajı düşük silis içeriğidir. Bu öncelikle insan sağlığı ve çevrenin korunması için önemlidir. Silis kumuna göre ısıl genleşmesi düşüktür. Bu yüzden döküme bağlı çatlama ve deformasyonlar daha az ortaya çıkmaktadır Temiz ve tozdan arınmış yuvarlak tanesel yapısı tanelerin birbirlerine yapışmasını ve gaz oluşumunu engellemektedir. Sert ve duraylı stavrolit taneleri döküm sırasında kalıpta çatlak oluşumunu engellemektedir.

Stavrolit arama

Yüzey koşulları ve kimyasal etkilere daha yüksek dayanımı nedeniyle öğütülmüş stavrolit özellikle boya endüstrisinde dolgu olarak kullanılmaktadır. Al2O3 ve Fe2O3 kaynağı olarak Portland çimentosu üretiminde kil ve demirin yerini almaktadır. Stavrolit ağır mineral üretimi sırasında yan ürün olarak elde edilmektedir. Bu yüzden stavrolit kimyasal bakımdan temiz, yıkanmış, sınıflanmış ve diğer ağır metallerden arındırılabilmesi için manyetik ayrıma tabi tutulmuş (titanyum mineralleri en çok % 4, kyanit % 1, zirkon % 2 ve kuvars % 4) bir hammaddedir. En önemli stavrolit ürünlerinin tenörleri şu şekilde verilebilir:

Kaba teneli stavrolit kumu % 85, Biasill % 86, Starblast % 87, Starblast XL % 90. Kimyasal bileşim çeşitli kalite gruplarında değişmektedir. Ancak genel olarak aşağıdaki şekilde verilebilir:

Al2O3 % 45 Fe2O3 % 18 (en çok) TiO2 % 5 ZrO2 % 3 Serbest silis % 4. Starblast XL’in karakteristik serbest silis içeriği % 0.8’dir. Çeşitli stavrolit ürünlerinin tane boyu dağılımı aşağıdaki gibidir:

Çeşitli stavrolit ürünlerinin tane boyu dağılımı aşağıdaki gibidir: US Standard mesh size Opening Coarse Starblast Biasil % retained (µm) (cement) (abrasive) (foundry) 20 850 1 - - 30 600 3 < 1 - 40 425 23 4 < 1 50 300 51 11 5 70 212 13 20 19 100 150 9 45 53 140 106 - 17 19 200 75 - 3 3 270 53 - < 1 < 1 Pan < 53 trace trace trace APS (µm) 317 215 188