SGK İNCELEMELERİ VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR KAYITDIŞI İSTİHDAM SGK İNCELEMELERİ VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Hazırlayan : Alim Karataş

SGK TEFTİŞ UYGULAMALARI Kayıtdışı çalışmayı önleyerek Kurum gelirlerini artırmak Haksız rekabeti önlemek İşçilerin kısa ve uzun vadede sosyal güvenlik semsiyesine alınarak sağlık ve emeklilik haklarının sağlanması Hazırlayan : Alim Karataş

KAYITDIŞI ÇALIŞMA İSTATİSTİKLERİ . Hazırlayan : Alim Karataş

Yukarıdaki istatistikin değerlendirilmesi; Kayıtdışı çalışma istatistikleri tarım dışı , tarım ve toplam olarak yapılmaktadır Son 10 yıl içinde toplamda kayıtdışı istihdam %50 den %36 ya indirilmiştir. Tarım ve tarım dışı kayıtdışıya bakıldığında ise tarımda kayıtdışı oranın hala %83 ler civarında oldugu görülmektedir. Bunun sebebi tarımda çok küçük işletmelerin mevcudiyeti ve daha çok aile-akraba ilişkisi içinde insanların çalışmasıdır. 2008 de 5510 sayılı yasa ile 15 gün prim öde 30 gün kazan uygulamasının tarım sigortalılığına getirilmesine rağmen ciddi bir artış sağlanılamamıştır Hazırlayan : Alim Karataş

Kayıtdışı çalışmanın/çalıştırmanın sebepleri İşşizlik sorunu Prim oranlarının yüksekliği Denetimin azlığı Eğitim seviyesinin düşüklüğü ve buna bağlı olarak İşçi-işveren bilinçsizliği Çalışma izni olmayan yabancıların işgücü piyasasına çok düşük ücretlerden dahil olması Hazırlayan : Alim Karataş

KAYITDIŞI İSTİHDAMLA MÜCADELEDE SGK NELER YAPIYOR? Kurum bünyesinde il ve merkez müdürlüklerinde kayıtdışı istihdamla mücadele servisleri kuruldu Kamu idareleri ve bankalara tutarsız ücret bildirimlerini bildirme mecburiyeti getirildi İsteğe bağlı sigortalılığın kapamı genişletildi Ev hizmetlerinde çalışanlar, taksi/dolmuş şöförleri gibi meslek gruplarına yönelik düzenlemeler yapıldı İdari para cezaları artırıldı Alo 170 servisi kuruldu Çalışanların ücretlerinin bankalardan ödenmesi zorunluluğu getirildi Denetim kadrolarının sayısı artırıldı Teşvik uygulamaları devreye sokuldu Hazırlayan : Alim Karataş

KAYITDIŞI İSTİHDAMLA MÜCADELEDE SGK NELER YAPIYOR? Kurum bünyesinde il ve merkez müdürlüklerinde kayıtdışı istihdamla mücadele servisleri kuruldu Kamu idareleri ve bankalara tutarsız ücret bildirimlerini bildirme mecburiyeti getirildi İsteğe bağlı sigortalılığın kapamı genişletildi Ev hizmetlerinde çalışanlar, taksi/dolmuş şöförleri gibi meslek gruplarına yönelik düzenlemeler yapıldı İdari para cezaları artırıldı Alo 170 servisi kuruldu Çalışanların ücretlerinin bankalardan ödenmesi zorunluluğu getirildi Denetim kadrolarının sayısı artırıldı Teşvik uygulamaları devreye sokuldu Hazırlayan : Alim Karataş

Teftiş başkanlığı kayıtdışı istihdamla mücadelede neler yapıyor? Veri toplama ve analizler yaparak risk gruplarını belirliyor, belirlenen grup ve bölgelerde asgari işçilik ve fiili denetimler yapıyor. Bunun dışında şikayetlere bağlı yine fiili ve kaydı incelemeler yapıyor Asgari işçilik uygulamaları geçmişte daha çok inşaat sektörü ile ilgili yapılırken son zamanlarda sıkça risk analiz sonuçlarına dayanılarak daimi işler içinde yapılmaktadır. Hazırlayan : Alim Karataş

2014 yılına dönük 2015 yılında yapılacak sektörel incelemeler Son dönemlerde sektörel asgari işçilik incelemeleri söz konusu olmaktadır. Örnek: Oteller 2014 yılına dönük 2015 yılında yapılacak sektörel incelemeler mobilya imalatı işyerleri Et ve et ürünleri imalatı işyerleridir. Hazırlayan : Alim Karataş

İncelemelerde bilinmesi gerekenler Zamanaşımı süresi içinde inceleme her zaman mümkün Hizmet tespitlerinde Belge ile ispat halinde geri dönük işlem zamanaşımı süresi kadar yapılabilir Belge olmaması halinde SGK tarafından fiili tespit yapılsa bile en fazla 1 yıl geriye dönük hizmet kazandırma söz konusu olabilmekte İşyerinde aynı dönemde çalışan diğer işçilerin şahitliği yada işletme ile ilişki içinde olan komşular/müşteriler satıcıların şahitlikleri mahkemelerde muteberdir. Hazırlayan : Alim Karataş

Zamanaşımı Defter belge incelemelerinde 5510 sayılı yasa ile zamanaşımı 5 yıldan kademeli olarak 10 yıla çıkarılmıştır Zamanaşımı işten ayrılma tarihinde başlamak üzere ücretler için 5 yıl, kıdem ihbar tazminatı için 10 yıldır Kurum zamanaşımına ugramış yıllarıda isteyebilir. Verirseniz cezada keser.... (vermeyiniz) Hazırlayan : Alim Karataş

İncelemelerde bilinmesi gerekenler Yasal tebligata zamanında mutlaka cevap veriniz; istenilen defter ve belgeleri 15 günlük yasal süre zarfında istenilen noktaya (mucbir sebep yoksa) teslim ediniz. Aksi takdirde defter ve belge ibraz etmeme/geç ibraz etme cezası; Tasdikin yasal süre içinde yada hiç yaptırılmamış olması durumu: Bu durumda kayıtlar geçersiz sayılacaktır; Kullanılmaya başlanmadan önce tasdik ettirilmesi zorunlu olduğu halde tasdiksiz kullanılan defterler,geçerli sayılmaz ve tutulması gereken defter türü dikkate alınarak idari para cezası kesilir. 1-Eğer bilanço usülune göre defter tutulması gerekiyorsa Asgari ücretin 12 katı 2-Diğer defterlerden birinin tutulması gerekiyorsa (serbest meslek,işletme v.b) Asgari ücret x 6 idari para cezası kesilecektir. Vergi Usul Kanunu gereğince bilanço esasına göre defter tutması gerektiren işletme hesabı esasına göre tutulan defterler geçersiz sayılmakta ve asgari ücret x12 idari para cezası uygulanmaktadır. Hazırlayan : Alim Karataş

Ayrıca Kanuni tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki kısmı, İşçilikle ilgili giderlerin işlenmemiş olduğu tespit edilen defterler, Sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançların kesin olarak tespitine imkan vermeyecek şekilde usulsüz, karışık veya noksan tutulmuş defterler, Herhangi bir ay için sigorta primleri hesabına esas tutulması gereken kazançların ve bu kazançlarla ilgili ödemelerin o ayın dahil bulunduğu hesap dönemine ait defterlere işlenmemiş olması halinde, o aya ait defter kaydı geçersiz sayılır. İşverenlerce Tutulacak Kayıt Ve Belgelerin Geçersizlik halinde uygulanacak idari para cezaları? Yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle kesilecek ceza tutarını aşmamak kaydıyla; geçersiz sayılan her takvim ayı için asgari ücretin yarısı kadar olacaktır. Hazırlayan : Alim Karataş

Defter ve belgelerin teslimi ile ilgili önemli noktalar Teftişlerde defterler dışında hangi belgeler istenmekte Ücret ödeme bordroları İşçi özlük dosyaları Puantaj kayıtları Gelir/gider ve sarf faturaları Aylık prim hizmet belgeleri İşyeri ve işe giriş bildirgeleri Muhtasarlar İşe giriş sağlık raporları Defter ve belgelerin teslimi ile ilgili önemli noktalar Defterler yetkili noter tarafından tasdik edilmiş mi? Resmi belgelerde sigortasız işçi ismi- imzası var mı? (Fatura, irsaliye,kargo evrakları,banka dekontları v.b) İşçilik yevmiye kayıtları tasdikli yüze mi bastırılmış? Yevmiye kayıtları var mı? Kayıtlar doğru mu? Hazırlayan : Alim Karataş

Ücret bordrolarında ve diğer belgelerde nelere bakılıyor? Bordrolar imzalanmış mı?yada ücretler bankadan ödenmiş mi? (ücret pusulalarının durumu) Ücret bordroları muhtasar beyanname ile uyumlu mu? Prime esas kazanç ile brüt ücret ödemeleri arasında fark var mı? Varsa sebebi nedir? Ücret dışı ödemeler sebebiyle devreden sgk matrahı söz konusu olmuş mu? 30 günden az çalışma varmı? Az çalışmanın tevsik edici belgeleri mevcut mu? İşçiler hizmet akdine bağlı olarak mı çalışmaktadır? Mesailer, diğer fazla çalışmalar sözkonusu mu? Bunlar (varsa) prime tabi tutulmuş mu? Şirketin unvanı, ortakları v.b bilgiler Bordronun hangi aya ait olduğu, işçinin söz konusu ayda çalışma süresi, kazancı, çalışanların tc kimlik numaralarının bordroda bulunup bulunmadığı , işçilerden yapılan kesintilerin ayrı sütunlarda gösterilip gösterilmediği Hazırlayan : Alim Karataş

İnceleme sonucu ortaya çıkabilecek durumlar ve ipç’ler Eksik beyan tespiti durumu; Gün-ücret eksikliğinin tespiti halinde ipç Mahkeme Kurum incelemesi sonucu çıkan eksikliğin telafisi için ek bildirge istenir bu durumda da kesilecek idari para cezası her AHPB için asgari ücretin 2 katı olacaktır. Dikkat:5 yıllık bir eksiklik olması halinde 120 asgari ücrete ulaşan bir ceza söz konusu olabilir. Hazırlayan : Alim Karataş

İnceleme sonucu ortaya çıkabilecek durumlar ve ipç’ler Eksik gün bildirimi verilmemesi nedeniyle ipç Kurum tarafından kabul edilen evraklar , edilmeyen evraklar ??? Örnek:ücretsiz İzin dilekçesi...sağlık raporu .... Eksiklik işveren tarafından tamamlanırsa ipç ek bildirgedeki her kişi için asgari ücret*1/8 dir. Bildirge asıl bildirge olursa ceza asgari ücret*1/5 olur. Toplam ceza asgari ücretin 2 katını aynı ay için gecemez. Kuruma işveren bildirgeyi vermez ise işlem re’sen yapılır ve bildirgedeki her kişi için asgari ücretin yarısı kadar ipç kesilir Not:Kayıtdışı çalışan personel tespiti durumunda teşvikler 1 yıl süreyle durdurulur. Hazırlayan : Alim Karataş

Kurumca düzenlenecek İpç lerde indirim-uzlaşma Kesilecek İPÇ’lerde belirtilen süre içinde borcun ödenmesi halinde cezada %25 lik nakit indirimi söz konusu olur. Maliyeden farklı olarak SGK da hem peşin ödeme indiriminden faydalanabilir ayrıca teşviklerden borç nedeniyle mahrum olmayız hemde dava açma hakkımızı kullanabiliriz. Maliyedeki gibi uzlaşma müessesi artık sgk da da söz konusudur. Ancak şartlara bağlanmıştır. Örnek: 30 günü geçmemesi ve işverenin kendi müracatı ile sgk işyeri dosyasını işe başladıktan sonra açması halinde uzlaşma müessesi kullanılabilir. Aynı şekilde işçinin yine giriş ve çıkışı ile ilgilide kesilecek cezalarda hem uzlaşma ile cezanın ¾ ü öncelikli kaldırılabilir hemde ayrıca kalan rakamdan %25 nakit ödeme indirimi alınabilir. Dikkat : Teftiş sonucu kesilen İPÇ’lerde uzlaşma sözkonusu değildir. Hazırlayan : Alim Karataş

Hangi durumlarda defter belge incelemesine sevk söz konusu olur Şikayet Risk değerlendirmesi sonucu sektörel inceleme Asgari işçiliğin tutturulamaması ve eksik kısmın işverence de ödenmemesi ancak faturalı işçilikle farkın izah edilmek istenmesi durumunda Geçmişe dönük düzeltmeler (işçi girişleri-gün bildirimleri v.b) İş kazası –meslek hastalığı durumlarında %10 ve daha fazla işgücü kaybı nedeniyle maaş bağlanma durumunun ortaya çıkması Hazırlayan : Alim Karataş

Asgari işçilik hesaplamaları ve dikkat edilmesi gereken durumlar Dosya kapamada ilk memur incelemesiile dosya kapama yada teftişe sevk ile 2. inceleme (ilk incelemede işçilik oranına %25 indirim var. Karkas inşaat %9 dur. İndirimli %6,75 den hesap yapılır. Teftişe giden asgari işçilikte %25 indirim sözkonusu değildir.) Asgari işçilik hesabında sıkıntılı durumlar ; Örnek: İnşaat_kadın işçi Örnek: Yapı denetim bitiş tarihi sonrası beyan edilen işçilik Örnek:Şantiye şefi problemi Birden fazla asgari işçilik oranına tabi işin yapılması Dışardan alınan işçilikli faturalarda ünite ve sgk işyeri dosya numarası belirtilmiş mi? Hazırlayan : Alim Karataş

İpç’lere itiraz İpç ler 5510 sayılı yasanın 102. maddesinde düzenlenmiştir. Kesilen ipç cezanın tebliğ edilmesi ile tahakkuk eder. İtirazsız geçen süre sonunda da kesinleşir. Mükellefin kesilen İPÇ için 3 alternatiften birisini seçmesi gerekir. İtiraz etmeyip. İndirimli ödeme seöçeneğini seçebilir. %25 nakit indirimi. Tebligattan itibaren 15 gün içinde ödeme halinde. İşveren hem bu seçeneği seçip ödeme yapabilir. Hemde kuruma itiraz edebilir, dava açabilir. Kuruma itiraz seçeneği; 15 gün içinde başvurulmalı. Yazılı , posta yolu ile de başvuru yapılabilir.komisyon 30 gün içinde cevap veriri. 60. güne kadar karar vermez ise reddetmiş sayılır.. Kuruma itiraz takibi durdurur. Mahkemeye başvuru; önce kuruma başvuru lazım. Kurumda çözülemez ise dava açılmalı. Mahkemeye başvuru takip ve tahsilatı durdurmaz.

Teşekkürler Hazırlayan : Alim Karataş