İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 1

HER 6 DAKİKADA 1 İŞ KAZASI OLUYOR

180 dakikada 1 kişi sakat kalıyor

6 Saatte 1 kişi hayatını kaybediyor

74 871 744 2036 2012 yılında Ölümle sonuçlanan kaza sayısı Ömür boyu sakat kalanlar 2036 İş kazası geçiren sayısı 74 871

2013 yılı sektöre bağlı iş kazası geçirenlerin oranı

Türkiye’de her gün; 210 iş kazası olmaktadır. 4 kişi, iş kazası sonucu hayatını kaybetmektedir. 6 kişi, iş kazası sonucu iş göremez hale gelmektedir.

İÇİNDEKİLER İşverenin ve çalışanın yasal yükümlülükleri İş Kazaları ve Nedenleri Risk Analizi ve Tehlikeler Kişisel Koruyucu Donanımlar Uyarı İşaretleri

İş sağlığı ve güvenliği Mevzuatının genel yapısı; 1. İŞVERENİN VE ÇALIŞANIN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İş sağlığı ve güvenliği Mevzuatının genel yapısı; HİYERARŞİ resmigazete@basbakanlik.gov.tr ANAYASA İSG KANUNU(6331_2012) YÖNETMELİK VE TEBLİĞLER 10 10

1. İŞVERENİN VE ÇALIŞANIN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İlgili yasal mevzuat: Anayasa MADDE 18 Hiç kimse zorla çalıştırılamaz, MADDE 50 Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uygun olmayan işte çalıştırılamaz, Çocuklar ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma koşulları açısından özel olarak korunurlar, Dinlenmek çalışanın hakkıdır, 11

1. İŞVERENİN VE ÇALIŞANIN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İlgili yasal mevzuat: İSG KANUNU(6331 nolu )               Madde 4 - İşverenin genel yükümlülüğü (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. 12

1. İŞVERENİN VE ÇALIŞANIN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İlgili yasal mevzuat: İSG KANUNU(6331 nolu )               Madde 4 - İşverenin genel yükümlülüğü c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır. 13

1. İŞVERENİN VE ÇALIŞANIN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İlgili yasal mevzuat: İSG KANUNU(6331 nolu )               Madde 4 - İşverenin genel yükümlülüğü (2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. (3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez. (4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.              14

1. İŞVERENİN VE ÇALIŞANIN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İlgili yasal mevzuat: İSG KANUNU(6331 nolu )               Madde 19 – Çalışanların yükümlülüğü (1) Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. 15

1. İŞVERENİN VE ÇALIŞANIN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İlgili yasal mevzuat: İSG KANUNU(6331 nolu )               Madde 19 – Çalışanların yükümlülüğü (2) Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır: a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek. b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak. 16

1. İŞVERENİN VE ÇALIŞANIN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İlgili yasal mevzuat: İSG KANUNU(6331 nolu )               Madde 19 – Çalışanların yükümlülüğü c) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek. ç) Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak. d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.              17

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ İş Kazası Kapsamı 5510 sayılı Kanunun 13. Maddesinde iş kazası : Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla İşveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda Sigortalının işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında meydana gelen olaylardır.

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ Kaza Teorisi Güvenli görünüyordu! Bana birşey olmaz! Şimdiye kadar hep böyle yaptık! Böyle olacağı aklıma gelmemişti! Kazalar genelinde bu şekilde düşünüldüğü için yaşanır. 19

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ Uluslararası Çalışma Teşkilatının 199 ülkede yapılan istatistiklerine göre iş kazaları üç grupta toplanmıştır. %79,5 %19,5 %1 1 2 3 1 Güvensiz Davranışlar 2 Güvensiz şartlar 3 Bilinmeyen %99 İnsan Hatası %1 Şans

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ İşyerlerinde; Yaralanmalar; kazalardan, Kazalar; güvensiz davranış ve şartlardan Güvensiz davranış ve şartlar; insan kusurları ve ihmallerden İnsan kusurları ve ihmaller; yanlış kültür ve eğitim eksikliklerinden meydana gelmektedir. 21

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ iş kazalarının sınıflandırılması Ölümlü, Uzuv Kayıplı Kayıp iş günlü, İlk yardım gerektiren, Ramak kala.(yaralanma yok, malzeme hasarlı olabilir.) GÜVENLİ ÇALIŞ! SEN AİLENE VE İŞİNE LAZIMSIN. 22

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ Kaza Piramidi ÖLÜM-ENGELLİ KALMA %0,3 YARALANMA %8,8 Ramak Kala Kaza %90,9 Çoğunlukla raporlanmayan “Ramak Kala Olaylar” (near miss) toplam kazaların %90,9’unu oluşturur.

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ Güvensiz Davranışlar: Görev verilmeden veya uyarılara aldırmadan sorumsuz biçimde çalışmak, Tehlikeli hızda çalışmak ya da alet kullanmak, Güvenlik donanımını kullanılmaz duruma sokmak, Yükleme, kaldırma, yerleştirme...vb. çalışmalarda güvenlik kurallarına uymamak. 24

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ Güvensiz Davranışlar: 25

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ Güvensiz Davranışların Sebepleri: Eğitimsizlik / Bilinç Yetersizliği, ( Kişisel Korunma Malzemelerinin kullanılmaması ) Farkında olmama, ( Tehlikeli bölgelerde veya tehlikeli cihazlarla çalışmak ) Alışkanlıklar, ( Unutkanlık, Asabiyet, Tikler, Dağınıklık, Yükseklik Korkusu ) Önemsememe, ( Sorumsuz ve disiplinsiz davranışlar ) Mazeret Bulma, ( Problemin kaynağını kendi haricinde arama ) 26

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ Güvensiz Şartlar: Makinelerde koruyucu olmaması veya yetersiz olması Kusurlu ve eskimiş aletler, takımlar, Ortamın düzensiz dağınık olması, Yetersiz aydınlatma, Uygun olmayan veya eskimiş koruyucu malzemeler,(İş elbisesi,gözlükv.b) Güvensiz çalışma yöntemleri. Yetersiz havalandırma 27

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ Güvensiz Şartlar: İşyeri zorlukları, Yorgunluk, uykusuzluk, İş yeri sıcaklığının uygunsuzluğu, Mesai süresinin çok uzun olması gibi sebebler kaza oranını arttırmaktadır. 28

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ Güvensiz Şartlar: 29

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ işletmelerde yaşanabilecek iş kazaları Sac kesileri, delme ve batmalar Göz Kazaları (punta çapağı, zımpara çapağı, kimyasal sıçraması v.b.) Yükleme, indirme, işletme içi araç trafiğinde araç çarpması, Malzeme Düşmeleri, Elini veya parmağını makine/pres /el aleti v.b ye sıkıştırma, Ağır cisim çarpmaları, kasa devrilmeleri. Yüksekten düşmeler, Elektrik çarpması, Kaynak gibi ateşli işlerde yanıklar, Servis / Şirket araç kazası, Gıda zehirlenmesi, Kimyasal solunması Patlama / Yangın, V.b 30

2. İŞ KAZALARI VE NEDENLERİ İşletmelerde yaşanabilecek Meslek Hastalıkları Kaynakları Gürültü, Titreşim, Kaynak gazı solumaları, Kimyasallar ile çalışmalar, Kas iskelet rahatsızlıkları, V.b Kazancımızın bedeli çalışanımızın sağlığı ve kanı olmamalı 31

3. RİSK ANALİZİ VE TEHLİKELER Risk Analizi Adımları: Sahada tehlikelerin tanımlanması, Riskin analiz edilmesi, önceliklerin belirlenmesi için sınıflandırılması Önlemlerin alınması ve aksiyon planının oluşturulması, Periyodik gözden geçirilmesi. Kapsam Rutin faaliyetler, Rutin olmayan faaliyetler, (temizlik, devreye alma, durdurma, bakım onarım) Tedarikçi, taşeron vb. faaliyetleri Ziyaretçi faaliyetleri 32

3. RİSK ANALİZİ VE TEHLİKELER Risklerden kimlerin zarar görebileceğinin belirlenmesi İşyerinde risklerden zarar görebilecek kişiler belirlenirken; Engelli personele Deneyimsiz personele Stajyerlere Çıraklara Hamile bayanlara Yeni doğum yapmış bayanlara Yalnız çalışan personele iş ortamı paylaşılan diğer personele (Kontrolcu, yönetici v.b) özel dikkat gösterilmelidir. çünkü diğerlerine göre daha savunmasız olabilirler. Risk varsa alt üst ilişkisine bakılmaksızın herkes birbirini uyarmalı. 33

3. RİSK ANALİZİ VE TEHLİKELER Önleyici faaliyetler.... T – TEKNİK : Makine ve ekipmanlarda alınan teknik önlemler, Tehlikeyi kaynağında önlemeye veya daha az tehlikeli duruma getirmeye yöneliktir. O – Organizasyonel : Sorumlulukların belirlenmesi, talimatların ve kuralların oluşturulması,v.b P – Personel : Kişiye yönelik alınacak önlemlerdir. KKD kullanımı, bilinçlendirme eğitimleri gibi 34

3. RİSK ANALİZİ VE TEHLİKELER Önleyici faaliyet Hiyerarşi ETKİNLİK MALİYET

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) Kişisel koruyucu donanımların işyerlerinde kullanılması hakkında yönetmelik (R.G: 02 Temmuz 2013 sayı : 28695) 36

KKD seçiminde dikkat edilecek hususlar: BURSA SANAYİCİLERİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ 4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) KKD seçiminde dikkat edilecek hususlar: KKD’lerin çalışanlar tarafından faaliyete özel seçilmesi, CE’li olması, Kişisel Koruyucu malzemelerin kullanımında dikkat edilecek hususlar hakkında çalışanlar bilinçlendirilmesi, KKD’lerin zimmetlenmesi, KKD lerin %100 Kullanılması için denetim ve gözetim. GÜVENLİ ÇALIŞ! SEN AİLENE VE İŞİNE LAZIMSIN.

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) CE Uygunluk İşareti: Üreticinin, KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM YÖNETMELİĞİNDEN kaynaklanan bütün yükümlülüklerini yerine getirdiğini ve KKD'nin ilgili tüm uygunluk değerlendirme işlemlerine tabi tutulduğunu gösteren işareti, ifade eder. 38

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) Kafaya parça düşmesi, kafayı çarpma, düşme v.b. Tehlikelerden korunmak için kullanılır. Vinç operatörleri, yüksekte yapılan bakım işleri, ambarlarda yüksekte yapılan istifleme işleri..v.b ‘de kullanılır.. Baş koruma: Baret GÜVENLİ ÇALIŞ! SEN AİLENE VE İŞİNE LAZIMSIN.

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) Ayak koruma : Çelik burunlu ayakkabı Ayaklara ağır cisim düşmeleri tehlikelerinden korunmak için kullanılır. GÜVENLİ ÇALIŞ! SEN AİLENE VE İŞİNE LAZIMSIN.

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) El ve kol koruma : Eldivenler, bileklikler, kolluklar Kaynak işleri, Keskin kenarlı cisimlerin elle tutulması, Asit ve baz çözeltileriyle yapılan çalışmalar..v.b’lerde kullanılır. Eldiven, parmak kılıfları, kolluklar, bilek Koruyucuları, parmaksız eldivenler..v.b GÜVENLİ ÇALIŞ! SEN AİLENE VE İŞİNE LAZIMSIN.

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) Göz ve Yüz koruma : Gözlükler ve Yüz maskeleri Kaynak işlerinde, talaş çıkartan makinalar da ve talaş toplama işlerinde, Asit ve baz gibi sıçraması muhtemel kimyasallarla yapılan işlerde, Lazer ve radyant ile yapılan işlerde..v.b’de kullanılır. GÜVENLİ ÇALIŞ! SEN AİLENE VE İŞİNE LAZIMSIN.

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) Kulak Koruma : Manşon Kulaklık ve Kulak Tıkaçları Manşon kulaklık; Gürültünün yüksek olduğu >(90dBA) çalışma alanlarında manşon kulaklık kullanılması zorunluluğu vardır. İşitme kaybı olanlar gürültü ölçümüne bakılmaksızın manşon kullanmaları sağlanmalıdır. Kulak tıkaçları: Temiz ellerle, kesinlikle sessiz ortamda ve kulak yolu yukarı geriye doğru bir diğer elle çekilerek takılmalı. Sessiz ortamda da çıkarılmalıdır. Kulak akıntısı olanlar kulak tıkacı kullanamaz. GÜVENLİ ÇALIŞ! SEN AİLENE VE İŞİNE LAZIMSIN.

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) Solunum Koruma : Solunum Maskeleri Gaz maskeleri : Kaynak işleri, kimyasallar v.b ile çalışmalarda kullanılır. Toz maskeleri: Tozlu ortamlarda, Toz boya uygulaması v.b çalışmalarında kullanılır. GÜVENLİ ÇALIŞ! SEN AİLENE VE İŞİNE LAZIMSIN.

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) Yüksekden düşmelere karşı koruma: Emniyet kemerleri Paraşüt tipi emniyet kemeri tercih edilir.

4. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD) Vücut Korumaları: İş Elbiseleri, Önlükler Asit ve baz gibi sıçraması muhtemel kimyasallar ile çalışmalarda, Kumlama işleri, v.b koruyucu elbise giyilir. Kaynak işlerinde önlük giyilir.

5. UYARI İŞARETLERİ RENK ANLAM AMAÇ Kırmızı Yasak İşareti Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği (92/58/EEC) R.G.No : 28762, R.G.Tarihi : 11 Eyül 2013 RENK ANLAM AMAÇ Kırmızı Yasak İşareti Tehlikeli hareket veya davranışı yasaklama Tehlike Alarmı Dur, kapat, düzeneği durdur, tahliye et vb. Yangınla Mücadele Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve ne olduğu Sarı Uyarı işareti Dikkatli ol, önlem al, kontrol et, tehlikeyi uyar, basamaklar alçak geçitler engeller Mavi Zorunluluk işareti Özel bir davranış ya da eylem kişisel koruyucu donanım kullan. Yeşil Acil Kaçış, İlk yardım Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, acil durum duşları, acil toplanma yerleri Tehlike yok Emniyetli durum

Yasaklayıcı İşaretler 5. UYARI İŞARETLERİ Yasaklayıcı İşaretler

5. UYARI İŞARETLERİ İkaz İşaretleri

Zorunluluk İşaretleri 5. UYARI İŞARETLERİ Zorunluluk İşaretleri

5. UYARI İŞARETLERİ Acil Çıkış ve İlk Yardım

FOTOĞRAFLAR 52

FOTOĞRAFLAR 53

FOTOĞRAFLAR 54

FOTOĞRAFLAR Binlerce defa aynı işi yapmış olabiliriz. Yaptığımız iş bize çok basit ve risk taşımıyor gibi gözükebilir. Hiçbir şeyin ters gitme olasılığı yok gibi görünüyor değil mi? Tekrar düşünelim!!! Ne dersiniz? 55

FOTOĞRAFLAR İş Sağlığı ve Güvenliği, Kazaların yalnızca % 1’i önlem alınması mümkün olmayan kazalar olup, %99’u korunabilen kazalardır!!! Çalışanın desteği ve bilinci olmadan İş Sağlığı ve Güvenliği’ nde yol alınamaz.

2014 yıl; içinde hastanemizde iş kazalarıyla ilgili yapılan bir çalışmanın sonuçlarına göre; Sağlık çalışanlarının %14,7’si (n=112) son 12 ay içerisinde, %49,0’u ise meslek hayatları boyunca en az bir kez iş kazası geçirmiştir. İş kazası sırasında etkilenen vücut bölgelerinin %59,0’u parmak, el, kol bölgesidir. Son 12 ay içerisinde iş kazası geçirenlerin %28,3’ü kaza sırasında herhangi bir koruyucu kullanmadığını, %53,5’i kaza sonrasında hiçbir şey yapmadığını belirtmiştir. Kazaları önlemek için sağlık personelinin uyması gereken kurallar bakımından; Tüm kurallara tamamen uyan personel oranı %16,6 olarak bulunmuştur. Cinsiyet, güvenli olmayan davranışlar ve uzun çalışma saatleri iş kazası geçirmeyi etkilemektedir.