GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü KOOPERATİFÇİLİK VE KADIN KOOPERATİFLERİ

IV- Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planında Sunum İçeriği I- Kadın İstihdamına Genel Bakış II- Neden Kadın Kooperatifleri III- Ülkemizde Kadın Kooperatifleri Hareketi IV- Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planında Kadın Kooperatifleri V- Yerel İdarelerin Rolü ve Önemi IX- Kooperatif Nedir? Nasıl Kurulur? X- Kooperatifin Organları XI- Tek Tip Anasözleşme XII- Kimler Ortak Olabilir?

I-KADIN İSTİHDAMINA GENEL BAKIŞ

TÜİK verilerine göre 2013 yılında, Türkiye genelinde, kadınlarda işgücüne katılım oranı % 30,8 olarak gerçekleşmiştir. Odaların kayıtları incelendiğinde ülkemizde yaklaşık 192.000 kadın esnafımız ve 90.000 tacir kadınımız bulunmaktadır. Buna göre kayıtlı esnafların % 10’luk kısmı, kayıtlı tacirlerin ise % 6,5’lik bölümü kadınlardan oluşmaktadır. İllere baktığımızda kadın esnaf oranı en fazla olan illerimiz; Uşak, Balıkesir, İzmir, Yalova, Çanakkale, Bolu, Muğla ve Tekirdağ’dır. Batman ve Siirt’te bu oran %1’e düşmektedir.

Kadının ülke istihdamındaki yerini gösteren bu veriler, kadının mutlaka ekonomide daha fazla yer alması gerektiğini gösteriyor. İstihdam ve yoksullukla mücadele noktasında özellikle ekonomik yönden güçsüz kişilerin oluşturduğu kadın kooperatifleri bu açıdan da önem kazanmaktadır.

II-NEDEN KADIN KOOPERATİFLERİ

Kadın Kooperatifleri; - Kadın Kooperatifleri; - Düşük sermayeli kadın girişimcileri bir araya getirir. - Emeğini tek elden pazarlayamayan kadınlar için iş olanağı sağlar. - Topluca ürün ya da hizmet arzı sunabilmeyi, uygun fiyata ham madde ve girdi temini sağlar. - Elde edilen gelirlerin ortakların muameleleri oranında dağıtılması ile ortaklarına ekonomik menfaat sağlar. - Bölgesel kalkınmaya katkıda bulunur.

Ayrıca Kadın Kooperatifleri;. Demokratik Yönetimi öğretir Ayrıca Kadın Kooperatifleri; Demokratik Yönetimi öğretir. Ortakların ifade yeteneklerini geliştirir. Kendi yöneticilerini seçerler,

Kendileri yönetebilirler. Sosyal iletişimi güçlendirir Kendileri yönetebilirler Sosyal iletişimi güçlendirir İş Birliğini artırır

III-ÜLKEMİZDE KADIN KOOPERATİFİ HAREKETİ

Kadın kooperatifçiliği hareketi ülkemizde 2000’li yılların başında; -Kadın işgücünün ekonomiye kazandırılması, -Kadınların sosyal ve kültürel faaliyetlerinin geliştirilmesi, korunması, desteklenmesi, -Sağlıklı ve gelişmiş bir çevrede yaşamalarının sağlanması amacıyla kadın girişimciler tarafından başlatılmıştır. Ortaklarının % 80-% 100’ü kadındır. Kadın girişimcilerin talepleri doğrultusunda tabandan gelen bir hareketle kurulmaya başlanılmıştır.

Kadın Kooperatiflerinin Faaliyet Konuları; - El becerileri için eğitici kurslar düzenlemek, - Geleneksel gıda ürünlerinin üretimi ve pazarlanması, (Kırmızı pul biber, salça, tarhana, reçel, marmelat, yöresel pastalar vb.) - Lokantacılık, - Özürlü eğitimi ve bakımı, - Okul öncesi eğitim, - Kadınların el emeği ile ürettikleri giyim, süs eşyaları, takılar, hediyelik eşya vb. ürünlerin pazarlanması,

Nal-Etik Kadın Kooperatifi (Ankara) 2009 yılından bu yana Ankara’nın ilçesi Nallıhan’da faaliyet gösteren kooperatif bölgedeki kadınlar tarafından üretilen geleneksel iğne oyası takıları e-ticaret yoluyla yurtiçi ve yurtdışında pazarlamaktadır.

Kimya Hatun Kadın Kooperatifi (Konya ) KAGİM (Kadın Girişimciler Masası) önderliğinde kurulan kooperatifin şuan 60 ortağı bulunmakta ve tekstil, hediyelik eşya ve kutu üretimi üzerine faaliyet göstermektedir.

Avanos Kadın Kooperatifi (Nevşehir) Bölgeye özgü çini ve el sanatlarını geliştirmek ve kadınların bu alanda istihdamını sağlamayı amaçlayan kooperatif bugün çalışmalarımızı iki katlı dükkan atölyelerinde sürdürüyor ve üretim yapmak isteyen kadınlara kurslar düzenliyor.

Bahçelievler Kadın Kooperatifi (İstanbul) Kooperatifte 3-6 yaş arası çocuklar için erken çocukluk eğitimi hizmetleri ve çocuk bakım ve eğitimi konularında anne baba eğitimleri verilmektedir. Aynı zamanda kooperatif bünyesinde kadınlara yönelik eğitimler verilerek dar gelirli kadınlar için iş olanakları yaratılmaktadır.

Balçova Kadın Kooperatifi (İzmir) Şuan 98 ortağı olan kooperatifin Gıda Üretim Atölyesi bulunmakta ve İzmir Ekonomi Üniversitesi Mutfak Sanatları Bölümünden aldıkları eğitimle konserve, salça, turşu, makarna, erişte ve pasta üretimi yapmaktadır.

Beyoğlu Kadın Kooperatifi (İstanbul) 2005 yılında kurulan kooperatifte bugün hediyelik eşyalar üretilmektedir.

Biga Kadın Kooperatifi (Çanakkale) Kooperatif bünyesinde bir unlu gıda üretim atölyesi, Pazar yeri satış alanı, lokanta ve kafeterya bulunmaktadır. Ayrıca kadınlara ihtiyaç duydukları konularda eğitim çalışmaları düzenlemekte ve ortakların 0-6 yaş çocukları için hizmet veren kadın ve çocuk merkezi bulunmaktadır.

Erkadın Kadın Kooperatifi (Erzincan) Kooperatif tekstil atölyesinde, ev tekstili ve bölgeye yönelik çeyizlik nevresim takımları, bebek nevresimi ve alt açma takımları, genç odası takımları üretmektedir.

Hanımeller Kadın Kooperatifi (Denizli) Denizli Belediyesi ve Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneğinin katkılarıyla 2002 yılında kadınlara meslek kazandırma ve aile bütçelerine katkı sağlamak amacıyla kurulan kooperatifde unlu mamüller, pasta, börek, turşu, tarhana, sarma, mantı vb. gıdaların üretim ve satışı yapılmaktadır.

İlkadım Kadın Kooperatifi (İstanbul) Kooperatif  3–6 yaş çocuklara yönelik oyun ağırlıklı eğitim hizmetleri, mahalle anneliği, liderlik eğitimi, kütüphane, ikinci el giysi satışı, bilgisayar/internet merkezi işletmesi, kadınlara bilgisayar/internet eğitimleri, mum süsleme gibi hizmetler vermektedir.

İpekyolu Kadın Kooperatifi (Mardin) Kooperatif  3–6 yaş çocuklara yönelik okul öncesi eğitim, kadınlara yönelik okuma-yazma hizmetleri vermekte ve sabun üretimi yapmaktadır. Ayrıca kooperatif Mardin’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddete Karşı Toplumsal Farkındalık Yaratma Projesi yürütmektedir.

İskenderun Körfezi Kadın Kooperatifi (Hatay) Kültür balıkçılığında ve balık avcılığında kullanılan ağların tasarımı, kesimi, donatılması, bakım ve onarımı hizmeti vermektedir.

Karabiga Kadın Kooperatifi (Çanakkale) Belediye tarafından tahsis edilen yerde gözleme, mantı, börek, kurabiye, çay v.s. satışı yapmakta ve ev yemekleri lokantası işletmektedir. Ayrıca dikiş ve nakış atölyesinde tekstil ürünleri üretmektedir.

Kelkit Havzası Kadın Kooperatifi (Tokat) Kooperatifin işletmesi olan Kırkkızlar Unlu Mamüller’de erişte, yufka, kare çorbalık, üçgen çarçup, ekşi tarhana, hıngel, mantı, ıspanaklı erişte, domatesli erişte, cevizli ve sade katmer, dolma, çökelekli ve patatesli gözleme üretilip satılmaktadır.

Kibele Kadın Kooperatifi (Diyarbakır) Belediye tarafından tahsis edilen atölyelerde özellikle şiddet mağduru ve dar gelirli kadınlar tarafından ipek puşi üretimi yapılmaktadır.

Manisa Kadın Kooperatifi (Manisa) Kadınlar tarafından kurulan tarımsal kalkınma kooperatifi olan kooperatifte Manisa’ya özgü dokuma bezi, hediyelik eşyalar, oyuncak bebekler ve yöresel gıdalar üretilmektedir. Ayrıca, kooperatif kurmalarında kadınlara önderlik etmektedir.

Mezopotamya Kadın Kooperatifi (Şanlıurfa) Kooperatif, ortaklarının ve yakınlarının ve şiddet mağduru kadınların sosyal, kültürel ve ekonomik faaliyetleri ile ilgili ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlamaktadır.

Mordoğan Kadın Kooperatifi (İzmir) Mordoğan Belediyesi öncülüğünde kurulan kooperatifte seramik, çömlek, yerel reçeller, sabun ve mum üretilmektedir.

Narçiçeği Kadın Kooperatifi (Eskişehir) Ekolojik pazarda hamur işi ve çay satışı, belediyenin toplantı,kokteyl,kahvaltı gibi ikramlıklarının hazırlanması, geri dönüşüm kağıt atölyesinde belediye başkanı için yılbaşı tebrik kartı yapımı hizmetleri vermekte ve el işi hediyelik eşya dükkanı işletmektedir.

Nar Kadın Kooperatifi (Balıkesir) Kooperatif erişte, tarhana gibi unlu mamuller üretimi ile uğraşmaktadır.

Niksar Kadın Kooperatifi (Tokat) Kadınların el emeklerini değerlendirmek üzere kurulan ve Niksar Belediyesi'nin desteği ile atölyelerde çalışmaya başlayan kooperatif bünyesinde keçe,ahşap,kurdela,yazma, bebek vb. ürünler üretiliyor.

Nilüfer Kadın Kooperatifi (Düzce) Okul öncesi eğitim hizmeti ile 0-2 yaş grubu çocuk anneleri için mahalle anneliği programı uygulamaktadır. Ayrıca, 7-15 yaş grubu için etüd faaliyetleri ile sportif faaliyetler konusunda hizmet vermektedir. Kooperatifin en önemli hizmetlerinden birisi de endüstriyel mutfak işletmesidir.

Tarihi Eyüp Oyuncakları Kadın Kooperatifi (İstanbul) Kooperatif ahşap oyuncak yapımı ile uğraşmaktadır.

Tomurcuk Kadın Kooperatifi (İstanbul) Kooperatif, zihinsel engelliler eğitim ve rehabilitasyon merkezinde  51 çocuğa eğitim vermektedir.

Aydın Yenipazar Kadın Kooperatifi (Aydın) İlçe kadınlarıyla oluşturulan kooperatifde folklorik bebek, iğne oyası, takılar, geleneksel Osmanlı işi, doğal gıdalar üretilmektedir. Ayrıca kooperatif ortaklarına ücretsiz hukuki ve psikolojik danışmanlık hizmeti sunulmaktadır.

V-YEREL İDARELERİN ROLÜ VE ÖNEMİ

Kadın Kooperatiflerinin tanıtımı, kurulması, desteklenmesi ve teşvik edilmesinde, -Kaymakamlıklar (Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu) -Belediyeler, -Ticaret Odaları, - Kadın Girişimciler Kurulları öncelikli rol oynamaktadır.

Belediyeler Kadın Kooperatiflerini Nasıl Destekleyebilir Belediyeler Kadın Kooperatiflerini Nasıl Destekleyebilir? - Park, yeşil alan, atıl alanlar ve binaların tahsis edilmesi veya uygun fiyatla kiralanması, - Belediyelerce işletilen sergi, pazar yeri, büfe ve küçük stantların ihalelerine kadın kooperatiflerinin girişinin kolaylaştırılması, - Belediye ve diğer kamu kuruluşlarının satın aldığı mal ve hizmetlerde kadın kooperatiflerinin yüklenici olmasının sağlanması, - Belediyelerce verilen mikro kredilerin kadın kooperatiflerine yönlendirilmesi, - Ortaklara yönelik bölgesel kurslar düzenlenmesi, - Kadın ve çocuk merkezlerinin yaygınlaştırılması, - Gündüz bakımevi ve rehabilitasyon merkezleri açılarak işletmelerinin kadın kooperatiflerine verilmesi, suretiyle kadın kooperatifleri desteklenebilir.

VIII-KOOPERATİF NEDİR? NASIL KURULUR?

1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre; “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir.”

7 kurucu ortak tarafından kurulabilmektedir 7 kurucu ortak tarafından kurulabilmektedir. Sermayesi ortaklar tarafından taahhüt edilen ortak başına en az bir ortalık payından oluşmaktadır. Bir ortaklık payının değeri 100 TL’dir.

KURULUŞ AŞAMASI. Ticaret Ticaret. Noter. İl Müdürlüğü KURULUŞ AŞAMASI Ticaret Ticaret Noter İl Müdürlüğü Sicil Müdürlüğü - 7 kurucu ortak - İzin dilekçesi - 3 adet Anasözleşme - Kuruluş bilgi formu örneği - Banka dekontu - Adli Sicil Belgesi -2 adet noter onaylı ve 4 adet fotokopi anasözleşme (Yön. ve Den. Kur.) Anasözleşme Onayı Kuruluş İzni Tescil ve İlan

IX- KOOPERATİFİN ORGANLARI

Genel Kurul nasıl toplanır ve yetkileri nelerdir Genel Kurul nasıl toplanır ve yetkileri nelerdir? Tüm ortakların katıldığı, Kooperatifin faaliyet sonuçlarının, Gelecek yıl yapacakları faaliyetlere ilişkin bütçe ve planların görüşüleceği ve karara bağlanacağı, en yetkili organdır. Genel kurul olağan toplantısını 1 Ocak -30 Haziran tarihleri arasında yapar.

Genel kurul planlanan işleri yürütmek üzere aranızdan en az üç kişilik yönetim kurulu oluşturur. Genel kurul yapılırken çağrının nasıl yapılacağına hangi kararların alınacağına, Toplantı ve karar yeter sayılarına ilişkin anasözleşmede yeterli açıklamalar bulunmaktadır.

Ortakların Genel Kurula Katılımı ve Oy Kullanması Her ortak genel kurula katılabilir. Burada dikkat edilecek tek husus: Ortağın toplantı tarihinden en az üç ay önce ortak olması Her ortağın bir oy hakkı vardır. Genel kurul toplantısına gelemiyorsanız başka bir ortağa oy kullanması konusunda yetki verebilirsiniz.

Yönetim Kurulu Genel kurul tarafından seçilen en az üç üyeden oluşur Yönetim Kurulu Genel kurul tarafından seçilen en az üç üyeden oluşur. Genel kurul tarafından asil üye sayısı kadar yedek üye de seçilir. Asil üyelerin ve yedekleri kooperatif ortağı olması zorunludur. Yine yönetim kurulu üyesinin Türk vatandaşı olması, ve aynı türden başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmaması Kanunda yazılı suçlardan hüküm giymemesi gerekir.

Yönetim Kurulu Genel kurulun aldığı kararlar çerçevesinde kooperatifi yönetir. Kooperatifin iş bağlantılarını yapar, Ortaklar arasında iş bölümünü kurar, Anasözleşmedeki diğer görevleri icra eder. Yönetim kurulu yapmış olduğu toplantılarını Yönetim kurulu karar defterine işler.

Yönetim Kurulunun Kooperatif adına fatura kesmesi, Personel işe alması, Satış sözleşmesi yapması, Ticaret İl Müdürlüğüne yazı yazması vb. halinde evrakları temsile yetkili yönetim kurulu üyelerinden ikisinin imzalaması gerekir.

Denetim Kurulu Genel kurul tarafından en az bir yıl için bir veya daha çok denetçi seçilebilir. Genel kurul iki denetçi seçmiş ise, iki tane de yedeğini seçer. Yine denetim kurulu üyesinin Türk vatandaşı olması, ve Kanunda yazılı suçlardan hüküm giymemesi gerekir.

Denetim Kurulu Ortaklar adına kooperatifin iş ve işlemlerini denetler Denetim Kurulu Ortaklar adına kooperatifin iş ve işlemlerini denetler. Ortakların şikayetlerini inceler, yönetim kuruluna bildirir ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlar. Görevleri açıkça anasözleşmede belirtilmiştir.

X-TEK TİP ANASÖZLEŞME

Bakanlığımızın en önemli görevlerinden biri de örnek anasözleşme hazırlayarak kooperatif kurmak isteyen girişimcilere hukuki danışmanlık hizmeti vermektir. Kooperatif kuruluşu için gelen talepler incelendiğinde, taleplerin kadınların ekonomik ve kültürel ihtiyaçlarını giderme amacını taşıdığı görülmüştür.

Bu amaca hitap edecek “Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi” şeklinde tek tip örnek anasözleşme hazırlanmıştır. http://koop.gtb.gov.tr adresinden Bilgi Bankası/Örnek Anasözleşmeler/ Ticaret İl Müdürlüklerinden Kuruluş İzni Verilen Örnek Anasözleşmeler bölümünden temin edebilirsiniz . İl Müdürlüklerimize kadın kooperatiflerini bu anasözleşmeye göre kurmaları talimatlanmıştır. Ayrıca bu anasözleşme Türkiye Belediyeler Birliği’ne de gönderilmiş olup, kadın girişimcilerin bu hareketlerinin desteklenmesi istenmiştir.

Kooperatif Anasözleşmesinde neler bulunmaktadır Kooperatif Anasözleşmesinde neler bulunmaktadır? Kooperatife ortak olan her şahısın yapacağı yükümlülükler ve haklar Genel Kurulun nasıl toplanacağı, yetkileri, Yönetim kurulunun nasıl kooperatifi yöneteceği ve sorumlukları, Denetim Kurulunun görevleri Kooperatifin tutması gereken ticari defterler, Vb.

XI- KİMLER ORTAK OLABİLİR?

Tip anasözleşmeye göre ortak olabilmek için; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve medeni hakları kullanma ehliyetine sahip gerçek kişi kadın ya da kooperatifin amacına uygun faaliyet konusu bulunan kamu veya özel hukuk tüzel kişisi olmak gerekmektedir. Buna göre 18 yaşını doldurmuş medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip kadınlar ile Belediyeler, İl Özel İdareleri gibi tüzel kişilikler de kooperatife ortak olabilmektedirler.

Bakanlığımızdan iletişime geçebileceğiniz uzmanlar Tuba Güvenç YILDIZ Bakanlığımızdan iletişime geçebileceğiniz uzmanlar Tuba Güvenç YILDIZ 0312 201 65 14 Rabia Gökçen KORKMAZ 0312 201 64 44 Ayşen ÇATAK 0312 201 65 04 Duygu BİNİCİ 0312 201 64 06 Hazal GÖKALP 0312 201 64 34 Bakanlığımız web sayfasından iletişim bilgilerine ulaşabilirsiniz. www.gtb.gov.tr www.koop.gtb.gov.tr

TEŞEKKÜR EDERİM