GENEL BÜTÇE KANUN TASARISI KESİN HESAP KANUN TASARISI

BÜTÇENİN GÖRÜŞÜLMESİ Anayasanın 162. maddesinde bütçe görüşülme süreci düzenlenmiştir. Buna göre; Bakanlar Kurulu, merkezî yönetim bütçe tasarısı ile millî bütçe tahminlerini gösteren raporu, malî yıl başından en az 75 gün önce, Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. Bütçe tasarıları ve rapor, 40 üyeden kurulu Bütçe Komisyonunda incelenir. Bu komisyonun kuruluşunda, iktidar grubuna veya gruplarına en az 25 üye verilmek şartı ile, siyasî parti gruplarının ve bağımsızların oranlarına göre temsili göz önünde tutulur.

Bütçe Komisyonunun 55 gün içinde kabul edeceği metin, TBMM’de görüşülür ve malî yıl başına kadar karara bağlanır. TBMM üyeleri, Genel Kurulda, kamu idare bütçeleri hakkında düşüncelerini, her bütçenin tümü üzerindeki görüşmeler sırasında açıklarlar; bölümler ve değişiklik önergeleri, üzerinde ayrıca görüşme yapılmaksızın okunur ve oylanır. TBMM üyeleri, bütçe kanunu tasarılarının Genel Kurulda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar. Hükmü verilmiştir.

DEĞİŞİKLİK YAPILABİLME ESASLARI Anayasanın 163 üncü maddesinde bütçede değişiklik yapılabilme esasları düzenlenmiştir. Buna göre; Merkezî yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek miktarın sınırını gösterir. Harcanabilecek miktar sınırının Bakanlar Kurulu kararıyla aşılabileceğine dair bütçelere hüküm konulamaz. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname ile bütçede değişiklik yapmak yetkisi verilemez. Cari yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik tasarılarında ve cari ve ileriki yıl bütçelerine malî yük getirecek nitelikteki kanun tasarı ve tekliflerinde, belirtilen giderleri karşılayabilecek malî kaynak gösterilmesi zorunludur.

KesİN HESAP KANUN TASARISI Anayasanın 164 üncü maddesinde kesin hesap süreci düzenlenmiştir. Buna göre; Kesin Hesap Kanunu tasarıları, kanunda daha kısa bir süre kabul edilmemiş ise, ilgili oldukları malî yılın sonundan başlayarak, en geç yedi ay sonra, Bakanlar Kurulunca TBMM sunulur. Sayıştay, genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu Kesin Hesap Kanunu tasarısının verilmesinden başlayarak en geç 75 gün içinde TBMM sunar. Kesin Hesap kanunu tasarısı, yeni yıl bütçe kanunu tasarısıyla birlikte Bütçe Komisyonu gündemine alınır. Bütçe Komisyonu, bütçe kanunu tasarısıyla Kesin Hesap kanunu tasarısını Genel Kurula birlikte sunar, Genel Kurul, Kesin Hesap kanunu tasarısını, yeni yıl bütçe kanunu tasarısıyla beraber görüşerek karara bağlar.

Kesin Hesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin TBMM verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştay tarafından sonuçlandırılamamış denetim ve hesap yargılamasını önlemez ve bunların karara bağlandığı anlamına gelmez.” hükümlerine yer verilmiştir. Merkezi bütçe kanun tasarısına benzer şekilde Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanır. Kesin hesap kanun tasarısı Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulunca TBMM’ye sunulur. Bir örneği Sayıştay’a gönderilir. Bütçenin yasama denetimini sağlayan temel belge niteliği taşır.

Kesin hesap kanun tasarISINA EKLENECEK BELGELER Genel Mizan Bütçe giderleri kesin hesap cetveli Bütçe gelirleri kesin hesap cetveli Bütçe gelir ve giderlerinin iller ve idareler itibariyle dağılımı Devlet borçları ve Hazine garantilerine ilişkin cetveller Yıl içerisinde silinen kamu alacakları cetveli Mali yönetim hesabı icmal (sonuç) cetvelleri ile Maliye Bakanlığı tarafından gerekli görülen diğer belgeler

BÜTÇE VE KESİN HESABIN KANUNLAŞMASI Plan Bütçe Komisyonunda Görüşülmesi Bakanlar Kurulu tarafından TBMM’ye sunulan merkezi yönetim bütçe kanun tasarısı ve kesin hesap kanun tasarısı; Meclis başkanı tarafından Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderilir. Bu komisyon bütçe ve kesin hesap yasa tasarısı üzerinde teknik incelemeyi yapan komisyon olup, buradaki çalışmaların 55 gün içerisinde tamamlanması gerekir. Plan Bütçe Komisyonunda en az 25’i iktidardan olmak üzere toplam 40 üye bulunmaktadır. Üyeler komisyon gündemindeki bütçe tasarısı üzerinde önergeler verip, kabul edilmesi halinde, değişiklik yapma imkânına sahiptirler. Komisyon, merkezi yönetim bütçesine dâhil kuruluşların bütçe ve kesin hesap tasarılarını tek tek görüşür. Tasarı, kamu idareleri bazında onaylanıp gerekli değişikliklerle kabul edildikten sonra yapılan değişiklikleri ve ekleri içeren bir komisyon raporu ile birlikte TBMM Genel Kurulu’na sunulur.

Bütçe ve Kesin Hesap Yasa Tasarının TBMM Genel Kurulunda Görüşülmesi Genel Kurulda merkezi yönetim bütçe ve kesin hesap kanun tasarılarının görüşmelerine, Maliye Bakanı’nın konuşmasıyla başlanır. Bütçenin Genel Kurulda görüşülmesi için 20 günlük süre vardır. Genel Kurul, bütçe ve kesin hesap kanununun bütünü üzerine yapılan görüşmelerden sonra, merkezi yönetim bütçe kanun tasarısının metnini; maddeler, gider ve gelir cetvellerini kamu idareleri itibarıyla görüşür ve bölümler halinde oylar. Genel Kuruldaki görüşmeler sırasında, milletvekilleri, Anayasanın 162. maddesi gereğince gider arttırıcı veya gelir azaltıcı tekliflerde bulunamazlar.

Bütçe Yasa TasarIsInIn Malİ YIl BaşlangICIndan Önce OnaylanmaSI ve YayInlanmasI Genel Kuruldaki görüşmelerin bitiminden sonra bütçe ve kesin hesabın tümü açık oya sunulur. Kabul oyları ret oylarından fazla ise bütçe ve kesin hesap kanun tasarıları, TBMM’ce kabul edilmiş olur. TBMM tarafından kabul edilen kanun tasarısı onaylanmak üzere Cumhurbaşkanlığı’na gönderilir. Cumhurbaşkanı, Anayasanın 89. maddesi gereği, bütçe kanununu yeniden görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderemez. Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan merkezi yönetim bütçe kanunu mali yılbaşından önce Resmi Gazetede yayımlanarak mali yılbaşında yürürlüğe girer. TBMM ve Sayıştay ile Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar, bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan TBMM’ye , bir örneğini de Maliye Bakanlığına gönderirler.

HAZIRLAYANLAR ARİFE ÖKSÜZ AYLİN KARAKAYA NAİME TAŞ NERİMAN AYAS