DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER KONSOLİDE ANALİZ RAPORU Hakan KARA Devlet Muhasebe Uzmanı 21 Mart 2010 Ankara

Tarihsel Gelişimi ve Mevzuatı Yönetim ve Teşkilat Yapıları Sunum Planı Tarihsel Gelişimi ve Mevzuatı Yönetim ve Teşkilat Yapıları Faaliyet Alanları Mali Yapıları

Döner Sermaye Mevzuatı Yasal Düzenlemeler - 11 Özel Kanun - 3046 sayılı Kanun (Kuruluşa ilişkin yetki md.) - Teşkilat Kanunları (Kuruluşa ilişkin yetki md.) Yönetmelikler - Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği - 33 adet Kurumların döner sermayeli işletme yönetmelikleri

Döner Sermaye Mevzuatı 1050 sayılı “Muhasebe-i Umumiye Kanununun” 49. maddesi: "Genel bütçe içinde yönetilen sınai ve ticari kurum ve idarelerin ilk madde ve malzeme alım bedelleri ile uzman ve işçi ücretleri döner sermaye adıyla bütçelere konulan ödenekler ile karşılanır ve ödenir. Bu kurum ve idarelerin döner sermaye ödeneklerinden kullanılmayan tutarlar yılsonunda yok edilir; kullanılan sermayeden doğan gelir fazlaları da gelir yazılır."

Döner Sermaye Mevzuatı 27.09.1984 tarih ve 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Kanun 40. maddesi: “Bakanlıklar ve bağlı kuruluşlar ihtiyaç halinde döner sermaye işletmesi kurabilirler. Döner sermaye işletmesinin kurulması, sermayesi, gelirleri, işleyiş ve denetimi ile ilgili esas ve usuller kanunla düzenlenir” Geçici ikinci maddesi: “Döner sermayeli işletmeler ilgili bakanlığın teklifi, Maliye Bakanlığının ve Sayıştay’ın olumlu görüşü alındıktan sonra teklif yapan bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir “

Genel Kuruluş Amacı; Özel Amaçlar; Amaç Piyasadaki talebin karşılanması, Devlete ek gelir sağlanması, Atıl kapasitenin doldurulması, Özel Amaçlar; Giderlerde serbestlik, İdari özerklik, Mali Özerklik Özel olanak ve ayrıcalık sağlama

Döner Sermayeli İşletmeler Sağlık TÜİK Üniversiteler Devlet Personel Başk. Tarım TASİŞ Denizcilik Dış Ticaret Ulaştırma Vakıflar Kültür ve Turizm Darphane Milli Eğitim Bayındırlık Yapı İşleri Eğitim Teknolojileri Bayındırlık Teknik Araştırma Milli Savunma Tapu ve Kadastro Gülhane Ask. Hast. Çalışma Bak. Eğitim ve Araşt. Trafik Hizmetleri Çalışma Bak. İş Sağlığı ve Güv. Yargıtay Yayınları Çevre ve Orman Adli Tıp Orman Başbakanlık Basımevi Meteoroloji SHÇEK Devlet Konukevi Dini Yayınlar Nüfus ve Vatandaşlık Polis Akademisi

İşletme ve Saymanlık Sayıları Bağlı Olduğu İdare İşletme Sayısı Saymanlık Sayısı Sağlık Bakanlığı 1069 213 Mili Eğitim Bakanlığı 893 480 Orman Genel Müdürlüğü 247 Tarım ve Köyişleri Bakanlığı 186 Çevre ve Orman Bakanlığı 84 Üniversiteler 65 54 Milli Savunma Bakanlığı 59 Başbakanlık 49 Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 27 Diğer İdareler 11 Toplam 2690 1410

İşletme Sayıları

Faaliyet Alanları (1) Sağlık Tarım Eğitim Çevre ve Orman Kültür ve Turizm Baskı ve Matbaa Belge, Sertifika ve İzin İşleri Proje, Araştırma, Ölçüm, Analiz

Faaliyet Alanları (2) Sağlık Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık döner sermaye işletmeleri Üniversite hastaneleri GATA Askeri Hastaneler Bezm-i Alem Valide Sultan Vakıf Gureba Hastanesi Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletmesi

Faaliyet Alanları (3) Eğitim Çevre ve Orman MEB Teknik Öğretim Okulları Ders Aletleri Yapım Merkezi Eğitim Teknolojileri Genel Depo döner sermaye işletmeleri Üniversiteler SHÇEK Çevre ve Orman Orman Genel Müdürlüğü İşletmeleri Çevre ve Orman Bakanlığı İşletmeleri

Faaliyet Alanları (4) Tarım Kültür ve Turizm İl Müdürlükleri Şap Enstitüsü ve Araştırma Enstitüleri İl Kontrol Laboratuvar Müdürlükleri Test-Tescil-Sertifikasyon Müdürlükleri Zirai Karantina Müdürlükleri Vakıflar Genel Müdürlüğü Ayvalık Vakıf Zeytinlikleri İşletme Müdürlüğü Kültür ve Turizm Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü İstanbul İşletme Müdürlüğü Geleneksel El Sanatları ve Kitap Satış Mağazaları İşletme Müdürlüğü

Faaliyet Alanları (5) Baskı ve Matbaa Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Döner Sermaye İşletmesi Yargıtay Yayınları Döner Sermaye İşletmesi Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yayınlar Döner Sermaye İşletmesi Devlet Personel Başkanlığı Döner Sermaye İşletmesi İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Döner Sermaye İşletmesi Türkiye İstatistik Kurumu Döner Sermaye İşletmesi

Faaliyet Alanları (6) Belge, Sertifika, İzin İşleri Ulaştırma Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Denizcilik Müsteşarlığı Döner Sermaye İşletmesi Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Meteoroloji Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Çevre ve Orman Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Bayındırlık Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Türkiye İstatistik Kurumu Döner Sermaye İşletmesi

Faaliyet Alanları (7) Proje, Araştırma, Ölçüm, Analiz Üniversite Döner Sermaye İşletmeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Döner Sermaye İşletmesi Polis Akademisi Döner Sermaye İşletmesi Türkiye İstatistik Kurumu Döner Sermaye İşletmesi Dış Ticaret Müsteşarlığı Döner Sermaye İşletmesi Bayındırlık Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi

Faaliyet Alanları (8) Diğer Vakıf Memba Suları Döner Sermaye İşletmesi Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kavacık Memba Suyu Döner Sermaye İşletmesi; Huzurevi, Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri Döner Sermaye İşletmesi Özürlü Rehabilitasyon Merkezi Döner Sermaye İşletmesi Dışişleri Bakanlığı Devlet Konukevi Döner Sermaye İşletmesi Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmesi Askeri Fabrikalar Adli Tıp Kurumu

Yönetim ve Teşkilat Yapısı İstisnalar dışında tüzel kişilik yok, İşletme ile idare arasında yönetim, teşkilat yapısı ve görevler açısından net ve sınırları belirlenmiş bir ayrım yok, İşletmelerin ana kuruluşla olan bağlılığı iç içe geçmiş ve çok sıkı olup adeta birbirleriyle kaynaşmış tek kuruluş şeklinde.

Yönetim Birimleri İdare merkezlerinde merkez yönetim birimi, Yönetim Kurulu, İşletme Kurulu İşletme Müdürü Muhasebe Yetkilisi

Personel Yapısı Standart bir personel rejimi yok, İşletmede çalışan personellerin bir kısmı Döner sermaye bütçesinden bir kısmı bağlı idare bütçesinden maaş alıyor, Özellikle temizlik, güvenlik ve bilgi işlem alanlarında hizmet alımı yoluyla da eleman çalıştırılıyor.

Personel Yapısı İşletme bütçesinden personel istihdamı (Üniversiteler hariç): Memur, sözleşmeli personel, işçi : 51.547 Hizmet alımı : 117.355 Toplam : 168.902

Mali Yapı Bütçe ile ilişkisi kurulamamıştır. Bağlı olduğu idarenin mali ve idari yapısı ile kaynaşmış durumda, Harcamaların kapsam ve sınırı tam olarak belirlenemediğinden harcama açısından döner sermaye ve idare açısından geçişmeler var. Döner sermaye idarelerin yardımcı bütçesi işlevini görüyor.

Fiyatlandırma Sağlık Diğerleri Tedavi Uygulama Tebliği Sağlık Uygulama Tebliği Diğerleri hammadde, malzeme, işçilik giderleri çeşitli işletme giderleri amortisman payları belirli bir kar yüzdesi

Hazine Hissesi Aylık gayrisafi hasılattan tahsil edilen tutarın % 3 ü ile %1 ini genel bütçeye aktaracak olan işletmeler Aylık gayrisafi hasılattan tahsil edilen tutarın % 15 ini genel bütçeye aktaracak olan işletmeler Yıl sonu kârlarının % 10 unu genel bütçeye aktaracak olan işletmeler

Yıl Sonu Karları Karlarını Hazineye Yatırmakla Yükümlü Olanlar Karları Sermayelerine İlave Edilenler Karları Bir Sonraki Yılın Gelirine İlave Edilenler Karlarını Fona Yatıranlar

Vergi Mükellefiyeti Kurumlar Vergisi Katma Değer Vergisi Damga Vergisi K.V.’ne tabi işletme sayısı 391 Katma Değer Vergisi Muafiyet ve istisna kapsamına giren sağlık dışında tüm işletmeler Damga Vergisi Tüzel kişiliği olan Kültür ve Turizm ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı işletmeleri

Katkı Payı (1) Aylık gayrisafi hasılat üzerinden Sağlık Bakanlığı Üniversiteler Adli Tıp Kurumu Kültür ve Turizm Bakanlığı Polis Akademisi Vakıf Gureba Hastanesi Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Katkı Payı (2) Yıl sonu karı üzerinden Diğerleri Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Yargıtay Yayınları Diğerleri Milli Savunma Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı (Parça başı ücret)

Merkezi Yönetim / Döner Sermaye Giderleri (2009)

Sağlık Bakanlığı Genel Bütçe / Döner Sermaye Giderleri (2009)

Üniversite Özel Bütçe / Döner Sermaye Giderleri (2009)

Orman Genel Müdürlüğü Özel Bütçe / Döner Sermaye Giderleri (2009)

Tahsis Edilen / Ödenmiş Sermaye Tutarları   Tahsis Edilen Ödenmiş Sağlık 4.958.396.496 4.606.450.322 Kültür Turizm 330.000.050 78.909.339 Orman Gn.Md. 181.244.870 Tarım 100.000.000 90.746.551 Milli Eğitim 21.107.869 Üniversiteler 73.598.373 52.506.473 Çevre Orman 70.126.561 63.200.194 Başbakanlık 44.748.416 44.747.640 Adalet Bakanlığı 21.777.941 Ulaştırma 9.710.199 Vakıflar Gn.Md. 7.328.849 Milli Savunma 5.084.719 Bayındırlık 2.577.081 2.092.297 Çalışma Sos.Güv. 630.476 540.074 Dışişleri Bakanlığı 342.055 İçişleri Bakanlığı 100.000 TOPLAM 5.905.666.086 5.185.889.392 Tahsis edilen sermaye miktarı muhasebe kayıtları esas alınarak oluşturulmuştur.

Döner Sermaye Gelir ve Giderlerindeki Değişim(2000-2009) YIL GİDER Değişim Oranı % GELİR Enflasyon Oranı % 2000 1.520.707.924   1.692.118.566 2001 2.439.845.939 60 2.653.942.809 57 68 2002 4.266.815.719 75 4.830.765.159 82 29 2003 5.404.664.070 27 6.692.956.218 39 18 2004 8.268.476.094 53 9.986.574.520 49 09 2005 11.211.384.234 36 13.347.165.390 34 07 2006 14.497.510.522 15.681.614.644 17 2007 17.747.026.813 22 17.178.325.380 10 08 2008 19.151.692.421 19.767.962.818 15 2009 22.706.718.122 21.980.218.049  11 06 Ortalama

Döner Sermaye Gelir, Gider ve Hazine Hisselerindeki Değişim Katkı Payı Ödemeleri Hazineye Yatan Tutar

Kurumlara Göre Döner Sermaye Gelirleri (2008-2009) Milyon TL  KURUMLAR 2008 2009 Sağlık 12.526 14.153 Üniversiteler 4.011 4.488 Orman Gen.Md 1.405 1.366 M.E.B 539 529 Başbakanlık 198 328 Bayındırlık 252 298 Tarım ve Köyişleri 179 200 Ulaştırma 159 167 Milli Savunma 142 128 Kültür ve Turizm 141 154 Çevre ve Orman Bak 114 99 Diğer 96 65 TOPLAM 19.767 21.980

Kurumlara Göre Döner Sermaye Giderleri (2008-2009) Milyon TL  KURUMLAR 2008 2009 Sağlık 12.478 15.171 Üniversiteler 3.858 4.416 Orman Gen.Md 1.352 1.448 M.E.B 429 463 Başbakanlık 144 274 Bayındırlık 262 264 Kültür ve Turizm 142 148 Milli Savunma 116 67 Çevre ve Orman 108 78 Tarım ve Köyişleri 87 94 Ulaştırma 63 218 Diğer 107 61 TOPLAM 19.151 22.706

Kurumlara Göre Döner Sermaye Gelirleri

Kurumlara Göre Döner Sermaye Giderleri

Kurumlara Göre Döner Sermaye Gelirlerinin Trendi (2000-2009)

Kurumlara Göre Döner Sermaye Giderleri (2000-2009)

Döner Sermaye Giderlerinin Dağılımı (2009) Milyon TL (Hazine hissesi, Merkez payı, Arş fonu, SHÇEK payı ) (Terkinler dahil) (Yatırım ve personel giderleri dahil)

Döner Sermayelerin Kamuya Katkıları

Devlete Vergi ve SGK Prim Tahsilat Katkısı (2009)

Devlete Vergi ve SGK Prim Tahsilat Katkısı

Mali Büyüklükler Milyon TL   2005 2006 2007 2008 2009 Hazır Değerler 2.115 2.102 2.684 3.001 3.283 Alacaklar 5.698 6.943 4.902 5.437 4.469 Maddi Duran Varlıklar 719 920 1.242 1.413 1.370 Borçlar 3.008 3.636 3.515 4.479 5.142 Sermaye 2.872 4.811 5.280 5.572 5.905 Dönem Net Karı/Zararı 2.132 1.191 -569 616 -726 Hazine Payı 1.408 1.702 860 690 653 Katkı Payı 1.770 2.881 3.233 3.860 4.362 Devlete Vergi ve SSK prim tahsilat katkısı 1.451 1.879 2.281 2.722 3.142

Borç ve Alacaklar

Borç ve Alacaklar (2009) Milyon TL  KURUMLAR Borçlar Alacaklar Sağlık 2.053 2.665 Üniversite 1.437 1.120 Milli Eğitim 68 6 Kültür Turizm 18 Milli Savunma 66 69 Tarım 13 12 Ulaştırma 23 Orman Gn Md 1.249 509 Diğer 228 100 TOPLAM 5.142 4.492