GENEL MUHASEBE GİRİŞ

ANLATIM KONULARI I. MUHASEBEYE GİRİŞ II. MUHASEBE SİSTEMİ III. HESAP KAVRAMI VE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ IV. ENVANTER VE DEĞERLEME V. KAYIT ARAÇLARI VI. RAPORLAMA

MUHASEBEYE GİRİŞ MUHASEBENİN TANIMI, KAPSAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ MUHSEBENİN BÖLÜMLERİ MUHASEBE KURAMI VE ÖGELERİ MUHASEBE TEMEL KAVRAMLARI GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ MUHASEBE STANDARLARI

MUHASEBENİN TANIMI, KAPSAMI, TARİHSEL GELİŞİMİ VE BÖLÜMLERİ

MUHASEBENİN TANIMI Muhasebe, tamamen veya kısmen mali karakterde ve para ile ifade edilen işlemlere ait verilerin ilgili kaynaklardan toplanması, doğruluklarının saptanması, kaydedilmesi, tasnif edilmesi, raporlar halinde sunulması ile analiz ve yorumlanmasıdır.

Muhasebe, bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu kaynakların kullanılma biçimini, örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda meydana gelen artış veya azalışları ve örgütün finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri üreten ve bunları ilgili kişi ve kuruluşlara ileten bir bilgi sistemidir.

MUHASEBENİN KAPSAMI Bilgi sistemidir. Muhasebeye beklentiye göre görev yüklenir ve muhasebenin kapsamı bu şekilde beklentiye bağlı olarak ortaya çıkar. Muhasebe bazen sadece vergisel işlemlerin takip edilmesi amacıyla vergi işlemlerini kapsayacak şekilde, Bazen tüm bilgi ihtiyacını (yönetim, ortaklar, çalışanlar vb.) üretecek bir kapsamda tutulabilir.

MUHASEBENİN KAPSAMI Günümüzde yönetimin karar alamsında çok önemli bir araç haline gelmiş olup, kapsam yönetime verileri sağlayacak bir alana doğru genişlemektedir. Kapsamın belirlenmesinde muhasebenin bilgi aracı olma, kontrol aracı olma ve öngörme aracı olarak kullanılması önem taşımaktadır. Ancak kapsamın belirlenmesinde de her uygulamada olduğu gibi fayda/maliyet analizi ve dengesi belirleyici olmaktadır.

MUHASEBENİN TARİHSEL GELİŞİMİ Ekonomik ilişkinin ve işlemlerin takip edilmesi için işlemi kaydetme ihtiyacından kaynaklanmıştır. Tarihsel olarak bakıldığında Babil İmparatorluğunda ve Eski Mısırda hesaplaşma metinleri ve hesap icmalleri yapılmıştır. Günümüzdeki sistematiğin temelini oluşturan “Çift kayıt yöntemi” 13.yy dan itibaren İtalya’da kullanılmaya başlanmıştır.( Bu yöntemi yazılı hale getiren Luca Pacioli, 1494 yılında Venedikte “Summa Arithmetica” adlı eserinde yöntemden bahsetmiştir.)

MUHASEBENİN TARİHSEL GELİŞİMİ Ayrıca Abdullah İbn Muhammed İbn Kiya Al Mazandarani tarafından 1363 tarihli el yazması “Kitab-us Siyagat” ta (anlamı: Muhasebe Kitabı) muhasebe yöntemlerinin temeline değinilmektedir. “Kitab-us Siyagat”da devlet muhasebesinde defterler, kayıt şekilleri ve belgelerden bahsedilmektedir. (Defterler: Ruznamçe (Yevmiye), Evarece (Defter_i Kebir), Tahvilat (Şahıs Tali Hesapları) gibi) Ülkemizde 1850 tarihli Kanunname-i Ticaret ile muhasebe sistematiğe kavuşturulmuştur.

MUHASEBENİN GÖREVLERİ KAYDETME SINIFLANDIRMA RAPORLAMA YORUMLAMA

KAYDETME Muhasebe para ile ifade edilebilen mali nitelikteki işlemleri belirlemiş ilke ve kurallar çerçevesinde kaydeder. -İşlemin para ile ifade edilmesi, -Parasal şekilde ifade edilmeyen işlemler kaydedilmez.

SINIFLANDIRMA Derlenen ve zamana uygun olarak kaydedilen işlemlerde yer alan bilgiler niteliklerine göre sınıflandırılır. Ör: Nakit, senet v.b

RAPOR ETME Muhasebe sistemi içinde kaydedilen bilgiler ilgili olan kişi yada grupların bilgisine sunulur. -Toplum, yatırımcı, devlet, çalışan, borç verenler, yatırımcılar vb. Bilginin sunulmasında kullanılacak yöntem raporlamadır. (Bilanço, kar/zarar tablosu vb.)

YORUMLAMA Raporlarda yer alan bilgilerin anlamının ve olaylar ile sonuçlar arasındaki ilişkinin araştırılmasıdır. -Geleceğe yönelik kararlar alınmasında vb.

MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ Genel Muhasebe, Maliyet Muhasebesi Yönetim Muhasebesi

GENEL MUHASEBE Gerçekleşen işlemler, varlıklar ve işlem sonuçlarının kaydedildiği bir sistematiktir. Bilgiler hiç değişim ve analize tabi tutulmadan kaydedilir. Objektif belgelere ve kritelere dayanır. Mali yapıyı gösterir. Analiz edilmeye elverişli bilgileri içerir.

MALİYET MUHASEBESİ Gerçekleştirilen üretimin maliyetlerinin belirlenmesi için belirlenmiş muhasebe sistematiğidir. Maliyetlerin takip edilmesinde kontrol aracıdır. Maliyetlerin takip edilmesi üretim planlamasına neden olur. Kaynakların tespiti, çıktıların ve karlılığın ölçülmesine katkı sağlar.

YÖNETİM MUHASEBESİ Genel muhasebe ve maliyet muhasebesinden elde edilen bilgileri kullanarak yönetimin karar almada, idari yapının belirlenmesinde ve kontrol ortamının kurulmasında karar almasına ve süreci takip etmesine katkı sağlar. İç bilgi aracıdır.

MUHASEBE KURAMI VE ÖGELERİ

MUHASEBE KURAMI Muhasebe sistematiği önceden düşünülüp kararlaştırılarak uygulamaya konulmuş bir kurama dayanmaz. Muhasebe uygulamanın dayandığı düşünce biçimini araştırarak, uygulamanın nedenini ve neden değişmesi gerektiğini açıklamaya çalışırken, gelişmesi için gerekli bilgi ortamını da sağlar. Muhasebe çevresi ile etkileşir. Muhasebe kuramı, tüme varımcı yaklaşımla, finansal bilgilerin derlenip, işlenip ilgi gruplarına sunulmasını sağlar.

MUHASEBE KURAMI VE ÖGELERİ Ancak muhasebeye ilişkin konular sürekli değişim içindedir. Değişikliğin muhasebeye konu edilebilmesi için yeni kurallar tümden gelen bir yaklaşımla amaç, ekonomik, teknolojik ve sosyolojik koşullar gözönünde bulundurularak tüm uygulama için ilkeler ve kurallar oluşturulur ve bireysel olaylara uygulanır. Muhasebe kuramı; Mevcut muhasebe uygulamalarının değerlendirilmesinde ölçü, Uygulamaların geliştirilmesinde ise yol göstericidir.

MUHASEBE KURAMININ ÖGELERİ Muhasebenin Temel Kavramları Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri Standartlar Bilimsel Görüşler

MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI Muhasebe temel kavramları; -Muhasebe uygulamalarının dayanağını oluşturan, -Gözleme dayalı temel düşünceler, -Temel çıkış noktalarıdır. Bunlar amaca en uygun işletme bilgi sistemini yaratmak için geliştirilmişlerdir.

TEMEL KAVRAMLAR 1. Sosyal Sorumluluk Kavramı, 2. Kişilik Kavramı, 3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı, 4. Dönemsellik Kavramı, 5. Parayla Ölçülme Kavramı, 6. Maliyet Esası Kavramı, 7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı, 8. Tutarlılık Kavramı, 9. Tam Açıklama Kavramı, 10. İhtiyatlılık Kavramı, 11. Önemlilik Kavramı, 12. Özün Önceliği Kavramı.

SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI Muhasebenin organizasyonunda muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun,tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder.

KİŞİLİK İşletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.

İŞLETMENİN SÜREKLİLİĞİ İşletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarların yaşam süreleriyle bağlı değildir.İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur. Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.

DÖNEMSELLİK İşletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet,gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.

PARAYLA ÖLÇÜLME Parayla ölçme kavramı,parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır.

MALİYET ESASI Para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğinin ifade eder.

TARAFSIZLIK VE BELGELENDİRME Muhasebe kayıtlarının gerçek durumunu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder.

TUTARLILIK Muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur. Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörür.

TAM AÇIKLAMA Mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında,mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararı etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir.

İHTİYATLILIK Muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne alınması gereğini ifade eder.Bu kavramın sonucu olarak,işletmeler muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar. Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar.Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe oluşturamaz.

ÖNEMLİLİK Bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. Önemli hesap kalemleri,finansal olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunludur. (*)Bilgi verilmediği takdirde mali tablo yorumlanamıyorsa bu bilgi “ÖNEMLİ”dir.

ÖZÜN ÖNCELİĞİ İşlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder. -Genel:İşlemlerin özleri ile biçimleri paraleldir. -İstisna:Paralel olmayan işlemlerde:özün biçime önceliği esastır. -Vadeli çek uygulaması

GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ MSUGT 1’de yer alan genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri; Gelir Tablosu İlkeleri, Bilanço İlkeleri, Varlıklara İlişkin İlkeler, Yabancı Kaynaklara ilişkin İlkeler, Özkaynaklara İlişkin İlkeler Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

GELİR TABLOSU İLKELERİ 1.Gerçekleşmiş Hasılat İlkesi 2.Dönemsel Hasılat-Maliyet Eşleştirmesi İlkesi 3.Uygun Amortisman İlkesi 4.Uygun Maliyet Dağıtım İlkesi 5.Olağan Dışı Gelir ve Giderlerin Gösterilmesi İlkesi 6.Bütün Gelir ve Giderlerin Gösterilmesi İlkesi 7.Uygun Karşılık İlkesi 8.Değerlemede Tutarlılık İlkesi 9.Şarta Bağlı Giderlerin Gelir Tablosuna Yansıtılması İlkesi

VARLIKLARA İLİŞKİN İLKELER 1.Dönen ve Duran Varlık Ayrımında 1 Yılın Ölçüt Alınması İlkesi 2.Dönemselleştirme İlkesi 3.Değer Düşüklüğü İçin Karşılık Ayırma İlkesi 4.Dönem Ayırıcı İşlemlerin Ayrıca Gösterilmesi İlkesi 5.Vadeli Alacaklar İçin Reeskont Ayrılması İlkesi 6.Birikmiş Amortismanların Gösterilmesi İlkesi 7.Alacakların Özelliklerine Göre Ayrılması İlkesi 8.Kesin Olmayan Alacaklar İçin Tahakkuk Yapılamaması İlkesi 9.Kullanılması Hukuken Sınırlı Varlıkların Belirtilmesi İlkesi

YABANCI KAYNAKLARA İLİŞKİN İLKELER 1.Kısa ve Uzun Vadeli Borç Ayrımında 1 Yılın Ölçüt Alınması İlkesi 2.Dönemselleştirme İlkesi 3.Borçların Tümünün Gösterilmesi ilkesi 4.Dönem Ayırıcı İşlemlerin Ayrıca Gösterilmesi İlkesi 5.Vadeli Borçlar İçin Reeskont Ayrılması ilkesi 6.Borçların Özelliklerine Göre Ayrılması İlkesi

ÖZ KAYNAKLARA İLİŞKİN İLKELER 1.Öz Kaynakların İşletme Sahip veya Ortaklarının Haklarını Göstermesi İlkesi 2.Sermaye Paylarının Özelliklerine Göre Belirlenmesi İlkesi 3.Azalan Öz Kaynağın Belirtilmesi İlkesi 4.Öz Kaynağın Net Olarak Gösterilmesi İlkesi 5.Sermaye Yedeklerinin gelir Unsuru Olarak Gelir Tablosuna Alınmaması İlkesi

MUHASEBE STANDARTLARI Muhasebe çalışmalarının yöntemini belirleyen standartlar muhasebe kuramının önemli kaynaklarındandır. Standartlar genel kabul görmüş ilkelerden daha ayrıntılı düzenlemelerdir ve kavramlarla ilkelerin uygulamaya yansımasını sağlar. Standartlar uluslar arası düzeyde hazırlanmaktadır.

BİLİMSEL GÖRÜŞLER Muhasebe teorisi ve uygulaması alanında yayımlanan yazılarla ortaya konulan görüşler muhasebe kuramının anlaşılmasında önemli rol oynar. Kuramın belirsiz bölümlerinin açıklanmasında, etkili oldukları için yorumlanmasından ziyade kuramı tamamlayıcı niteliğe sahiptirler.

MUHASEBE SİSTEMİ MUHASEBE KAYIT YÖNTEMLERİ MUHASEBE İŞLEM SÜRECİ TEK TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ MUHASEBE İŞLEM SÜRECİ MUHASEBE KAYIT SİSTEMATİĞİ MİZAN VE BİLANÇOLARIN DÜZENLENMESİ DÖNEM SONU İŞLEMLERİ

ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ Her işlem en az iki hesaba yazılır.(Bilanço denklemi) Bir hesap borçlanırken karşılığı hesap alacaklandırılır. Borçlanan hesap/hesapların tutarı ile alacaklanan hesap/hesapların tutarı birbirine eşittir. Aynı zamanda muzaaf metod olarak adlandırılır.

ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ GEREĞİ YAPILMASI GEREKN İŞLEMLER İşe başlama bilançosunun düzenlenmesi, Belge ve bilgilerin derlenmesi Yevmiye defterine kayıt, Defter-i Kebire kayıt, Aylık Mizanın düzenlenmesi, Dönem sonu envanter işlemlerinin yapılması, Kesin mizanın düzenlenmesi, Dönem sonu bilançosunun ve dönem gelir tablosunun düzenlenmesi, Dönem hesaplarının kapatılması, Yeni döneme geçiş:Hesapların yeniden açılması.

İŞE BAŞLAMA BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİ Önce girişimci ya da girişimcilerin işe başladıkları anda sahip oldukları varlıklar ile borçlarından hareketle başlangıç sermayesi hesaplanır. Bu bilgiler bilanço çizelgesine aktarıldığında ise işletmenin işe başlama bilançosu düzenlenmiş olur. Faaliyeti öteden beri süregelen işletmelerde ise önceki dönemin sonunda çıkartılmış olan bilanço (dönem sonu bilançosu), aynı zamanda dönem başı bilançosu olarak da kabul edilir.

BELGELERİ VE BİLGİLERİN DERLENMESİ İşletmenin yaptığı mali, ekonomik ve hukuki nitelikteki işlemlerin muhasebe kayıtlarına alınabilmesi için işlemlerin dayandığı fatura, makbuz, hesap ekstrası, bordo, alındı vb. belgelerin derlenmesi gerekir.

YEVMİYE DEFTERİNE KAYIT Yevmiye defteri, işlemlerin muhasebe terimleri ile tarih sırasına göre ve mevzuatta öngörülen kurallara uygun olarak kaydedildiği defterdir. Yevmiye defterine ilk olarak açılış kaydı yapılır. Bu kayıttan sonra günlük işlemler sırasıyla, belgelere dayanılarak ve yevmiye maddesi halinde yevmiye defterine kaydedilir(*). Yevmiye defterine işlemler yevmiye maddesi halinde yazılır. Yevmiye defterinde iki tarih çizgisi arasında yer alan terimlerin tümü bir yevmiye maddesini oluşturur. (*) İşe yeni başlayacak olan mükellefler 213 sayılı VUK nda sayılan defterleri; işe başlama tarihinden önce, öteden beri işe devam etmekte olan mükellefler ise defterlerin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda notere ibraz ederek tasdik ettirmek zorundadırlar (VUK madde 221)

YEVMİYE DEFTERİNE KAYIT Bir yevmiye maddesi herhangi bir işlemin muhasebe dili ile ifade edilmiş şeklidir (TTK m.70). Tam bir muhasebe maddesinde madde sıra numarası, tarih, borçlu ve alacaklı hesaplar, tutar, açıklama ve defterikebir sayfa (folyo) numarası bulunur.

YEVMİYE DEFTERİ

YEVMİYE DEFTERİNE KAYIT Bir işlemin yevmiye defterine kaydedilmeden önce yazıldığı, yetkili imzaları taşıyan ve bir yevmiye maddesindeki bilgileri içeren fişe muhasebe fişi denir. Muhasebe fişinin standart bir biçimi bulunmayıp, her işletme kendi ihtiyacına göre şekillendirir. Muhasebe fişlerinin kasa hesabını ilgilendiren işlemlere ilişkin olanlarına kasa fişi, kasa hesabı dışındaki hesapları ilgilendiren işlemlere ilişkin olanlarına ise mahsup fişi denir. Kasa fişi deyimi tahsil ve tediye fişlerini kapsar. Tahsil fişi bir paranın vezne tarafından alınması ve ilgili hesaba yazılması için; Tediye fişi ise bir paranın vezne tarafından ödenmesi ve ilgili hesaba işlenmesi için kesilip vezneye gönderilen fiştir. Tahsil fişinin borçlu hesabı, tediye fişinin ise alacaklı hesabı daima kasadır.

YEVMİYE DEFTERİNE KAYIT Muhasebe uygulamasında öncelikle muhasebe fişlerine kaydedilen işlem, daha sonra yevmiye defterine ve defterikebire kaydedilir. Muhasebe işlemlerini bilgisayar ortamında yürüten işletmelerde ise yevmiye maddesinin öğeleri bilgisayara girilir. Bilgisayar da önceden yüklenen programa uygun olarak verileri ilgili defterlere kaydeder ve muhasebe fişini sistemden verir. Bu uygulamada yazıcıdan alınan muhasebe fişleri ilgililerce imzalanır ve işleme esas olan belgeler muhasebe fişlerine eklenerek saklanır.

YEVMİYE DEFTERİNE KAYIT Yevmiye defterine kaydedilen işlemlerin toplamları, sayfa sonlarında ve aylık işlemlerin bitiminde alınarak, bir yandan yevmiye maddelerinin borç ve alacak tutarlarının birbirine eşit olup olmadığı denetlenirken öte yandan da o ana kadar yapılan işlemlerin parasal büyüklüğü belirlenir. Borç ve alacak sütunları toplamı arasında fark olması halinde, hatalı yevmiye kaydı belirlenerek tamamlayıcı madde ile düzeltilir ve defterin borç ve alacak sütunları arasında bulunması gereken eşitlik sağlanmış olur.

DEFTER-İ KEBİR Defterikebir, yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilmiş olan işlemlerin niteliklerine göre sınıflandırılmış bir şekilde kaydedildiği hesapların bütünüdür. Bu defter, Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanununda birinci sınıf tüccarlar tarafından tutulması zorunlu olan defterler arasında sayılmıştır.

DEFTER-İ KEBİR Aynı türden bir çok hesaptan oluşan defterikebirde bir isim altında görülen hesaplara ana hesap denir. Bu hesaplar bir işlem türü hakkında genel bilgi verirler. Örneğin satıcılara olan borcun tamamını ya da işletmenin banka hesaplarında bulunan toplam para mevcudunu satıcılar ya da bankalar hesabından görmek mümkündür. Satıcılara olan borcun dağılımını ya da banka hesaplarında bulunan paraların ayrıntısını görmek istediğimizde defterikebir kayıtları bu bilgileri veremeyecektir. Defterikebir hesabında topluca gösterilen işlemlerin ayrıntılarına göre izlendiği hesaplara ise tali (yardımcı) hesap bu hesapların kaydedildiği defterlere ise yardımcı defter denir.

DEFTER-İ KEBİR Defter-i kebir hesabı ile tali hesap arasındaki ilişki: Bir hesabın tümü ile ilgili bilgiler ana hesaptan, bu hesabın ayrıntısı ise tali hesaptan elde edilir. Ana hesap bir bütündür, tali hesaplar ise bu bütünü oluşturan parçalardır. İşletmede her ana hesap için tali hesap açılmasına gerek olmayabilir.

AYLIK MİZANIN DÜZENLENMESİ Mizan, yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilen işlemlerin defterikebire ve yardımcı defterlere, matematiksel açıdan doğru aktarılıp aktarılmadığını kontrol etmeye yarayan bir çizelgedir. Mizan bir yandan işlem büyüklüklerini, diğer yandan belirli tarihler itibariyle hesapların kalanlarını gösterdiği için finansal büyüklükler hakkında bilgi edinilmeyi sağlar.(*) (*) Bilgisayarlı uygulamada, muhasebe fişlerine kaydedilen işlemlerin yevmiye defterine, defterikebire ve yardımcı defterlere farklı geçmesi mümkün olmadığından mizanın kontrol görme fonksiyonu bulunmamaktadır.

AYLIK MİZANIN DÜZENLENMESİ Mizanlar beli dönemler sonunda ve genellikle ay sonlarında düzenlenir. Elle tutulan muhasebede mizan düzenlemek için sırasıyla aşağıdaki işlemler yapılır. ♦ Yevmiye defterinin toplamı alınır. ♦ Defterikebir hesaplarının borç ve alacak toplamları alınır. ♦ Hesaplar hesap planındaki sıraya göre borç ve alacak toplamları ile birlikte mizan cetveline geçirilir.

AYLIK MİZANIN DÜZENLENMESİ ♦ Mizana geçirilen tutarların toplamı alınır ve bu toplamın yevmiye defterinin aynı tarih itibarıyla alınan toplamına eşit olması sağlanır. ♦ Her hesabın borç veya alacak bakiyesi bulunup “kalan” sütununa yazılır. ♦ Borç ve alacak kalanlarının toplamları alınır ve bunların birbiri ile eşitliği sağlanır.

MİZAN

KAYIT HATALARININ DÜZELTİLMESİ Vergi Usul Kanununda, işlemlerin gerçekleştiği anda kayıtlara alınması ve bunların değişmezliğinin sağlanması için yevmiye defterinde yapılabilecek hataların, muhasebe kurallarına göre düzeltilebileceği; yevmiye defteri dışında kalan diğer defterlerdeki hataların ise hatalı kaydın üzeri çizilmek, üst ve yan tarafına ya da ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle giderilebileceği esası getirilmiştir.

ENVANTER İŞLEMLERİNİN YAPILMASI Dönem sonunda düzenlenen genel geçici mizanda yer alan hesapların kalanları, işletmenin o dönem içindeki çalışmaları sonucunda öz sermayesinde meydana gelen artış veya eksilişi tam olarak göstermez. Bunun sağlanabilmesi için hesap kalanları ile işletmenin o andaki bütün alacak ve borçlarının gerçek miktarlar arasında olabilecek farklılıkların giderilmesi bunun içinde envanter çıkartılması gerekir.

ENVANTER ÇIKARMAK Tartmak, ölçmek, saymak ve değerlendirmek yoluyla işletmeye dahil ekonomik değerleri (mevcutlar, alacaklar ve borçlar) kesin ve ayrıntılı olarak tespit etmektir. Bu işlemler muhasebe dışı envanteri oluşturur. Muhasebe dışı envanter sırasında saptanan varlıklar ve borçlar ile hesap kalanları arasındaki farklılıkların giderilmesi, sonuç hesaplarının kapatılarak dönem kar veya zararının tespiti gb. işlemler ise muhasebe içi envanter olarak adlandırılır.

ENVANTER ÇIKARMAK Ticari mallar hesabının genel geçici mizanda yer alan 31.12.2009 tarihli durumu aşağıdaki gibidir.

ENVANTER ÇIKARMAK Bu durumda işletmenin 90 milyar liralık mala sahip olması gerekir. Yapılan fiili sayımda 89 milyar liralık malın bulunması ve aradaki farklılığında işlemler sırasındaki kayıplardan kaynaklandığının anlaşılması halinde bu fark sonuç hesabına alınır. İşletmenin dönem başındaki ve dönem sonundaki öz sermayeleri arasındaki fark (Dönem içinde öz sermayede yapılan artırma veya azaltmalar hariç) , dönem kar ve zararını gösterir.

KESİN MİZANIN DÜZENLENMESİ Muhasebe içi envanter işlemleri yevmiye defteri ve defterikebire işlendikten ve sonuç hesapları Kar ve Zarar hesabına aktarılarak kapatıldıktan sonra Kesin Mizan denilen ve kalanlarından bilanço çizelgesi oluşturulan dönemin son mizanı düzenlenir. Kesin mizanın düzenlenmesi, aylık mizanlara göre bir farklılık göstermez. Kesin mizanda 6 lı ve 7 li hesaplar “0” bakiye verirler.

DÖNEM SONU BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİ Bilanço düzenlenmesi işlemi, kesin mizandaki kalanların bir düzen altında bilanço çizelgesine yerleştirilmesinden ibarettir. Mevcut ve alacak hesapları borç kalanı, sermaye ve borç hesapları da alacak kalanı vereceğinden; kesin mizanın borç kalanları bilançonun aktifini, alacak kalanları ise pasifini oluşturur.

GELİR TABLOSUNUN DÜZENLENMESİ Sonuç hesaplarından yararlanılarak işletmenin o döneme ait “Gelir Tablosu” düzenlenir. Gelir tablosu, işletmenin bir hesap dönemi boyunca elde ettiği gelirleri, yüklendiği giderleri ve bu gelir ve giderlerin farkından oluşan dönem kar veya zararını gösterir. Gelir tablosu “hesap tipi” ve “rapor tipi” olmak üzere iki temel biçimde düzenlenebilir. Hesap tipi gelir tablosunda, çift taraflı bir tablonun sol tarafına giderler, sağ tarafına da gelirler yazılır. Gelirler giderlerden fazla ise farkı “kar” olarak tablonun sol tarafına yazılarak denklik sağlanır. Tersi durumda ise fark bu kez “zarar” olarak tablonun sağ tarafına yazılır.

GELİR TABLOSU

Rapor tipi gelir tablosunda ise satış gelirlerinden başlayarak gelirler toplanıp, giderler çıkarılmak suretiyle karın çeşitli aşamaları rapor edilir.

DÖNEM HESAPLARININ KAPATILMASI Dönemsellik kavramı gereğince her hesap dönemi diğerinden bağımsız olduğundan, envanter işlemleri tamamlanıp kesin mizan ve kesin mizan kalanlarına dayanarak bilanço düzenlendikten sonra; o döneme ait hesapların kapatılarak hesap döneminin sona erdirilmesi gerekir. Bu nedenle dönem sonunda borç kalanı veren hesaplar bu kalanlar kadar alacaklandırılır, alacak kalanı veren hesaplar da bu kalanlar kadar borçlandırılırsa tüm hesaplar kapanmış olur. Dönem sonunda bu amaçla yapılan ve kesin mizanda borç kalanı veren hesapların alacaklı, alacak kalanı veren hesapların da borçlu yazıldığı yevmiye maddesine kapanış maddesi denir.

DÖNEM HESAPLARININ KAPATILMASI Sürekli olan işletme ömrünün belirli aralıklara bölünmüş parçalarını oluşturan hesap dönemlerinden birinin bitiş anı, bir sonraki döneminde başlayış anıdır. Yeni dönemin işlemleri, işletmenin dönem başındaki durumunun kayıtlara alınmasıyla başlar. Dönem başı durumunun kayıtlara alınması için önceki dönemin sonunda yapılan kaydın tersi yapılarak eski dönem defterinde kapatılan hesaplar, aynen ve yeniden yeni dönem defterinde açılmış olur. Diğer bir deyişle önceki dönem sonu kesin mizanında borç kalanı veren hesaplar borçlandırılmak, alacak kalanı veren hesaplar da alacaklandırılmak suretiyle bir yevmiye maddesi düzenlenir. Bu maddeye açılış maddesi denir.

HESAP KAVRAMI VE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ

HESAP KAVRAMI VE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ HESABIN TANIMI VE İŞLEYİŞİ HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI (KARAR AĞACI) BİLANÇO TEMEL DENKLEMİ VE SİSTEMATİĞİ HESAP PLANI KODLAMA SİSTEMATİĞİ HESAP PLANLARI HESAPLARIN ANLATILMASI

HESABIN TANIMI VE İŞLEYİŞİ Gerçekleştirilen işlemlerin bir sistematik çerçevesinde izlendiği çizelge, biçim vb hesap denir. Gösterim şekli olarak (T) gösterim biçimli hesaplarda hesapların sol tarafına borç, sağ tarafına alacak kısmı denir. Gerçekleşen işlemler hesapta meydana getirdiği etkiye bakılarak borçlu yada alacaklı kısma kaydedilir. Hesaplar ilk kez hesabın borç yada alacak yanına işlem yazılmak suretiyle kullanılmaya başlanır.“Hesap Açma” Bir işlemin hesabın borcuna yazılması “hesabın borçlandırılması”, Bir işlemin hesabın alacağına yazılması “hesabın alacaklandırılması”,

BİLANÇO TEMEL DENKLEMİ Bilanço: Bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren tablodur. Bilanço tanımı temelinde bilanço temel eşitliği (muhasebenin temel denklemi); Mevcutlar+Alacaklar=Sermaye+Borçlar yada Varlıklar- Borçlar= Sermaye

BİLANÇO TEMEL DENKLEMİ Gerçekleştirilen mali işlemler, bilanço temel denklemi üzerinde değişikliğe neden olur. Örneğin 10.000.-TL sermaye konularak işletme kurulduğunda temel denklik; Mevcutlar+Alacaklar=Sermaye+Borçlar 10.000 + 0 = 10.000 + 0 Örneğin 5.000.-TL mal alınıp, 3.000.-TL borçlanıp kalanı nakden ödendiğinde temel denklik; 13.000 + 0 = 10.000 + 3.000

Varlıklar = Sermaye + Borçlar Aktif = Pasif VARLIKLAR = KAYNAKLAR Eşitliğin sol yanı sahip olunan varlıkları, sağ yanı ise bunların sermaye koyma ya da borçlanma yolu ile karşılandığını ifade eder. Bilanço bu eşitliğin bir çizelge haline getirilmiş şeklidir. Bu çizelgede eşitliğin sol yanında kalan bölüme aktif, sağ yanında kalan bölüme pasif denir. Bir diğer ifadeyle; mevcutlar ve alacaklar aktifi, sermaye ve borçlar ise pasifi oluşturur. Varlıklar = Sermaye + Borçlar Aktif = Pasif VARLIKLAR = KAYNAKLAR

Varlıklar = Sermaye + Borçlar Aktif = Pasif VARLIKLAR = KAYNAKLAR Eşitliğin sol yanı sahip olunan varlıkları, sağ yanı ise bunların sermaye koyma ya da borçlanma yolu ile karşılandığını ifade eder. Bilanço bu eşitliğin bir çizelge haline getirilmiş şeklidir. Bu çizelgede eşitliğin sol yanında kalan bölüme aktif, sağ yanında kalan bölüme pasif denir. Bir diğer ifadeyle; mevcutlar ve alacaklar aktifi, sermaye ve borçlar ise pasifi oluşturur. Varlıklar = Sermaye + Borçlar Aktif = Pasif VARLIKLAR = KAYNAKLAR PASİF AKTİF BİLANÇO

AKTİF BİLANÇO PASİF I.DÖNEN VARLIKLAR 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 10 HAZIR DEĞERLER 11 MENKUL KIYMETLER 12 TİCARİ ALACAKLAR 13 DİĞER ALACAKLAR 15 STOKLAR 18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR II. DURAN VARLIKLAR 22 TİCARI ALACAKLAR 23 DİĞER ALACAKLAR 24 MALİ DURAN VARLIKLAR 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 29 DİĞER DURAN VARLIKLAR 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30 MALİ BORÇLAR 32 TİCARİ BORÇLAR 33 DİĞER BORÇLAR 34 ALINAN AVANSLAR .......... 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 40 MALİ BORÇLAR 42 TİCARİ BORÇLAR 43 DİĞER BORÇLAR 44 ALINAN AVANSLAR ............. 5 ÖZKAYNAKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE 52 SERMAYE YEDEKLERİ 54 KÂR YEDEKLERİ 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)

Varlıklar; işletmenin sahip olduğu para, mal, makine, bina, taşıt gibi “maddi”; haklar, şerefiyeler, kuruluş giderleri gibi “maddi olmayan” değerlerden ve işletmenin alıcılardan, personelden, diğer üçüncü şahıslardan olan alacaklarından meydana gelir. Pasifin bölümlerinden olan “sermaye”, işletme sahibi ya da sahiplerinin işletmeye sermaye olarak verdiği değerlerden doğma haklarını, “borçlar” bölümü ise işletmenin satıcılara, bankalara, personele ve diğer üçüncü kişilere olan borçlarını gösterir.

MALİ İŞLEMLERİN BİLANÇOYA ETKİSİ Bilanço temel eşitliği, gerçekleşen mali işlemler sonucunda bir çok değişikliklere uğrar. Ancak, varlıklar kaynaklardan az veya çok olamayacağından, eşitlik sürekli olarak korunur. Örneğin; Satıcılardan veresiye mal alınması, peşin parayla mal satılması, kasadaki paranın bankadaki vadeli hesaba yatırılması gibi işlemler bilanço denkleminin yapısını değiştirir, ancak eşitlik hiçbir zaman için değişmez.

AKTİF BİLANÇO PASİF 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30 MALİ BORÇLAR 300-BANKA KREDİLERİ 10.000.- 32 TİCARİ BORÇLAR 320-SATICILAR 15.000.- .......... 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 40 MALİ BORÇLAR 42 TİCARİ BORÇLAR ............. 5 ÖZKAYNAKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE 500-SERMAYE HESABI 7.000.- 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 570-GEÇMİŞ YIL KAR... 3.000.- 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) TOPLAM 35.000.- I.DÖNEN VARLIKLAR 10.000.- 10 HAZIR DEĞERLER 100-KASA HESABI 5.000.- 102-BANKA HESABI 4.000.- 11 MENKUL KIYMETLER 12 TİCARİ ALACAKLAR 120-ALICILAR HESABI 1.000.- 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR II. DURAN VARLIKLAR 25.000.- 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 252-BİNALAR HESABI 25.000.- 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR TOPLAM 35.000.-

GERÇEKLEŞTİRİLEN KAYDA TABİ BİR İŞLEM VE BİLANÇOYA ETKİSİ İşletmenin kasasındaki nakit mevcudundan 4.500.-YTL banka hesabına yatırılmıştır.

AKTİF BİLANÇO PASİF 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30 MALİ BORÇLAR 300-BANKA KREDİLERİ 10.000.- 32 TİCARİ BORÇLAR 320-SATICILAR 15.000.- .......... 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 40 MALİ BORÇLAR 42 TİCARİ BORÇLAR ............. 5 ÖZKAYNAKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE 500-SERMAYE HESABI 7.000.- 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 570-GEÇMİŞ YIL KAR... 3.000.- 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) TOPLAM 35.000.- I.DÖNEN VARLIKLAR 10.000.- 10 HAZIR DEĞERLER 100-KASA HESABI 500.- 102-BANKA HESABI 8.500.- 11 MENKUL KIYMETLER 12 TİCARİ ALACAKLAR 120-ALICILAR HESABI 1.000.- 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR II. DURAN VARLIKLAR 25.000.- 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 252-BİNALAR HESABI 25.000.- 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR TOPLAM 35.000.-

GERÇEKLEŞTİRİLEN KAYDA TABİ BİR İŞLEM VE BİLANÇOYA ETKİSİ İşletmenin bankaya olan kredi borcunun 3.000.-YTL lik kısmı banka hesabından aktarma suretiyle ödenmiştir.

AKTİF BİLANÇO PASİF 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30 MALİ BORÇLAR 300-BANKA KREDİLERİ 7.000.- 32 TİCARİ BORÇLAR 320-SATICILAR 15.000.- .......... 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 40 MALİ BORÇLAR 42 TİCARİ BORÇLAR ............. 5 ÖZKAYNAKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE 500-SERMAYE HESABI 7.000.- 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 570-GEÇMİŞ YIL KAR... 3.000.- 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) TOPLAM 32.000.- I.DÖNEN VARLIKLAR 10.000.- 10 HAZIR DEĞERLER 100-KASA HESABI 500.- 102-BANKA HESABI 5.500.- 11 MENKUL KIYMETLER 12 TİCARİ ALACAKLAR 120-ALICILAR HESABI 1.000.- 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR II. DURAN VARLIKLAR 25.000.- 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 252-BİNALAR HESABI 25.000.- 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR TOPLAM 32.000.-

HESAP PLANI KODLAMA SİSTEMATİĞİ Hesaplar, hesap planında belirli bir sıralama içinde bulunur. Sıralama, hesapların kodlanması ile sağlanır. Hesapların kodlanması, işlemlerin bilgisayara yüklenmesi bakımından zorunludur. İşlemlerini elle kaydeden işletmelerde de kodlama, bir yandan bunların sıralarının korunmasını sağlarken diğer yandan uzun hesap isimleri yerine sadece harf ve sayıların yazılması ve söylenmesi yoluyla emek ve zaman tasarrufu sağlar. Tekdüzen hesap planında ondalık (desimal) sistem esas alınmış ve üç haneli defteri kebir hesapları düzeyinde bir kodlama yapılmıştır. Bu sistemde 0’dan 9’a kadar her sayı bir hesap grubuna verilir. Her hesap grubu alt gruba, her alt grup da ikinci bir alt gruba bölünebilir.

HESAP KODLAMASI ÖRNEĞİ I.DÖNEN VARLIKLAR 10 HAZIR DEĞERLER 100 KASA 100.01.YTL KASASI 100.02.DÖVİZ KASASI 101 ALINAN ÇEKLER 102 BANKALAR 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-) 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 11 MENKUL KIYMETLER ............................ 12 TİCARİ ALACAKLAR 120 ALICILAR 120.01........ 120.02....... 121 ALACAK SENETLERİ 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) .

HESAP PLANI KAVRAMI Bir işletmede kullanılacak hesapların, sistemli ve gruplandırılmış olarak yer aldığı listeye hesap planı denir. Muhasebede elde edilen bilgilerin raporlara kolaylıkla aktarılmasına ve istatistiki bilgilerin kolay ve çabuk elde edilmesine olanak sağlayacak bir hesap planı oluşturulması hedeflenir.

HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI

BİLANÇO HESAPLARI Bu grupta yer alan hesaplar bilançodaki konumlarına göre; aktif hesaplar – pasif hesaplar olarak ikiye ayrılır. Aktif hesaplar, işletmenin sahip olduğu varlıkları izlediklerinden “varlık hesapları”, Pasif hesaplar ise bunların sağlandığı kaynakları izlediklerinden, “kaynak hesapları” olarak da, isimlendirilir.

GELİR TABLOSU HESAPLARI İşletmenin öz sermayesinde meydana gelen artış ve eksilişleri izlemek üzere açılan sonuç hesapları, kendi içerisinde gelir hesapları ve gider hesapları olmak üzere ikiye ayrılır.

BİLGİ HESAPLARI Nazım Hesaplar olarak adlandırılır ve işletmenin ihtiyacına göre oluşturulur.

VARLIK HESAPLARI Varlık hesapları işletmenin sahip olduğu mevcutlar ile alacaklarının izlendiği hesaplardır. Bu hesaplarda kural olarak ilk kayıt hesabın borcuna yapılır. Varlıklarda, yani mevcut ve alacaklarda bir artış olması halinde, söz konusu mevcut veya alacağın izlendiği hesap borçlanır. Örneğin peşin mal satışı işleminde kasaya para girişi olacağı için, Kasa Hesabı borçlandırılır.

Varlıklardaki artışlar; ilgili hesaba borç, azalışlar alacak yazılır. VARLIK HESAPLARI Varlıklarda, yani mevcut ve alacaklarda bir azalış olması halinde söz konusu mevcut veya alacağın izlendiği hesap alacaklanır. Örneğin satıcılara olan borcun banka hesabındaki paradan ödenmesi işleminde bankadaki parada azalma olacağından Bankalar Hesabı alacaklandırılır. Varlıklardaki artışlar; ilgili hesaba borç, azalışlar alacak yazılır.

AKTİF HESAPLAR ARTIŞ AZALIŞ BORÇ KALANI (VARLIK) Borç ……………..HESABI Alacak ( + ) ( - ) ARTIŞ AZALIŞ BORÇ KALANI (VARLIK)

KAYNAK HESAPLARI Kaynak hesapları, işletmenin sahip olduğu varlıkların sağlandığı öz ve yabancı kaynaklardaki değişimlerin izlendiği hesaplardır. Kaynaklarla ilgili hesaplara ilk kayıt, kural olarak ilgili hesabın alacağına yazılır. Kaynaklarda, yani, öz sermaye ve borçlarda bir artış olması halinde, söz konusu öz sermaye veya borcun izlendiği hesap alacaklanır. Örneğin; İşletmeye senetli bir mal alımı halinde Borç Senetleri Hesabı alacaklandırılır.

Kaynaklardaki artışlar; ilgili hesaba alacak, azalışlar borç yazılır. KAYNAK HESAPLARI Öz sermaye veya borçlarda bir azalma olması halinde söz konusu öz sermaye veya borcun izlendiği hesap borçlanır. Örneğin, Borç Senetleri Hesabında kayıtlı olan bir senedin vadesinde ödenmesi halinde Borç Senetleri Hesabı borçlandırılır. Kaynaklardaki artışlar; ilgili hesaba alacak, azalışlar borç yazılır.

PASİF HESAPLAR ARTIŞ AZALIŞ ALACAK KALANI (YABANCI KAYNAK) Borç ……………..HESABI Alacak ( - ) ( + ) ARTIŞ AZALIŞ ALACAK KALANI (YABANCI KAYNAK)

SONUÇ HESAPLARI İşletmenin yaptığı işlemlerden bazıları dışarıdan işletmeye bir kaynak akımına, bazıları da işletmeden dışarıya bir kaynak akımına neden olabilir. Öz kaynağı artıran akımlara “gelir”, azaltan akımlara da “gider” denir. İşletme esas sermayesini izlemekle görevli olan sermaye hesabının kalanının, her gelir veya gider yaratan işlem ile azaltılıp çoğaltılması işlemlerinin doğurduğu sonuçların saptanıp analiz edilmesini imkansız kılar. Bunun yerine, öz sermayedeki artışları izlemek üzere gelir hesapları; azalışları izlemek üzere de gider hesapları kullanılır.

SONUÇ HESAPLARI Sonuç hesapları, öz sermayedeki artış ve eksilişleri izlemekle kullandıklarından, sermaye hesabına paralel şekilde çalışır. Sermaye hesaplarının çalışmasına ilişkin temel kural sonuç hesapları içinde geçerlidir. İşletmede bir gelir doğduğu zaman, öz sermaye arttığından, ilgili gelir hesabının alacağına yazılır. Bu gelirde bir azalma olursa o zaman da hesap borçlanır. İşletmede bir gider doğduğu zaman, öz sermaye azaldığından, ilgili gider hesabı borçlanır. Bu giderlerde bir azalma olursa o zaman da hesap alacaklanır.

SONUÇ HESAPLARI Bütün bu sonuç hesapları, dönem bitiminde, Kar ve Zarar hesabına devredilerek kapatılır. Giderler Kar ve Zarar Hesabının borcunu, gelirler ise alacağını oluşturur. Gelirler > giderler ise aradaki fark Gelir tablosunda ve Bilançoda “Kar” olarak, gelirler< giderler ise “Zarar” olarak yer alır. Kar, bir işletmenin öz sermayesindeki artışı, zarar ise azalışı ifade ettiğinden, öz sermayedeki bir artış ilgili gelir hesabına alacak yazılır. Öz sermayedeki bir azalış ise ilgili gider hesabına borç yazılır.

SONUÇ HESAPLARI Bir gider doğduğunda ilgili gider hesabı borçlanır, bir gelir doğduğunda ilgili gelir hesabı alacaklanır. Sonuç hesapları dönem sonlarında Kar ve Zarar Hesabına aktarılarak kapatılır.

NAZIM HESAPLARI Nazım Hesaplar, bir işletmenin yükümlülüklerini, hak doğurabilecek işlemlerini, ve muhasebe disiplini altında izlemek istediği bilgileri kaydettiği hesaplardır. Nazım hesaplara yapılan kayıtlar, yapıldıkları anda gerçek bir varlık ve kaynağı temsil etmedikleri için; Nazım hesaplar varlık, kaynak ve sonuç hesapları ile karşılaştırılmaz.

NAZIM HESAPLARI Nazım hesaplar gurubunda yer alan hesapların kalanları bilançoda varlık ve kaynaklar dışında ayrıca gösterilir. Bilançoya varlıklar ile kaynaklar yazıldıktan ve toplamları alındıktan sonra nazım hesaplar kaydedilir. Ya da, bilançonun doğru yorumlanabilmesi için bu hesaplardaki bilgilerden gerekli olanlar “bilanço dipnotları” nda gösterilir. Nazım hesaplarda izlenecek işlemler iki veya daha fazla nazım hesap arasında muhasebeleştirilir. Nazım hesaplar diğer hesaplarla karşılaştırılmaz.

HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI- ÖZET VARLIK HS:Varlıklardaki artışlar; ilgili hesaba borç, azalışlar alacak yazılır. KAYNAK HS: Kaynaklardaki artışlar; ilgili hesaba alacak, azalışlar borç yazılır. SONUÇ HS: Bir gider ortaya çıktığında ilgili gider hesabı borçlanır, bir gelir ortaya çıktığında ilgili gelir hesabı alacaklanır. Sonuç hesapları dönem sonunda K/Z hesabına aktarılarak dönem kar/zararı tespit edilir. NAZIM HS: Nazım hesaplar varlık, kaynak ve sonuç hesapları ile karşılaştırılmaz. Nazım hesaplarda izlenecek işlemler iki veya daha fazla nazım hesap arasında muhasebeleştirilir.

HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI- ÖZET İşlem Bilanço Hesapları Gelir-Gider Hesapları Kar veya Zarar Hesabı Aktif Pasif Gider Hes. Gelir Hes. İlk açılış Borç Alacak Borç-Alacak Borç kaydı Artırır Azaltır Karı Azaltır, Zararı artırır. Alacak kaydı Karı artırır, zararı azaltır Borç bakiyesi Mevcut Varlıklar - Gider > Gelir = Zarar Alacak bakiyesi Mevcut Kaynaklar Gider < Gelir = Kar

IV. ENVANTER VE DEĞERLEME ENVANTER KAVRAMI MUHASEBE İÇİ ENVANTER MUHASEBE DIŞI ENVANTER DEĞERLEME KAVRAMI DEĞERLEME YÖNTEM VE ÇEŞİTLERİ

ENVANTER KAVRAMI Dönem sonunda düzenlenen genel geçici mizanda yeralan hesapların kalanları işletmenin o dönem içindeki çalışmaları sonucunda öz sermayesinde meydana gelen artış veya eksilişi tam olarak göstermez. Öz sermayedeki değişikliği gösterebilmek için hesap kanları ile işletmenin varlık ve kaynaklarının gerçek durumu arasındaki farklılıkların giderilmesi gerekir. Bunu sağlayabilmek için envanter yapılması gerekir.

ENVANTER KAVRAMI İşletmenin varlıkları ve kaynaklarının bilanço günündeki miktar ve değerlerini saptamak, saptanan hususlara göre hesaplarda gerekli değişiklikleri yaparak hesapları gerçek durumu gösterir hale getirilmesi işlemlerinin tümüne envanter işlemleri denir. (Kısaca kaydi durumla fiili durum arasındaki uyumlaştırma)

MUHASEBE DIŞI ENVANTER Envanter çıkarmak; saymak, ölçmek, tartmak ve değerlendirmek yoluyla işletmeye dahil ekonomik değerleri (varlıklar ve borçları) kesin ve ayrıntılı olarak saptamaktır. (Muhasebe dışı envanter)

MUHASEBE İÇİ ENVANTER Muhasebe dışı envanter sırasında saptanan varlıklar ve borçlar ile hesap kalanları arasındaki farkın giderilmesi, sonuç hesaplarının kapatılarak dönem kar ve zararının saptanması vb. işlemlerdir.

ENVANTER İŞLEMLERİ Muhasebe dışı envanter işlemleri (Belirleme işlemleri) Miktar olarak Değer olarak Muhasebe içi envanter işlemleri (Düzeltme işlemleri) Kayıt hatalarını düzeltme Değer düzeltmeleri Aktarma işlemleri Karın belirlenmesi işlemleri

DEĞERLEME KAVRAMI VE ÖLÇÜTLERİ İşletmenin varlıklarının ve borçlarının ulusal para ile ifade dilmesidir. Değerleme yöntem ve ölçütleri: Maliyet bedeli Borsa rayici Tasarruf değeri Gerçek değer Mukayyet değer(Kayıtlı) İtibari değer (Yazılı) Rayiç bedel Emsal bedeli ve ücreti VUK.'nun anılan 261'inci maddesi hükmü uyarınca işletmelere dahil iktisadi kıymetlerin değerleme ölçüleri Maliyet bedeli, - Borsa rayici, - Tasarruf değeri, - Mukayyet değer, - İtibari değer, - Rayiç bedel, - Emsal bedel ve emsal ücret, - Vergi değeri,

V. KAYIT ARAÇLARI DEFTERLER BELGELER DEFTER SİSTEMLERİ

DEFTERLER Yevmiye defteri: İşlemlerin muhasebe terminolojisi ile tarih sırasına ve ilgi kanunların belli ettiği kurallara uygun olarak kaydedildiği defterdir. Defter-i Kebir: Yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilmiş işlemlerin niteliklerine göre sınıflandırılmış bir şekilde kaydedildiği hesapların bütünüdür.

YEVMİYE MADDELERİ Yevmiye maddesi herhangi bir işlemin muhasebe dili ifade edilmiş şeklidir. Yevmiye maddeleri: Yalın basit yevmiye maddeleri, (Tek hesap borçlu, tek hesap alacaklı) Bileşik yevmiye maddeleri, (Tek hesap borçlu/alacaklı, karşılığında birden fazla hesap alacaklı/borçlu) Karma yevmiye maddeleri, (Birden çok borçlu hesaba karşılık, birden çok alacaklı hesabın olduğu yevmiye maddeleri) Tamamlayıcı madde, (Yevmiye defterinde yapılan yanlış kayıtların düzeltilmesine ilişkin maddelerdir)

BELGELER Muhasebe fişi: Bir yevmiye maddesindeki bilgileri içeren fişlere muhasebe fişi denir.

MİZANLAR (Geçici, kesin) TEMEL MALİ RAPORLAR VI. RAPORLAMA MİZANLAR (Geçici, kesin) TEMEL MALİ RAPORLAR BİLANÇO VE ŞEKİLLERİ GELİR TABLOSU

MİZAN TANIMI Mizan (kontrol çizelgesi) yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilen işlemlerin defter-i kebire ve yardımcı defterlere, matematiksel açıdan doğru aktarılıp aktarılmadığını kontrol etmeye yarayan bir çizelge olarak ortaya çıkmıştır. Kontrol, yevmiye defterindeki rakamsal büyüklüğün defter-i kebirde de oluşup oluşmadığının denetlenmesi temeline dayanır.

MİZANIN DÜZENLENMESİ Yevmiye defterinin toplamları alınır, Hesapların borç ve alacak toplamları alınır, Hesaplar hesap planındaki sıraya göre borç ve alacak toplamları ile birlikte mizan cetveline alt alta yazılır, Mizana yazılan tutarların toplamı alınır ve bu toplamların yevmiye defterinin, aynı tarih itibariyle alınan toplamına eşit olması sağlanır. Her hesabın borç ve alacak kalanı hesaplanıp ilgili sütuna yazılır. Borç ve alacak kalanlarının toplamları alınır ve bunların birbiri ile eşitliği sağlanır.

MİZAN TÜRLERİ Mizanlar ilgili bulundukları defterlere göre türlere ayrılır. I. Defter-i Kebir mizanı: Defter-i kebir hesaplarının belli bir tarihteki toplamlarının listesidir. Genellikle aylık olarak düzenlenir. Aysonları itibariyle düzenlenen ve o ana kadar olan kadar olan işlemlerin toplamını gösteren bu mizanlara aylık mizan denir. (Nisan 2009 Ayı Mizanı) Aralık ayı mizanı aynı zamanda Genel Geçici Mizan adını alır. Envanter işlemlerinin yapılmasından sonra düzenlenen mizana ise Kesin Mizan adı verilir. II. Yardımcı Hesap Mizanı: Bir hesabın detaylarının (yardımcı hesaplarının) belli bir tarihteki toplamlarının listesidir. Yardımcı hesap mizanı hesap bazında adlandırılır. (Alıcılar Hesabı Mizanı, Genel yönetim Giderleri Hesabı Mizanı vb.)

TEMEL MALİ RAPORLAR Bilanço Gelir tablosu Nakit akım tablosu

AMORTİSMAN

AMORTİSMAN KAVRAMI Varlık hesaplarında kayıtlı varlıkların kullanımda tutuldukları süre boyunca yıpranma, aşınma ve işletme fonksiyonlarına katkı vermeleri sonucunda ilgili varlıkların değerinde bir azalma sonucunu doğuracak ve bu işletme açısından bir maliyeti ifade edecektir. Bu muhasebe sistematiği içinde amortisman olarak tanımlanmaktadır. Amortisman bir varlığın amortismana tabi tutarının yararlı ömür süresine sistematik olarak dağıtılmasını ifade eder. (TMS-16)

AMORTİSMANIN NİTELİĞİ Varlık hesaplarında kayıtlı varlıklardan bir yıldan uzun kullanılanların maliyetlerinin bir dönemde sonuç hesaplarına aktarılması sonuçların yanlış tespit edilmesine neden olur. Bir yıldan uzun süre kullanılacak varlıkların alındığı dönemde gider yazılması dönemsellik kavramı ile uyuşmaz. Varlıkların edinilmesi için katlanılan maliyetin ilgili dönemlere yayılması amortisman olarak adlandırılır. Maddi duran varlıklar için amortisman, maddi olmayan duran varlıklar için itfa ve özel tükenmeye tabi varlıklar için tükenme payı ifadeleri kullanılır.

AMORTİSMAN YAKLAŞIMLARI Duran varlıklarda amortisman için değişik tanımlar yapılabilmesi, farklı amaçlar nedeniyle farklı amortisman yaklaşımlarının ortaya konmasına neden olmuştur. Değerleme yaklaşımı Tüketim yaklaşımı Yenileme yaklaşımı Dağıtım yaklaşımı

AMORTİSMANA TABİ DEĞER Duran varlığın maliyeti ile amortisman yoluyla gider yazılarak dönemlere paylaştırılacak tutar arasında, duran varlığın amortisman süresinin sonundaki değer kadar bir fark olması doğaldır. Oluşan fark “artık değer (hurda değeri)” olarak adlandırılır. Duran varlığın maliyeti ile artık değer arasındaki farka amortismana tabi tutar denir.

AMORTİSMAN ÖLÇÜSÜ Amortisman hesaplanmasında; Duran varlığın ekonomik olarak kullanılabileceği süre, Duran varlık ile elde edilecek mal veya hizmetin miktarı esas alınır. Bu durum amortismana tabi varlıklar için “yararlı ömür” olarak adlandırılır.

AMORTİSMAN HESAPLAMA YÖNTEMLERİ Duran varlık maliyetinin birbirlerini izleyen faaliyet dönemlerine yansıtılabilmesi için bir çok yöntem geliştirilmiştir. Uygulanacak yöntem, varlığın kullanım biçimine göre seçilir. Eşit tutarda amortisman ayırma yöntemi, Değişen tutarda amortisman ayırma yöntemi, Azalan tutarda amortisman ayırma yöntemi, Artan tutarda amortisman ayırma yöntemi,

AMORTİSMAN KAYIT YÖNTEMLERİ Duran varlıklar için hesaplanan amortisman iki yöntemle kaydedilir. Direkt kayıt yöntemi:Hesaplanan amortismanın doğrudan doğruya ilgili duran varlık hesabıyla ilişkilendiren yöntemdir. (Bu yöntemde ayrılan amortisman giderler hesabına borç yazılırken, amortismanın hesaplandığı varlık hesabına alacak yazılır.) Endirekt kayıt yöntemi: Hesaplanan amortismanın ayrı bir amortisman hesabında (birikmiş amortismanlar hesabı vb.) birikimli olarak izlendiği yöntemdir.(Bu yöntemde ayrılan amortisman yine giderler hesabına borç yazılırken varlık için ayrılan tüm amortisman tutarlarının birikimli olarak takip edileceği amortisman hesabına alacak yazılır)

TEKDÜZEN HESAP PLANI AÇIKLAMALARI

Ülkemizde 1994 yılı başından itibaren, finansal kurumlar dışında kalan işletmelerde uygulamaya konulmuş olan “Tekdüzen Hesap Planı” nın yapısı aşağıdaki gibidir. Tekdüzen Hesap Planında “ondalık” kodlama sistemi benimsenmiştir.

ÇERÇEVE HESAP PLANI I- Bilanço Hesapları 1- Dönen Varlıklar 2- Duran Varlıklar 3- Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5- Öz Kaynaklar 6-Gelir Tablosu Hesapları 7-Maliyet Hesapları 8-Serbest Hesaplar 9-Nazım Hesaplar Ana hesap gruplarından 1-5 numaralı gruplar bilanço hesapları olup, kendi içinde aşağıdaki maddelerde gösterildiği gibi hesap gruplarına ayrılır ve her bir ana hesap grubunu ilgilendiren işlemler ait oldukları hesap grubu içinde açılacak ilgili bilanço hesaplarına kaydedilir. Her bilanço hesabı ayrıca ihtiyaca göre yeteri kadar yardımcı hesaplara ayrılabilir. Faaliyet ve bütçe hesapları ana hesap grubunun hesap gruplarına, hesap gruplarının hesaplara ve hesapların yardımcı hesaplara ayrılması, gelir ve giderlerin ekonomik ayrımına uygun olarak Yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen bilgileri verecek şekilde yapılır. Nazım hesaplar ana hesap grubu kurumların iç ihtiyaçlarına göre sınıflandırılır. Hesaplar en fazla dördüncü düzeye kadar yardımcı hesaplara ayrılabilir. Yardımcı hesapların her düzeyi iki haneden fazla olamaz.

ÇERÇEVE HESAP PLANI I.Dönen Varlıklar İşletmenin nakit olarak elde tuttuğu paralarla, vadesiz veya bir yıla kadar vadeli olarak bankaya yatırdığı paralar ve normal koşullarda bir yıl içinde ya da işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlıklar, işletmenin “dönen varlıkları” nı oluşturur. II.Duran Varlıklar Bir yıldan veya normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle, işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıklar bu grupta yer alan hesaplarda izlenir..

ÇERÇEVE HESAP PLANI III. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Vadesi bir yılı altında olan borçlar bu grupta yer alır. IV.Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Vadesi bir yılın üzerinde olan borçlar bu grupta yer alır. V.Öz Kaynaklar İşletme sahiplerinin getirdiği kıymetler ile işletmede tuttukları karlardan oluşan tutar bu grupta yer alır. VI.Gelir ve Gider Hesapları İşletmenin gelir ve giderlerini gösteren ve Gelir Tablosunu oluşturan sonuç hesapları bu grupta yer alır.

ÇERÇEVE HESAP PLANI VII. Maliyet Hesapları İşletme giderlerinin oluşumunun izlendiği hesaplardır. VIII.Serbest Hesaplar işletmelerin yapısına göre özel ihtiyaçlar için açılacak hesaplardır. IX.Nazım Hesaplar Muhasebenin bilgi verme görevi yüklediği işlemler ile gelecekte doğması muhtemel hak ve yükümlülüklerin takip edildiği hesaplardır. Nazım Hesapların bir diğer özelliği, bu grupta yer alan hesapların yevmiyede mutlaka kendi arasında ve karşılıklı olarak çalışmalarıdır.

ÇERÇEVE HESAP PLANI Yukarıdaki hesap planında 1-2-3-4 ve 5 kodu ile başlayan hesaplar bilanço hesabı olarak adlandırılır. Bu hesaplardan 1-2 kod numarası ile başlayanlar, hesap planının aktifinde yer alırlar ve dönem sonunda ya bakiye vermezler ya da borç bakiyesi verirler.(*) (*)103- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı(-) 119- Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı(-) 257- Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) 268- Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) 299- Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) gibi Hesap Planında (-) değer olarak gösterilen ve aslında Pasif karakterli olmakla beraber, düzenleyici hesap olarak bilançonun aktifinde yer alan 1 ve 2 koduyla başlayan hesaplar hiçbir zaman Borç bakiyesi vermez.

ÇERÇEVE HESAP PLANI Aynı şekilde bilançonun pasifinde yer alan ve 3-4-5 kod numarası ile başlayan hesaplar ise dönem sonunda ya bakiye vermeyecek ya da alacak bakiyesi verecek olan hesaplardır. (*) (*) 501- Ödenmemiş Sermaye H., 591- Dönem Net Zararı gibi Hesap Planında (-) değer olarak gösterilen ve aslında aktif karakterli olmakla beraber, düzenleyici hesap olarak bilançonun pasifinde yer alan 3-4 ve 5 kodu ile başlayan hesaplar hiçbir zaman Alacak bakiyesi vermez.

ÇERÇEVE HESAP PLANI Gelir tablosu hesapları ile Maliyet hesapları ise 6 ve 7 kodu ile başlamaktadır. Bu hesaplar dönem sonunda kesinlikle bakiye vermezler. Dönem sonu işlemlerinin yapılmasını takiben geçici mizan çıkarılacak ve geçici mizanda bakiyeleri bulunan 6 lı ve 7 li grupta yer alan hesapların tamamı dönem sonu işlemleri yapılmak suretiyle kapatılacaktır. Böylece kesin mizanda bu hesapların bakiyesi bulunmayacak, bu hesaplara ilişkin tek bir sonuç, dönem faaliyet sonucu olarak 590 veya 591 nolu hesap aracılığıyla bilançoya aktarılacaktır. II- Tekdüzen Hesap Planında 1-5 ‘inci grupları oluşturan bilanço hesapları, bilançoyu oluşturacak şekilde alt gruplara bölünmüştür.

AKTİF BİLANÇO PASİF 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR I.DÖNEN VARLIKLAR 30 MALİ BORÇLAR 32 TİCARİ BORÇLAR 33 DİĞER BORÇLAR 34 ALINAN AVANSLAR .......... 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 40 MALİ BORÇLAR 42 TİCARİ BORÇLAR 43 DİĞER BORÇLAR 44 ALINAN AVANSLAR ............. 5 ÖZKAYNAKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE 52 SERMAYE YEDEKLERİ 54 KÂR YEDEKLERİ 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) I.DÖNEN VARLIKLAR 10 HAZIR DEĞERLER 11 MENKUL KIYMETLER 12 TİCARİ ALACAKLAR 13 DİĞER ALACAKLAR 15 STOKLAR 18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR II. DURAN VARLIKLAR 22 TİCARI ALACAKLAR 23 DİĞER ALACAKLAR 24 MALİ DURAN VARLIKLAR 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 29 DİĞER DURAN VARLIKLAR

ÇERÇEVE HESAP PLANI Alt grupları, defteri kebir hesapları oluşturur. Örneğin “10 Hazır Değerler” alt grubunda; 100. KASA 101. ALINAN ÇEKLER 102. BANKALAR 103. VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-) 108. DİĞER HAZIR DEĞERLER şeklinde defteri kebir hesapları vardır.

III- Tekdüzen Hesap Planında 6’ncı grubu oluşturan Gelir Tablosu Hesapları, gelir tablosunu oluşturacak şekilde alt gruplara ayrılmıştır.

ÇERÇEVE HESAP PLANI Gelir Tablosundaki alt gruplar da defterikebir hesapları oluşturur. Örneğin “60 Brüt Satışlar” alt grubunda; 600 Yurtiçi Satışlar 601 Yurtdışı Satışlar 602 Diğer Gelirler şeklinde defterikebir hesapları yer almaktadır. IV- Tekdüzen Hesap Planı’nda 7’nci grubu oluşturan Maliyet Hesaplarında toplanacak giderlere ilişkin olarak 7/A ve 7/B olmak üzere iki seçenek belirlenmiştir.

DÖNEN VARLIKLAR

I. DÖNEN VARLIKLAR Nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık unsurlarını kapsar.

100. KASA HESABI İşletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancı paraların TL. karşılığının izlenmesi için kullanılır. İşleyişi : Tahsil olunan para tutarları borç, ödemeler ve bankaya yatırılan para tutarları alacak kaydedilir. Hesap daima borç bakiyesi verir veya sıfır olur. Hiçbir şekilde alacak bakiyesi vermez.

100. Kasa Hesabı (a) Bedeli nakden ödenmek suretiyle 2.400.-YTL tutarında mal satın alınmıştır. 100 Kasa Hs. 153- Ticari Mallar Hs. 48.000.- 48.000.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır

100. Kasa Hesabı (b) Kasada yapılan sayım sonucunda 560.-YTL nakdin noksan olduğu anlaşılmıştır. 197- Sayım ve Tes. Nok. Hs. 100 Kasa Hs. 560.- 560.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır

100. Kasa Hesabı (c) Dönem içinde kargo, posta vb ücretler olarak 1.180.-YTL ödenmiştir. 770- Genel Yönetim Giderleri Hs. 100 Kasa Hs. 1.000.- 1.000.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır

100. Kasa Hesabı (d) 02.09.2008 tarihinde orduevindeki işletmeler aşağıdaki satış hasılatlarını kasaya teslim etmişlerdir. Çayocağı: 2.450.- Terzihane: 675.- Erkek Berberi:560.- 100 Kasa Hs. 2.450.- 675.- 560.- 600- Yurtiçi Satışlar 3.685.- NOT:600 hesabın yardımcı hesaplarına yapılacak kayıtlar

ÖRNEK UYGULAMALAR e.50.000.-YTL nakdi sermaye konularak bir işletme kurulmuştur. f.Sermaye olarak kasaya konulan nakdin 46.000.-YTL’si banka hesabına yatırılmıştır. g.Nakden 24.000.-YTL’ye bir adet kamyon alınmıştır. h.Hizmet binası kirası olarak 3.000.YTL nakden ödenmiştir.

102. BANKALAR İşletmece yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlenmesini kapsar. İşleyişi : Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.

100. Kasa Hesabı (a) 16.09.2008 tarihinde kasa mevcudundan 50.000.- YTL banka hesabına yatırılmıştır. 102-Banka Hs. 100 Kasa Hs. 50.000.- 50.000.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır

103. VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-) İşletmenin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir. İşleyişi : Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesaba alacak; çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesaba borç, bankalar hesabına alacak kaydedilir.

108. DİĞER HAZIR DEĞERLER Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar gibi) değerleri kapsar. İşleyişi : Bu değerler elde edildiğinde hesabın borcuna, elden çıkarıldığında da hesabın alacağına kaydedilir.

100. Kasa Hesabı (a) 17.09.2008 tarihinde orduevindeki işletmelerce hizmet bedellerinden 890.-YTL’lik kısmı kredi kartı ile tahsil edilmiştir. 100 Kasa Hs. XXXXX.- 600- Yurtiçi Satışlar XXXXX.- 890.- 108 Diğer Hazır Değerler Hs. 890.-

120. ALICILAR İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır.

120. Alıcılar (a) 30.08.2008 tarihinde orduevinde yapılan resmi toplantı nedeniyle 12.000.-alacak doğduğu tespit edilmiştir. 120 Alıcılar Hs. 12.000.- 600- Yurtiçi Satışlar 12.000.-

150. İLK MADDE VE MALZEME Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan; Hammadde, Yardımcı madde, İşletme malzemesi, Ambalaj malzemesi, Diğer malzemeler, izlendiği hesaptır.

150. İlk Madde ve Malzeme 150- ilk Madde ve Malzeme Hs. 10.09.2008 tarihinde işletmelere verilmek üzere 98.450.-YTL mal alınmıştır. Bedeli satıcıya taksitle ödenekecektir. 150- ilk Madde ve Malzeme Hs. 320 Satıcılar Hs. 98.450.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 98.450.- NOT:154 ve 150 hesabın yardımcı hesaplarına yapılacak kayıtlar

153. TİCARİ MALLAR Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemler bu hesapta yer alır. Yoğunlukla kantinlerde kullanılmaktadır.

153. Ticari Mallar 100- Kasa Hesabı 153 Ticari Mallar Hs. 25.000.- İşletme tarafından 25.000.-YTL tutarında mal satın alınmıştır. Bedeli nakden ödenmiştir. 100- Kasa Hesabı 153 Ticari Mallar Hs. 25.000.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 25.000.-

154. İŞLETME MALLARI Bu hesap tekdüzen hesap planında yok, Ancak Orduevlerinde, lokanta, düğün salonu, erat kantini, otel büfe, erkek berberi ünitesi, bayan berberi ünitesi, çamaşırhane ünitesi, terzihane ünitesi, cafe… için kullanılmaktadır.

154. İşletmeler Hesabı 150- ilk Madde ve Malzeme Hs. 15.09.2008 tarihinde ambardan işletmeler adına aşağıdaki malzemenin çıkışı yapılmıştır. Büfe: 1.800.- Çayocağı:450.- 150- ilk Madde ve Malzeme Hs. 154 İşletmeler Hs. 2.250.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 2.250.- NOT:154 ve 150 hesabın yardımcı hesaplarına yapılacak kayıtlar

154. İşletmeler Hesabı 3.200.- 624 İşletme Malları Maliyetleri Hs. 30.09.2008 tarihinde büfede yeralan malların sayımı yapılmış olup 600.-YTL mal tespit edilmiştir. 154 İşletme Malları Hs. (Büfe) 3.200.- 624 İşletme Malları Maliyetleri Hs. 154 İşletmeler Hs. 3.200.- 2.600.- 2.600.- BAKİYE:600.-YTL

195- İŞ AVANSLARI İşletme adına mal ve hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri yapacak personel ve personel dışındaki kişilere verilen iş avanslarının izlendiği hesaptır.

195. İş Avansları (a) Rize’ye mal alımı için gönderilen görevliye 12.000.-YTL avans verilmiştir. 195- İş Avansları Hs. 100 Kasa Hs. 12.000.- 12.000.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır

196. PERSONEL AVANSLARI Personele, işletme adına yaptırılacak hizmet ve giderleri karşılamak üzere verilen iş avansları, personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği hesaptır

196. Personel Avansları 196- Personel Avansları Hs. 100-Kasa Hesabı (a) Rize’ye mal alımı için gönderilen görevliye gündelik olarak 300.-YTL avans verilmiştir. 196- Personel Avansları Hs. 100-Kasa Hesabı 245.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 300.-

197. SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI Sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar noksanlarıyla, tesellüm sırasında ortaya çıkan noksanların geçici olarak kayıt ve izleneceği hesaptır.

Tesellüm Noksanları Hs. 197. Sayım ve Tesellüm Noksanları Hs. 12.09.2008 tarihinde yapılan kasa sayımında 1.200.-YTL noksanlık tespit edilmiştir. 197-Sayım ve Tesellüm Noksanları Hs. 100-Kasa Hesabı 1.200.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 1.200.-

2. DURAN VARLIKLAR

2. DURAN VARLIKLAR Bir yıldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle, işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar.

220. ALICILAR İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan bir yıldan fazla uzun vadeli senetsiz alacakları ifade eder.

226. VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR İşletmede, üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi ve bir akdin karşılığı olarak, geri alınmak üzere verilen, bir yıldan uzun süreli depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır.

255. DEMİRBAŞLAR İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi maddi varlıkların izlendiği hesaptır.

255. Demirbaşlar (a) Yüzme havuzu işletmesinde kullanılmak üzere 2.500.-YTL değerinde demirbaş satın alınmıştır. 255- Demirbaşlar Hs. 100 Kasa Hs. 2.500.- 2.500.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır

257. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) Maddi duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yokedilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır.

259. VERİLEN AVANSLAR Yurt içinden veya yurt dışından satınalınmak üzere sipariş edilen maddi duran varlıklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Sipariş avansıyla ilgili giderleri de kapsar. İşleyişi :Ödeme yapıldığında hesaba borç: sipariş edilen malzeme teslim alındığında ilgili hesabın borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir.

259. Verilen Avanslar (a) Lokanta işletmesi için alınacak buzdolabı ile ilgili olarak ilgiliye 9.000.- YTL avans verilmiştir. 100 Kasa Hs. 259- Verilen Avanslar Hs. 9.000.- 9.000.- (a) 45.000.-YTL değerinde buzdolabı teslim alınmış ve avanstan arta kalan tutar ilgiliye borçlanılmıştır. 320 Satıcılar 255- Demirbaşlar Hs. Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 259- Verilen Avanslar Hs. 36.000.- 45.000.- 9.000.- 9.000.-

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar.

320. SATICILAR İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır.

335. PERSONELE BORÇLAR İşletmenin personeline olan çeşitli borçlar bu hesapta izlenir. İşleyişi : Tahakkuk eden personele borçlar bu hesabın alacağına, ödenmesi halinde borcuna kaydedilir.

340. ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin tahsil ettiği tutarların izlendiği hesaptır.

360. ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR İşletmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonların izlendiği hesaptır.

361. ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ İşletmenin, personelin hakedişlerinden sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre kesintiye tabi tutmakla yükümlü bulunduğu, personele ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri ile bunlara ilişkin işveren katılma payları ve işverence sosyal güvenlik kuruluşlarına ödenecek diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır.

397. SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI Sayımlar sonunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar fazlalarıyla, üniteler arası yollamada ortaya çıkan fazlaların geçici olarak kayıt edileceği hesaptır.

397. Sayım ve Tesellüm Fazlaları Hs. 20.09.2008 tarihinde yapılan kasa sayımında 245.-YTL fazlalık tespit edilmiştir. 397-Sayım ve Tesellüm Fazlaları Hs. 100-Kasa Hesabı 245.- Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 245.-

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan ve bir yıldan fazla vadeli olan işletme borçlarını kapsar.

ÖZKAYNAKLAR

5. ÖZKAYNAKLAR İşletme sahip veya ortaklarının bilanço tarihinde işletmeye yapmış oldukları sermaye yatırımlarının tutarını gösteren; Ödenmiş sermaye, Geçmiş Yıllar Kârları, Geçmiş Yıllar Zararları, Dönemin Net Kâr veya Zararı, kapsar.

500. SERMAYE İşletmeye tahsis edilen veya işletmelerin ana sözleşmelerinde yer alan ve Ticaret Siciline tescil edilmiş bulunan sermaye tutarı bu hesapta yer alır.

500. Sermaye Hesabı 100 Kasa Hesabı 500-Sermaye Hs. 100.000.- Yeni kurulan işletmeye 100.000.-YTL sermaye konulmuştur. 100 Kasa Hesabı 500-Sermaye Hs. 100.000.- 100.000.-

570. GEÇMİŞ YILLAR KARLARI Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan ve işletme sahibine veya ortaklarına dağıtılmamış bulunan kârlardan ilgili yedek hesaplarına alınmayan tutarların izlendiği hesaptır.

580. GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan dönem net zararlarının izlendiği hesaptır.

590. DÖNEM NET KARI İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin vergi sonrası net kâr tutarının izlendiği hesaptır.

591. DÖNEM NET ZARARI (-) İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin net zarar tutarının izlendiği hesaptır.

MALİYET HESAPLARI

7-Maliyet Hesapları I- Bilanço Hesapları 1- Dönen Varlıklar 2- Duran Varlıklar 3- Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5- Öz Kaynaklar 6- Gelir Tablosu Hesapları 7-Maliyet Hesapları 9-Nazım Hesaplar

7 MALİYET HESAPLARI Maliyet hesapları, mal ve hizmetlerin planlanan biçim ve niteliğe getirilmesi için yapılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesaplardır.

Gider > Gider < Gider Hes. İşlem Bilanço Hesapları Gelir-Gider Hesapları Kar veya Zarar Hesabı Aktif Pasif Gider Hes. Gelir Hes. İlk açılış Borç Alacak Borç kaydı Artırır Azaltır Alacak kaydı Borç bakiyesi Mevcut Varlıklar - Gider > Gelir = Zarar Alacak bakiyesi Mevcut Kaynaklar Gider < Gelir = Kar

7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI 70 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları 71 Direkt İlk madde ve Malzeme Giderleri 72 Direkt İşçilik Giderleri 73 Genel Üretim Giderleri 74 Hizmet Üretim Maliyeti 75 Araştırma Geliştirme Giderleri 76 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri 77 Genel Yönetim Giderleri 78 Finansman Giderleri 1. Büyük ve orta büyüklükteki üretim ve hizmet işletmeleri için özellikle zorunlu olarak önerilen 7/A seçeneğinde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. Eş zamanlı kayıt yönteminin kullanılması önerilen bu uygulamada, giderler yapıldıkları anda ilgili defter-i kebir hesaplarına "Fonksiyon Esasına" göre kaydedilirken, söz konusu giderler aynı zamanda yardımcı defterlerde hem çeşit esasına hem de ilgili gider yerlerine göre izlenir. Gider çeşitlerinin izleneceği yardımcı defter kayıtlarının, giderlerin ait oldukları gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması durumunda, yöntem amacına uygun biçimde yürütülmüş olacaktır. Bu kayıt yönteminde; giderler eş zamanlı olarak aynı anda hem fonksiyonlarına, hem çeşitlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendiğinden; muhasebe kayıtlarının azaltılmasına ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde oluşturulmasına olanak sağlamaktadır. 2. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları maliyet muhasebesinin genel muhasebeden bağımsız çalışması durumunda bu grup çalıştırılır.

7/B SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI 790 İlk Madde ve Malzeme Giderleri 791 Memur Ücret ve Giderleri 792 Personel Ücret ve Giderleri 793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler 794 Çeşitli Giderler 795 Vergi, Resim ve Harçlar 796 Amortismanlar ve Tükenme Payları 797 Finansman Giderleri 798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hesapları 799 Üretim Maliyet Hesabı 1. Büyük ve orta büyüklükteki üretim ve hizmet işletmeleri için özellikle zorunlu olarak önerilen 7/A seçeneğinde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. Eş zamanlı kayıt yönteminin kullanılması önerilen bu uygulamada, giderler yapıldıkları anda ilgili defter-i kebir hesaplarına "Fonksiyon Esasına" göre kaydedilirken, söz konusu giderler aynı zamanda yardımcı defterlerde hem çeşit esasına hem de ilgili gider yerlerine göre izlenir. Gider çeşitlerinin izleneceği yardımcı defter kayıtlarının, giderlerin ait oldukları gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması durumunda, yöntem amacına uygun biçimde yürütülmüş olacaktır. Bu kayıt yönteminde; giderler eş zamanlı olarak aynı anda hem fonksiyonlarına, hem çeşitlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendiğinden; muhasebe kayıtlarının azaltılmasına ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde oluşturulmasına olanak sağlamaktadır. 2. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları maliyet muhasebesinin genel muhasebeden bağımsız çalışması durumunda bu grup çalıştırılır.

71 Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri Üretilen mamülün bünyesine ana madde olarak katılan ve hangi mamülden ne kadar tüketildiği, ekonomik bakımdan ayrı olarak izlenebilen ilkmadde ve malzemelerle ilgili gider, yansıtma ve fark hesapları bu grupta yer alır. 710. Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri 711. Direkt İlkmadde ve Malzeme Yansıtma Hesabı 712. Direkt İlkmadde ve Malzeme Fiyat Farkı 713. Direkt İlkmadde ve Malzeme Miktar Farkı

710. Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri Bu giderler, esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, mamülün bünyesine giren, mamülün temel öğesini oluşturan ve mamülün bünyesine doğrudan yüklenebilen maddelerin kullanımı fiili tutarlarla bu hesapta izlenir. 711. Direkt İlkmadde ve Malzeme Yansıtma Hesabı Maliyet hesaplama yöntemine göre oluşan maliyetlerin 151-Yarı Mamüller Hesabına aktarılması için kullanılır. (1.Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda "710- Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri Hesabı”nın borcuna gider çeşidi olarak kaydedilen giderler, 2.Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden hesaplanmış giderler) 710-Not:Üretimde kullanılmayan ve satılan ilkmadde ve malzemenin maliyeti bu hesapta izlenmez.

(a) Dönem içinde üretimde kullanılmak üzere ana ve yardımcı üretim yerlerinde ambardan çekilen direkt maddeler 710- Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri Hs. 150 İlkmadde ve Malzeme Hs. Ambardan Çıkan Mal 10.000.-(a) Ambardan Çıkan Mal 10.000.-(a) (b) Üretim gerçekleştiğinde 710 nolu hesapta gerçekleşen maliyet toplamı üzerinden; 711- Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri Yns.Hs. 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs. 710 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 10.000.-(b) 710 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 10.000.-(b) (c) Dönem sonunda; 711- Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri Yns.Hs. 710- Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri Hs. Ambardan Çıkan Mal 10.000.-(a) 710 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 10.000.-(b) 10.000.-(c) 10.000.-(c)

7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI 70 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları 71 Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri 72 Direkt İşçilik Giderleri 73 Genel Üretim Giderleri 74 Hizmet Üretim Maliyeti 75 Araştırma Geliştirme Giderleri 76 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri 77 Genel Yönetim Giderleri 78 Finansman Giderleri 1. Büyük ve orta büyüklükteki üretim ve hizmet işletmeleri için özellikle zorunlu olarak önerilen 7/A seçeneğinde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. Eş zamanlı kayıt yönteminin kullanılması önerilen bu uygulamada, giderler yapıldıkları anda ilgili defter-i kebir hesaplarına "Fonksiyon Esasına" göre kaydedilirken, söz konusu giderler aynı zamanda yardımcı defterlerde hem çeşit esasına hem de ilgili gider yerlerine göre izlenir. Gider çeşitlerinin izleneceği yardımcı defter kayıtlarının, giderlerin ait oldukları gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması durumunda, yöntem amacına uygun biçimde yürütülmüş olacaktır. Bu kayıt yönteminde; giderler eş zamanlı olarak aynı anda hem fonksiyonlarına, hem çeşitlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendiğinden; muhasebe kayıtlarının azaltılmasına ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde oluşturulmasına olanak sağlamaktadır. 2. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları maliyet muhasebesinin genel muhasebeden bağımsız çalışması durumunda bu grup çalıştırılır.

72 Direkt İşçilik Giderleri Bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya verilebilen işçilik giderleri ile ilgili gider, yansıtma ve fark hesapları bu grupta yer alır. 720. Direkt İşçilik Giderleri Hesabı 721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı 722. Direkt İşçilik Ücret Farkları 723. Direkt İşçilik Süre (Zaman) Farkları

720. Direkt İşçilik Giderleri Hesabı Esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, belli bir mamül veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen işçilik giderlerini kapsar. Bu giderler hangi mamül veya mamül grubu için harcandığı izlenebilen ve herhangi bir dağıtım anahtarına gerek duymadan, işçi başına düşen çalışma süresi ölçülebilen işçilik giderlerinden oluşur. 721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı Maliyet hesaplama yöntemine göre oluşan maliyetlerin 151-Yarı Mamüller Hesabına aktarılması için kullanılır. (1.Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda "720- Direkt İşçilik Giderleri Hesabı”nın borcuna gider çeşidi olarak kaydedilen giderler, 2.Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden belirlenmiş direkt işçilik giderleri)

(a) Dönem içinde üretim sırasında gerçekleştirilen direkt işçilik giderleri (1); Giderleri Hs. 381 ve ilgili diğer hesaplar. İşçi Ücretleri 16.000.-(a) İşçi Ücretleri 16.000.-(a) (b) Üretim gerçekleştiğinde 720 nolu hesapta gerçekleşen direkt işçilik maliyeti üzerinden; 721- Direkt İşçilik Giderleri Yns.Hs. 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs. 720 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 16.000.-(b) 720 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 16.000.-(b) Esas üretim yerlerinde çalışanlar için ödenen ücretler 720 Direkt İşçilik Giderleri hesabında, üretim fonksiyonu ile ilgili olan yerlerde çalışan işçilerin ücretleri ise 730 Genel Üretim Giderleri Hesabına kaydedilir. İşçilik giderleri olarak hesaplanacak tutarlar içine işçilere ödenen net ücretler, fazla çalışma, gece çalışma prim, hafta tatili ve sosyal güvenlik primleride dahildir. (a) kaydında işçilik maliyetleri ilgililere ödenen maliyetler olarak algılanmalıdır. (c) Dönem sonunda; 721- Direkt İşçilik Giderleri Yns.Hs. 720- Direkt İşçilik Giderleri Hs. . 720 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 16.000.-(b) İşçi Ücretleri 16.000.-(a) 16.000.-(c) 16.000.-(c)

7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI 70 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları 71 Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri 72 Direkt İşçilik Giderleri 73 Genel Üretim Giderleri 74 Hizmet Üretim Maliyeti 75 Araştırma Geliştirme Giderleri 76 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri 77 Genel Yönetim Giderleri 78 Finansman Giderleri 1. Büyük ve orta büyüklükteki üretim ve hizmet işletmeleri için özellikle zorunlu olarak önerilen 7/A seçeneğinde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. Eş zamanlı kayıt yönteminin kullanılması önerilen bu uygulamada, giderler yapıldıkları anda ilgili defter-i kebir hesaplarına "Fonksiyon Esasına" göre kaydedilirken, söz konusu giderler aynı zamanda yardımcı defterlerde hem çeşit esasına hem de ilgili gider yerlerine göre izlenir. Gider çeşitlerinin izleneceği yardımcı defter kayıtlarının, giderlerin ait oldukları gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması durumunda, yöntem amacına uygun biçimde yürütülmüş olacaktır. Bu kayıt yönteminde; giderler eş zamanlı olarak aynı anda hem fonksiyonlarına, hem çeşitlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendiğinden; muhasebe kayıtlarının azaltılmasına ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde oluşturulmasına olanak sağlamaktadır. 2. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları maliyet muhasebesinin genel muhasebeden bağımsız çalışması durumunda bu grup çalıştırılır.

73 Genel Üretim Giderleri İşletmenin üretimi ve bu üretime bağlı hizmetler için yapılan direkt ilk madde ve malzeme ve direkt işçilik dışında kalan giderlerle ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarından oluşur. 730. Genel Üretim Giderleri 731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı 732. Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları 733. Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları 734. Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları

730. Genel Üretim Giderleri İşletmenin üretimi ve bu üretime bağlı hizmetler için yapılan direkt işçilik ve direkt ilkmadde ve malzeme dışında kalan giderlerin izlendiği hesaptır. Bu giderlerin; — Üretim ve hizmet maliyeti ile ilgili bir gider niteliğini taşıması, — Çeşit ve değer yönü ile doğrudan doğruya değil ancak dağıtım yoluyla üretim ve hizmet maliyetlerine yansıtılabilir nitelikte olması, gerekir. 731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı Maliyet hesaplama yöntemine göre oluşan maliyetlerin 151-Yarı Mamüller Hesabına aktarılması için kullanılır. (1.Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda "730- Genel üretim Giderleri Hesabı”nın borcuna gider çeşidi olarak kaydedilen giderler, 2.Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden belirlenmiş genel üretim giderleri)

(a) Dönem içinde üretim sırasında gerçekleştirilen genel üretim giderleri (endirekt işçilik giderleri, elektrik, su vb.) 730- Genel Üretim Giderleri Hs. 381 ve ilgili diğer hesaplar. Dönem içerisinde ödenen giderler 8.000.-(a) Dönem içerisinde ödenen giderler 8.000.-(a) (b) Üretim gerçekleştiğinde 730 nolu hesapta gerçekleşen direkt işçilik maliyeti üzerinden; 731- Genel Üretim Giderleri Yns. Hs. . 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs. 730 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 8.000.-(b) 730 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 8.000.-(b) Esas üretim yerlerinde çalışanlar için ödenen ücretler 720 Direkt İşçilik Giderleri hesabında, üretim fonksiyonu ile ilgili olan yerlerde çalışan işçilerin ücretleri ise 730 Genel Üretim Giderleri Hesabına kaydedilir. İşçilik giderleri olarak hesaplanacak tutarlar içine işçilere ödenen net ücretler, fazla çalışma, gece çalışma prim, hafta tatili ve sosyal güvenlik primleri de dahildir. (c) Dönem sonunda; 731- Genel Üretim Giderleri Yns. Hs. 730- Genel Üretim Giderleri Hs. Dönem içerisinde ödenen giderler 8.000.-(a) 730 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 8.000.-(b) 8.000.-(c) 8.000.-(c)

151- Yarı Mamüller-Üretim Hs. Örnek: Ay içinde genel üretim giderlerinde oluşan maliyetin dağılımı aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir. -Üretim gider yerlerinin 24.000.- -Pazarlama satış dağıtım yerleri 5.000.- -Yapılmakta olan yatırımlarla ilgili olarak 8.000.- -Genel yönetim gideri olarak hesaplanan tutar 3.000.- 731- Genel Üretim Giderleri Yns. Hs. 40.000.- 631- Pazarlama Satış Dağıtım Gid. Hs. 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs. 24.000.- 5.000.- 632- Genel Yönetim Giderleri Hs. 258- Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs. 8.000.- 3.000.-

74 Hizmet Üretim Maliyeti 7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI 70 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları 71 Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri 72 Direkt İşçilik Giderleri 73 Genel Üretim Giderleri 74 Hizmet Üretim Maliyeti 75 Araştırma Geliştirme Giderleri 76 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri 77 Genel Yönetim Giderleri 78 Finansman Giderleri 1. Büyük ve orta büyüklükteki üretim ve hizmet işletmeleri için özellikle zorunlu olarak önerilen 7/A seçeneğinde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. Eş zamanlı kayıt yönteminin kullanılması önerilen bu uygulamada, giderler yapıldıkları anda ilgili defter-i kebir hesaplarına "Fonksiyon Esasına" göre kaydedilirken, söz konusu giderler aynı zamanda yardımcı defterlerde hem çeşit esasına hem de ilgili gider yerlerine göre izlenir. Gider çeşitlerinin izleneceği yardımcı defter kayıtlarının, giderlerin ait oldukları gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması durumunda, yöntem amacına uygun biçimde yürütülmüş olacaktır. Bu kayıt yönteminde; giderler eş zamanlı olarak aynı anda hem fonksiyonlarına, hem çeşitlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendiğinden; muhasebe kayıtlarının azaltılmasına ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde oluşturulmasına olanak sağlamaktadır. 2. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları maliyet muhasebesinin genel muhasebeden bağımsız çalışması durumunda bu grup çalıştırılır.

74 Hizmet Üretim Maliyeti Hizmet işletmelerinin üretim maliyetlerinin izlenmesinde kullanılan hesaplardır. Hizmet işletmelerinde 71, 72 ve 73 gruplarda yer alan hesaplar kullanılmaz. 740. Hizmet Üretim Maliyeti 741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı 742. Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesapları

740. Hizmet Üretim Maliyeti Hizmet işletmelerinde üretilen hizmetler için yapılan giderlerin gerçekleşen tutarları bu hesaba kaydedilir. 741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı Maliyet hesaplama yöntemine göre oluşan maliyetlerin 622- Satılan Hizmet Maliyeti Hesabına aktarılması için kullanılır. (1.Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda "740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı”nın borcuna gider çeşidi olarak kaydedilen giderler, 2.Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden belirlenmiş hizmet maliyeti)

(a) Dönem içinde hizmet üretiminde kullanılan malzemeler ve gerçekleştirilen giderler hizmet üretim maliyeti hesabına kaydedilmiştir. 150, 381 ve ilgili diğer hesaplar. 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hs. Yapılan giderlerin toplamı 48.000.- Yapılan giderlerin toplamı 48.000.- (b) Dönem sonunda 622- Satılan Hizmet Maliyeti Hs. 741- Hizmet Üretim Maliyeti Yns. Hs. . 740 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 48.000.-(b) 740 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 48.000.-(b) Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 741- Hizmet Üretim Maliyeti Yns. Hs. 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hs 740 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 48.000.-(b) Yapılan giderlerin toplamı 48.000.- 48.000.-(c) 48.000.-(c)

77 Genel Yönetim Giderleri 7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI 70 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları 71 Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri 72 Direkt İşçilik Giderleri 73 Genel Üretim Giderleri 74 Hizmet Üretim Maliyeti 75 Araştırma Geliştirme Giderleri 76 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri 77 Genel Yönetim Giderleri 78 Finansman Giderleri 1. Büyük ve orta büyüklükteki üretim ve hizmet işletmeleri için özellikle zorunlu olarak önerilen 7/A seçeneğinde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. Eş zamanlı kayıt yönteminin kullanılması önerilen bu uygulamada, giderler yapıldıkları anda ilgili defter-i kebir hesaplarına "Fonksiyon Esasına" göre kaydedilirken, söz konusu giderler aynı zamanda yardımcı defterlerde hem çeşit esasına hem de ilgili gider yerlerine göre izlenir. Gider çeşitlerinin izleneceği yardımcı defter kayıtlarının, giderlerin ait oldukları gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması durumunda, yöntem amacına uygun biçimde yürütülmüş olacaktır. Bu kayıt yönteminde; giderler eş zamanlı olarak aynı anda hem fonksiyonlarına, hem çeşitlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendiğinden; muhasebe kayıtlarının azaltılmasına ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde oluşturulmasına olanak sağlamaktadır. 2. Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları maliyet muhasebesinin genel muhasebeden bağımsız çalışması durumunda bu grup çalıştırılır.

77 Genel Yönetim Giderleri Yönetim fonksiyonu ile ilgili giderlerin izlendiği hesap grubudur. 770. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ : 771. Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı 772. Genel Yönetim Gider Farkları Hesabı

770. Genel Yönetim Giderleri Bir işletmenin; Yönetim fonksiyonları, İşletme politikasının tayini, Organizasyon ve kadro kuruluşu, Büro hizmetleri, Kamu ilişkileri, Güvenlik, Hukuk işleri, Personel işleri, Kredi ve tahsilatı da kapsayan muhasebe ve mali işler servisleri, giderlerinin izlendiği hesaptır. 771. Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı Dönem sonlarında "770- Genel Yönetim Giderleri Hesabı" ile karşılaştırılarak kapatılır.

(a) Muhasebe servisinde çalışanların ücretleri ödenmiştir. 770- Genel Yönetim Giderleri Hs. 381 Gider Tahakkukları Hs. 16.000.-(a) 16.000.-(a) (b) Dönem içinde idare binasının kira gideri olarak 4.000.-YTL ödenmiştir. 770- Genel Yönetim Giderleri Hs. . 336- Diğer Çeşitli Borçlar Hs. 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. (GV+Fon) 4.500.-(b) 3.100.-(b) 900.-(b) Esas üretim yerlerinde çalışanlar için ödenen ücretler 720 Direkt İşçilik Giderleri hesabında, üretim fonksiyonu ile ilgili olan yerlerde çalışan işçilerin ücretleri ise 730 Genel Üretim Giderleri Hesabına kaydedilir. İşçilik giderleri olarak hesaplanacak tutarlar içine işçilere ödenen net ücretler, fazla çalışma, gece çalışma prim, hafta tatili ve sosyal güvenlik primleri de dahildir. (c) Dönem içinde kargo, posta vb ücretler olarak 1.180.-YTL ödenmiştir. 770- Genel Yönetim Giderleri Hs. . 191- İndirilecek KDV Hs. 100-Kasa/103-….. 1.000.-(c) 180.-(c) 1.180.-(c)

(d) Yurtdışı seyahat giderleri ödenmiştir. 770- Genel Yönetim Giderleri Hs. . 191- İndirilecek KDV Hs. 100-Kasa/103-….. 2.000.-(d) 360.-(d) 2.360.-(d) (e) Dönem içinde MTV, Damga V. (sigorta vb.) 2.000.-YTL ödenmiştir. 770- Genel Yönetim Giderleri Hs. . 100-Kasa/103-….. 2.000.-(e) 900.-(e) Esas üretim yerlerinde çalışanlar için ödenen ücretler 720 Direkt İşçilik Giderleri hesabında, üretim fonksiyonu ile ilgili olan yerlerde çalışan işçilerin ücretleri ise 730 Genel Üretim Giderleri Hesabına kaydedilir. İşçilik giderleri olarak hesaplanacak tutarlar içine işçilere ödenen net ücretler, fazla çalışma, gece çalışma prim, hafta tatili ve sosyal güvenlik primleri de dahildir. (f) İdare binaları ve demirbaşlar için 9.000.-YTL amortisman tahakkuk ettirilmiştir. 770- Genel Yönetim Giderleri Hs. 257-Birikmiş Amor. Hs. 9.000.-(f) 9.000.-(f)

(g) DÖNEM SONUNDA; -Fiili maliyet yönetiminin uygulandığı durumda (g) DÖNEM SONUNDA; -Ay içinde gerçekleşen giderler aşağıdaki gibi olacaktır. 770- Genel Yönetim Giderleri Hs. 16.000.-(a) 4.500.-(b) 1.000.-(c) 2.000.-(d) 2.000.-(e) 9.000.-(f) (g) DÖNEM SONUNDA; -Fiili maliyet yönetiminin uygulandığı durumda 34.500.(DS) Esas üretim yerlerinde çalışanlar için ödenen ücretler 720 Direkt İşçilik Giderleri hesabında, üretim fonksiyonu ile ilgili olan yerlerde çalışan işçilerin ücretleri ise 730 Genel Üretim Giderleri Hesabına kaydedilir. İşçilik giderleri olarak hesaplanacak tutarlar içine işçilere ödenen net ücretler, fazla çalışma, gece çalışma prim, hafta tatili ve sosyal güvenlik primleri de dahildir. 771- Genel Yönetim Gid. YANSITMA Hs. 632- Genel Yönetim Giderleri Hs. 34.500.-(DS) 34.500.-(DS)

GELİR TABLOSU HESAPLARI

6- Gelir Tablosu Hesapları I- Bilanço Hesapları 1- Dönen Varlıklar 2- Duran Varlıklar 3- Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5- Öz Kaynaklar 6- Gelir Tablosu Hesapları 7-Maliyet Hesapları 9-Nazım Hesaplar

6 GELİR TABLOSU HESAPLARI İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin; Brüt satışları, Satış-indirimleri, Satışların maliyeti, Faaliyet giderleri, Diğer faaliyetlerden gelir ve kârlar, Diğer faaliyetlerden gider ve zararlar, Finansman giderleri, Olağandışı gelir ve kârlar, Olağandışı gider ve zararlar, oluşur.

6-GELİR TABLOSU HESAPLARI Brüt satışları, Satış-indirimleri, Satışların maliyeti, Faaliyet giderleri, Diğer faaliyetlerden gelir ve kârlar, Diğer faaliyetlerden gider ve zararlar, Finansman giderleri, Olağandışı gelir ve kârlar, Olağandışı gider ve zararlar, 60 61 (-) 62 (-) 63 (-) 64 65 (-) 66 (-) 67 68 (-)

Gelir Hes. Gelir = İşlem Bilanço Hesapları Gelir-Gider Hesapları Kar veya Zarar Hesabı Aktif Pasif Gider Hes. Gelir Hes. İlk açılış Borç Alacak Borç kaydı Artırır Azaltır Alacak kaydı Borç bakiyesi Mevcut Varlıklar - Gider > Gelir = Zarar Alacak bakiyesi Mevcut Kaynaklar Gider < Kar

6-GELİR TABLOSU HESAPLARI 60. Brüt Satışlar 61. Satış İndirimleri (-) 62. Satışların Maliyeti (-) 63. Faaliyet Giderleri 64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar 65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar (-) 66. Finansman Giderleri (-) 67. Olağandışı Gelir ve Kârlar 68. Olağandışı Gider ve Zararlar 69. Dönem Net Kârı ve Zararı

60. Brüt Satışlar İşletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal yada hizmetler karşılığında alınan yada tahakkuk ettirilen toplam değerleri kapsar. Brüt satışlara Katma Değer Vergisi dahil edilmez. 600. Yurtiçi Satışlar 601. Yurtdışı Satışlar 602. Diğer Gelirler Satılan mal ve hizmetlerle ilgili sübvansiyonlar, satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları, vergi iadeleri brüt satışlar içinde gösterilir.

(a) Mal satış işlemi 10.000.-YTL +KDV üzerinden, tutar nakden tahsil edilmiştir. Satılan ticari malın maliyeti 6.800.-YTL’dir 100- Kasa Hesabı 600-Yurtiçi Satışlar Hs. 391- Hesaplanan KDV Hs. 11.800.-(aa) 10.000.-(aa) 1.800.-(aa) 621- Satılan Ticari Mallar Maliyeti Hs. 153- Ticari Mallar Hs. 6.800.-(ab) 6.800.-(ab)

61. Satış İndirimleri (-) Net satış hasılatına ulaşabilmek için brüt satışlardan indirilmesi gereken değerleri kapsar 610. Satıştan İadeler (-) 611. Satış İskontoları (-) 612. Diğer İndirimler (-) 60. Brüt Satışlar 610. SATIŞTAN İADELER (-) Satılan malların iade edilen bölümünün fatura tutarlarını kapsar. İşleyişi : Daha önce yapılan satışlar ile ilgili olarak ilgili hesaplara borç, Brüt Satışlardan ilgili hesaplara alacak kaydedilmiş bulunan malın fatura tutarı, malın kısmen yada tamamen iade edilmesi durumuna göre, "610. Satıştan İadeler Hesabı"nın borcuna, buna karşılık ilgili hesaba alacak kaydedilir. 611. SATIŞ İSKONTOLARI (-) Satışla ilgili faturanın düzenlenip satışın gerçekleşmesinden sonra yapılan her türlü kasa ve miktar iskontoları bu hesapta yer alır. Kasa iskontosu, kredili satışlarda alıcının mal bedelini vadesinden önce ödemesi dolayısıyla, bu peşin ödeme karşılığında alıcıya belirli oranlarda indirim yapılmasıdır. Miktar iskontosu ise alıcının belli tutarlar üzerinde alışlarda bulunarak satıcının mal sürümüne katkıda bulunmasından dolayı kendisine belli oran ya da tutarlarda yapılan indirimdir. Uygulanan iskonto ilgili "Alacaklar" hesabına alacak kaydedilirken, "611. Satış İskontoları Hesabı"na borç kaydedilir. 612. DİĞER İNDİRİMLER (-) Satıcı tarafından, alıcı hesabına, malın sevki sırasında ödenen giderleri ifade eden ve satılan mallara ait olan sevk giderleri, satılan malların hatalı ve noksan olması ya da taşıma sırasında hasara uğramış olması nedeniyle yapılması zorunlu indirimler ile satış vergileri, fonlar (KDV hariç) ve benzerleri bu kalemde gösterilir. Bu hesap ihtiyaca göre bölümlenir. Satılan mal ya da hizmet bedelinden yapılan indirim, hasılatla ilişkilendirilmeden "612. Diğer İndirimler Hesabı"na borç, ilgili hesaplara ise alacak kaydedilir. 61. Satış İndirimleri Net Satışlar

(a) Daha önce satışı gerçekleştirilen malın 2. 000 (a) Daha önce satışı gerçekleştirilen malın 2.000.-YTL+KDV ’lik kısmı iade edilmiştir. İade edilen malın maliyeti 1.480.-YTL’dir. 610-Satıştan İadeler Hs. 191- İndirilecek KDV Hs. 360.-(aa) 100- Kasa Hesabı 2.000.-(aa) 2.360.-(aa) 153- Ticari Mallar Hs. 621- Satılan Ticari Mallar Maliyeti Hs. 1.480.-(ab) 1.480.-(ab)

62. Satışların Maliyeti (-) İşletmenin; Dönem içindeki stok hareketleri, Satılan mamul, yarı mamul, ilk madde ve malzeme ile ticari mal gibi maddelerin, Satılan hizmetlerin maliyetini, kapsar. 620. Satılan Mamuller Maliyet (-) 621. Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 622. Satılan Hizmet Maliyeti (-) 623. Diğer Satışların Maliyeti (-) Başka bir deyişle dönem içinde alıcılara satılan ya da devredilen mal ve hizmetlerin üretimi (imalatı) ya da satın alınması için yapılan tüm giderleri içerir.

620. Satılan Mamuller Maliyet (-) (a) Mamul mal 20. 000 620. Satılan Mamuller Maliyet (-) (a) Mamul mal 20.000.-YTL+KDV üzerinden kredili olarak satılmıştır. Satılan mamul malın maliyeti 15.500.-YTL’dir 120- Alıcılar Hesabı 600-Yurtiçi Satışlar Hs. 391- Hesaplanan KDV Hs. 23.600.-(aa) 20.000.-(aa) 3.600.-(aa) 620- Satılan Mamüller Maliyeti Hs. 152- Mamüller Hs. 15.500.-(ab) 15.500.-(ab)

621. Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) (a) Mal satış işlemi 10. 000 621. Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) (a) Mal satış işlemi 10.000.-YTL +KDV üzerinden, tutar nakden tahsil edilmiştir. Satılan ticari malın maliyeti 6.800.-YTL’dir 100- Kasa Hesabı 600-Yurtiçi Satışlar Hs. 391- Hesaplanan KDV Hs. 11.800.-(aa) 10.000.-(aa) 1.800.-(aa) 621- Satılan Ticari Mallar Maliyeti Hs. Sürekli ve aralıklı envanter yöntemine göre tespit edilen maliyet bu hesaba aktarılır. Not: Sürekli ve Aralıklı envanter yönteminin anlatılması gerekir. 153- Ticari Mallar Hs. 6.800.-(ab) 6.800.-(ab)

622. Satılan Hizmet Maliyeti (-) (a) Dönem içinde hizmet üretiminde kullanılan malzemeler ve gerçekleştirilen giderler hizmet üretim maliyeti hesabına kaydedilmiştir. 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hs. 25.000.-(a) 23.000.-(b) 48.000.(DS) (b) DÖNEM SONUNDA Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 741- Hizmet Üretim Maliyeti Yns. Hs. . 622- Satılan Hizmet Maliyeti Hs. 740 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 48.000.-(b) 740 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden 48.000.-(b)

62. Satışların Maliyeti (-) 620- Satılan Mamüller Maliyeti Hs. 15.500.-(ab) 621- Satılan Ticari Mallar Maliyeti Hs. 152- Mamüller Hs. 6.800.-(ab) 15.500.-(ab) 153- Ticari Mallar Hs. 741- Hizmet Üretim Maliyeti Yns. Hs. 6.800.-(ab) Hizmet işletmesinde, hizmet üretiminde kullanılan ve ambardan çıkan malzemeler, işçi ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler,vergi resim vb, amortisman giderleri, finansman giderleri ile araştırma geliştirme giderleri, pazarlama satış dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden üretilen hizmete paylaştırılan giderler bu kapsamda değerlendirilmelidir. Dolayısıyla gerçekleştirilen bu giderler 740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılırken karşılığında alacak hesabı olarak 150, 257, 300, 360, 381 vb kullanılır 48.000.-(b) 622- Satılan Hizmet Maliyeti Hs. 48.000.-(b)

60. Brüt Satışlar 61. Satış İndirimleri Net Satışlar

60. Brüt Satışlar 61. Satış İndirimleri Net Satışlar 62. Satışların Maliyeti (-) Brüt Satış Karı

63. Faaliyet Giderleri İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili bulunan ve üretim maliyetlerine yüklenmeyen araştırma ve geliştirme giderleri; pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden oluşur. Maliyet hesaplarında izlenen esas faaliyet dönem giderleri, yansıtma hesapları alacağı ile dönem sonlarında bu grupta yer alan hesaplara devredilir. 630. Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) 631. Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) 632. Genel Yönetim Giderleri (-)

151- Yarı Mamüller-Üretim Hs. Örnek: Ay içinde genel üretim giderlerinde oluşan maliyetin dağılımı aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir. -Üretim gider yerlerinin 24.000.- -Pazarlama satış dağıtım yerleri 5.000.- -Yapılmakta olan yatırımlarla ilgili olarak 8.000.- -Genel yönetim gideri olarak hesaplanan tutar 3.000.- 731- Genel Üretim Giderleri Yns. Hs. 40.000.- 631- Pazarlama Satış Dağıtım Gid. Hs. 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs. 24.000.- 5.000.- 632- Genel Yönetim Giderleri Hs. 258- Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs. 8.000.- 3.000.-

(g) DÖNEM SONUNDA; -Ay içinde gerçekleşen giderler aşağıdaki gibi olacaktır. 770- Genel Yönetim Giderleri Hs. 16.000.-(a) 4.500.-(b) 1.000.-(c) 2.000.-(d) 2.000.-(e) 9.000.-(f) (g) DÖNEM SONUNDA; -Fiili maliyet yönetiminin uygulandığı durumda 34.500.(DS) 771- Genel Yönetim Gid. YANSITMA Hs. 632- Genel Yönetim Giderleri Hs. 34.500.-(DS) 34.500.-(DS)

60. Brüt Satışlar 61. Satış İndirimleri Net Satışlar 62. Satışların Maliyeti (-) Brüt Satış Karı

60. Brüt Satışlar 61. Satış İndirimleri Net Satışlar 62. Satışların Maliyeti (-) Brüt Satış Karı 63. Faaliyet Giderleri Faaliyet Karı

64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar İşletmenin esas faaliyeti dışında; İştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan elde edilen temettü geliri, Faiz ve diğer temettü gelirleri, Temerrüt faizleri, Kambiyo kârları, Kira gelirleri, Menkul kıymet satış kârları gibi, diğer faaliyetlerden elde edilen olağan gelir ve kârlardan oluşur. ….. 642. Faiz Gelirleri 643. Komisyon Gelirleri 644. Konusu Kalmayan Karşılıklar …….

65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar İşletmenin esas faaliyetleri dışında kalan olağan faaliyetlerle ilgili gider ve zararları içerir . ….. 652. Reeskont Faiz Giderleri (-) 653. Komisyon Giderleri (-) 654. Karşılık Giderleri (-) …….

66. Finansman Giderleri (-) İşletmenin borçlandığı tutarlarla ilgili olarak katlanılan ve varlıkların maliyetine eklenmemiş bulunan faiz, kur farkları, kredi komisyonları ve benzeri diğer giderleri kapsar. ….. 660. Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 661. Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) …….

60. Brüt Satışlar 61. Satış İndirimleri Net Satışlar 62. Satışların Maliyeti (-) Brüt Satış Karı 63. Faaliyet Giderleri Faaliyet Karı

62. Satışların Maliyeti (-) Olağan Kar 60. Brüt Satışlar 64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar 61. Satış İndirimleri 65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar Net Satışlar 66. Finansman Giderleri (-) 62. Satışların Maliyeti (-) Olağan Kar Brüt Satış Karı 63. Faaliyet Giderleri Faaliyet Karı

67. Olağandışı Gelir ve Kârlar İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle arızi nitelik taşıyan duran varlıkların satışlarından elde edilen kârlar ile olağan dışı olay ve gelişmeler nedeniyle ortaya çıkan gelir ve kârların yer aldığı hesap grubudur.

68. Olağandışı Gider ve Zararlar İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle sık sık ve düzenli olarak ortaya çıkması beklenmeyen işlem ve olaylardan kaynaklanan gider ve zararların yer aldığı hesap grubudur.

62. Satışların Maliyeti (-) 60. Brüt Satışlar 64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar 65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar 61. Satış İndirimleri 66. Finansman Giderleri (-) Net Satışlar Olağan Kar 62. Satışların Maliyeti (-) Brüt Satış Karı 63. Faaliyet Giderleri Faaliyet Karı

62. Satışların Maliyeti (-) 60. Brüt Satışlar 64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar 65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar 61. Satış İndirimleri 66. Finansman Giderleri (-) Net Satışlar Olağan Kar 62. Satışların Maliyeti (-) 67. Olağandışı Gelir ve Kârlar Brüt Satış Karı 68. Olağandışı Gider ve Zararlar 63. Faaliyet Giderleri Dönem Net Kar/Zararı Faaliyet Karı

69. Dönem Net Kârı ve Zararı 690. Dönem Kârı veya Zararı Dönem sonlarında, sonuç hesaplarında yer alan gelir ve gider hesaplarının aktarıldığı hesaptır. Gelir hesapları bu hesabın alacağına, gider hesapları borcuna kaydedilir. Hesabın kalanı vergiden önceki dönem kârı veya zararını gösterir. 691. Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-) 692. Dönem Net Kârı veya Zararı

62. Satışların Maliyeti (-) 60. Brüt Satışlar 64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar 65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar 61. Satış İndirimleri 66. Finansman Giderleri (-) Net Satışlar Olağan Kar 62. Satışların Maliyeti (-) 67. Olağandışı Gelir ve Kârlar Brüt Satış Karı 68. Olağandışı Gider ve Zararlar 63. Faaliyet Giderleri Dönem Net Kar/Zararı Faaliyet Karı