HASTANE AFET VE ACİL DURUM PLANLARI (HAP) Abdullah KARADAĞ Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu-Hastane Hizmetleri Daire Başkanlığı KUŞADASI MAYIS – 2015

AFET AFET:Önceden beklenmedik yerde (!) ve zamanda (saniyeler-saatler içinde)ortaya çıkan, doğa ve canlılar üzerinde oluşturdukları zararlı etkilerini, meydana geldikleri bölgelerin, eyaletlerin ya da ülkelerin tek başlarına karşılayamayacakları büyük olaylardır, şeklinde tanımlanabilir. ACİL DURUM: Toplumun tamamının veya belli kesimlerinin normal hayat ve faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan ve acil müdahaleyi gerektiren olayları ve bu olayların oluşturduğu kriz halini ifade eder. Afet sırasında da olağanüstü tedbirlerin alınmasına ve faaliyetlerin yürütülmesine gerek duyulan geçici bir durumdur.

AFET DÖNGÜSÜ VE AFET YÖNETİMİ   AFET YÖNETİMİ: Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması, afet sonucunu doğuran olaylara zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edilmesi ve afetten etkilenen topluluklar için daha güvenli ve gelişmiş yeni bir yaşam çevresi oluşturulabilmesi için, toplumca yapılması gereken topyekûn bir mücadele sürecini ifade eder. Bir önceki aşamada yapılanların başarısı bir sonraki aşamada yapılacak faaliyetlerin başarısını etkiler. Bu süreç “Afet Yönetim Döngüsü veya Zinciri” olarak adlandırılır.     AFET DÖNGÜSÜ: Bir afet olayını izleyen ve bir sonraki afete kadar birbirini takip eden aşamaların tümünü ifade eder. AFETE MÜDAHALE İYİLEŞTİRME YENİDEN İNŞA ZARAR AZALTMA AFETE HAZIRLIK

“Başıma gelirse ne yaparım”

NE YAPARIZ ? Öyleyse hangi Plan? Ya aklımıza geleni, Yada…. Önceden belirlenmiş Planları uygularız Öyleyse hangi Plan? HAP… Hastane Afet ve Acil Durum Planları, hastanelerin direk ya da dolaylı olarak içerisinde yer almak zorunda kaldığı acil durumlara; doğru ve zamanında yanıt verebilmek için organize edilmiş işlevsel yapılanma sistemi olup. Amaç;afet ya da acil durumlarda kurumların vereceği yanıtı standart hale getirmek ve böylece etkin bir şekilde mümkün olduğunca çok fazla sayıda kişinin tıbbi yardıma ulaşmasını sağlayarak, ölü ve yaralı sayısını azaltmak ve iyileştirmeyi çabuklaştırmak.

NEDEN PLAN? En büyük zarar önceden yapılmış kurumsal, bölgesel ve ulusal afet planları olmayan hazırlıksız yakalanan toplumlarda görülmüştür.

AFETLER DIŞ AFETLER İÇ AFETLER  Kimyasal  Biyolojik  Radyolojik  Nükleer  Patlama (bomba)  Deprem,  Tayfun-Kasırga  Heyelan  Sel  Büyük trafik kazaları  Terörist ataklar  Siber atak  Bomba  Tahliye (tam veya kısmi)  Yangın  Tehlikeli madde sızıntısı  Hastane yüklenme  Rehine/engel  Bebek/çocuk kaçırma  İç su basması  Isı, havalandırma, hava kaybı  Enerji kaybı  Su kaybı  Isı artışı  İş durdurma-grev

HAP YÖNETMELİĞİ 20 Mart 2015 tarih ve 29301 sayılı Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hastane Afet ve Acil Durum Planları(HAP) Uygulama Yönetmeliği 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 ve 40 ıncı maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır

HAP YÖNETMELİĞİ Hastane Afet ve Acil Durum Planı amacı; Ülke genelindeki tüm hastanelerin; Afetlere ilişkin önlem almalarını, Yurtiçinde meydana gelen afet ve acil durumlarda sunulacak sağlık hizmetleri konusunda gerekli hazırlıkları önceden yapmalarını, İlk 72 saat boyunca hastane dışından hiçbir yardım almaksızın kendi kendine yeterli olmalarını sağlamaktır.

HAP YÖNETMELİĞİ TANIMLAR Bakanlık: Sağlık Bakanlığını, Büyük ölçekli hastane modeli: 500 ve üzeri yatağı olan hastanelere uygulanan HAP müdahale şemasını, Genel Müdürlük: Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünü, HAP temsilciliği: Küçük ölçekli hastane modeline dahil edilenhastanelerde HAP’ın hazırlanması, güncellenmesi, tatbiki konularında HAP başkanına bağlı çalışıp, yardımcı olan, sekretarya ve kontak noktası görevini üstlenen birimi ve bu birimin çalışma alanını, HAP temsilciliği personeli: Temsilcilikte görevlendirilen ve HAP uygulayıcı eğitimi veya HAP eğitici eğitimini almış olan personeli, Hastane UMKE timi: Hastane personelinden, UMKE temel eğitimi almış ve biri doktor olmak üzere beş sağlık personelinden oluşan timi, İL SAKOM: Afetlerde il sağlık müdürlükleri bünyesinde kurulacak olan Sağlık Afet Koordinasyon Merkezini, İL-SAP: İl sağlık afet ve acil durum planını, Küçük ölçekli hastane modeli: ≤ 99 yatağı olan hastanelere uygulanan HAP müdahale şemasını, Komisyon: HAP’ın hazırlanması sürecine aktif olarak katılan ve planı hazırlayan komisyonu, Orta Ölçekli Hastane Modeli: 100-499 yatağı olan hastanelere uygulanan HAP müdahale şemasını, Şube: Afetlerde sağlık hizmetlerini yürütmekle görevli şube müdürlüğünü (müstakil olarak mevcut ise afetlerde sağlık hizmetleri şubesini yoksa acil ve afetlerde sağlık hizmetleri şubesi bünyesindeki afet birimini), Yıllık HAP eylem planı: HAP ile ilgili yıl içerisinde planlanan yapısal ve yapısal olmayan iyileştirme güncelleme ve tatbikatları,    ifade eder.

HAP YÖNETMELİĞİ Kapsamı Nedir Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşları, üniversiteler, Türk Silahlı Kuvvetleri, özel hukuk tüzel kişilerine ve gerçek kişilere ait yataklı tedavi hizmeti sunan tüm hastaneleri kapsar.

HAP YÖNETMELİĞİ Plan Başkanı, hastane yöneticisidir. Kim Planlar Plan Başkanı, hastane yöneticisidir. Nereler planlanır Hastanelerin farklı kampüslerde yer alan ek binaları olduğunda her bir bina için ayrı HAP hazırlanır. Ne Zaman Her yıl 1 Şubat’a kadar İl Sağlık Müdürlüğüne HAP gönderilir. Kim Uygular HAP’ın uygulanması gerektiği durumlarda koordinasyon İL-SAKOM üzerinden gerçekleştirilir. Kayıt Tutulması Tüm hastaneler, 112 ve UMKE timleri Bakanlıkça belirlenen triaj kartını kullanmak zorundadır.

UMKE TİMLERİ Tüm hastaneler, 112 ve UMKE timleri Bakanlıkça belirlenen triaj kartını kullanmak zorundadır. Hastanelerde; 99 yatak kapasitesine kadar en az 1, 100-300 arası en az 2, 301-499 arası en az 3, 500 ve üzerinde ise en az 4 UMKE timi oluşturmak ve UMKE temel eğitimi aldırmak zorundadır.

HAP HAZIRLAMA KOMİSYONU Hastane Yöneticisi veya Başhekimi Başhekim Yardımcısı İdari ve Mali Hizmetleri Müdürü Hasta Hizmetleri ve Sağlık Otelciliği Müdürü (Varsa) Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü Acilden Sorumlu Doktor / Hemşire Ameliyathaneden Sorumlu Doktor / Hemşire Yoğun Bakımdan Sorumlu Doktor / Hemşire Halk Sağlığı Uzmanı (Varsa) Güvenlikten Sorumlu Müdür Yardımcısı Döner Sermaye Sorumlu Müdür Yardımcısı Enfeksiyon Hast. Uzmanı / Dahiliye Uzmanı / Laboratuvar Sorumlusu Kalite Ofisi / Birimi / Temsilciliği Sivil Savunma Uzmanı / Personeli İş Yeri Güvenliği Uzmanı (Varsa) Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu’na Bağlı Hastanelerde;

HAP’IN HAZIRLANMASI HAP başkanına, HAP’ın hazırlanması konusunda hastanelerin bu Yönetmelik ile büyük ölçekli hastane modeline dahil edilenlerde HAP ofisi, orta ölçekli hastane modeline dahil edilenlerde HAP birimi, küçük ölçekli hastane modeline dahil edilenlerde HAP temsilciliği yardımcı olur ve HAP başkanına bağlı olarak çalışır. Söz konusu ofis/birim ve temsilcilikler çalışmalarını kalite denetim ofis/birim ve temsilcilikleri ile işbirliği içinde yürütür. HAP temsilciliği/birimi/ofisinde, iletişim ve haberleşme araçları ile hastane afet planı ve eklerinin bir örneğinin muhafaza edildiği alanlar olmalıdır. Bu alanlar, tatbikatlar, acil durum, olağan dışı durum ile afetlerde HAP’ta görevli komisyon ve temel pozisyonlarda görevli personelin toplanma ve yönetim merkezi olarak kullanılır. Türkiye Halk Sağlığı Kurumuna bağlı E-II ve E-III Tipi Entegre İlçe Devlet Hastaneleri, HAP planı kapsamında tahliye ve acil eylem planı yapar.

HAP’IN İNCELENMESİ HAP ın İncelemesinden Kimler Sorumlu TKHK THSK Tüm hastanelerde, 9 uncu maddede belirtilen, hastanelerin en yetkili kişisi başkanlığında HAP hazırlama komisyonu oluşturulur. Oluşturulan komisyon söz konusu yıl içinde en geç 1 şubat tarihine kadar hastanenin planını ve yıllık HAP eylem planını hazırlar/günceller. HAP ın İncelemesinden Kimler Sorumlu İncelenen HAP’ın İL-SAP ile uyumunu ve Bakanlıkça belirlenen standart denetleme formuna uygunluğunu Şube kontrol ederek İl Sağlık Müdürüne onaylatır. Hastanelerin yıllık HAP eylem planları ve görüş gerektiren konular İl Sağlık Müdürlüğü tarafından Genel Müdürlüğe bildirilir. Genel Sekreterlik TKHK Halk Sağlığı Müdürlüğü THSK il sağlık müdürlükleri özel yataklı sağlık hizmetleri şubesi veya bu görevi üstlenen şube sorumludur ÖZEL HASTANELER üniversite rektörlüğü sorumludur. ÜNİVERSİTE HASTANELERİ TSK sağlık komutanlığı sorumludur TSK EĞİTİM VE ASKER HASTANELERİ

HAP’IN GÜNCELLENMESİ HAP yılda bir kez, hastane bünyesinde oluşturulacak, Plan Hazırlama Komisyonu tarafından güncellenir. Güncellenen planlar incelenmek üzere inceleme makamına gönderilir.. Hastanelerin personel birimleri her türlü personel değişikliğini HAP ofisi/birimi/temsilciliğine bildirmek zorundadır.

Günceleme… Bildirilen değişiklikler eğer HAP şemasındaki idari görevlere ilişkinse HAP’ da anında değişiklik yapılır. Söz konusu değişiklik ekipler içinde ise ve stratejik bir görev değilse temmuz ve şubat aylarına kadar tamamlanarak toplu olarak HAP’a yansıtılır. Yapılan güncellemeler bu tarihlerde, değişiklik ve güncelleme kayıt çizelgesine işlenerek il sağlık müdürlüğüne bildirilir. Yıl içerisinde herhangi bir olay yaşanması durumunda, edinilen tecrübelere ve ihtiyaca göre komisyon tarafından HAP gözden geçirilir ve 1 Şubat tarihi beklenmeden güncellenir. Yapılan her türlü güncelleme, değişiklik ve güncelleme kayıt çizelgesine işlenerek il sağlık müdürlüğüne bildirilir

TATBİKATLAR Plan yıl içerisinde en az bir kez masa başı tatbikatı, bir kez de saha tatbikatı ile test edilir. Tatbikatlarda her yıl farklı bir senaryo uygulanır. , Tatbikat sonunda hastane, şube ve inceleme makamından temsilcilerinin katılımıyla tatbikat değerlendirmesi yapılır. Hastane hazırlayacağı tatbikat raporunu, varsa tatbikatın video görüntüsü ve resimlerini de ekleyerek, şubeye gönderir. Şube kendi hazırladığı rapora hastanenin gönderdiği raporu da ekleyerek hastanenin bağlı bulunduğu kurumun, inceleme makamına gereği için gönderir.

Tatbikatlarda, Görsel ve yazılı basının yapacağı habere yönelik izinlerin verilmesi İzin vermeye Yetkili Makamlar il sağlık Müdürlüğü KAMU VE ÖZEL HASTANELER üniversite rektörlüğü veya rektörlükçe yetkilendirilen başhekimlik makamı. ÜNİVERSİTE HASTANELERİ TSK sağlık komutanlığı TSK EĞİTİM VE ASKER HASTANELERİ

HAP EĞİTİCİ / UYGULAYICI EĞİTİMLERİ Genel Müdürlükçe verilir. Personel sayısı ilin ihtiyacına göre belirlenir. Afetlerde/acil ve afetlerde sağlık hizmetleri şubesinde çalışıyor olması veya ASHEP (Acil Sağlık Hizmetleri Eğitim Programı) Eğitim Becerileri Eğitimi almış olması şartı aranır.

HAP UYGULAYICI EĞİTİMLERİ Şube tarafından düzenlenir. Eğitim üç gün sürer. Katılımcı sayısı en az 10 en fazla 30 kişi olabilir. Eğitimde Genel Müdürlükçe hazırlanan standart eğitim içeriği kullanılır. HAP komisyonunda bulunması zorunlu olan kişiler ve incelemeden sorumlu kişiler katılır.

SON HÜKÜMLER HAP müdahale şeması Standart denetleme formu Standart çizelge HAP tatbikat değerlendirme standart formu”, Standart eğitim içeriği Triaj kartı” 1/10/2015 tarihine kadar Bakanlıkça düzenlenip ilgili birimlere duyurulur.

Sunum Sonu TEŞEKKÜRLER…