Uzman Rehber Öğretmen Süleyman Özkaya

BÜYÜME Vücutta bulunan organların zamana bağlı hacminin artmasıdır.

OLGUNLAŞMA Büyümeyle beraber organların gerekli işlevi yerine getirir duruma gelmesidir OLGUNLAŞMA Büyümeyle beraber organların gerekli işlevi yerine getirir duruma gelmesidir.

GELİŞİM Sosyal,duygusal,bilişsel,dil, psiko-motor,ahlak,cinsel gelişim yönünden meydana gelen büyüme ve olgunlaşmadır.

SAĞLIKLI BİR BEBEĞE NASIL SAHİP OLURUZ ? * Aşılarını yaptırın. * Doktor tarafından tavsiye edilmeyen ilaçlardan uzak durun. * Varolan hastalıkları kontrol altına alın. * Sigara ve alkol kullanmayın. * Gebelik süresince doktor kontrolünde olun. * yaş arası hamilelik için ideal yaştır.

GELİŞİM DÖNEMLERİ -Doğum Öncesi Dönem -Bebeklik Dönemi(0-3 Yaş) -Okul Öncesi Dönem(3-6 Yaş) -Eril Dönem(6-12 Yaş) -Ergenlik Dönemi(12-14 Yaş) -Adölesanlık Dönemi(14-18 Yaş)

Gelişim; Baştan ayağa içten dışa doğrudur.Beyin gelişiminin % 70’i ilk 2 ayda gerçekleşir.

ÖNERİLER * Anne beslenmesine dikkat etmelidir. Protein ağırlıklı beslenin, diğer besinlerden de gerektiği kadar alın. * Stresten uzak durun. * Sigara ve alkol kullanmayın !

BİLİŞSEL GELİŞİM Beyin gelişimi aktif olarak devam eder *Refleks kazanımları önemlidir.

ÖNERİLER * Çocuğa bol bol uyaran sağlayın. * 5 duyuyu aktif uyarın, örneğin müzik dinletin, kukla oynatın. * Ona zarar verici (boncuk, keskin uçlu vb.) materyaller vermeyin. Çünkü Bu dönemde oral refleksler güçlüdür.

PSİKO-MOTOR GELİŞİM * Küçük ve büyük kas gelişiminin temelleri atılır.

ÖNERİLER * Kaşık-çatal-bardak tutmasına fırsat tanıyın. * Göz koordinasyonu kurup kurmadığına dikkat edin. * Seslere tepki verip vermediği kontrol edin.

Basit elbiselerini giyme-çıkarma becerilerinin gelişmesine fırsat tanıyın. * Bağımsız hareket etmesine kontrollü şekilde izin verin.

DİL GELİŞİMİ *Ağlama*Agulama *İki sesli heceler *Hecelerin tekrarı *Kelimeler *2-3 kelimeli cümleler

ÖNERİLER *Nesneler söylerken resimlerini gösterin. *Basit hikayeler anlatın. *Parmak oyunları oynayın. *Müzik dinletin. Dil bilişsel gelişimin göstergesidir.

PSİKO-SEKSÜEL GELİŞİM *Bu yaşlar oral dönemi içerir. *Emme refleksi gösterirler. *Tuvalet eğitimi bu dönemde gerçekleşir.

ÖNERİLER * * Güven duygusuna karşı güvensizlik duygusu oluştuğu için çok kritik bir evredir. * Beslenmesine dikkat edin, *Çocukla aranızda sıcak bir iletişim kurun. Dokunmak sarılmak kucaklamak gelişimini olumlu etkiler, * Tuvalet eğitimine 2 yaşından önce başlayın bu eğitim sırasında, baskı ceza, utandırmaktan kaçının!

ÖZBAKIM GELİŞİMİ * Tuvalet alışkanlığını kazanır. * Kaşık-çatal kullanır. * Saçını düzeltir. * Giyinir, ayakkabılarını giyebilir.

ÖNERİLER * Tuvalet eğitimine özen gösterin. * Giyinme,tek başına yemek yeme davranışlarını özendirin. * Kontrollü olarak özerklik tanıyın.

AHLAK GELİŞİMİ * Ceza-ödül ayrımını bu dönemde kazanır. * Empati azdır. * Otoriteye uyma azlığı gözlenir. * Amaç dikkate alınmaz.

ÖNERİLER * * Kurallar açık, net, tutarlı ve sürekli olmalıdır. * Ceza kesinlikle fiziksel şiddet, baskı, bağırma şeklinde olmamalıdır. * Cezayı, davranış kasti olduğu durumlarda olumsuz davranışı düzelttirme şeklinde verin. * Soyut algılar gelişmediği için nasihatten kaçının.

EĞİTİMCİYE ÖNERİLER 5 duyu aktif kullandırılmalı,5 duyu aktif kullandırılmalı, materyal seçimine dikkat edilmelidir.materyal seçimine dikkat edilmelidir. Basit hikayeler, tekerlemeler okunmalıdır.Basit hikayeler, tekerlemeler okunmalıdır. Tuvalet ve beslenmeTuvalet ve beslenme konusunda baskı yapılmamalıdır.

* Özerklik sağlanmalıdır. * El kaslarının gelişmesi için yoğurucu malzemeler ve parmak boyaları kullanılmalıdır. * Bir anlatım sırasında somut ifadeler kullanılmalıdır. *Aidiyetlik kavramının gelişmesi için etkinlik yapılmalıdır.

BİLİŞSEL GELİŞİM * Bu dönem işlem öncesi dönemdir. sembolik işlem dönemi, sezgisel dönem olarak ikiye ayrılır * Olaylara çok yönlü bakamazlar. * Başından geçen olayları basitçe anlatırlar. * Genelleme yapamazlar. * Hayali arkadaşları olabilir. * Hareket eden şeylerin canlı olduğunu düşünürler.

ÖNERİLER Çocuğun oyunlarınaÇocuğun oyunlarına müdahale etmeyin. * Nesnelerden çok yönlü bahsedin. * Kendisini ifade etmesine olanak tanıyın. * Hayali arkadaşları görmezden gelin. * Ağırlık, yön, hacim gibi kavramlardan basitçe bahsedin.

DİL GELİŞİMİ * Bu dönemde ben-merkezlidir * Uyaran çokluğu ile dil gelişimi paraleldir. * Bir önceki döneme göre İletişim yeteneği artar.

ÖNERİLER *Çocuğun izlediği, dinlediği programları dikkatle seçin *Düzgün bir Türkçe kullanın, şiveden kaçının. *Müzik dinletin, birlikte dans edin. * Yanlış kelimelerini uygun bir dille düzeltin.

PSİKO-SEKSÜEL GELİŞİM *Çocuk cinsel kimliğini kazanmaya bu dönemde başlar. *Cinsiyet farklılıklarını keşfeder ve bu konuda keşfeder ve bu konuda meraklıdır. meraklıdır. *Cinsel organları ile oynayabilir.

ÖNERİLER * Çocuklar karşı cinsiyetteki ebeveynlerine yönelirler. Bu durumu normal karşılayın. * Cinsel farklılıklar uygun dil ve materyallerle açıklayın. * Cinsel organları ile oynamaları doğaldır.Bu durumda çocuğun dikkatini başka yöne çekin, cezalandırmayın!

SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM * iletişim becerisi güçlenmeye başlar. * Girişimcilik artar. Soyut kavramlarSoyut kavramlar yavaş yavaş kazanılmayabaşlar.

ÖNERİLER * *Çocuğa zarar gelmemesi koşulu ile deneme-yanılma yolu ile öğrenilmesine fırsat verin.. *Ceza yöntemi kullanılırken, çocuğun suçluluk duygusunun oluşmaması için ona hataları düzelttirilerek ceza yöntemi uygulayın.

PSİKO-MOTOR GELİŞİM *Parmak kaslarının gelişiminin yoğun olduğu bir dönemdir. *Büyük kas gelişimi de hızlıdır.

ÖNERİLER * Çocuğa sorumluluk verin (odasını toplama vb.) * Artık materyallerle çalışmasına, makas kullanmasına izin verin. * El-göz koordinasyonunun gelişmesi için etkinlik yaptırın. * Giyinmesi, düğme iliklemesi, fermuar çekmesi, saçlarını taraması, dişlerini fırçalaması gibi davranışları tek başına yapmasına fırsat verin.

AHLAK GELİŞİMİ * * Art niyet gütmeksizin ben-merkezli davranırlar. * Onlar için “Doğru” olan “Eşit” olandır. * Değiş-tokuş pazarlık yaparlar. * Olaylara somut olarak bakabilirler. * Doğrunun göreli olduğunun farkına varmaya başlarlar.

ÖNERİLER * Ben-merkezli davranışlarına kızmak yerine ona empati kurmayı öğretin. Başkalarının duygularına karşı hassas olmalarını öğretin. * Soyut kavramlar yerine somut bir dil kullanın.‘Canı acır, ağlar’ gibi.

EĞİTİMCİYE ÖNERİLER * * Uygulanmalı,görsel nitelikte etkinliklere ağırlık verilmeli,etkinlik sırasında onlara sorular sorulup tahminler yürütmeleri sağlanmalıdır. * Canlı-cansız kavramlar üzerinde yoğunlaşılmalıdır. * Neden-sonuç ilişkisi üzerinde odaklanmalı ve bunu destekleyici oyunlar oynanmalıdır.

* Cinsiyet farklılıkları ayrımcılık yapmadan kavratılmalıdır. * 5 duyu aktif olarak uyarılmalıdır. * El-göz koordinasyonunu geliştirici materyallerle sanat etkinlikleri uygulanmalıdır. * Sosyal iletişim kurmalarını destekleyici drama etkinlikleri düzenlenmelidir.

*Jimnastik ve dans etkinliklerine önem verilmelidir. * İlkokula hazırlık olarak parmak kaslarını geliştirmek için yoğurucu materyallere ağırlık verilmelidir. * Öz-bakım becerilerini desteksiz yapar hale getirmeliyiz.

ERİL DÖNEM 6-12 YAŞ

BİLİŞSEL GELİŞİM * * Zıt kavramları kazanırlar. * Sayı, hacim,mekan, boyut gibi kavramlar oluşmaya başlar. * Korunum ilkesini kazanırlar. * Ben-merkezlilikleri kalkar. * Sıralama, sınıflandırma, karşılaştırma işlemlerinde beceri artışı görülür. * Ortak kurallar oluşturur,amaçlar etrafında birleşirler.

ÖNERİLER * Oyun yolu ile daha iyi öğrendikleri için oynamalarına fırsat verin. * Oyundan derse geçişte çocuk zorlanabilir. Bu dönemde rehberlik edin. * Arkadaşları ile oynamasına izin verin.

PSİKO-SEKSÜEL DÖNEM * * Cinsel dürtülerde durgunluk gözlenir. * Kendi cinsiyetinden olan ebeveyne yönelir. * Kendi cinsiyetine ilişkin toplumsal rolleri kazanmaya başlar.

ÖNERİLER * * Kendi cinsiyetinden olan ebeveyn çocuğa karşı anlayışlı ve dinleyici olmalıdır. * Karşı cinsiyetteki ebeveyn çocukla iletişimini kesmemelidir. * Eşler arasında çocuğa karşı tutarlı bir tutum sergilenmelidir.

PSİKO-MOTOR GELİŞİM * * El-göz koordinasyonunda genelden-özele bir ilerleme görülür. * Estetik kaygılar ortaya çıkar. * Pek çok oyuna katılabilir. * İstediği bir çok hareketi yapabilir.

ÖNERİLER * Çocuğa sorumluluk verin (Ev işi, temizlik, basit yiyecek hazırlama gibi.) * Bale, yüzme gibi etkinliklere yönlendirilmelidir.

SOSYAL-DUYGUSAL * * Üretmeye ve yaptıkları işlerden zevk almaya başlarlar. * Soyut kavramları kazanmaya başlarlar. * Başarı isteği duyarlar. * Aşağılık duygusu bu dönemde oluşabilir.

ÖNERİLER * * Çocuğun, okulu sevmesi ve başarısını içselleştirmesini sağlayın, * Okul korkusu bu dönemde oluşabilir, dikkatli olun. * Kıyaslama yapmayın. * Özgüveni zedeleyici davranışlardan uzak durun. * Başarılarını takdir edin,başarısızlıklarını aşma konusunda rehber olun.

AHLAK GELİŞİMİ * Çocuk bu dönemde “ İyi ” olma eğilimindedir. * Geleneksel ve ulusal değerlerin önemini anlamaya başlar. * Kurallara uymaya önem verir. * Diğer insanlarla kendisini özdeşleştirebilir.

ÖNERİLER * D * Doğru model olun. * Anne-baba olarak birlikte tutarlı olun. * Empati yeteneğini geliştirici sorular sorun.

DİL GELİŞİMİ * Karmaşık cümleler kurabilir. * Duygularını yalın bir dille ifade eder. * Şiir öğrenebilir, hikaye oluşturabilir, şarkı söyleyebilir.

ÖNERİLER * * Onunla konuşun ve duygularını ifade etmesine izin verin. *Çocuk yüksek sesle konuşabilir bu nazik bir şekilde uyarın.

EĞİTİMCİYE ÖNERİLER * Eğitimci bu dönemde en iyi modeldir. * Dersleri yönünden çocukları desteklemeli,takdir etmelidir. * Estetik duygularının gelişmesi için rehber olmalıdır. * Kitap okuma alışkanlığı bu dönemde kazandırılır. * Grup çalışmalarına önem verilmelidir.

ERGENLİK DÖNEMİ YAŞ

BİLİŞSEL GELİŞİM * * Soyut işlemler dönemidir. * Tartışmaları sever, düşüncelerini ifade etmek isterler. * Mantık üzerinde yoğunlaşırlar. * Olaylara çok yönlü bakabilirler. Ergen ben-merkezliliği izlenir

ÖNERİLER * * Her konuda ergenle konuşun, onun fikrini alın. *Ailede alınan kararlara dahil edin. * Ergen ben merkezliliği ile ilgili olarak makul ve anlayışlı davranın.

PSİKO-MOTOR GELİŞİM * * Kemikler hızla gelişir. * Büyük ve küçük kaslar boyut yönünden gelişir. * Değişik spor dallarına yönelirler. * Kilo artışları gözlenir. * Çok enerjiktirler.

ÖNERİLER * * Spor aktivitelerini destekleyin. * Kilo ve boy artışı üzerinde durmayın. * Sakarlıklarını doğal karşılayın.

PSİKO-SEKSÜEL GELİŞİM * * Vücutta tüylenme başlar. * Genital sistem cinsiyet yönünden gelişmeye,bir takım salgılar ve hormonlar işlevsellik kazanır. * Kızlarda adet kanaması başlar. * Karşı cinse karşı ilgi artar.

ÖNERİLER * * Çocuklarla ailelerin duygusal bir bağ kurmaları için önemli bir dönemdir. * Kız çocuklarını özellikle adet kanamaları konusunda bilgilendirin. * Karşı cinse duyulan ilgiyi doğal karşılayın. * Baskıcı bir tutum sergilemeyin,uygun iletişim kurun.

SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM * * Çocuğun benlik algısı değişmeye başlar, kimlik arayışı içine girer. * Bir gruba dahil olma ve arkadaşlık ilişkileri çok önemlidir. * Fiziksel görünümleri konusunda çok hassastırlar. * Yoğun bir duygusallık yaşarlar.

ÖNERİLER * Kimlik karmaşası içinde olduğu için uygun model olun. * Ergene özerklik tanıyın. * Arkadaşları ve karşı cinsle iletişimine müdahale etmeyin. * Fiziksel görünümü hakkında ona rehberlik edin.

AHLAK GELİŞİMİ * * Geleneksel ahlaki değerler ön plandadır. * Hem geleneksel değerlere önem verir, hem de isyankar olur. * Sevdikleri kişileri model alırlar.

ÖNERİLER * Ebeveynler söylemlerinde ve davranışlarında tutarlı olmalıdırlar. * Ebeveynler, geleneksel değerler hakkında onlara örnek olmalı, rehberlik etmelidirler.

EĞİTİMCİYE ÖNERİLER * Eğitimciler iyi bir model olmalıdırlar. * Kız-erkek iletişimini doğru kanalize edici grup etkinliklerine ağırlık verilmelidir. * Çocukların kendilerini tanımaları için etkinlikler düzenlenmelidir.

* Değişen fiziki görünümü kabul edici etkinlikler düzenlenmelidir. * Duygusal konularda birebir rehberlik yapılmalıdır. * Aile ile eğitimci arasındaki konuşmalarda tutarlılık olmalıdır.

BİLİŞSEL GELİŞİM * Karmaşık sorunlara mantıksal çözümler geliştirir. * Düşünce ile oynayabilir. * Mantıksal oyunları sever. * Bilişsel gelişimin büyük bir kısmı tamamlanmasına rağmen, yine de beyni geliştirici etkinlikleri ihtiyaçları vardır.

ÖNERİLER Boş zamanlarında zeka oyunları ile oynamasına fırsat tanıyın. Aile bireyleri ile birlikte bu oyunların oynanması, duygusal yakınlık için önemlidir.

PSİKO-MOTOR GELİŞİM * Fiziksel değişimler düzene girmeye başlar. * Boy uzaması devam eder. * Grup faaliyetlerine katılım artar. * Sportif faaliyetler önem kazanır.

ÖNERİLER * * Spor faaliyetleri destekleyin. * Derslerini etkilemediği sürece kısıtlama yoluna gitmeyin. * Özellikle sınırlarını keşfetme konusunda yardımcı olacak doğa sporlarına yönlendirin.

PSİKO-SEKSÜEL GELİŞİM * Erkeklerde genital sistemlerin gelişimi daha yoğun yaşanır. * Kızlarda gelişim daha önceden başlar. * Cinsel öğelere ilgi artar. * Cinsel deneyimler yaşanabilir. * Özellikle erkek çocuklarda mastürbasyon görülür. * Kızlar olgunluk kazanmaya başlar.

ÖNERİLER * Erkek çocukların merakını anlayışla karşılayın, uygun durumda cinsel deneyimlerin yaşanabilmesi için uygun zamanın ve koşulların olması konusunda rehberlik edin. * İlgili internet siteleri konusunda suçlamadan rehberlik edin.

SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM * * Bu dönemde kimlik kazanılır ya da kimlik karmaşası devam eder. * Karşı cinse ilgi kız çocuklarda duygusal açıdan daha yoğundur. * Erkekler karşı cinse hem cinsel hem duygusal açıdan ilgi duyar. * İletişimleri genelde iyidir. * Özenti denilen davranış ortaya çıkar.

ÖNERİLER * Kız-erkek çocuk ayrımı kesinlikle yapmayın. * Gençle iyi bir iletişim kurun. * Yalnız kalmasına izin verin. * Özenti konusunda önce kendinizi gözden geçirin.

AHLAK GELİŞİMİ *Bu dönemde ya kurallara uyma ya sıra dışı olma eğilimi görülür. * İntihara, suça, kanun dışı olaylara eğilim görülebilir. Bunun sebebi kimlik karmaşasıdır.

ÖNERİLER * Hatalara karşı anlayışlı olun, gencin üzerine gitmeyin. * İntihar düşüncesi, madde kullanımı konularında hassas olun ve psikolojik destek alın.

EĞİTİMCİYE ÖNERİLER * * İleride yaralanabileceği etkinliklere yönlendirilmelidir. * Özenti davranışının sönmesi konusunda, rehberlik yapılmalı ve model olunmalıdır. * Kitap okuma, enstrüman çalma, sinema, tiyatro gibi aktivitelere yönlendirilmelidir. * Çocukların yorumları dikkatle dinlenmelidir. * Güven verici davranılmalıdır.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

SORULAR