İŞ KAZALARI ve SONRASINDA AÇILAN HUKUK VE CEZA DAVALARI LÜTFEN İŞ GÜVENLİĞİNİ SAĞLAYIN HAZIRLAYAN: AV. TURGAY KAÇAR

TÜRKİYE’DE HER GÜN 4 işçi, iş kazası sonucu hayatını kaybetmektedir. 5 kişi, iş kazası sonucu iş göremez hale gelmektedir. Her yıl Gayri Safi Milli Hasılanın % 5’i kaybolmaktadır. 217 iş kazası olmaktadır. Dünyada en fazla iş kazası olan ülkeler arasında Türkiye üçüncü sırada yer alırken, AB ülkeleri arasında ölümlü iş kazaları açısından ilk sırada yer almaktadır.

İŞ KAZALARININ NEDENLERİ Çalışma ortamının güvensiz olması (İSG önlemlerinin alınmaması) Çalışanın işe uygun olmaması (Sağlık, eğitim vb.)

İŞ KAZASININ NEDENLERİ TEHLİKELİ DURUM TEHLİKELİ DAVRANIŞ TEHLİKELİ DURUM TEHLİKELİ DAVRANIŞ İŞ KAZASI

RİSKİN ALGILANMASI

RİSKİN ALGILANMASI İlknur ÖZKAN İŞ Başmüfettişi Fizik Müh.

RİSKİN ALGILANMASI ve ALINACAK TEDBİR

KİŞİSEL KORUMA ÖNLEMLERİ Risklerin önlenmesinde gerekli teçhizatın kullanımı çok önemlidir.

İŞ KAZALARININ ÖNLENEBİLİRLİĞİ Gerekli önlemler alındığında iş kazalarının %98’inin önlenebilir olduğu saptanmıştır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ KÜLTÜR, içe sindirilmiş ve yaşam biçimi haline getirilmiş bilgiye denir.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜNÜN HEDEFİ Çalışma hayatında ve toplumda ortak bir “Güvenlik Kültürü” kavramının oluşturulmasıdır.

İlknur ÖZKAN İŞ Başmüfettişi Fizik Müh.

İlknur ÖZKAN İŞ Başmüfettişi Fizik Müh.

TORNA TEZGAHINDAKİ AYNADA KORUYUCU BULUNMASI GEREKİR

BUNA RAĞMEN İŞÇİ ÇALIŞMAYA DEVAM KORUYUCU BULUNMUYORSA BUNA RAĞMEN İŞÇİ ÇALIŞMAYA DEVAM EDERSE NE OLUR ?

İşyerlerinde oluşan böyle tehlikelerden işçileri korumak ve onun zarar görmesini önlemek için işyerinde; Gerekli önlemleri alma, Önlemlere uyulup uyulmadığını kontrol etme, Araç ve gereçleri noksansız bulundurma, İşçileri risklere karşı bilgilendirme görevi, işverenlere verilmiştir.

ÇOK TEHLİKELİ VE TEHLİKELİ İŞLER İşyeri Tehlike Sınıfları Çok Tehlikeli, Tehlikeli, Az Tehlikeli İşler olarak yeni çıkan bir tebliğ ile belirlenmiştir. Artık ağır tehlikeli işler kavramı yoktur. 16 yaşından küçük işçilerin ve 2009 dan itibaren mesleki eğitim almamış olanların Çok Tehlikeli ve Tehlikeli işlerde çalıştırılması yasaktır. Genç işçiler için 6 ayda bir, diğerleri için yılda bir defa sağlık raporu alınması gereklidir. www.maligundem.com

KAMU KURUM VE KURUŞLARI 4734 sayılı kamu ihale kanunu kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini; -Sağlık Bakanlığına ait döner sermayeli kuruluşlardan alabileceği gibi, -4734 sayılı kanun kapsamında ihale yoluyla da alabilecekler. Mustafa Cerit

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU 50 den fazla çalışanı olan ve 6 aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, “İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulu” oluşturur. (Önceki uygulamada sanayiden sayılan iş yerleri için zorunlu idi) Kurul, iş sağlığı ve güvenliği konularında çalışmalar yapar, İşveren mevzuata uygun kurul kararlarını uygular. Mustafa Cerit

ALT İŞVEREN OLMASI HALİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU 6 aydan fazla süren işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde; -Asıl işveren ve alt işveren ayrı ayrı kurul oluşturmuşsa koordinasyonu asıl işveren yapar, -Asıl işveren kurul oluşturmuşsa alt işveren koordinasyonu sağlamak üzere vekaleten yetkili bir temsilci atar, -Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, kurul oluşturan alt işverenle koordinasyonu sağlamak için kurula vekaleten yetkili bir temsilci atar, Mustafa Cerit

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU YÜKÜMLÜLÜKLER İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Sağlık Gözetimi İşçilerin Görüşlerinin Alınması İşçilerin Bilgilendirilmesi İşçilerin Katılımının Sağlanması Acil Durum Planlama ve Tahliye Risklerin Değerlendirilmesi Bilgiyi Test Etmek İşçilerin Eğitimi Belgelendirme PROAKTİF TEDBİRLER

RİSK DEĞERLENDİRME DÖNGÜSÜ

İŞ GÜVENLİĞİNİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN; İŞLETMEDE TAM OLARAK İŞ GÜVENLİĞİNİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN; 4.Önlemleri sürekli kıl 1. Risk Analizi Yap 3. Kontrol Et 2. Önlem Al

RİSK YÖNETİMİ İşveren; yükümlülüklerinin neler olduğunu belirlemeli, öncelikler arasında İSG konusuna hangi sırada yer vereceğine doğru karar vermelidir. Maliyet Üretim/ Hizmet Kalite İş Sağlığı ve Güvenliği

İŞ KAZASININ HUKUKİ SONUCU BORÇLAR KANUNU (6098) Maddi Tazminat İş Göremezlik (49) Tedavi Masrafları Çalışma Gücünün Kaybından Doğan Zararlar İktisadi Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zararlar Maddi Tazminat Destekten Yoksun Kalma (53) Manevi Tazminat (56) SSGSSK (5510) Haklar (16) Geçici/Sürekli İş göremezlik Hak Sahiplerine Gelir Evlenme Yardımı Cenaze Yardımı İşverene Rücu (21)

İŞ KAZASININ CEZAİ SONUCU CEZA HUKUK Taksirle Öldürme (5237/85) 2 – 6 Yıl Hapis Birden fazla ölüm bir /birden fazla ölümü + bir/birden fazla yaralanma 2 yıl – 15 yıl Taksirle Yaralama (5237/89) 3 Aydan -1 Yıla Hapis Adli para cezası Birden fazla kişi 6 ay – 3 yıl İŞ HUKUKU İdari Yaptırım Kapatma Durdurma Alıkoyma İdari Para Cezası 4857/105

Kamu Kurumları İş Güvenliği İçin Hangi Çalışmaları Yapacak? İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu oluşturmalı, (50’den fazla çalışanı olan tüm kamu kurumları Risk Değerlendirmesi  yapılmalı, Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmeli, Acil Durum Planları oluşturmalı, Çalışan Temsilcisi seçilmeli ve destek personeli görevlendirmelidir.

Kamu Kurumları İş Güvenliği İçin Hangi Çalışmaları Yapacak? Acil Durum Planları İşyerlerinde acil durum planları hazırlanması, önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda yapılması gereken çalışmalar ile bu durumların güvenli olarak yönetilmesi ve  bu konularda görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi gerekmektedir.

Kamu Kurumları İş Güvenliği İçin Hangi Çalışmaları Yapacak? ONAYLI DEFTER İşyerinde yürütülen iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine ilişkin her türlü kaydın tutulması zorunlu olduğundan kamu kurumlarının da onaylı defter tutmaları zorunludur.  Onaylı defter: İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekilde düzenlenmiş, her işyeri için tek olan defteri ifade etmektedir. 

ONAYLI DEFTER Onaylı defter Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, Genel Müdürlük veya noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanır. Onaylı defter yapılan tespitlere göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte veya ayrı ayrı imzalanır. Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır. Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından saklanır. Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır. (Kaynak: İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği)

Kamu Kurum Yöneticileri Bu Yükümlülükleri Yerine Getirmezse Ne Olur? Kamu kurumlarının bulundukları yerlerde özellikle diğer işyerlerine örnek olarak bu yükümlülükleri yerine getirmesi gerekmektedir. Aksi takdirde gerek kamu kurumları gerekse kurum yöneticileri kendilerine rücu edilecek yüksek idari para cezalarıyla karşı karşıya kalabilecekleri gibi hukuk ve ceza davaları ile de karşı karşıya kalabilirler.

SGK SAĞLIK YARDIMI Her türlü sağlık yardımını yapar. SGK, İş Kazası ve Meslek Hastalığı sonucunda zarar gören çalışana; Her türlü sağlık yardımını yapar. Geçici iş göremezlik ödeneklerini öder. Çalışana ya da hak sahiplerine gelir bağlar. SGK'ca bu harcamalar Borçlar Yasası hükümlerine göre rücu edilir.

DAVALAR Bireysel İş Hukuku (Özel Hukuk) hükümlerine göre; Rücu Tazminat Davası Manevi Tazminat Davası Maddi Tazminat Davası

RÜCU (GERİ ALMA) TAZMİNATI SGK rücu tazminat davasını, iş kazası ve meslek hastalığı sonucu çalışana yaptığı yardımlar, daha önce SGK tarafından karşılanmış olan zararlar kusurlu işverene veya üçüncü kişilere ödettirilmesi amacıyla açılır.

MANEVİ TAZMİNAT İK ve MH sonucu çalışanın yada ölümlü İK ve MH uğrayan çalışanın ailesinin çektiği acı ve elem için KUSUR ORANLARI da dikkate alınarak hakim takdiri ile manevi tazminat tutarı belirlenir ve işverene ödettirilir.

-İş Göremezlik Tazminatı -Destekten Yoksunluk Tazminatı MADDİ TAZMİNAT -İş Göremezlik Tazminatı -Destekten Yoksunluk Tazminatı

Sürekli ya da Geçici İş Göremezlik Ödeneği İK ya da MH sonucu, meslekte kazanma gücü kayıp oranı % 10 ve daha fazla ise, SGK tarafından sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. İyileşmesi durumunda, çalışmadığı zaman boyunca geçici iş göremezlik ödeneği bağlanır.

Destekten Yoksunluk Tazminatı İK ya da MH sonucu ölen çalışanın desteğinden yoksun kalan kişiler tarafından işveren aleyhine destekten yoksunluk tazminat davası açılabilir. Yargıtay kararlarına göre; Ölen ile destekten yoksun kalanlar arasında, miras ilişkisi ya da nafaka yükümlüğü bulunması şart değildir. Ölen kişinin destek olduğu kişilere düzenli olarak yardımda bulunmuş olması yeterlidir.

KAMU (CEZA) DAVALARI

Ceza Davası Ölüm olması halinde, Savcılık tarafından kişi sigortalı olsa da olmasa da işverene kusur verilirse şirketin imza yetkilileri hakkında TCK madde 85’e göre tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu insan ölümüne sebebiyet verme suçundan ötürü,

Ceza Davası Kişi yaralanmışsa bu defa tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu insan yaralamaya sebebiyet verme suçundan ötürü TCK madde 89’a göre dava açılmaktadır.

Ceza Davası İş kazası sonucu ÖLÜM halinde dava kamu davası niteliğinde görüldüğünden çalışanın ailesi şikâyetçi olmadığını bildirse dahi yargılama devam etmektedir.

İŞ KAZALARI VE YAPILMASI GEREKENLER İş kazasına uğrayan personele derhal gerekli sağlık yardımları yapılır.İşyeri kaza raporu düzenlenir. Şahitlerin ifadesi alınır. Kaza jandarma veya polise derhal bildirilir. Kaza ilgili Sigorta İl / sigorta Müdürlüğüne vizite kâğıdı ile en geç kazadan sonraki üç gün içinde bildirilir. ÇSG Bölge Müdürlüğüne bildirim formu ile en geç iki iş günü içinde haber verilir. Kaza ile ilgili bir dosya hazırlanır. www.maligundem.com

CEZA DAVALARI Hazırlık Soruşturması aşaması Belediye hudutları içinde ise, ilgili polis karakolu, dışında ise jandarma karakolu olay yerine acele elemanını gönderir veya tanıkları çağırır. Düzenlenen tutanak Cumhuriyet Savcılığına intikal ettirilir. Savcı, kaza yerine bir bilirkişi ile olay yerine gelir. Birlikte kanıtları toplarlar. Görgü tanıklarının ifadeleri alınır. Savcı tutuklama kararına varırsa kararı sulh ceza hakiminden alır. Savcının yaptığı hazırlık soruşturmasında topladığı kanıtlara göre sanıkları belirler.

Hazırlık Soruşturması aşaması Bilinçli taksir hali hariç, taksirle yaralama kapsamına giren suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır.

Taksirle yaralama fiili, işçinin; Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına, Vücudunda kemik kırılmasına, Konuşmasında sürekli zorluğa, Yüzünde sabit ize, Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma, Gebe bir kadının çocuğunun vaktinden önce doğmasına, Neden olmuşsa, verilecek ceza yarısı oranında artırılır. (89/2)

Taksirle yaralama fiili, işçinin; İyileşmesi olanağı bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata girmesine, Duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine, Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına, Yüzünün sürekli değişikliğine, Gebe bir kadının çocuğunun düşmesine, Neden olmuşsa, verilecek ceza bir kat artırılır.(89/3)

Ancak, hakim bilirkişi raporlarına uymak zorunda değildir. İş kazaları nedeniyle açılan davada Hakim, Bilirkişilerin düzenleyeceği rapor doğrultusunda karar verir. Ancak, hakim bilirkişi raporlarına uymak zorunda değildir.

Taksirle yaralama suçu Taksirle suçlardan dolayı hükmolunan hapis cezası uzun süreli de olsa adli para cezasına çevrilebilir. Ancak bu hüküm bilinçli taksir halinde uygulanmaz (TCK, mad:50/4)

İNŞAAT İŞKAZASI Taksir Bir şantiye şefi, - 3.00 m. derinlikte kanalizasyon kazısı, Yumuşak topraklı bu kazıya iksa İksa malzemesi hatalı Göçük oluyor. Çalışanlar göçük altında kalıyor. Böyle bir olayda taksir söz konusudur. Yani şantiye şefi gerekli önlemi aldığını düşünmekte, bir göçük olabileceğini öngörmemektedir.

İNŞAAT İŞKAZASI Bilinçli Taksir Bu şantiye şefi aynı kanalda iksa tertibatı yaptırmadan işçileri çalıştırmış ve işçiler göçük altında kalmış olsalardı. Bu iş kazasında bilinçli taksir söz konusu olurdu.

ERTELEME İki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. (5237 sK, mad:51/1) Ancak, erteleme kararının verilebilmesi için daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması, Mahkemenin yargılama sürecinde pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği kanaatine varmış olması gerekir.