ÖZBAKIM VE BESLENME

HİJYEN Temizlik sadece kirlendiği zaman yapılmamaktadır. Örneğin; Her sabah kalktığında yüzün yıkanması, çamaşırların değişmesi ilk akla gelen temizlik uygulamalarıdır. Çağdaş toplumlarda kişisel temizlikte en fazla kullanılan araçların başında su, sabun, banyo süngeri, lif, diş fırçası, vücut fırçası, tırnak makası akla gelir.

HİJYEN Vücuda ait kişisel temizlikle birçok hastalıktan korunulur.

GENEL VÜCUT TEMİZLİĞİ SAÇLAR YÜZ, GÖZ VE KULAKLAR AĞIZ VE DİŞLER CİLT KOLTUK ALTI EL VE TIRNAKLAR AYAKLAR DIŞ ÜREME ORGANLAR

EL YIKAMA Günlük yaşamda en çok eller kirlenir.Kirli yüzeylere dokunan eller, birer mikrop kaynağıdır. Bu nedenle ellerin düzenli yıkanması gerekir. ELLER NE ZAMAN YIKANIR * Yemeklerden önce ve sonra * Yemek hazırlamadan önce * Diş, ağız, yüz, yüz temizliği yapmadan önce, * Tuvalet ihtiyacının giderilmesinden önce ve sonra, * Kirli, tozlu işlerden sonra, * Dışarıdan eve girince * Hasta yakımızı ziyaretten sonra

EL YIKAMA Akarsu altında ellerinizi ıslatın El yıkama maddesini el yüzeyine tümüyle yayın Parmaklar, avuç içi ve el sırtının tüm yüzeylerini 10-15 saniye yıkama maddesiyle temizlemek için etkili ovuşturun Bol suyla ellerinizi durulayın Yalnız size ait olan bir havlu/mendil ya da kağıt havlu ile kurulayın Musluğu elinizi sürmeden kapatın

TIRNAK KESİMİ Tırnağın etle ayrıldıktan sonraki bölümün altında kir ve yağ kolayca birikir.Tuvalet temizliği sırasında barsakta bulunan mikrop ve parazit yumurtaları tırnak içine girebilir.

TIRNAK KESİMİ Bazı kişiler dişleri ile tırnaklarını koparmakta hatta yemektedir,sağlığa son derece zararlıdır. *

TIRNAK KESİMİ El tırnakları yarım ay, ayak tırnakları düz olarak kesilir.Ayak tırnakları yarım ay şeklinde kesilirse tırnak batması oluşur.

YÜZ, GÖZ, KULAK TEMİZLİĞİ Her gün kalktığımızda su ve sabunla yüzün yıkanması gerekir. Kullanılan sabunun deodorantlı olması yerine, yüzü kolayca temizleyen olması yeterlidir. Kontak lens kullanımı gençler arasında oldukça yaygındır. Akne adolesan dönemin önemli cilt problemidir.

YÜZ, GÖZ, KULAK TEMİZLİĞİ Kulak temizliği yapılırken kulağa sokulan bir cisim kulak zarının zedelenmesine neden olabilir. Genç kızların kullandıkları makyaj malzemesi gelişi güzel olursa alerjiye neden olabilir.

SAÇ TEMİZLİĞİ Saçlar başın üzerinde kıl köklerinden uzayarak büyüyen kıllardır. Kıl köklerinden salgılanan maddeler yağlı bir özellik taşır.

SAÇ TEMİZLİĞİ Sağlıklı saçlar düzenli yıkanmalıdır.Haftada en az bir yada iki kez yıkanmalıdır. Yağlı saçlar daha sık yıkanmalıdır. Saçlar iyi durulandıktan sonra yumuşak bir havlu ile yavaşça kurutulmalı, eğer kurutucu kullanılıyor ise saça fazla yaklaştırılmamalıdır. * Şampuan seçerken dikkat etmeliyiz.

VÜCUD TEMİZLİĞİ Hem beden temizlenir, hem de ruhsal bir rahatlama sağlanır. Yıkanma 30-40 derecede üzerindeki sıcak su ve sabun kullanılarak ve deriyi ovarak yapılmalıdır. Ter, yağ ve deri bezleri toz, çamaşır parçacıkları,vs. deriden uzaklaştırılır.

DİŞLER NASIL FIRÇALANMALI? Dişler çocuklarda-erişkinlerde günde en az iki kez Dişlerin dış yüzeyleri fırçalanırken ağız açılır Fırçanın kıllarının yarısı dişler, yarısı diş eti üzerine gelecek şekilde yerleştirilir Fırça yerinden oynatılmadan küçük dairesel hareketler 7-8 kez tekrarlanır Her seferinde, bir fırça boyu ilerletilerek tüm dişlerin yüzeyleri fırçalanır Dişlerin iç yüzeyleri aynı şekilde temizlenir Ön dişlerin iç yüzeyleri fırçalanırken fırça, dik tutulur ve 7-8 kez ileri geri hareket ettirilir Dişlerin çiğneyici yüzeyi ön-arka hareketlerle fırçalanır

İÇ ÇAMAŞIRI TEMİZLİĞİ - Her banyodan sonra iç çamaşırlar değiştirilir. Aşırı terleme ve kirlenme durumlarında yıkanma olanağı yoksa iç çamaşırlar değiştirilmelidir.Çeşitli nedenlerle banyo yapılmadığı durumlarda iç çamaşırlar 2-3 gün de bir değiştirilmelidir. -Spor yaparak aşırı yorucu işler yaparak fazla terlenildiği durumlarda muhakkak banyo yapılmalı iç çamaşırlar değiştirilmelidir..

VÜCUT KOKUSU Ciltteki mikropların teri parçalamasına bağlı olarak oluşur.Vücutta koku getiren bölgeler; ayak,koltuk altı ve kasıklardır. Bu bölgeler sabunla günlük olarak yıkanmalıdır.Sonra deodorant kullanılmalıdır. Adolesan dönemi ter salgısı artar.

DIŞ GENİTAL ORGAN TEMİZLİĞİ Kıllı deride ter çok fazla salgılanır. Bu nedenle terleme ve terleme sonrası koku çok daha rahatsız verici olur. Mikroorganizmaların bu bölgelere yerleşmesi ile kaşıntı, kızarıklık olabilir. Bu nedenle genital organların temizliği büyük önem taşır.

ADET DÖNEMİNDE TEMİZLİK VE BAKIM NASIL YAPILMALIDIR ? Bu dönemde banyo rahatlıkla yapılabilir. Banyo yaparken içi su dolu küvet önerilmemelidir. Genç kızlar ayakta yıkanmalıdır. Sık banyo yapma olanağı yoksa dış üreme organlarının temizlenmesi gerekir.

ADET DÖNEMİNDE TEMİZLİK VE BAKIM NASIL YAPILMALIDIR ? Kullanılan petler sık sık değiştirilmeli petler temiz olmalıdır. Altı saatten fazla kalmamalıdır. Kullanıldıktan sonra poşetine konup çöp kutusuna atılmalıdır. Mümkünse bu dönemlerde pamuk kullanılmamalı, pamuktan ayrılan parçacıklar dış ve iç üreme organlarına yapışabilir.Eğer kullanılıyorsa gazlı bez ile kullanılmalıdır.

SAĞLIKLI GİYİNME İç çamaşır her gün değiştirilmelidir. Mümkün olduğunca teri emebilen,alerji yapmayan doğal maddelerden yapılmalıdır Büyümeye ve serbest hareket etmeye olanak vermelidir.

GENÇLİK DÖNEMİNDE BESLENME

Yeterli ve Dengeli Beslenme büyüme ve gelişme, sağlığın korunması ve geliştirilmesi, yaşam kalitesinin artırılması için gereklidir.

SAĞLIKLI BESLENMENİN TEMEL İLKELERİ Yeterli enerji Az yağ Az kolesterol Az şeker Az tuz Yeterli posa Yeterli vitamin, mineral Yeterli protein Bol su

Gençler beslenme yönünden duyarlıdır; Besin ögesi gereksinimleri fazladır (hızlı büyüme ve gelişme nedeniyle) Yaşam şekli ve besin alımı değişir (besin ögesi alımları ve ögünler etkilenir) Okul…….arkadaş…….aile Özel durumlar besin ögesi gereksinmesini artırır (spor, gebelik, yeme davranışı bozukluğu, çok sınırlı enerji diyetleri, sigara, alkol, ilaç kullanımı vb.)

ADOLESAN DÖNEMDE ARTMIŞ BESİN GEREKSİNİMİ VARDIR Erişkin vücud ağırlığının %20 si kazanılır. Erişkin iskelet yapısının %50si kazanılır. Kalori ve protein gereksinimi en yüksek düzeydedir. Artmış fiziksel aktivite besin gereksinimini arttırır.

Yetersiz ve dengesiz beslenme ile; Sağlık ve beslenme durumu etkilenir. Hastalıklar sık görülür ve tekrarlar. Bilişsel gelişme etkilenir. Öğrenme yeteneği azalır. Dikkat azalır. Okul başarısı düşer. Verimlilik düşer.

Beslenmenin Uzun Dönemde Sağlık Üzerine Etkileri Kazanılan alışkanlıklar yetişkinlik dönemindeki kalıcı alışkanlıklara temel oluşturur. Kalp-damar hastalıkları, bazı kanser türleri, inme, diabetes mellitus, gut ve artrit gibi hastalıklar çocukluk çağı kökenlidir.

Can dışarı yemeğe gelebilir mi? Günümüzde durum….. Can dışarı yemeğe gelebilir mi?

Yaygın olarak görülüyor Diş Çürükleri Yaygın olarak görülüyor  Diyetin yetersizliği  Mineral yetersizliği (kalsiyum, fosfor, flor vd.)  Sık rafine şeker tüketimi  Kolalı içecekler  Yetersiz bakım

Beslenme Alışkanlıkları Ailenin Düzensiz öğün ve atıştırma Ev dışında beslenme Hızlı-hazır (fast-food) besin tüketimi Şekerli yiyecekler Akran etkisi

Düzensiz Öğünler ve Atıştırma Genellikle düzensiz öğün örüntüsü Evde yemek yeme sayısı sınırlı Kahvaltı ve öğle öğünü sıklıkla atlanmakta Kızlarda öğün atlama daha sık görülmektedir. Sağlıklı besinlerden kaçınma, atıştırmalık besinlere ilgi duyma gözlenir. Enerji alımı artar.

Fast-food Beslenme Yetersiz: •Demir,kalsiyum,riboflavin, vitamin A, folik asit, vitamin C ve posa Fazla: •Yağ, doymuş yağ, kolesterol, tuz,basit karbonhidrat

Kahvaltı Tüm gece açlıktan sonra güne aktif başlama için çok önemli bir öğündür. Okul başarısı ile doğrudan ilintilidir. Atlanan kahvaltı sonucu Vücut depolarını harcar Yorgunluk, başağrısı, dikkat ve algılama bozukluğu oluşur. Ideal bir kahvaltı Günlük enerjinin % 25’ini karşılamalıdır.

İdeal Vücut Ağırlığı Korunmalıdır

Sağlıksız zayıflama diyetleri uygulanmaktadır. GENÇLER Fizik görünüme ilgi; önemseme artar. Vücut ağırlığı veya görünümden memnuniyetsizlik çok yaygındır.  Erkekler vücut geliştirme ile Kızlar vücut ağırlıkları ile ilgilidir. Sağlıksız zayıflama diyetleri uygulanmaktadır.

Bağımlılık Sigara ve alkol kullanma, ilaç bağımlılığı önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu maddelerin beslenme durumu ve sağlık üzerine uzun süreli olumsuz etkileri vardır.

SAĞLIKLI BESLENME

SAĞLIKLI BESLENME İLKELERİ Besin çeşitliliği arttırılmalı, 2. Taze sebze-meyve tüketimi arttırılmalı, 3. Yeterli miktarda süt ve ürünlerinin tüketimi sağlanmalı,

4.Vücut ağırlığı normal; önerilen düzeyde tutulmalı, 5. Fiziksel aktivite arttırılmalı

6.Şeker tüketimi azaltılmalı 7. Aşırı yağdan sakınılmalı, 8. Tuz tüketimi azaltılmalı, kullanılan tuz ise İYOTLU TUZ olmalı,

9.Güvenli, temiz hazırlanmış ve pişirilmiş besin tüketimine özen gösterilmeli, 10.Sıvı alımı yeterli olmalı, 11.Alkol tüketilmemeli, kafein alımı sınırlandırılmalıdır.

Enerji alımı Enerji Harcaması Ağırlık(kg) BKI (kg/m2): Boy (m)2 70 kg BKI: : 24.2 1.70 m2

Buna göre; 18,5> Zayıf 18,5-24,9 Normal 25-29,9 Hafif şişman 30< Şişman

GENÇLER İÇİN EGZERSİZ VE FİZİK AKTİVİTE YÜRÜYÜŞ KOŞMA BİSİKLET DANS SPOR YAPMA

AKTİVİTE MEKANLARI Okulda Evde Oyun parklarında Eğlence yerlerinde Kulüplerde Spor alanlarında

GENÇLİK SAĞLIĞINA YARARLARI Adale dayanıklılığı artar Kan basıncı düşer Şişmanlığı azaltır Kendine güven duygusu artar Anksiyete ve stresi azaltır Kardiyovasküler riskleri azaltır Osteoporozu azaltır.

SONUÇ Sağlıklı beslenme alışkanlıkları; Sağlığı geliştirir, büyümeyi ve bilişsel gelişimi sağlar, Sağlık sorunlarını önler; (demir yetersizliği anemisi, yeme bozuklukları, diş çürükleri vb.) Uzun dönemde sağlık sorunlarını önler; (koroner kalp hastalıkları, kanser,osteoporoz vb.)