METAL YÜZEYLERİN BOYANDIĞI TESİSLER VE SKHKKY ÇEVRE GÖREVLİSİ EĞİTİMİ Yavuz YÜCEKUTLU Kimya Yük. Mühendisi Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı Antalya Aralık 2009

Çevre Mevzuatı Metal yüzeylerin boyanması ve otomotiv sanayi 2004 yılında yayımlanan Endüstriyel Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ile Çevre Mevzuatına girmiştir. Bu tesislerden kaynaklanan organik ve buharlar ve toz emisyonun azaltılması hakkında hüküm ve sınır değerler; Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde değişim ve gelişim göstermiştir.

Boyama ve VOC oluşumu Metal ve ahşap yüzeylerin ve araçların boyandığı tesislerden önemli miktarda uçucu organik bileşik atmosfere deşarj olur. “Solvent bazlı boyaların” ağırlık olarak yaklaşık yarısını organik esaslı çözücüler oluşturur. Yönetmelik bu çözücülerin atmosfere karışması konusunda düzenlemeler getirir.

Boyanın inceltilmesinde kullanılan organik esaslı çözücüler uçucu organik bileşikler içerir.

Metal yüzeylerin boyanması

Ek-8 Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek–8.5.13 kapsamında Beyaz Eşyaların ve Metal Yüzeylerin Boyandığı Tesisler kapasitelerine bağlı olarak ;

Ek-8 Ayda 2000 adet veya üzerinde beyaz eşya boyamasının yapıldığı tesisler A grubu emisyon iznine; Ayda 2000 adetten az beyaz eşya boyamasının yapıldığı tesisler ise B grubu emisyon iznine tabidir.

Ek-8 de değerlendirme Tesis Türü Ek-8.5.12,13,14 Emisyon İzni Eşikleri Liste A Liste B Motorlu Araç Boyama vernikleme ≥ 200 Adet/Ay 30-200 Adet/Ay Beyaz Esya Boyama ≥ 2000 Adet/Ay < 2000 Adet/Ay Organik çözücü kullanılarak ahsap/metal yüzey boyama ≥ 250 kg/saat 10-250 kg/saat

Metal Yüzeylerin Boyanması

Boya tabancası ve boyanacak yüzeyler

Ek-5 Söz konusu tesisler SKHKKY Yönetmeliği üretim prosesi açısından EK-5 kapsamında V.2.2 (Beyaz Eşyaların, Metal Yüzeylerin ve Ahşap Malzemelerin Boyandığı Tesisler) de verilen özel emisyon sınırlarına ve EK-1 ve Ek-7’ye tabidir.

Ek-5.V Tesisteki boyama ve kurutma ünitelerinden kaynaklanan atık gazdaki organik buhar ve gaz emisyonları Ek-1’in (i) bendinde verilen sınır değerleri aşmamalıdır. Bu tesislerden kaynaklanan organik gaz ve buharlar emisyonları, 01/01/2008 tarihinden itibaren Ek–7 Tablo 7.2.2 de yer alan sınır değerlere uygun olmalıdır. Atık gazlardaki toz emisyonu 20 mg/Nm3 değerini aşmamalıdır. Bunların dışında, Ek-1’deki ilgili esaslara uyulmalıdır.

Beyaz eşya üretim tesisleri Bakanlığımıza intikal eden beyaz eşyaların ve metal yüzeylerin boyandığı tesisler arasında; Pişirici ve Isıtıcı Cihazlar İşletmeleri, Bulaşık Makinesi İşletmeleri, Kombi, Şofben, Gaz Kontrol Cihazları, Eşanjör, Buzdolabı ve Derin Dondurucu Üretim Tesisleri, Çamaşır ve Kurutma Makinesi Üretim Tesisleri yer almaktadır.

Otomotiv üretim ve motorlu araç üretim tesisleri hükümler Tablo 5.9 (Kütlesel Bilanço) g/m2 20 mg/m3 Toz Ek-1 diğer esaslar Metal yüzeylerin boyanması Ek-1.i (Organik buhar ve gazlar) mg/Nm3

Ek-1 de Toluen ile Benzen aynı sınıfta değildir.

ÖZEL TOZ EMİSYONLARI Bu tür tesislerde ünitelerde kullanılan hammaddelere bağlı olarak özel toz ölçümü yapılması gerekir. SKHKKY Ek-1.h kapsamında özel toz ölçümünün yapılması istenmiştir. Ancak herhangi bir ünitede tozun toplam kütlesel debisi örnek olarak fosfat için ETKHKKY Ek-1.h’de verilen kütlesel debi değerlerinden düşükse özel toz ölçümü yapılmasına gerek olmadığı mütalaa edilmektedir.

Toz sınır değeri Bu tesislerde boyahane ve kurutma ünitelerinden kaynaklanan toz emisyonunun 20 mg/m3’ü aşmaması gerekmektedir. Bazı emisyon izin başvurularında boyahane ve kurutma ünitelerinden kaynaklanan toz emisyonunun ETKHKKY Ek-1 Diyagram 1 veya yakma tesisi olarak değerlendirilmektedir. Toz emisyonunun 20 mg/m3’ü aştığı ünitelerde iyileştirmeler yapılması ve tesisin sınır değerleri aşmayacak şekilde çalıştırılması istenmektedir.

EK-7 ve Organik bileşikler ETKHKKY Ek-5.V.2.2 gereğince 01/01/2008 tarihinden itibaren VOC emisyonlarının Ek–7 Tablo 7.2.2 de yer alan sınır değerlere uygun olması gerekmektedir.

II'nci sınıf (2 kg/saat ve üzeri) 100 mg/Nm3 Beyaz Eşyaların, Metal Yüzeylerin ve Ahşap Malzemelerin Boyandığı Tesislere dair hükümler EK-7 I'inci sınıf organik bileşikler (0,1 kg/saat ve üzerindeki emisyon debileri için) 20 mg/Nm3 II'nci sınıf (2 kg/saat ve üzeri) 100 mg/Nm3 III'üncü sınıf (3 kg/saat ve üzeri) 150 mg/Nm3

Araç Boyanması

Otomotiv Fabrikaları

EK-4 EK-4 de yer alan “emisyonların engellenmeden atmosfere verilmesi” hükmüne uygun olmadığı tespit edilen bacaların Ek-4 e uygun hale getirilmesi için bacaların çıkışlarında bulunan dirseklerin çıkarılması ve tesiste bulunan bacalarda, baca yüksekliklerinin Yönetmelik Ek-4’te belirtilen hususlara uyulması gereklidir.

Bacalara dirsek takarak yönlendirme yapılmaması gereklidir

Dikkat edilecek hususlar: Kullanılan hammaddelere dair bilgi olmalı, bu madde ya da bileşikleri bacada da aranmalı, Kullanılan hammaddelerin kanser yapıcı niteliğine bakılarak Ek-1 kapsamında değerlendirilmeli, Emisyon kaynaklarına ve yapılarına bakılmalı, (tüm emisyon kaynakları bildirilmiş mi, ölçüm yapılmış mı, yapıları uygun mu) Kütlesel debiye bağlı sınır değerler

Ölçüm firmalarının yetkilendirilmiş olması Özel toz ve kanserojen madde ölçümünün istendiği durumlarda bu ölçümleri gerçekleştiren kurum kuruluşların Bakanlığımızca bu parametreleri ölçmeye yetkilendirilmiş olmaları gerekmektedir.

Genel Yanlışlar: Yalnızca pişirme ve kurutma fırınlarında ölçüm, Yakma tesisi gibi değerlendirme, Toz emisyonu ile ilgili Ek-1.b.1 (Diyagram 1) çerçevesinde değerlendirme, Boyahane üniteleri olarak yer alan Beyaz Boya Kabini, Renkli Boya Kabini, aktivasyon, fosfat banyosu, pasivizasyon, deiyonizasyon, durulama ve yağ alma ünitelerinden kaynaklanabilecek emisyonları (VOC, toz, özel toz) dikkate almama

Dikkat Bacalara dikkat Özel toz ölçümü gerekebilir (Ek-1.h) Kanser yapan maddeler çıkabilir (Ek-1.j) Emisyonların sınıfları Ek-1 de yanlış değerlendirilmiş olabilir. Beyaz eşya sektöründeki pişirme ve kurutma ünitelerine ait emisyon kaynaklarının yakma yerine proses bacası olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Teşekkürler…. yyucekutlu@cevreorman.gov.tr yyucekutlu@yahoo.com