DERS:AVRUPA MİMARİSİ KONU:RÖNESANS MİMARLIĞI vatikan sarayI TEMPİETTO 200910403015 nİmet öncül

TARİHTE VATİKAN Vatikan eskiden oldukça büyük bir devletti.Toprakları 45.000 km yi ,nüfusu da 3.5 milyonu aşıyordu.Daha sonra topraklarını komşu İtalya krallıklarına kaptırdı ve İtalya krallığı kurulunca da şimdiki gibi kendi küçük kentçiğiyle sınırlandı.1929’da ise İtalya ile yapılan anlaşmayla Vatikan’ın bağımsızlığı tanındı ve papa bu din devletinin hem dinsel başkanı hem de siyasi başkanı oldu.

Vatikan, şu an çok küçük olmasına karşın dünya devletleri üzerindeki etkisi İtalya’dan bile büyüktür.Çünkü Vatikan devleti hristiyanlığın en büyük mezhebi olan Katolik kilisesinin merkezidir.Vatikan’daki en önemli yapılar San Pietro bazilikası ile içinde eski ve değerli el yazmalarından oluşan bir kütüphanenin bulunduğu Vatikan Sarayı’dır.

VATİKAN SARAYI-BELVEDERE AVLUSU Vatikan Sarayı; Vatikan’da San Pietro kilisesinin kuzeyindeki yapılara denir.XIII.yy’da kurulan ilk yapı,zamanla yapılan eklerle genişledi ve tamamlandı.1377’de papalık Avignon’dan Roma’ya taşınınca papalar burada oturmaya başladılar.

1503 yılında inşa edilen Vatikan Sarayı Belvedere avlusu duvar ritmi,zafer taklarında görülen ritmlere uygundur.Bu uygunluğu yassı bir rustika zemin üzerine işlenmiş elemanlar destekler. (rustik:duvarları yarı yontulmuş ya da taşın ilkel halini yansıtır biçimde yontulmuş taşlarla örülmüş yapı)

Rönesans mimarisinin klasik ve uyumlu ilkelerinin yaratıcısı olan İtalyan mimar ve ressam Donato Bramante saraya son şeklini vermiştir.Sarayın avlusu,odaları ve salonları Rafaello,Fra Angelico gibi ünlü ressamların resimleriyle süslenmiştir. Mimar Bramante, Tempietto’da olduğu gibi Vatikan avlularında da yüksek rönesans özelliği olan kısımların ahengi ilkesine uygun olarak hareket etmiştir.

TEMPİETTO Tempietto gerçek bir yüksek rönesans anıtıdır ve mimari olmaktan çok bir heykelcilik başarısıdır.Yapı,mimar Bramante tarafından Roma’ya ilk geldiği yıl olan 1502’de inşaa edildi.Bramante’nin tasarladığı San Pietro’nun avlusuna yaptığı Tempietto adlı eser,bir nevi kilisecik veya ufak tapınak olarak nitelendirilebilir.

Bununla birlikte Tempietto; Bramante’ni n,klasik mimarinin ilke ve kurallarını kendi özgün anlayışı içinde yansıttığı bir yapıdır.Antik düşünceye yakınlık gösterilerek yuvarlak planlı yapılan eser,4 basamaklı bir kaide üzerine inşa edilmiştir.

Aslında burası bir rolükerdir(yani bir kutsal emanet muhafazasıdır)ve bu rolükerin amacı;bulunduğu avluyu,küçük tapınağı barındıran bir cloitre haline koymaktır.(manastır)

Bramante bu çağda merkezi planlar üstünde çalışıyordu ve o çağ estetikçileri için en mükemmel tanrısal form olan daire,Yunan haçı ve poligon(üçgensel form) şeklinde planlar idi. Tempietto’nun da üstü kubbeli,çevresi ise dor üslubunda bir sütun dizisiyle çevrilidir.

Dairesel tapınak formunun en erken örneklerinden biri olanBramante’nin Tempietto’sunda kubbeden zemine kadar olan tüm yükseklik,genişliğe eşittir.Bu ufak tapınağın ciddiyeti,yüksek rönesans üslubunun başlangıcını belirtmesidir.Daha dekoratif olan korent nizamı,burada yerini Roma dorik nizamına bırakmış ve kemerlerin yerini de düz arşitrav almıştır.

Cephede metoplar ve nişlerdeki deniz kabuklarından başka süs yoktur.

Tempietto da Yunan tapınağı gibi saf bir hacim olmuştur.