BÜTÇE HAZIRLAMA REHBERİ (2011-2013)

BÜTÇE HAZIRLAMA REHBERİ NEDİR ? Bütçe hazırlama rehberi, o yılki ekonomik durumu ve hükümetin ekonomi politikasını göz önüne alarak kurumların bütçelerini nasıl hazırlayacaklarını, hazırlarken nelere dikkat edeceklerini açıklayan bir taslak kılavuzdur. Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanır.

Bütçe hazırlama rehberi ‘Bütçe Çağrısı’ ile başlar. Bütçe çağrısı, hükümetin ekonomi politikasına yönelik bilgi ve açıklamalarıdır.

2011-2013 Dönemi Bütçe Çağrısı ve Hazırlama Rehberi Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in imzasıyla yayımlanmıştır. (10 Ekim-Resmi Gazete)

EN ÖNEMLİ İLKELERİ : 1.Bütçe teklifleri; Merkezi yönetim bütçesi ve çok yıllı bütçeleme anlayışı çerçevesinde 2011-2013 dönemini kapsayacak şekilde hazırlanacaktır. 2. İdareler bütçe tekliflerini, 5018 sayılı Kanunun öngördüğü ilke ve esasları dikkate alarak mali saydamlığa, hesap verilebilirliğe katkı sağlayacak, somut hizmet öncelikleri ve hedeflerini ortaya koyacak şekilde hazırlayacaklardır. 3.Bütçe teklifleri hazırlanırken, Yılsonu tüketici fiyat endekslerindeki artış 2011 yılı için %5.3, 2012 yılı için %5.0, 2013 yılı için %4.9, GSYH büyüme oranı 2011 yılı için %4.5, 2012 yılı için %5.0, 2013 yılı için %5.5 olarak dikkate alınacaktır.

4. İhtiyaç duyulmayan, öncelik taşımayan hizmetler için ödenek teklif edilmeyecek, devamına ihtiyaç duyulan hizmetler için esaslar dahilinde ödenek teklif edilecektir. 5. Döner sermayeler aracılığı ile karşılanabilecek ihtiyaçlar için bütçeden ödenek teklifinde bulunulmayacaktır. 6. Bütçe teklifleri e-bütçe sisteminde onaylanacaktır.

ANALİTİK BÜTÇE SINIFLANDIRMASI

Bütçe harcamaları neden sınıflandırılır ? Bütçe harcamalarının nitelikleri ve etkileri farklı olduğundan bütçenin etkin bir mali araç olarak kullanılabilmesi için harcamaların temel kriterlere göre sınıflandırılması gerekir.

Analitik Bütçe Sınıflandırması : Program sorumlularının saptanmasına, bütçede işlevsel sınıflandırmaya ve uluslararası karşılaştırmaya olanak veren ölçmeye ve çözümlemeye elverişli istatistiki veriler üretmeyi kolaylaştıran bütçe kodlamasıdır. Bu sistem, Türkiye’de 2002 yılında bazı kurumlarda uygulanmaya başlamış, 2003 mali yılında tüm kurumlara yaygınlaştırılmıştır.

Analitik Bütçe Sınıflandırması : Giderin Sınıflandırılması a. Kurumsal Sınıflandırma b. Fonksiyonel Sınıflandırma c. Finansman Tipi Sınıflandırma d. Ekonomik Sınıflandırma 2. Gelirin Sınıflandırılması 3. Finansmanın Sınıflandırılması

KURUMSAL SINIFLANDIRMA

Kurumsal sınıflandırmada, yönetim yetkisi temel kriter kabul edilmiştir. Kurumsal sınıflandırmayla siyasi ve idari sorumluluğun bütçede gösterilmesi hedeflenmektedir.

Kurumsal sınıflandırma,dört düzeyli bir kod yapısından oluşmaktadır…

I. DÜZEY : bakanlıklar ve anayasal olarak eşdeğer idareler ile bütçe türleri II. DÜZEY : I. düzeyde tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu birimler ile bütçe türlerine göre idareler

III. DÜZEY : II. düzeye bağlı olan ve kurumsal politikanın uygulanmasından sorumlu olan birimler IV. DÜZEY : destek ve lojistik birimler ile politikaları uygulayan ve hizmetten yararlananlarla doğrudan muhatap olan birimler

Kurumsal sınıflandırmada teşkilat kanunları esas alınacaktır. III. Ve IV. düzey detaylarını Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü ile görüşerek belirlemeleri gerekmektedir. Kurumsal sınıflandırmada teşkilat kanunları esas alınacaktır.

Birim maliyetlerinin tespitinde, kadronun tahsis edildiği birim esas alınacaktır. Ancak kurumsal sınıflandırmada ayrı birim olarak gösterilemeyen müşavirler “Özel Kalem” de izlenecektir. 

Elektrik veya su saati ortak olan idarelerde tüm maliyet;İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı veya benzer görevleri yürüten bir birim altında gösterilebilecektir…

Yükseköğretim kurumlarını 2011-2013 yıllarını kapsayan bütçe teklifleri kurumsal sınıflandırmanın III. ve IV. Düzeyinde; üst yönetim akademik ve idari birimler şeklinde hazırlanarak e-bütçe sistemine girilecek ve Bakanlığa gönderilecektir.

3.FONKSİYONEL SINIFLANDIRMA 3.1 Genel Esaslar Fonksiyonel sınıflandırma ,devlet faaliyetlerinin türünü göstermektedir. Devlet faaliyetlerinin ve bu faaliyetlere yönelik harcamaların zaman serileri boyunca izlenmesi ve uluslar arası karşılaştırma imkanı elde edilmesi,fonksiyonel sınıflandırma ile mümkün olabilir.

Ayrıca , bütçe politikalarının oluşturulmasında sektörsel ayrımların yapılabilmesi de bu sınıflandırmanın hedefleri arasındadır. Fonksiyonel sınıflandırma dört düzeyli bir kod grubundan oluşmaktadır. 1.düzey, devlet faaliyetlerini on ana fonksiyona ayırmaktadır.

Ana fonksiyonlar,2. düzeyde alt fonksiyonlara bölünmektedir. 3 Ana fonksiyonlar,2. düzeyde alt fonksiyonlara bölünmektedir. 3. düzey kodlar ise nihai hizmetleri göstermektedir. Fonksiyonel sınıflandırmanın 4. düzeyi de ,özel olarak izlemeyi gerektiren bazı planlama ihtiyaçlarının karşılanması ve izlenmesi amacıyla yapıya dahil edilmiştir.

İdarelerin merkez ve taşra birimlerince yürütülen hizmetlerin birden fazla fonksiyon içermesi halinde maliyetler itibariyle ayrılabilen ve anlamlı veri üretebilen her bir fonksiyon için ayrı kod açılması düşünülmüştür. Bu durumda yabancı hizmet birimleri için fonksiyonun yanında ayrı bir kodlama anahtarı gösterilecektir.

Maliyetlerin birimler itibariyle ayrı ayrı izlenmesi ve fiili,fiziki veya hukuki zorunluluklar gibi sebeplerle ayrılması mümkün olmayan veya ayrıldığı zaman anlamlı bir sonuca ulaşılamayan maliyetlerin ,ödeneğin konulduğu birimin fonksiyonunda değil kurumun ana fonksiyonunda gösterilmesi gerekmektedir.

3.2 Yüksek Öğretim Kurumları Yüksek öğretim kurumlarında rektörlüğe ait giderlere(09.9.9),genel sekreterliğe ait giderlere(01.3.9), Kütüphane ve Dokümantasyon Başkanlığına ait giderlere(08.2.0),Sağlık Kültür ve Spor Dairesi ile Öğrenci İşleri Daire Başkanlığına ait giderlere ise (09.6.0) fonksiyonları altında yer verilecektir.

Eğitime yardımcı hizmetlerin yürütülmesi bakımından : Öğrencilerin beslenmesine ilişkin giderler (09.6.0.03) fonksiyonunda, Öğrencilerin barınmasına ilişkin giderler (09.6.0.04) fonksiyonunda, Öğrencilerin kültür ve spor faaliyetlerine ilişkin giderler (09.6.0.06) fonksiyonunda düzenlenmiştir.

Sosyal tesislerin tümü yukarıda belirtilen ilkeler çerçevesinde üniversite bütçesi altında düzenlenecektir.

4.FİNANSMAN TİPİ SINIFLANDIRMA Finansman tipi sınıflandırma ,yapılan harcamaların hangi kaynaktan finanse edildiğini göstermektedir. Bu sınıflandırmanın tipinin belirlenmesinde ödemenin nereye yapıldığı hususu önem taşımaktadır.

Finansman tipi sınıflandırma aynı zamanda dış proje kredileri,özel ödenekler ile şartlı bağış ve yardımların da takibine imkan vermekte olup, özellikle mali mevzuatımız gereği ayrı tertiplerde izlenmesi gereken ödeneklerin takibine de olanak sağlamaktadır.

EKONOMİK SINIFLANDIRMA Gelirin Sınıflandırılması Finansmanın Sınıflandırılması Harcama ve Borç Vermenin Sınıflandırılması

Gelir ile Harcama ve Borç Vermenin Sınıflandırılması Karşılıklı veya Karşılıksız Cari veya Sermaye

Harcama ve Borç Vermenin Sınıflandırması Cari Giderler  Sermaye Giderleri Borç Verme-Geri Ödeme

Cari Giderler Cari Giderler: Personel ödemeleri Cari Transferler: Dul yetim ve öğrencilere yapılan (öğrenci kredisi) aktarımlar

Sermaye Giderleri Dayanıklı mal türleri, binalar gibi gayrimenkul sabit sermaye malları ile ulaşım araçları, makineler gibi menkul sabit sermaye mallarına yapılan harcamalar Sermaye mallarına dahil edilen mal ve hizmetler için ekonomik ömürlerini uzatmak, verimlerini artırmak, performanslarını geliştirmek veya bunları yeniden oluşturmak veya yapılandırmak amacıyla yapılan ödemeleri de kapsar.

Borç Verme ve Geri Ödeme Kamusal bir amaçla yapılan işlemlerdir.  Bu bölüme, devlet tarafından verilen krediler, alınan hisseler, verilen kredilerden devlete yapılan geri ödemeler, satılan hisselerden elde edilen gelirler dahildir.

1. Düzey Ekonomik Kodlar Yedek Ödenekler Personel giderleri Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderler Mal ve Hizmet Alım Giderleri Faiz Giderleri Cari Transferler Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri Borç Verme   Yedek Ödenekler

Personel giderleri Kamu personeli ödemeleri er- erbaş harçlıkları, öğrenci harçlıkları gibi yapılan ödemeleri kapsar.

Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderler Devletin işveren sıfatıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyeceği sigorta primlerini kapsar.  

Mal Ve Hizmet Alım Giderleri Mal ve hizmet alım giderleri, mal ve hizmet karşılığında yapılan faturalı ödemeleri kapsamaktadır.

Mal Ve Hizmet Alım Giderleri Ayrıca her türlü askeri amaçlı inşaat, tesis, mal ve malzemeler(askeri lojmanlar hariç) vb. alımlar mal ve hizmet alımları kapsamında değerlendirilir.

Mal Ve Hizmet Alımındaki Temel Esaslar Mal ve hizmet alımındaki en temel esas” azami tasarruf anlayışı” içinde hareket etmektir.

Mal Ve Hizmet Alımındaki Temel Esaslar Yurtiçi ve yurt dışındaki görevlendirmeler için azami tasarruf anlayışı Görevlendirmelerin titiz bir şekilde sorgulanması ve görevlendirmelerin minimum süre ve sayıda gerçekleştirilmesi - Eğitim, kurs, seminer, panel vb. faaliyetlerin personelin görev bölgesinde düzenlenmesi suretiyle yolluk ödeneğinin asgari seviyeye indirilmesi

Mal Ve Hizmet Alımındaki Temel Esaslar Gezici olarak görev yapan memur ve işçiler için seyyar görev tazminatı ödeneğinin verilmesi Eğitim ve dinlenme tesisleri ile benzeri sosyal tesislerin işletme giderlerinin kendi gelirleriyle karşılanması Ve mevcut tesislerin bakım ve onarımları için hiçbir şekilde ödenek talebinde bulunulmaması

Mal Ve Hizmet Alımındaki Temel Esaslar - Temizlik ve diğer hizmet alımları için bir önceki yıl çalıştırılan eleman sayısının aşılmaması -Hizmet binalarında bir zarar oluşmadığı takdirde mevcut hizmet binaları dışında yeni kiralama, satın alma veya yeni inşaatlar için ödenek istenilmemesi - Telefon, mobil telefon, uydu bağlantılı mobil telefon, faks ve benzeri haberleşme imkanları için ödenek talep edilirken azami tasarruf anlayışıyla hareket edilmesi

Faiz Giderleri -Faiz, ödünç alınan paranın kullanımı karşılığında yapılan ödeme olarak tanımlanır. Bu kapsam da sadece Devlet borçlarına ilişkin faiz ödemeleri bu bölümde yer alacaktır.

Cari Transferler -Sermaye birikimi hedeflemeyen ve cari nitelikli mal ve hizmet alımını finanse etmek amacıyla yapılan karşılıksız ödemelerdir.  

Sermaye Giderleri -Sermaye giderleri, normal ömrü bir yıldan fazla olan mal ve hizmet alımları ile sabit sermaye edinimleri için yapılan ödemelerdir.

Sermaye Transferleri -Bütçe dışına sermaye birikimi amaçlayan ve sermaye nitelikli mal ve hizmetlerin finansmanı amacıyla yapılan karşılıksız ödemelerdir.

  Borç Verme -Bir mali hakka veya devletin mülkiyetinde hisse (sermaye) katılımına neden olan ödemeleri kapsar.

  Yedek Ödenekler -Bütçede başlangıçta öngörülemeyen hizmet karşılıkları olarak veya yapılan tahminlerin yıl içi gelişmeler neticesinde tutmaması ihtimaline karşılık hizmetlerin aksamaması için ihtiyat olarak ayrılan ödeneklerdir.