Tahkimat Türleri Ağaç tahkimat Çelik tahkimat Tavan civatası Beton tahkimat Dolgu

AĞAÇ TAHKİMAT

AĞAÇ TAHKİMAT Olumlu yönleri: Ağaç tahkimat ilk madencilik faaliyetlerinden günümüze kadar kullanıla gelen tahkimattır. Günümüzde, yerini çelik tahkimata bırakmış gibi gözüksede orta ölçekli bir çok maden işletmesinde hala kullanılmaktadır. Ağaç tahkimatın olumlu ve olumsuz yönleri aşağıda verilmektedir. Olumlu yönleri: *Hafiftir. Ocak içinde taşıma ve tahkimat yapımında büyük ölçüde kolaylık sağlar. *Hafif olmasına karşın mekanik özellikleri yüksektir. *Kolay işlenebilir. İşçiliği basit olup kısa sürede hazırlanabilir. *Kırılmadan önce kıymıklanır, bel verir. Diğer bir deyişle kırılmadan önce işaret verir. Bu, tahkimatın değiştirilmesi veya takviyesi için mühendise böylece zaman sağlar.

Olumsuz yönler Malzemenin mekanik dirençleri (eğilme, çekme, kesme, basma dayanımı) içsel yapıya (lif, budak) bağlıdır. Rutubete karşı hassas bir malzemedir. Mekanik özellikleri rutubet artışı ile azalır. Nemli ortamlarda mantarlar ve bakteriler dayanım özelliklerini düşürürler. Çelik ve beton tahkimat için bu durum sözkonusu değildir. Malzemenin dayanım özellikleri insan eliyle değiştirilemez. Beton ve çelik istenilen dayanımda üretilebilir.

Ağaç Tahkimatın Yapısal Kusurları

Ağaç tahkimatın mekanik özellikleri Ağaç tahkimat kullanım yerine göre eğilme, basınç, flambaj (burulma) ve kesme kuvvetlerine maruz kalır. Malzemenin mekanik özelliklerine başlıca yoğunluk, rutubet, lif doğrultusu, yıllık halkalar, direk çapı, büyüme, kesilme mevsimi, kuruma şartları vb etkilemektedir.

Galerilerde Ağaç Tahkimat Normal kasa veya trapez bağ olarak adlandırılan tahkimat şekli galeri sürülmesinde en çok 5-7,5 t/m2 lik tavan basınçları için kullanılan yaygın bir yöntemdir. Şekilde bu sistemin perspektifi görülmektedir.

Takviyeli Galeri Tahkimatı(Poligon Bağ) Geniş kesitli (>2.5 m) ve yüksek arazi basıncı bulunan (7.5-15 t/m2) galerilerde normal galeri bağına takviye olarak sarma fırçalardan oluşan poligon veya ingiliz bağı denilen sistemdir.amaç konulan sarmlar ardımıyla boyunduruğun (taşıyıcı kiriş) eğilme açıklığını azaltarak daha fazla tavan yüklerinde çalışma sağlamaktır.

Uzunayak Tahkimat Sistemleri Arına Paralel Tahkimat sistemi Arına paralel sistem bir taşıyıcı ünite, arına paralel olarak konmuş 3-4 m uzunluğunda tavan yüklerini taşıyan sarma , bunu en az 3 yerinden destekleyen çatal ve avanı tutan kamalardan oluşmaktadır. Arına Dik sistem Tahkimat ünitesi yaklaşık 1.5 m boyunda arına dik konan sarma ve bunu destekleyen iki adet çataldan oluşur ve iki ucu mesnetli basit kiriş olarak çalışır.

Arına Paralel Tahkimat sistemi

Arına dik sistem

ÇELİK TAHKİMAT - Hidrolik direk - Yürüyen tahkimat

Tahkimat Çeliğinde Aranan Özellikler Akma sınırı yüksek olmalıdır. Bu yüksek yük taşıma kapasitesi demektir. Malzemeye kolaylıkla istenilen şekil verilebilmelidir. Deformasyondan sonra normal oda sıcaklığında birkaç kere düzeltilmelidir. Ancak bu malzeme özelliklerinin hepsinin birarada gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Çünkü çekme direnci ve akma sınırı ile deformasyon yeteneği birbiriyle ters orantılıdır. Olumlu yönler: Endüstriyel bir proseste üretildiğinden malzemenin yapısal kusurları daha azdır. çelik, diğer tahkimat malzemelerine(ağaç,beton) göre homojen ve izotrop özelliktedir. Çeliğin Elastisite modülü (E= 2 000 000 kg/cm2) diğer malzemelere göre yüksektir. Çelik, çeşitli dayanım, şekil ve boyutlarda üretilebilir. Kimyasal yapısı değiştirilerek özellikleri değiştirilebilir. Doğal şartlardan diğer malzemelere oranla daha az etkilenir. Deformasyona uğrayan malzeme düzeltildikten sonra tekrar kullanılabilir.

Olumsuz yönler Çelik oldukça pahalı bir malzemedir. Korrozyon etkilerine açıktır.

Galerilerde Çelik Tahkimat Sistemleri Rijit TH (Geçme)

RİJİT BAĞLAR Rijit bağların en basit şekli, ray veya I profili çelik elemanların birbiri üzerine pabuç denilen bağlantı parçası ile tespit edilmesi yoluyla oluşturulan trapez bağdır. Rijit Trapez Bağ Köşe Bağlantısı

GEÇME (TH) BAĞLAR TH tahkimat sisteminde, kavisli profil üniteleri (3-4 parça) birbirine bağlantı elemanları ile bağlanmaktadır. Bu bağlantılar zaman zaman somunlarından gevşetilmekte ve profillerin iç içe geçmesi sağlanmaktadır. Böylece tahkimat sistemi deformasyonla bozulmamakta, kesit daralması üniform bir şekilde gelişmektedir.

TH tahkimatın iç içe geçerek alçalmaları

AYAK ÇELİK TAHKİMATI Sürtünmeli Direk Hidrolik Direk Yürüyen Tahkimat

AYAK ÇELİK TAHKİMATI Ağacın düşük dayanım özellikleri, pahalı oluşu ve uzunayak işletmeciliğinde artan mekanizasyon istekleri ayak tahkimatında çelik malzemenin kullanımına yol açmıştır. Bu gelişme ile uzunayaklarda tam mekanizasyon uygulaması ve beraberinde büyük üretim artışı sağlanmıştır.

Ayak Çelik Tahkimat Sistemleri Ayak çelik tahkimatı arına dik ağaç tahkimatın gelişmiş bir şeklidir. Bu tahkimat arına dik yerleştirilen mafsallı sarmalar onları destekliyen sürtünmeli veya hidrolik direklerden oluşur.

Direkler Direkler teleskopik olup iç içe girmiş iki kısımdan ve bunları bağlayan bir kilit mekanizmasından oluşur. Damar kalınlığına göre boyları uzatılabilir. Sıkılama sistemleri sürtünme kuvveti esasına veya hidrolik esasa göre olur. kolay sıkılanır ve kolay sökülür. Böylece en fazla 4 have (5 m) genişliği tahkim edebilirler. Arka sıra direk ve sarmalar sökülür ayak üç haveye düşer ve sökülen direk ve sarmalar yeni kazı yapılana haveye konur. Böylece direkler arkadan öne doğru sökülüp takılarak bir defa donatılan ayak ilave tahkimat malzemesine gerek duymadan çalışır.

Sürtünmeli Direkler R: aksiyal yük H: kilit mekanizmasına uyuglanan sürtünme kuvveti

Hidrolik Direkler

YÜRÜYEN TAHKİMAT

UZUNAYAK TAHKİMATLARI

NEDEN YÜRÜYEN TAHKİMAT Mekanize kazı sistemindeki hızlı gelişmeler Hidrolik direklerin sökümü, taşınması, sıkılanması yoğun bir iş gücüne gereksinim duyması Tahkimat oluşturma hızının kazı hızına ulaşması Ayak içerisinde tavanı destekleyerek tüm ayak içi ve ayna önünü güvenli tutması Ayaktaki nakliye ünitelerinin ötelenmesinde bir dayanak oluşturması

YÜRÜYEN TAHKİMATLARIN GELİŞİMİ Çerçeve tipi yürüyen tahkimat (Frame type hydrolic support) Domuzdamı tipi yürüyen tahkimat (Chock supports) Kalkan tipi yürüyen tahkimat (Shield supports)

ÇERÇEVE TİPİ YÜRÜYEN TAHKİMAT Yürüyen tahkimatların ilk şeklidir. Hidrolik direkler tek veya iki sarmayı desteklerler. İki sarmalı olan tipleri mafsal ile birbirlerine bağlıdırlar. İki sarma arasında oluşan boşluktan kırılan tavan taşının ayak içine göçmesine engel olamadığından zayıf tavan taşı koşulları için uygun değildir.

ÇERÇEVE TİPİ YÜRÜEN TAHKİMAT

DOMUZDAMI TİPİ YÜRÜYEN THKİMAT Tek veya iki parçadan oluşan sarmayı 4 veya 6 hidrolik direğin desteklediği tahkimat tipleridir.

KALKAN TÜRÜ YÜRÜYEN TAHKİMAT Çerçeve ve domuzdamı tipi yürüyen tahkimatta göçük hattı ayağın 3-4 m gerisinde oluşur. Bu şekilde ayak arkasınının gecikerek göçmesi tahkimat ünitelerinin aşırı derecede yüklenmesine neden olur. Tahkimatın kalkan şeklinde tasarımlanmasıyla göçük hattının tahkiamtın hemen arkasında oluşması sağlanmış ve bu olumsuzluk ortadan kaldırılmıştır.

KALKAN TÜRÜ YÜRÜYEN TAHKİMAT Kaliper Tipi Lemniskat Tipi Kaliper tipi tahkiamatta taban kısmı ile göçük sarması birbirine tek noktadan mafsal ile bağlıdır. Lemniskat tip tahkimatlarda ise taban kısmı ile göçük sarması birbirine iki noktadan lemniskat bağlantılarla toplam 4 noktadan mafsallarla bağlıdır.

Kaliper ve Lemniskat Tip

HİDROLİK DİREKLERİN SARMALARI DESTEKLEME ŞEKİLLERİ Tavan sarmasını destekleyen direkli tahkiatlar Göçük sarmasını destekleyen direkli tahkimatlar Her iki sarmayı destekleyen direkli takimatlar

KALIN DAMARLARDA KULLANILAN TAHKİMATLAR Tek konveyörlü sistem (sadece ayak içinde) Çift konveyörlü sistem (ayak içi ve ayak arkasında)

GLİ KALIN DAMARI

KONTROL VE HİDROLİK GÜÇ Her bir tahkimat için el ile kontrol Bir sonraki tahkimattan kontrol Ayak içinde düzenlenen noktalardan kontrol Her bir tahkimatın uzaktan kontrolü Otomatik kontrol HİDROLİK GÜÇ %5 yağ + %95 su karışımı %40 yağ + %60 su karışımı %50 glikol + %50 su karışımı %100 petrol ürünü yağ

Kontrol

Tahkimat üzerine gelen yük