CASE FAIR OSTER Prepared by: Fernando Quijano & Shelly Tefft

9 Uzun Dönem Maliyetler ve Üretim Kararları B Ö L ÜM İ Ç E R İ Ğ İ Kısa Dönem Koşulları ve Uzun Dönemde Yönelimler Kârları Maksimize Etme Durumu Zararları Minimize Etme Durumu Kısa Dönem Endüstri Arz Eğrisi Uzun Dönem Yönler: Bir Değerlendirme Uzun Dönem Maliyetler: Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri Ölçeğe Göre Artan Getiriler Ölçeğe Göre Sabit Getiriler Ölçeğe Göre Azalan Getiriler Kısa Dönem Koşullara Uzun Dönemde Uyarlanma Kısa Dönem Kârları: Dengeye Doğru Genişleme Kısa Dönem Zararları: Dengeye Doğru Daralma Uzun Dönem Uyarlanma Mekanizması: Kâr Fırsatlarına Yönelen Yatırım Akımları Çıktı Piyasaları: Son Söz Çıktı Piyasaları: Son Söz Ek: Dışsal Ekonomiler ve Negatif Dışsal Ekonomiler ve Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi

Üç kısa dönem durumu ile firmaları değerlendirerek uzun dönem tartışmamıza başlayalım: Ekonomik kârlar elde eden firmalar. Ekonomik zararlara katlanan fakat bu zararları azaltmak ya da minimize etmek için faaliyete devam eden firmalar. Piyasadan çekilmeye (kapatmaya) ve sabit maliyetlere eşit zarara katlanmaya karar veren firmalar..

Kısa Dönem Koşulları ve Uzun Dönem Yönelimler başabaş noktası Firmanın tam olarak normal getiri oranı kazandığı durum. Kârları Maksimize Etmek Örnek: Mavi Kadife Araba Yıkama TABLO 9.1 Mavi Kadife Araba Yıkama’nın Haftalık Maliyetleri TSM Toplam Sabit Maliyet TDM Toplam Değişken Maliyet (800 Yıkama) TM Toplam Maliyet TSH Toplam Satis Hasilati (P = $5) = TSM+TDM 1. Yatırımcılara Normal Getiri $ 1,000 1. 2. Emek Sabun 1,000 600 = $2,000 + $1,600 = $3,600 TSH = $5 × 800 = $4,000 2. Diğer sabit maliyetler (bakım sözleşmeleri, sigorta, vb.) 1,600 Kâr = TSH – TM = $400 2,000

Kısa Dönem Koşulları ve Uzun Dönem Yönelimler  ŞEKİL 9.1 Kısa Dönemde Pozitif Kâr Elde Eden Firma Kârları Maksimize Etmek Kâr maksimizasyonu amaçlayan tam rekabetçi bir firma P* = MC noktasına kadar üretim yapacaktır. Kâr toplam satis hasilati ile toplam maliyet arasındaki farktır. q* = 300 üretim seviyesinde toplam gelir $5 3 300 = $1,500, toplam maliyet $4.20 3 300 = $1.260, ve kâr= $1.500 – $1.260 = $240 olacaktır. Grafikle Gösterim

TC = ATC × q Kısa Dönem Koşulları ve Uzun Dönem Yönelimler Kârları Maksimize Etmek Grafikle Gösterim Ortalama toplam maliyet, toplam maliyeti q’ya bölerek elde edildiğinden, toplam maliyeti q ile çarparak toplam maliyete tekrar ulaşabiliriz. Yani; ve TC = ATC × q

Kısa Dönem Koşulları ve Uzun Dönem Yönelimler Zararları Minimize Etmek Sabit Maliyetleri Karşılamak için Zararına Üretim: Yeniden Mavi Kadife  FIGURE 9.2 Kısa Dönemde Zarar Eden Fakat Toplam Geliri Toplam Değişken Maliyetinden Daha Fazla Olan Firma Fiyat ortalama değişken maliyeti karşılamaya yetecek kadar olduğunda kısa dönemde zarar eden bir firma kapanmak yerine faaliyetine devam edecektir. Toplam gelir (P* x q*) toplam değişken maliyeti karşılamaktadır. kapanma noktası Ortalama değişken maliyet eğrisi üzerindeki en düşük noktadır. Fiyat ODM'nin minimum noktasının altına düştüğünde toplam gelir toplam değişken maliyetleri karşılamaya yetmez. Firma kapanacak ve sabit maliyetlere eşit zarara katlanacaktır.

Kısa Dönem Koşulları ve Uzun Dönem Yönelimler Kısa Dönem Endüstri Arz Eğrisi kısa dönem endüstri arz eğrisi Endüstrideki tüm firmaların marjinal maliyet eğrilerinin (ODM ‘nin (AVC) üzerindeki kısımlarının) yatay toplamıdır.  FIGURE 9.3 Kısa Dönemde Endüstri arz Eğrisi, bir Endüstrideki Tüm Firmaların Marjinal Maliyet Eğrilerinin (AVC’nin Üzerindeki Kısımlarının) Yatay Toplamıdır. Endüstride sadece üç firma varsa endüstri arz eğrisi, her bir fiyat düzeyinde bu üç firma tarafından arz edilen ürünlerin toplamıdır. Örneğin fiyat $6 iken her firma 150 birim arz eder. Endüstrinin toplam arzı 450 olur.

Kısa Dönem Koşulları ve Uzun Dönem Yönelimler Uzun Dönem Hedefler: Bir Değerlendirme TABLO 9.4 Uzun ve Kısa Dönemde Kârlar, Zararlar ve Tam Rekabet Şartlarında Faaliyet Gösteren Firmanın Kararları Kısa Dönem Koşulu Kısa Dönem Kararı Uzun Dönem Kararı Kârlar TSH > TM fiyat = MM: faaliyet Genişleme: yeni firma girişi Zararlar 1.TSH  TDM Daralma: firma çıkışı (zarar , toplam sabit maliyet) 2. TSH< TDM Kapanma: zarar = toplam sabit maliyet

Uzun Dönem Maliyetler: Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri ölçeğe göre artan getiriler ya da ölçek ekonomileri Bir firmanın üretim ölçeğindeki bir artış birim başına üretim maliyetlerinin düşmesine neden olur. ölçeğe göre sabit getiriler Bir firmanın üretim ölçeğindeki artış birim başına üretim maliyetlerini etkilemez. ölçeğe göre azalan getiriler ya da negatif ölçek ekonomileri Bir firmanın üretim ölçeğindeki bir artış birim başına üretim maliyetlerinin artmasına neden olur.

Uzun Dönem Maliyetler: Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri Ölçeğe Göre Artan Getiriler Ölçek Ekonomilerinin Kaynakları Bazı firmalarda ölçeği ya da büyüklüğü arttıran üretim teknolojisi maliyetleri azaltır. Ölçek ekonomileri tesis büyüklüğünden elde edilen kazançtan ziyade daha büyük firma olmanın avantajlarından kaynaklanır..

Uzun Dönem Maliyetler: Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri Ölçeğe Göre Artan Getiriler Örnek: Yumurta Üretiminde Ölçek Ekonomileri TABLO 9.3 Yumurta Üretiminde Ölçek Ekonomilerini Gösteren Haftalık Maliyetler Jones Farm Toplam Haftalık Maliyet İşgücünün 15 saat çalışması (saati $8 örtük değer) $120 Beslenme, diğer değişken maliyetler 25 Ulaştırma maliyetleri 15 Yumurta üretiminin toprak ve sermaye maliyeti 17 $177 Toplam çıktı yumurta adedi 2,400 Ortalama maliyet yumurta başına $0.074 Chicken Little Egg Farms Inc. Toplam Haftalık Maliyetler İşgücü $ 5,128 4,115 2,431 Toprak ve sermaye maliyeti 19,230 $30,904 yumurta adedi 1,600,000 yumurta başına $0.019

Uzun Dönem Maliyetler: Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri Ölçeğe Göre Artan Getiriler Grafik Gösterimi uzun dönem ortalama maliyet eğirisi (LRAC) Kısa dönem maliyet eğrilerini saran bir ‘zarf’tır. minimum ekin ölçek (MES) Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin minimum noktasındaki en küçük hacim.

Uzun Dönem Maliyetler: Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri Ölçeğe Göre Artan Getiriler  ŞEKİL 9.4 Ölçek Ekonomileri Sergileyen Bir Firma Bir firmanın uzun dönem ortalama maliyet eğrisi, firmanın uzun döenmde faaliyette bulunmayı seçebileceği farklı ölçekleri gösterir. Her faaliyet ölçeği farklı bir kısa dönemi tanımlar. Burada ölçek ekonomisi sergileyen bir firmanın ölçek 1’den ölçek 3’e geçerek ortalama maliyetini düşürdüğünü görüyoruz. Grafik Gösterimi

Uzun Dönem Maliyetler: Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri Ölçeğe Göre Sabit Getiriler Teknik olarak sabit getiri terimi, üretim arttığında girdi ve çıktı arasındaki fiziki ilişkinin sabit kaldığını veya aynı olduğunu ifade eder. Ölçeğe göre sabit getiri bir firmanın uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin düz kalması demektir.

Uzun Dönem Maliyetler: Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri Ölçeğe Göre Azalan Getiriler Ortalama maliyet üretim ölçeği ile birlikte arttığında bir firma ölçeğe göre azalan getiri ile ya da negatif ölçek ekonomileri ile karşı karşıya kalır.

Uzun Dönem Maliyetler: Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri tesisin optimal ölçeği Ortalama maliyeti minimize eden fabrika ölçeği. U-Şeklinde Uzun Dönem Ortalama Maliyetler  ŞEKİL 9.5 Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri Sergileyen Bir Firma Ölçek ekonomileri bu firmanın ortalama maliyetlerini q*’a düşürür. q*’ın ötesinde firma negatif ölçek ekonomileri ile karşılaşır. q* noktası optimal ölçek kullanılarak elde edilen en düşük ortalama maliyetteki üretim seviyesidir.

Uzun Dönem Ortalama Maliyet Eğrisi: Düz mü (Yatay mı), U Şeklinde mi? U Y G U L A M A D A İ K T İ S A T Uzun Dönem Ortalama Maliyet Eğrisi: Düz mü (Yatay mı), U Şeklinde mi? Bir uzun dönem ortalama maliyet eğrisi, ilk kez 1931 yılında kısa dönem eğrilerinin zarfı şeklinde çizilmiştir. Jacob Viner teknik ressamlara bütün kısa dönem ortalama maliyet eğrilerinin minimum noktaları ile uzun dönem eğrisinin çizilmesi görevini vermiştir. 1986’da Profesör Herbert Simon firmaların büyüklüğünü tahmin etmede U şeklinde uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin olmadığını bunun yerine sağ aşağıya doğru eğimli olduğunu açıklamıştır.

Kısa Dönem Koşullara Uzun Dönemde Uyarlanma Kısa Dönem Kârları: Dengeye Doğru Genişleme  ŞEKİL 9.6 Equilibrium for an Industry with U-shaped Cost Curves The individual firm on the right is producing 2,000 units, and so we also know that the industry consists of 100 firms. All firms are identical, and all are producing at the uniquely best output level of 2,000 units.

Kısa Dönem Koşullara Uzun Dönemde Uyarlanma Kısa Dönem Kârları: Dengeye Doğru Genişleme  FIGURE 9.7 Industry Response to an Increase in Demand

Kısa Dönem Koşullara Uzun Dönemde Uyarlanma Kısa Dönem Kârları: Dengeye Doğru Genişleme  FIGURE 9.8 New Equilibrium with Higher Demand

Kısa Dönem Koşullara Uzun Dönemde Uyarlanma Kısa Dönem Kârları: Dengeye Doğru Genişleme Dengede her firmanın; SRMC = SRAC = LRAC karları sıfır olacaktır. P = SRMC = SRAC = LRAC ve yeterli sayıda firma vardır bu nedenle arz talebe eşittir.

Kısa Dönem Koşullara Uzun Dönemde Uyarlanma Uzun Dönem Uyarlanma Mekanizması: Kâr Fırsatlarına Yönelen Yatırım Akımları Uygulamada kâr fırsatlarına cevap olarak firmaların giriş ve çıkışları genellikle finansal sermaye piyasasını gerektirir. Sermaye piyasalarında insanlar sürekli olarak kâr arayışı içindedirler. Firmalar bir endüstride en iyisini yapıyorsa sermayenin o endüstriye çeşitli şekillerde akması beklenir. uzun dönem rekabetçi denge P = SRMC = SRAC = LRAC olduğunda ve ekonomik kârlar sıfır olur. Yatırım—yeni firmalar ve genişleyen bir firmalar şeklinde—zaman içinde kâr elde eden endüstrilerin lehine gelişme gösterir; zaman içinde firmaların zarar ettiği endüstriler yatırımsızlık nedeniyle daralacaktır.

Çıktı Piyasaları: Son Söz Son dört bölümde tam rekabet varsayımı altında basit bir piyasa sistemi modeli oluşturduk. Şimdi rekabetçi çıktı piyasalarında talep ve arz eğrilerinin altında nelerin yattığını görmüş oldunuz. Bundan sonraki iki bölüm, rekabetçi girdi piyasalarını ele alarak resmi tamamlamaktadır.

TERİMLERİ VE KAVRAMLARI GÖZDEN GEÇİRME başabaş noktası ölçeğe göre sabit getiriler ölçeğe göre azalan getiriler ya da negatif ölçek ekonomileri ölçeğe göre artan getiriler ya da ölçek ekonomileri uzun dönem ortalama maliyet eğrisi (LRAC) uzun dönem rekabetçi denge minimum etkin ölçek optimal tesis büyüklüğü kısa dönem endüstri arz eğrisi kapanma noktası uzun dönem rekabetçi denge P = SRMC = SRAC = LRAC

BÖLÜM 9 EKLER Pozitif Ve Negatif Dışsal Ekonomiler Ve Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi Bir endüstrinin gelişip büyümesinin bir sonucu olarak uzun dönem ortalama maliyetler azalıyorsa pozitif dışsal ekonomiler söz konusudur diyebiliriz. Bir endüstrinin gelişip büyümesinin bir sonucu olarak uzun dönem ortalama maliyetler artıyorsa negatif dışsal ekonomiler vardır diyebiliriz.

BÖLÜM 9 EKLER Pozitif Ve Negatif Dışsal Ekonomiler Ve Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi TABLO 9A.1 Yeni Konut İnşaatı ve İnşaat Malzemesi Maliyetleri, 2000–2005 Yıl Bir Önceki Yıla Göre Konut Fiyatlarındaki % Artış İnşaatına Yeni Başlanılan Konut Sayısı (Bin) Göre İnşaatına Yeni Sayısındaki % Değişme Bir Önceki Yıla Göre İnşaat Malzemeleri Değişme Göre Tüketici 2000 - 1,573 2001 7.5 1,661 5.6% 0% 2.8% 2002 1,710 2.9% 1.5% 2003 7.9 1,853 8.4% 1.6% 2.3% 2004 12.0 1,949 5.2% 8.3% 2.7% 2005 13.0 2,053 5.3% 5.4% 2.5%

Appendix BÖLÜM 9 EKLER Pozitif Ve Negatif Dışsal Ekonomiler Ve Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi  ŞEKİL 9A.1 Azalan Maliyetli Bir Endüstri: Dışsal Ekonomiler Azalan maliyetli bir endüstride endüstri genişledikçe ortalama maliyet azalır. Talep D0’dan D1’e genişlediğinde fiyat P0’dan P1’e çıkar. Yeni firmalar endüstriye girdikçe ve eskiler genişledikçe arz S0’dan S1’e kayar ve fiyat düşer. Eğer LRAC2’ye doğru genişlemenin bir sonucu olarak maliyetler azalırsa nihai fiyat P0’ın altında P2 olacaktır. Azalan maliyetli bir endüstride uzun dönem endüstri arz eğrisi (LRIS) aşağı doğru eğimlidir.

BÖLÜM 9 EKLER Pozitif Ve Negatif Dışsal Ekonomiler Ve Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi UZUN DÖNEM ENDÜSTRİ ARZ EĞRİSİ uzun dönem endüstri arz eğrisi (LRIS) Endüstri genişledikçe zaman içinde fiyatların ve toplam çıktının değişimini gösteren bir grafiktir. azalan maliyetli endüstri Dışsal ekonomilere —diğer bir ifadeyle endüstri büyüdükçe ortalama maliyetlerin azaldığı ekonomilere- sahip endüstridir. Bu tür bir endüstri için uzun dönem arz eğrisi negatif eğime sahiptir. artan maliyetli endüstri Negatif dışsal ekonomilere sahip olan—diğer bir ifadeyle endüstri genişledikçe ortalama maliyetlerin arttığı ekonomilere sahip olan- bir endüstridir. Bu tür bir endüstri için uzun dönem arz eğrisi pozitif eğime sahiptir. sabit maliyetli endüstri Endüstri büyüdükçe pozitif ya da negatif ölçek ekonomileri sergilemeyen endüstridir. Bu tür endüstriler düz ya da yatay uzun dönem arz eğrilerine sahiptir.

Appendix BÖLÜM 9 EKLER Pozitif Ve Negatif Dışsal Ekonomiler Ve Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi UZUN DÖNEM ENDÜSTRİ ARZ EĞRİSİ  ŞEKİL 9A.2 Artan Maliyetli Bir Endüstri: Negatif Dışsal Ekonomiler Artan maliyetli bir endüstride endüstri genişledikçe ortalama maiyet artar. Talep D0’dan D1’e kaydığında fiyat P0’dan P1.’e çıkar. Yeni firmalar endüstriye girdikçe ve eskiler üretimi genişlettikçe arz S0’dan S1’e kayar ve fiyat düşer. Eğer sonuç olarak uzun dönem ortalama maliyetler LRAC2’ye doğru artarsa nihai fiyat P2 olacaktır. Artan maliyetli bir endüstride uzun dönem endüstri arz eğrisi (LRIS) yukarı doğru eğimlidir.

EKLER TERİMLERİ VE KAVRAMLARI GÖZDEN GEÇİRME sabit maliyetli endüstri azalan maliyetli endüstri pozitif ve negatif dışsal ekonomiler artan maliyetli endüstri uzun dönem endüstri arz eğrisi (LRIS)