( Analiz- Sentez- Değerlendirme ) BİLİŞSEL HEDEFLERE GÖRE DAVRANIŞ YAZMA (Kavrama –Uygulama) ( Analiz- Sentez- Değerlendirme ) Hazırlayan Aslı AKGÜL 070645002

BLOOM’ UN TAKSONOMİSİ

1.00 BİLGİ 1.1 BELİRGENLERİN BİLGİSİ 1.11 Terimler Bilgisi 1.12 Olguların Bilgisi 1.2 BELİRGENLERLE UĞRAŞMANIN ARAÇLARI VE YOLLARI 1.21 Alışıların Bilgisi 1.22 Yönelimler ve Aşamalı Dizilerin Bilgisi 1.23 Sınıflamalar ve Kategorilerin Bilgisi 1.24 Ölçütlerin Bilgisi 1.25 Metodoloji Bilgisi 1.3 BİR ALANDAKİ EVRENSELLERİN VE SOYUTLAMALARIN BİLGİSİ 1.31 İlke ve Genellemelerin Bilgisi 1.32 Kuram ve Yapıların Bilgisi

2.00 KAVRAMA 3.00 UYGULAMA 4.00 ANALİZ 5.00SENTEZ 6.00 DEĞERLENDİRME 2.1 Çevirme 2.2 Yorumlama 2.3 Öteleme 3.00 UYGULAMA 4.00 ANALİZ 4.1 Ögelere Dönük Analiz 4.2 İlişkilere Dönük Analiz 4.3 Örgütleme İlkelerine Dönük Analiz 5.00SENTEZ 5.1 Özdeşsiz Bir İletişim Muhtevası Üretme 5.2 Bir Plan Yada Bir İşlemler Takımı Önerisi Ortaya Koyma 5.3 Bir Soyut İlişkiler Takımı Geliştirme 6.00 DEĞERLENDİRME 6.1 İç Kanıtlar Bakımından Yargılar 6.2 Dış Ölçütler Bakımından Yargılar (Ertürk,1972, s. 64)

2.00 KAVRAMA DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA Kavrama anlamanın en alt basamağını temsil eder. Öğrenilen konuyla ilgili basit yorumlar ve değişiklikler yapılmasını gerektirir. Bir konunun değişik kelimelerle ifadesi, özetlenmesi veya açıklanması ya da öngörülerde bulunulması kavrama düzeyinde işlemlerdir. Bu basamakta derste öğretilenlerin aynısı sorulamaz.

Anahtar kelimeler Sınıflandır, Çevir, Örnek Ver, Tartış, Genelle Yeniden İfade Et, Açıkla, Tahmin Et, Kendi Cümlelerinle İfade Et, Özetle, Çıkarsama Yap, Dönüştür

Örnek Hedefler Yerleşim yerleriyle ilgili sorunların giderilmesinin önemini kavrayabilme. Komşu ülkelerle ilgili temel verileri istenilen anlatım biçimine çevirebilme.

2.10 Çevirme Bilginin bir iletişim dilinden başka bir iletişim diline çevrilmesi söz konusudur. Grafikle sunulan bir bilginin, anlamını kaybetmeden sözel olarak ifade edilmesi gibi etkinlikleri içerir. (Tan, 2007, s. 32)

Örnek Hedefler Gerçek anlamının dışında kullanılmış ifadeleri anlayabilme (mecazlı, sembolik, alaylı, abartmalı ,ifadeler) Matematiksel veya sözle ifade edilmiş ifadeyi başka sembollerle ifade edebilme veya bunun tersini yapabilme Bir işletmenin mali durumu ile ilgili verileri istenilen anlatım biçimiyle gösterebilme

2.20 Yorumlama Bir iletişimin açıklanması veya özetlenmesi söz konusudur. Verilen bir kompozisyonun özetlenmesi, verilen bir grafikteki ana noktanın yazılması gibi etkinlikleri içerir. (Tan, 2007, s. 32)

Örnek Hedefler Belli bir soyutluk düzeyindeki bir iletişimin bir bütün olarak yansıttığı düşünceyi anlayabilme Değişik türden toplumsal verileri yorumlayabilme Günümüz Türkçesi ile yazılmış bir metni anlayabilme Üçgende iki kenar uzunlukları toplamının niçin üçüncü kenar uzunluğundan fazla olduğunu söyleme ve yazma.

Temel toplumsal olgularla ilgili belli başlı özellikleri kestirebilme 2.30 Öteleme Bir malzemede belirlenmiş olan koşullar uyarınca, malzemede açıkça beliren yönelimlerin bu malzemede belirtilmeyen uzantılarını tahmin etmeyi içerir. Hedef cümlesinin sonunda “temel özelliklerini kestirebilme” ifadesi kullanılmalıdır. Temel toplumsal olgularla ilgili belli başlı özellikleri kestirebilme

3.00 UYGULAMA DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA Bu düzeyde bilgi ve kavrama basamağındaki davranışlara dayalı olarak öğrenciden kendisi için yeni bir sorunu çözmesi istenir. Öğrencinin bu basamakta öğrendiği bilgiyi kullanması, değişikliğe uğratması, yeniden oluşturması beklenmektedir.

Öğrenciye verilen yazılı bir durumun çözümü için kullanılacak ilkeleri belirleyip, yazma, söyleme, önerilenler arasından seçip işaretleme, sınırlama, denence kurma, uygulayıp verileri toplama, denenceleri kabul ya da ret etme gibi davranışlar uygulama düzeyinin kapsamındadır.

Anahtar kelimeler Uygula, Birleştir, Kur, İnşa Et, Yap, Üret, Katıl, Öngör, Göster, Çöz, Hesapla, Kullan, Sağla, Hazırla, Öğret, Grafik Çiz

Örnek Hedefler Verilen bir problemin sonucunu yazabilme/ söyleyebilme Bir problemin çözümünde işe koşulacak ilkelere uygun olan seçenekleri seçip işaretleyebilme Belli yerlerine noktalama işareti konulmamış bir cümlenin belirtilen yerlerine uygun düşen noktalama işaretlerini yerleştirip yazabilme Dört işlemle ilgili belli başlı problemleri çözebilme Verilen bir probleme uygun denklemi kurma, bu denklemi çözme, sonucu söyleme veya yazma. Kesilmemiş bir ağacın çevresini ölçerek kaç m³ kereste üretebileceğini söyleme veya yazma

Hedef: Dengesiz beslenme sonucu ilk kez ortaya çıkan bir sorunu çözebilmek Davranışlar: Sorunun tanımını yazma/söyleme Sorunun nedenlerini yazma/söyleme Sorunun çözüm önerilerini yazma/söyleme Önerileri uygulayıp elde edilen sonuçları yazma/söyleme Sorunun çözümü için en uygun yolu yazma/söyleme

Hedef: Dildeki yapı, işlev ve kavramları doğru olarak kullanabilme Davranışlar: Bir dizi resimde yer alan olayı öğrendiği cümle kalıplarıyla ifade etme Sorular sorarak elinde bulunan materyaldeki eksik bilgiyi tamamlama Basit cümleler kullanarak kendini sözlü olarak tanıtma Mektup, tebrik kartı, vb. yazma

4.00 ANALİZ DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA Materyali daha iyi anlamak için temel öğelerini ayrıştırmak analizdir. Öğelerin tanınmasını, öğeler arasındaki ilişkilerin, yapının ve örgütlenme biçiminin anlaşılması için analize gerek vardır. Öğrenciler, bütünü tanımlayan parçaları tanımlamak ve parçalar arasındaki ilişkileri fark etmek, bütünü parçalara ayırabilmek zorundadır. Bir hikayenin ana fikrine ulaşmak için ya da hücrenin yapısının anlaşılması için analiz gerekir. ( Selçuk, Kayılı ve Okut, 2004, s. 86)

Anahtar kelimeler Ayırt Et, İlişkilendir, Analiz Et, Karşılaştır, Söküp Parçala, Ortak Noktasını Bul, Deney Yap, Kritik Et, Farklılaştır, Diyagram Yap, Sonuç Çıkar, Sınırla, Alt Bölümlere Ayır

Hedef: Sağlık kuralları ile dengesiz beslenme konusundaki karşılıklı ilişkileri saptayabilme Davranışlar: Sağlık kurallarını yazma/ söyleme Sağlık kurallarını sınıflandırıp yazma/ söyleme Kurallarla ilgili ilkeleri gerekçeleri ile birlikte yazma/ söyleme

4.10 Öğelere Dönük Analiz Analizi yapılacak bütünün öğelerini, örneğin onu oluşturan başlıca kısımları, ona vücut veren dayanakları, onda ifadesini bulan düşünce, görüş, sayıltı, beklenti, bakış açısı ve benzerini ortaya koyma sırasında kullanılan zihinsel yeterlilikleri kapsamaktadır. ( Özdemir, 1987, s. 26)

Örnek Hedefler Verilen bir cümlenin öğelerini belirleyip seçip işaretleme Dolaşım organlarını belirleyip seçip/işaretleme Türünün ve dönemin temsilcisi olan bir yazılı iletişim muhtevasını ögelerine ayırabilme

4.20 İlişkilere Dönük Analiz Analizi yapılacak bütünün öğeleri arasındaki bağlantıların ve etkileşimlerin belirlenmesi sırasında kullanılan yeterlilikleri kapsamaktadır. Öğeler arasındaki bağlantı ve etkileşimi ortaya koyma söz konusudur.

Örnek Hedefler Verilen bir problemde neden- sonuç ilişkilerini belirleyip gerekçesiyle yazma/ söyleme Sindirim organları arasındaki ilişkileri belirleyip gerekçesiyle yazma/ söyleme

4.30 Örgütleme İlkelerine Dönük Analiz Analizi yapılacak bütüne birlik ve bütünlük kazandıran, açıkça kendini gösteren ya da bütünde yansıyan, bir araya getirilme biçiminin, düzenin ve yapının belirlenmesi sırasında kullanılan bilişsel yeterlilikleri kapsamaktadır. ( Özdemir, 1987, s. 27) Bu basamakta bütünleştirme ilkeleri ortaya konur.

Örnek Hedefler Verilen bir problemde saklı bulunan kuralı belirleyip gerekçesiyle yazabilme/ söyleyebilme Hangi tür besin eksikliklerinin ne tür sağlık problemlerine yol açacağını söyleyebilme. Bir hastalığın tedavisinde kullanılan yöntemin dayandığı sağlık ilkelerini bulabilme

5.00 SENTEZ DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA Sentez, birbirinden bağımsız öğelerin, birbiriyle anlamlı bütün oluşturacak şekilde bir araya getirilmesidir. Öğrencinin öğretim ortamında sentez düzeyine çıkabilmesi için belli bir süreçten geçerek, olaylar, olgular arası ilişkileri görmesi ve bu ilişkiler doğrultusunda parçaları anlamlı bir bütün haline getirerek ürüne dönüştürmesi beklenir. (Beydoğan, s.16)

Ancak yeni oluşturulan her bütün sentez olmayabilir Ancak yeni oluşturulan her bütün sentez olmayabilir. Çünkü sentezde özgünlük, yenilik, ve yaratıcılık olmalıdır. Bir örneğini, benzerini ya da taklidini yapmak sentez değildir. Ancak öğrenci mevcut bir kuralı, ilkeyi, yöntemi yapılanlardan habersiz olarak kendisi ortaya koyarsa sentez yapmış olur. Toplumsal sorunları çözmede yeni bir yöntem,teknik geliştirme, yeni bir plan oluşturma, toplumsal olguları açıklayan yeni ilkeler ortaya koyma gibi etkinlikler bu basamakta olur.

Anahtar kelimeler Oluştur, Planla, Yarat, Yeniden Düzenle, Bütünleştir, Model Yap, Gözden Geçir, Formüle Et, Bireyselleştir, Müdahale Et, Geçerli Kıl, Derle, Bestele, Kompoze Et

5.10 Özdeşsiz Bir İletişim Muhtevası Oluşturabilme Kişinin kendine özgü, benzeri olmayan, yeni bir türü oluşturma işidir. Bir öğrencinin kendine özgü, benzersiz yeni orijinal bir bilgi, bir eser ortaya koyması,bir öğretmenin dersiyle ilgili bir test hazırlaması bu basamak için örnek hedefler olabilir. (http://mail.baskent.edu.tr/~20397227/portfolyo/Kazanimlariinceleyelim.pdf )

Bu basamaktaki bazı ürünlerde, hem bilişsel hem duyuşsal hem de devinişsel alan denk yoğunlukta bulunabilir. Bir müzisyenin yeni ve orijinal bir beste yapması, hem bilişsel alanın bu basamağına hem de duyuşsal, devinişsel ve sezgisel alanların bazı basamaklarına girebilir. (http://www.egitim.aku.edu.tr/opdyl.htm)

Örnek Hedefler: Verilen bir konuda özgün bir kompozisyon yazma Verilen bir şiire beste yapma/ söyleme Verilen bir konuda yeni ve kitapta olmayan soru yazma/söyleme Eğitimde ölçme ve değerlendirme dersinde alanı ile ilgili yeni bir sınama düzeneği hazırlama

5.20 Bir Plan veya İşlemler Takımı Önerisi Oluşturabilme Bu basamakta üründen çok süreç vurgulanmaktadır; çünkü burada söz konusu olan iş yapmak değildir. Bir iş üretilirken alışılagelen plan ya da işlemler takımı dışında, yeni ve orijinal bir plan, ya da işlemler takımı oluşturmaktır. Yani izlenecek yeni bir düzenek, yeni bir işlem yolu ortaya koymaktır.

Örnek Hedefler: Yeni bir giyim üretimi tekniği geliştirme Verilen bir sorunun çözümünde işe koşulabilecek yeni bir öneri yazma Psikolojide davranış eğilimlerinin teşhisi için yeni bir yöntem önerme

5.30 Soyut İlişkiler Takımı Geliştirebilme Bu basamakta öğrenciden, üzerinde çalıştığı nesneler olgular ve yapıları açıklayabilecek denenceler, genellemeler, kuramlar, kavramsal ya da matematiksel modeller ve sistemler geliştirmesi istenir.

Bu hedefler daha karmaşık ve soyutturlar Bu hedefler daha karmaşık ve soyutturlar. Darwin’in “doğal ayıklama”, Arnold J. Toynbee’nin “tarih kuramı”, Sorokin’in “kültür kuramı", matematikte “kümeler kuramı” gibi soyut ilişki takımları oluşturma, bu basamağın kapsamına girebilir. (http://www.egitim.aku.edu.tr/opdyl.htm )

Hedef: Güneş enerjisinden daha fazla yararlanabilmek için özgün bir sistem formüle edebilmek. Davranışlar: 1. Güneş enerjisinin önemini yazma/söyleme 2. Güneş enerjisinin depolanması açısından diğer enerji türlerinden farklılıklarını yazma/söyleme 3. Güneş enerjisinde mevcut sistemlerden çok daha etkin bir şekilde yararlanabilmek için bir sistem yazma/söyleme

Örnek hedefler: Eldeki ürünleri pazarlamak için işlerliği olan bir sistem önerebilme. Çocuk eğitimi için yeni bir öğrenme modeli oluşturabilme

6.00 DEĞERLENDİRME DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA Değerlendirme ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurup bir yargıya varma sürecidir. Değerlendirme bilişsel alanın son basamağıdır. Bu basamak, duyuşsal ve devinişsel alanlar için de gereklidir. Bilişsel, duyuşsal, devinişsel alanın her basamağında elde edilen bilgilerin, belli amaçlar esasında yargılanmasıdır. Yargılama bilinçli olmalı, ölçütlere, kural ve ilkelere dayandırılmalıdır.

Anahtar kelimeler Yargıla, Değerlendir, Zıtlık Oluştur, Takdir Et, Eleştir, Karar Ver, Yorumla, Destekle, Yeniden Çerçevele, Oranla, Savun, Doğruluğunu Kanıtla

6.10 İç Ölçütlerle Değerlendirme Bir bilişsel, duyuşsal ya da devinişsel ürünün kendi içindeki tutarlılığı, doğruluğu, kendi içyapısından gelen genellemelere uygunluğu, akıcılığı gibi özelliklerin değişik boyutlarda irdelenme işidir.

Örnek Hedefler: Düzeyine uygun bir edebi metni, böyle bir metinde bulunması gerekli özeliklere göre eleştirebilme

6.2 Dış Ölçütlere Göre Değerlendirme Bilişsel, duyuşsal ve devinişsel alanlarla ilgili herhangi bir ürün; “kullanılan araç-gereçler, izlenilen yollar, iş ve işlem basamakları, ekonomiklik, amaca uygunluk, dayanıklılık, verim ve güç” açılarından değerlendirilebilir. Ayrıca bir ürün, diğer bir ürün, ya da ürünlerle de karşılaştırılabilir. İşte bu tür değerlendirme, dış ölçütlerle yapılan bir etkinliktir. Bu basamakta ürün, daha çok mantıksal iç tutarlılık açısından değil; olgusal tutarlılık açısından değerlendirilmelidir. (http://www.tfd.org.tr/cekirdekegitim_kitap.pdf )

Örnek Hedefler: Ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurup yargıya varma Bir güç kaynağını diğer bir güç kaynağıyla karşılaştırıp, belli ölçütlere göre değerlendirme

Kaynakça Beydoğan, Ö., Öğretimde Planlama ve Değerlendirme, Eser Ofset. Büyükkaragöz, S., Program Geliştirme, Konya: Kuzucular Ofset, 1997. Erginer, E., Öğretimi Planlama Uygulama ve Değerlendirme, Ankara: Anı Yayıncılık, 2000. Ertürk, S., Eğitimde Program Geliştirme, Ankara: Yelkentepe Yayınları, 1972. Ocak, G., Öğretim İlke Ve yöntemleri, Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2007 Özçelik, D. A., Eğitim Programları ve Öğretim, Ankara: ÖSYM Eğitim Yayınları, 1987 Selçuk, Z., Kayılı, H.& Okut, L., Çoklu Zeka Uygulamaları, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2004 Tan, Ş., Öğretimi Planlama ve Değerlendirme, Ankara: PegemA Yayıncılık, 2007. http://mail.baskent.edu.tr/~20494429/portfolyo/Kazanımlar.pdf (Erş. Tar. 25.10.2008) http://www.aof.anadolu.edu.tr/kitap/IOLTP/2289/unite02.pdf (Erş. Tar. 25.10.2008) http://www.egitim.aku.edu.tr/opdyl.htm (Erş. Tar. 25.10.2008) http://www.tfd.org.tr/cekirdekegitim_kitap.pdf (Erş. Tar. 25.10.2008)

Dinlediğiniz için