YAS SÜREÇLERİ NİLÜFER ARDA ÖMER PAMUK “Beraberliğimizin ne kadar süreceğini bilmediğimizin farkına vararak, birbirimizin değerini bilelim.” - Joshua Loth Liebman YAS SÜREÇLERİ NİLÜFER ARDA ÖMER PAMUK

Yas süreci nedir? Önemli bir kayıp yaşayan kişi, hayatını yeniden düzenleyip kurmadan önce, daha düne kadar hayatında çok önemli yer tutan ama şimdi kaybolan önemli bir şeyi kabullenmek, Hayatın ağırlığı karşısında yeniden soluklanmak ve kimi zaman çok zor olan gerçekleri sindirmek için yas tutmaya, bu sürece dahil olmaya ihtiyaç duyar. Sevdiğimiz kişilerin veya sevdiğimiz bir şeyi kaybetmenin ardından hissettiğimiz ve gösterdiğimiz duygusal ve fizyolojik duruma yas süreci diyoruz.

Yas sürecinin görüldüğü durumlar nelerdir? Yaygın olarak yasın görüldüğü durumlar: • İlişkinin bitmesi/Boşanma • Sağlığın kaybedilmesi • İş Kaybı • Maddi durumda kötülük • Çocuk düşürme • Sevdiğimiz hayvanımızın ölmesi • Çok umut ettiğimiz ve beklediğimiz bir şeyin gerçekleşmemesi • Sevdiğimiz birinin çok ciddi bir hastalık geçirmesi • Arkadaşlığı/dostluğu kaybetme • Taşınmak • Emeklilik

Yas süreci hakkındaki yanlış kanılar nelerdir? Yanlış kanı : Eğer düşünmezsem acım daha çabuk geçer. Acıyı yas ile bastırmak, görmemezliğe gelmek uzun süreçte daha da kötüleştirebilir. Gerçek bir iyileşme için acı ile yüzleşmek, kaçmamak, uğraşmak en sağlıklı yöntemdir.

Yanlış Kanılar Yanlış Kanı : Kayıp karşısında güçlü olmak önemlidir. Üzgün, korkmuş ve yalnız hissetmek kayba karşı en doğal davranıştır. Ağlamak bir zayıflık değildir. Aileyi veya yakınları korumak için üzgün olmayan güçlü bir profil çizmek kişiyi daha da zor bir sürece sürükler. Gerçek duyguları göstermek ve paylaşmak çevredeki yakınlara yardım olduğu kadar kişinin kendisine de yardımdır.

Yanlış Kanılar Yanlış Kanı : Yas bir sene de biter. Bu süreç ile ilgili doğru yanlış bir zaman sınırlaması yoktur. Ne kadar süreceği kişiden kişiye değişir. Ancak ilk bayram, ilk yeni yıl, ilk doğum günü, yıl dönümleri daha ileri ki yıllardakinden yoğun bir duygulanım durumu içinde geçebilir.

Yas Sürecinde Görülen Evreler Yas sürecinin evreleri; PAZARLIK İNKAR DEPRESYON ÖFKE KABULLENME

İNKAR Kayıptan hemen sonra donuklaşma, gerçekten bunun olduğuna inanmama veya bu gerçeği inkâr etme sürecidir. Yüzleşmek ve kabullenmek için gerekli olan zamanı, gücü ve cesareti toplamak adına önemlidir. Bu benim başıma gelmiş olamaz!

ÖFKE Neden ben ve bu neden benim başıma geldi sorularına cevapların arandığı zor bir süreçtir. İnsanlar bu süreçte hayata, kadere ve herkese karşı öfkelidir, fakat uyum süreci için bir adım olduğu unutulmamalıdır.

PAZARLIK Bir erteleme ya da geri alma çabasıdır... Çoğunlukla sessiz bir suçluluk duygusu ile el ele gider. Bu aşamada temel düşünce : “Evet, başıma gelenleri kabul edeceğim ama bazı şartlarım olacak.” Artık kayıp kabul edilmeye ve kayıp sonrası yeni hayatın koşulları gözden geçirilmeye başlanmıştır.

DEPRESYON Kişinin söyledikleri veya söyleyemedikleri veya yaptıkları ve yapamadıkları için kişi kendini yargılama ve sorgulama sürecine girebilir: Şunu da yapsaydım, yapabilirdim, yapacaktım, ama yapmadım gibi düşünceler söz konusudur. Cesaret verme ya da güven tazeleme gibi teselliler değil, acıya saygı ve sosyal destek yardımcı olur.

KABULLENME “Başıma ne geldiyse kabulüm.” Bu süreç uyum sürecidir. Bir anlam arayışı vardır. Kişi yaşadığı kaybı, bunun zamanlamasını ve doğasının anlamını anlamaya çalışır. Bu bir unutma değil bir alışma ve yaşamı yeniden düzenleme sürecidir ve ardından güçlenme gelir.

Çocuk ve Kayıp Çocuklarla ölüm üzerinde konuşulurken söylenecekler çocuğun yaşına ve geçmiş yaşam deneyimine bağlıdır. Açıklamalar yapılırken çocuk hazır olduğunda iletişim kurma isteğine cevap verilmeli, iletişim çabaları engellenmemeli, dürüst kısa basit açıklamalar yapılmalı, çok küçük olduğu söylenerek sorularını ertelenmemelidir.

Ergenlikte YAS Okuldaki başarıda değişimler Anksiyete ve fobiler Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı Problem çözmede zorluklar Physifiziksel şikayetler Duygusal tepkilerde eksiklik

Yas süreci yolunda gitmiyorsa.… Terapi, yas sürecinin bahsettiğimiz evrelerini tanımak hastalara ve aile üyelerine kayıpla baş etme konusunda yardım için atılacak ilk adımdır. Hangi süreçten geçtiklerini anlayarak yas yaşantısı içinde olan kimseleri, daha iyi destekleyebilir ve özel ihtiyaçlarını belirleyebilir.

İlaç kullanımı Yas süreci doktorların vermiş olduğu depresyon ilaçlarıyla geçmiyor maalesef.. Bu dönemde acıyı hafifletmek adına alınan ilaçlar, acıyı ertelemekten başka hiçbir işe yaramıyor.

Yas sürecindeki insanlara yardımcı olmak için... İyi bir dinleyici olun. Duygularını sorun. Sadece yanında olup bu duyguları paylaşın. Acısını onaylayın. Mutsuzluklarını yaşamalarına izin verin ve daima yanında olduğunuzu hissettirin.

“Hoşçakal” diyebilmek... Bir şeye nasıl başladığımız, nasıl “merhaba” dediğimiz kadar, bir şeyden nasıl ayrıldığımız, nasıl “hoşça kal” dediğimiz de önemli ve anlamlıdır. Baş etmesi zor acılar, ayrılıklar ve kayıplar gelişim için bir araçtır aynı zamanda...