Vet.Hek.A.Nizamettin GÜVENER SAĞLIKLI VE GÜVENLİ  DEVEKUŞU ÜRETİMİNDE İZLENEBİLİRLİK Vet.Hek.A.Nizamettin GÜVENER TÜR-KÖK Biyoteknoloji ve Veterinerlik Hekimlik Hizmeti Ltd. Şti., Ankara

5179 SAYILI KANUN Öncelikle İZLENEBİLİRLİK kavramının neleri kapsadığını belirlemekte yarar vardır. İzlenebilirlik Avrupa Birliği müktesebatı çerçevesinde 5 Haziran.2004 tarihinde 25 483 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren ‘Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında’ ki 5179 Sayılı Kanun” da yerini almıştır.

5179 SAYILI KANUN Bu kanunun kapsam’ı belirten 2. maddesi: ‘Bu kanun gıda güvenliğinin teminine, her türlü gıda maddesinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin hijyenik ve uygun kalitede üretimine, tasnifine, işlenmesine katkı ve gıda işlemeye yardımcı maddelere, ambalajlara, etiketleme, depolama nakil, satış ve denetim usulleri ile yetki izlenebilirlik ve bildirime dair hususları kapsar.’ hükmünü getirmiştir.

5179 SAYILI KANUN İzlenebilirlik “ Üretim işleme ve pazarlama ile ilgili sürecin her aşamasında, gıda maddesine karıştırılması tasarlanan veya muhtemelen ortaya çıkabilecek istenilmeyen her hangi bir maddenin izlenmesini.” İfade eder hükmünü getirmiş olup yine aynı kanunun 16. maddesi İzlenebilirliğin prosedürünü belirlemektedir.

Gıdalarda İzlenebilirlik 5179 SAYILI KANUN Gıdalarda İzlenebilirlik “Gıda, gıdaların elde edildiği HAYVAN, bitki ya da gıda maddesinde öngörülen veya ortaya çıkması beklenen herhangi bir maddenin tespit edilmesi için üretim, işleme ve dağıtım ile ilgili tüm aşamalarda izlenebilirlik tesis edilir.

Gıdalarda İzlenebilirlik 5179 SAYILI KANUN Gıdalarda İzlenebilirlik Gıda işletmecileri: gıda, gıdanın elde edildiği hayvan, bitki ya da gıda maddelerine karıştırılması tasarlanan herhangi bir maddeyi, kimden alındıklarını belirleyebilecek sisteme sahip olmak zorundadır. Piyasaya sürülen gıdaların, izlenebilirliğini kolaylaştırmak amacı ile gerekli bilgileri içerecek şekilde etiketlenmesi ve tanımlanması zorunludur.”

HAYVANSAL ÜRETİMDE İZLENEBİLİRLİK “ Bir hayvan’ın doğumundan itibaren ölümüne kadar, bütün kimlik bilgilerini kapsayacak şekilde kayıt altına alınması ve üzerinde yapılacak bütün uygulama ve işlemlerin ve hareketlerin herhangi bir şüpheye mahal bırakmayacak tarzda kayıt altına alınarak mevcut halde ve geriye doğru izinin sürülebilmesi yeteneği” olarak tanımlayabilmek mümkündür.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) Sistem dört ayrı alt yapıdan oluşmaktadır ve bu alt yapıların ilk ikisi elektronik teknolojisine dayanmaktadır. 1-) Elektronik altyapısının ilki: (YAZILIM) Hayvan Yetiştiricilik bilgisini, Veteriner Hekimlik bilgisini içermektedir. 2-) Elektronik altyapısının ikincisi:(DONANIM) “Server, bilgisayar ve ADSL bağlantısı” ihtiva etmektedir.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) 3-) Sistemin üçüncü altyapısı Hayvanların Kimliklendirilmeleridir. Devekuşları da dahil olmak üzere tercih edilmesi gereken kimliklendirme sistemi RFID (Radio Frequency Identification) Yani pasif tip trasponder “ Mikroçip “ teknolojisidir.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) 4-) “Türkiye Elektronik Hayvancılık İzlenebilirlik Merkezi” TEHİM dir.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) Amaç ve Hedefler 1- Ülkemiz insanının yüksek standartta kaliteli, izlenebilir ve Güvenli Gıda Tüketimini sağlayabilmek, 2- Hayvancılığa Dayalı Gıda Üretiminin Dünya ve Avrupa Standartlarında olmasını; Dünya ve Avrupa Pazarlarında kabul edilebilirliğini sağlayabilmek, 3- Avrupa Birliği Uyum Mevzuatı çerçevesinde Türkiye Hayvancılığının bütünü ile iyileştirilebilmesi ve yüksek standartlara kavuşmasını sağlayabilmek; Türkiye Hayvancılığının genetik yapısının ve seleksiyonunun iyileştirilmesine yardımcı olmak.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) Sağlıklı ve Güvenli Devekuşu Üretiminde İzlenebilirlik Daha önce de belirtildiği gibi Devekuşları da dahil olmak üzere bütün hayvanların izlenebilirliğinin ilk ve temel şartı o hayvanın kimliklendirilmesi işlemidir. Özellikle 1980 yıllarının sonundan başlayarak başta ABD olmak üzere Devekuşlarında yaygın olarak kullanılan kimliklendirme sistemi RFID sistem yani “Mikroçip”leme sistemidir.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) Sağlıklı ve Güvenli Devekuşu Üretiminde İzlenebilirlik Mikroçip Devekuşu Civcivlerinin çıkımından itibaren 2 gün içerisinde sol kulağın 2-3 cm yukarısına derin subcutan ya da kas içi yerleştirilir ve bu yolla Devekuşu hayatı boyunca kimliklendirilmiş olur.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) DEVEKUŞLARINDA İZLENEBİLİRLİK KAYIT SİSTEMİ Devekuşu çiftliklerinde tutulacak kayıt sistemi amaca göre farklılıklar gösterebilir. Devekuşu çiftlikleri kayıt sistemlerini aşağıdaki gibi gruplandırmak mümkün olabilecektir.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) DEVEKUŞLARINDA İZLENEBİLİRLİK KAYIT SİSTEMİ 1- Damızlık Devekuşları ve Seleksiyon Amacı için  a- Damızlık Kayıtları b- Kuluçkahane Kayıtları 2- Medikal kayıtlar a-  Veteriner Hekim Muayene kayıtları b- Laboratuvar Kayıtları c-  Hayvan Hareketleri Kontrol Kayıtları e-  Alım Öncesi Kontrol Kayıtları f-   Fiziki Kontrol Kayıtları

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) DEVEKUŞLARINDA İZLENEBİLİRLİK KAYIT SİSTEMİ 3- İşletme ve Çiftlik Kayıt Sistemi İçin:  a- Verim Kayıtları b- Beslenme Kayıtları 4- Sigorta Hizmetleri kayıtları a-  Veteriner Hekim Kontrol kayıtları b- Laboratuvar Kontrol Kayıtları c-  Poliçe Kayıtları 5- Ekonomik Hareketler ve Fiyat Kayıtları olarak gruplandırılabilirler.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) DEVEKUŞLARINDA İZLENEBİLİRLİK KAYIT SİSTEMİ Bu mülahazalarla birlikte Devekuşu üretimimiz hangi amaçlı yapılırsa yapılsın Üretimde İzlenebilirlik tüketici açısından da büyük önem taşımaktadır. Bu noktada kayıt sistemi içerisine : 1- Kesimhane kayıtları 2- Market Kayıtları da girmektedir. Daha açık ve net bir ifade ile market tüketimin ilk noktası olduğundan geriye doğru izlenebilirliğin de son noktasını ifade eder.

Elektronik Hayvancılık Altyapısı Projesi ( EHA ) DEVEKUŞLARINDA İZLENEBİLİRLİK KAYIT SİSTEMİ Sağlıklı ve güvenli izlenebilirliğin en önemli kriteri hayvanların kimliklendirilmeleri, kayıtlarının tam, zamanında ve noksansız tutulması, kaydı tutan yetkililerin yetkilerinin sınırlı olması ve kayıtların şeffaf, halka açık sadece Veteriner Hekim, Ziraat Mühendislerinin, ya da Kamu Görevlilerinin değil bütün kamunun denetimine açık olabilmesidir.

İLGİNİZE TEŞEKKÜRLERİMİ SUNARIM