ENDOKRİN HİPERTANSİYON Prof. Dr. Sadi Gündoğdu İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Endokrinoloji, Diabet ve Metabolizma Bilim Dalı

HİPERTANSİYON-TANIM 2 veya daha fazla ortalama ölçüm değerleri ile tanı konur Normal: Sistolik<120 mmHg ve Diastolik <80 mmHg Prehipertansiyon Sistolik : 120 -139 mmHg veya Diastolik: 80-89 mmHg

Hipertansiyon-Tanım Hipertansiyon: ≥140/<90 mmHg: İzole Sistolik HT Evre 1: Sistolik : 140 - 159 mmHg veya Diastolik : 90 -99 mmHg Evre 2: Sistolik ≥160 or Diastolik ≥100 mmHg ≥140/<90 mmHg: İzole Sistolik HT <140/≥90 mmHg: İzole Diastolik HT

Hipertansiyon PRİMER (ESANSİYEL) SEKONDER Endokrin bozukluklar Primer böbrek hastalığı Renovasküler hastalık İlaçlar Obstruktif uyku apne sendromu Kardiyak nedenler…vd

Endokrin HT kimlerde araştırılmalı? Şiddetli HT Dirençli HT HT ile birlikte adrenal adenom bulunması HT ile birlikte endokrinolojik bir patoloji düşündürecek klinik veya biyokimyasal bozuklukların bulunması

Hipertansiyon ile İlişkili Endokrin Hastalıkları Feokromositoma Hipertiroidi Mineralokortikoid fazlalığı (örn: primer hiperaldosteronizm) Hiperparatiroidi Obesite Konjenital adrenal hiperplazi Glukokortikoid fazlalılığı (örn: Cushing sendromu) Östrojene bağlı HT Gebelik Akromegali Renin salgılayan tümörler Diabetes mellitus Liddle sendromu Hipotiroidi

FEOKROMOSİTOMA Adrenal medullada katekolamin sekrete eden kromofin hücrelerinden kaynaklanan tümörler Klasik triad: Tansiyon atakları ile birlikte Baş ağrısı Terleme Taşikardi Hastaların %50 sinde TA atakları olur Çoğu hastada klasik semptomlar bulunmaz

Feokromositoma Sporadik Ailevi %10 ailevi %10 adrenal dışında MEN 2 Nörofibromatozis von Hippel-Lindau hastalığı %10 ailevi %10 adrenal dışında % 10 multiple %10 malign

Feokromositoma Kimlerden şüphelenilmeli Hiperadranerjik ataklar (çarpıntı, terleme, baş ağrısı, tremor )  Ailevi sendromlar: MEN2, NF1, VHL Ailede feokromositoma varlığı Adrenal insidentinoma HT ve yeni başlangıçlı /atipik DM Anestezi-cerrahi sırasında HT atağı Genç yaşta (<20 yaş) TA Carney triadı

Feokromositoma Tanısal Testler 24 saatlik idrarda Epinefrin Norepinefrin Dopamin Metanefrin Normetanefrin Plazmada CT/MRI MIBG

Feokromositoma-Tedavi Tüm hastalar Başlangıçta: Alfa adranerjik blokaj Beta blokerler yeterli alfa adranerjik blokaj sağlandıktan sonra verilmeli, asla önceden tek başına verilmemeli Cerrahi

PRİMER ALDOSTERONİZM Mineralokortikoidler Distal renal tübulustan Na geriemilimi Ekstarselüler volümde artış İntravasküler volümde artış ve arteryal dirençte artmaya bağlı olarak HT Primer mineralokortikoid: Aldosteron

Primer Aldosteronizm Aldosteron üreten adenom (Conn sendromu) Bilateral idiyopatik hiperaldosteronizm Unilateral hiperplazi Bilateral makro/mikronodüler hiperplazi Ailesel hiperaldosteronizm

Primer Aldosteronizm Aldosteron ↑ Renin ↓ HT Ödem Ø Hipokalemi Metabolik alkoloz Hafif hipernatremi

Primer Aldosteronizm-Tarama Testleri Plazma renin aktivitesi (PRA) — ˂1 ng/mL /st Plazma aldosteronizm/PRA oranı — ˃ 20 K+ düzeyi normal olmalı ACEI/ARB/Diüretik gibi bazı antihipertansif ilaçlar kesilmeli

Primer Aldosteronizm-Doğrulama Testleri Oral tuz yükleme testi Salin infüzyon testi infusion test Kaptopril testi

Primer Aldosteronizm-Tedavi Tek taraflı Cerrahi Opere olamayan hastalar/ Bilateral aldosteronizm Medikal Aldosteron antagonistleri: spiranolakton/epleranon

CUSHİNG SENDROMU Semptom ve bulgular kronik-aşırı glukokortikoid maruziyetine bağlı gelişir En sık neden: Egzojen glukokortikoid kullanımı Endojen kaynaklı Cushing sendromunun en sık nedeni: ACTH salgılayan hipofiz adenomudur (Cushing Hastalığı)

Cushing Sendromu ACTH bağımlı ACTH-bağımsız Pseudo-Cushing sendromu Cushing hastalığı (hipofizer) Ektopik ACTH sendromu Ektopik CRH sendromu ACTH-bağımsız Adrenal adenom Adrenal karsinom Mikronodüler/Makronodüler hiperplazi Egzojen glukokortikoid kullanımı Pseudo-Cushing sendromu Major depesyon Alkol

Cushing Sendromu- Klinik Santral obesite İmpotans Platore Akne, yağlı cilt Glukoz intoleransı Batında stria Kas güçsüzlüğü, proksimal myopati Ödem Osteoporotik fraktürler Hipertansiyon Renal kalkül Psikolojik değişiklikler Hiperpigmentasyon Kolay morarma Fırsatçı enfeksiyonlar Hirsutizm Oligomenore/amenore

Cushing Sendromu- Tanı Hastada Cushing Sendromu Var mı? Gece kortizolü İdrarda serbest kortizol atılımı 1 mg dekzametazon supresyon testi 2 gün 2 mg dekzametazon supresyon testi

Cushing Sendromu- Tedavi Cushing sendromunda primer tedavi yöntemi cerrahidir Cerrahi yapılamayan/kontrendike olduğu durumlarda medikal tedavi gerekebilir Ketakonazol Metirapon Etomidat Mitotan Kabergolin

TİROİD HORMONLARI ve HİPERTANSİYON Tiroid hormonları kan basıncının regülasyonunda etkilidir Diastolik kan basıncı TSH düzeylerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir Hipotiroidi hastalarının %20-40'ında kardiak outpu azalsa da hipertansiyon görülebilmektedir Hipotiroidide nabız basıncı azalmıştır, diastolik HT görülür Hipertiroidili hasta grubunda kardiak output,nabız ve nabız basıncı artar; sistolik HT sık görülür