BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ Prof. Dr. Hasret ÇOMAK Kocaeli Üniversitesi

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BALKANLAR; KARA SINIRI KARA SINIRI KUZEYDE TUNA, SAVA VE KUPA NEHİRLERİ İLE AVRUPA ALPLERİ VE KARPATLARLA ORTA AVRUPA’DAN AYRILMAKTADIR. KUZEYDE TUNA, SAVA VE KUPA NEHİRLERİ İLE AVRUPA ALPLERİ VE KARPATLARLA ORTA AVRUPA’DAN AYRILMAKTADIR.

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ÜÇ BÜYÜK SEMAVİ DİN, ÜÇ BÜYÜK SEMAVİ DİN, 19 TOPLUM 19 TOPLUM 16 DİL 16 DİL 10 BAĞIMSIZ DEVLET 10 BAĞIMSIZ DEVLET KM KM 2 75 MİLYON 75 MİLYON BALKANLAR;

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BALKANLARIN STRATEJİK ÖNEMİ; ÜS VE DESTEK BÖLGESİ; ORTA AVRUPA - DOĞU AVRUPA TÜRK BOĞAZLARI SÜVEYŞ BÖLGESİ ORTA DOĞU

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ALTI DENİZE AÇILMAKTADIR KARADENİZ BALKANLAR; AKDENİZ MARMARA DENİZİ EGE DENİZİ ADRİYATİK DENİZİ TİRAN DENİZİ

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BALKANLAR’DAKİ 19’UNCU YÜZYIL AKTÖRLERİ; OSMANLI İMPARATORLUĞU AVUSTURYA – MACARİSTAN İMPARATORLUĞU RUS İMPARATORLUĞU

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ 21’İNCİ YÜZYILDA BALKANLAR’DAKİ AKTÖRLER; A BD R USYA FEDERASYONU A LMANYA İ NGİLTERE T ÜRKİYE F RANSA

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BALKANLAR; ROMALILAR, “DIVIDE ET IMPERA”BÖL VE YÖNET BİZANSLILAR, SLAVLAŞTIRMA OSMANLILAR, HOŞGÖRÜ

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BALKANLAR; AVRUPA’NIN BÜTÜNLEŞMESİ JEOPOLİTİK KONUM AVRUPA’NIN GÜVENLİĞİ

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BALKANLAR; AVRUPA KÖPRÜ ANADOLU YARIMADASI ASYA

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; 1 MART 1992 BM TARAFINDAN TANINAN 187’NCİ BAĞIMSIZ DEVLET

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; AVRUPA’NIN GÜNEY-BATI, BALKAN YARIMADASI’NIN KUZEY BATISI’NDA; 45° 15’ KUZEY 42° 45’ GÜNEY KUZEY ENLEMLERİ DOĞU BOYLAMLARI 15° 54’ BATI 19° 30’ DOĞU

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; NERETVA NEHRİ 22 KM LİMAN YOK KUZEY VE BATI HIRVATİSTAN DOĞUDA SIRBİSTAN VE KARADAĞ YÜZÖLÇÜMÜ KM 2

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; KARA SINIRI 1459 KM 932 KM. HIRVATİSTAN 527 KM. SIRBİSTAN VE KARADAĞ 312 KM. SIRBİSTAN 215 KM. KARADAĞ

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; KITA SAHANLIĞI 200 MİL KARASULARI 12 MİL

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK;

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; AAVRUPA GGÜNEY AVRUPA GGÜNEYDOĞU AVRUPA BBALKANLAR AADRİYATİK TTUNA NEHRİ ÇEVRESİ OORTA AVRUPA

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ GÜNEY AVRUPA KUZEY BATI BALKANLAR KARA YOLU HAVA KORİDORU BATI AVRUPA ORTA DOĞU

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ DOĞU AVRUPA NATO BALKANLAR

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; JEOPOLİTİK KONUM BATI - DOĞU ÇIKAR İLİŞKİLERİ

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ RUSYA FEDERASYONU; BÜYÜK HIRVATİSTAN DESTEKLİYOR BÜYÜK SIRBİSTAN

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ RUSYA FEDERASYONU +SIRBİSTAN+YUNANİSTAN MEZHEP BİRLİĞİ ORTODOKS

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ

BOSNALI HIRVAT HIRVATİSTAN BOSNALI SIRP SIRBİSTAN İLİŞKİ

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; ÜÇÜNCÜ ÜLKEYE ÇIKIŞ, ORTA, KUZEY VE BATI AVRUPA’YA ÇIKIŞ, PLOÇE LİMANININ KULLANILMASI, HIRVATİSTAN;

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; DOĞU İLE İLETİŞİM, SIRBİSTAN VE KARADAĞ’İN DEĞİŞİK BÖLGELERİNDE VE SANCAK’TA YAŞAYAN BOŞNAKLARIN HAK VE ÇIKARLARININ KORUNMASI, TİRAN, BELGRAD, PRİŞTİNA VE PODGORİCA İLE KÜLTÜREL VE DİĞER ALANLARDA İŞBİRLİĞİ, SIRBİSTAN VE KARADAĞ;

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; S IRBİSTAN VE KARADAĞ’I BATIDAN, KONTROL ETMEKTEDİR. ADRİYATİK DENİZİ’Nİ KUZEYDEN,

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; DOĞUYU - BATIYA BATIYI - DOĞUYA KUZEYİ - GÜNEYE GÜNEYİ - KUZEYE KARŞI KAPATAN İKİ EKSENİN KESİŞTİĞİ NOKTADA YER ALMAKTADIR.

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; BATI AVRUPA KÖPRÜ TÜRKİYE BALKANLAR

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA - HERSEK; İTALYAN HIRVAT SIRP ARNAVUT KARADAĞ MACAR MAKEDON

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ BOSNA – HERSEK’TE; BOŞNAKLAR HARİÇ; SIRPLARISIRBİSTAN HIRVATLARIHIRVATİSTAN

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ABABD GÜNEYDOĞU AVRUPA İSTİKRAR PAKTI REKABET

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ABDAB AGSP DESTEK İSTİKRAR PAKTI

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ RUSYA FEDERASYONU BALKAN POLİTİKASI ROMANYA SIRBİSTAN YUNANİSTAN BULGARİSTAN SLAV DAYANIŞMASI

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ RUSYA FEDERASYONU TUNA KARADENİZ DENİZ ULAŞIMI

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ EKONOMİK VE SİYASİ REFORMLARIN YAPILMASI, DEMOKRATİK YAPILANMANIN HIZLANDIRILMASI, ÖZEL SEKTÖR YATIRIMLARININ TEŞVİK EDİLMESİ, BÖLGESEL PROJELERE KATKIDA BULUNULMASI, 10 HAZİRAN 1999 İSTİKRAR PAKTI (AB DIŞİŞLERİ BAKANLARI TOPLANTISI)‏

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ABD’NİN BOSNA-HERSEK POLİTİKASI; POLONYA VE MACARİSTAN’I ETKİ ALANINDA TUTMAK, BOSNA-HERSEK ÜZERİNDEN DOĞU AVRUPA’DA VARLIĞINI DEVAM ETTİRMEK, İSTEMEKTEDİR.

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ALMANYA’NIN BOSNA-HERSEK POLİTİKASI; DOĞU AVRUPA’YA, GÜNEYDOĞU AVRUPA’YA, GENİŞLETMEKTİR. ETKİ SAHASINI VE PAZARLARINI;

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ALMANYA; BALKANLARDA VE BU KAPSAMDA BOSNA-HERSEK’TE, RUSYA FEDERASYONU’NUN NÜFUZ BÖLGESİ OLUŞTURMASINI İSTEMEMEKTEDİR BALKANLAR’DA ETKİ ALANI YARATMAK, AKDENİZ VE ORTA DOĞU’DAKİ ÇIKARLARINI KORUMAK, EKONOMİK VE KÜLTÜREL ETKİ ALANINI GENİŞLETMEK, AVRUPA’DA SORUNLARI KENDİSİNİN ÇÖZEBİLECEĞİ İRADESİNİ GÖSTERMEK, İSTEMEKTEDİR. BOSNA-HERSEK’LE İLGİLİ OLARAK;

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ İNGİLTERE’NİN BOSNA-HERSEK POLİTİKASI; DOĞU AVRUPA’DA VARLIĞINI DEVAM ETTİRMEK, DÜNYA’DA ETKİNLİĞİNİ SÜRDÜRMEYE ÇALIŞMAK, BALKANLARDA MÜSLÜMAN AĞIRLIKLI BAĞIMSIZ BİR DEVLETİN KURULMASINA ENGEL OLMAK, AVRUPA SORUNLARINI ABD İLE BİRLİKTE ÇÖZMEK, RUSYA FEDERASYONU’NUN MÜDAHALESİNE ENGEL OLMAK’TIR.

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ FRANSA’NIN BOSNA-HERSEK POLİTİKASI; ALMANYA’NIN NÜFUZ ALANININ BALKANLARDA FRANSA ALEYHİNE GENİŞLEMESİNE ENGEL OLMAK, AVRUPA’DAKİ SORUNLARI ÇÖZEBİLECEĞİNİ GÖSTERMEK, AB İÇİNDE LİDERLİĞİNİ SÜRDÜRMEK, BALKANLARDA MÜSLÜMAN BİR DEVLETİN OLUŞMASINA ENGEL OLMAKTIR.

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ RUSYA FEDERASYONU’NUN BOSNA-HERSEK POLİTİKASI; BALKANLARDA NÜFUZ ALANLARINI TEKRAR KAZANMAK, EKONOMİK ÇIKARLARINI KORUMAK, TÜRKİYE’NİN BÖLGEDEKİ ETKİNLİĞİNİ AZALTMAK, NATO’NUN BÖLGEDEKİ ETKİNLİĞİNİN ARTMASINA ENGEL OLMAKTIR.

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ TÜRKİYE’NİN BOSNA-HERSEK POLİTİKASI; EKONOMİK YATIRIMLAR YAPMAK, KREDİ OLANAKLARI SAĞLAMAK, EĞİTİM DESTEĞİNDE VE KATKISINDA BULUNMAK, BURSLAR VERMEK, İSTİKRAR PAKTI’NDA AKTİF ROL ALMAK’TIR.

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ YUNANİSTAN’IN BOSNA-HERSEK POLİTİKASI; AVRUPA İLE BAĞLANTISINI SIRBİSTAN VE KARADAĞ ÜZERİNDEN EMNİYETE ALMAK, SLAV-ORTODOKS DAYANIŞMASI İLE TÜRKİYE’Yİ BALKANLARDAN DIŞLAMAK, MAKEDONYA’NIN YUNANİSTAN ÜZERİNDEKİ TOPRAK TALEPLERİNE SIRBİSTAN VE KARADAĞ İLE YAKIN İŞBİRLİĞİNİ SÜRDÜREREK ENGEL OLMAK, TÜRKİYE’NİN BÖLGEDEKİ ETKİNLİĞİNİ AZALTMAK’TIR

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ SONUÇ; BALKANLARDA TÜRK ETKİNLİĞİNE KARŞI YUNANİSTAN, RUSYA FEDERASYONU, SIRBİSTAN VE KARADAĞ’IN ORTODOKS İTTİFAKINA DAYALI ORTAK POLİTİKA İZLEDİKLERİ, AB’NİN, ABD’NİN DESTEĞİ OLMADAN AVRUPA SORUNLARINI ÇÖZEMEYECEĞİ, RUSYA FEDERASYONU’NUN BALKANLARDA SIRP ÇIKARLARINI KORUMAYA DEVAM ETTİĞİ, RUSYA FEDERASYONU’NUN BOŞNAK VARLIĞINA VE BALKANLARDAKİ TÜRK ETKİNLİĞİNE KARŞI TARİHİ POLİTİKASINI DEVAM ETTİRDİĞİ, YUNANİSTAN’IN TÜRKİYE’Yİ BALKANLARDAN DIŞLAMAK İSTEDİĞİ,

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ SONUÇ; YUNANİSTAN’IN ORTODOKS BAĞI ÇERÇEVESİNDE BOSNA-HERSEK’TEKİ SIRP ÇIKARLARINI DESTEKLEYİCİ POLİTİKALAR İZLEYEBİLECEĞİ, SIRBİSTAN VE KARADAĞ ÜZERİNDEN AVRUPA BAĞLANTISINI KURMAK İSTEYEBİLECEĞİ, BOSNA-HERSEK’TEKİ TARAFLARDAN SIRPLARIN GELECEKTE SIRBİSTAN İLE BİRLEŞME HEDEFLERİNİN OLDUĞU, BOSNA-HERSEK’TEKİ HIRVATLARIN HIRVATİSTAN’A BAĞLANMAK VE DAHA FAZLA ALANI KONTROL ETMEK İSTEDİKLERİ, DEĞERLENDİRİLMEKTEDİR.

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ÖNERİLER; BOSNA-HERSEK’TE İSTİKRAR POLİTİKALARININ UYGULANMASINA DEVAM EDİLMELİ, SOYKIRIM TEHDİTLERİNE MEYDAN VERİLMEMELİ, TÜRKİYE; BOSNA-HERSEK İLE İLGİLİ ALMANYA VE RUSYA FEDERASYONU İLE İLİŞKİLERİNİ SÜRDÜRMELİ, TÜRKİYE; ABD İLE ÖRTÜŞEN BÖLGESEL ÇIKARLARINI GERÇEKLEŞTİRMEK İÇİN ABD İLE STRATEJİK İŞBİRLİĞİ İÇİNDE OLMALI, TÜRKİYE, BOSNA-HERSEK’İN BÖLGEDEKİ ROLÜNÜ ARTIRAN POLİTİKALARI DESTEKLEMELİ, BOSNA-HERSEK’TE KÜLTÜREL VARLIKLAR KORUNMALI, EKONOMİK VE SOSYAL ALT YAPILAR GÜÇLENDİRİLMELİ, TOPLULUKLAR ARASINDA İLETİŞİM ARTIRILMALI VE UZLAŞIM SAĞLANMALI,

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ÖNERİLER; “BÖLGESEL BAĞIMLILIK” ESASINA DAYALI DİNAMİKLER GELİŞTİRİLMELİ VE BALKANLAR İLE İLGİLİ POLİTİKALARIN KOORDİNASYONU İÇİN “YAKIN HAVZA STRATEJİSİ” YARATILMALI, BÖLGE İÇİ DENGELER GÖZETİLMELİ VE BU DENGELERİ SÜREKLİ İZLEYEN AKTİF VE ETKİN BİR DİPLOMASİ GELİŞTİRİLMELİ, BÖLGE İÇİ RİSKLERİ VE ÇELİŞKİLERİ GİDERMEK AMACIYLA TÜM BÖLGEYİ İÇEREN POLİTİKALAR BENİMSENMELİ, TÜRKİYE; BALKAN ZİRVELERİ’NDE VE GÜNEYDOĞU AVRUPA İSTİKRAR PAKTI’NDA AKTİF, BELİRLEYİCİ VE SÜRÜKLEYİCİ ROL ÜSTLENMELİ,

BOSNA – HERSEK’İN JEOPOLİTİĞİ ÖNERİLER; BM, AGİT, NATO VE İKT GİBİ TEŞKİLATLARDAN VERİMLİ BİR ŞEKİLDE YARARLANILMALI, BOSNA-HERSEK VE DİĞER BALKAN ÜLKELERİNE YATIRIMLAR TEŞVİK EDİLMELİ, “BALKAN GÜVENLİK VE EKONOMİK İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (BGEİT)” KURULMALI, BALKANLARDAKİ KÜLTÜREL MİRASIN KORUNABİLMESİ İÇİN UNESCO VE İKT’DEN DESTEK SAĞLANMALI, BOSNA-HERSEK, ARNAVUTLUK VE MAKEDONYA’NIN AVRUPA BİRLİĞİ’NE ADAY ÜLKE OLARAK KABUL EDİLMESİ DESTEKLENMELİ, BOSNA-HERSEK’İN NATO’YA ÜYELİĞİ, TÜRKİYE TARAFINDAN ÖNERİLMELİ VE DESTEKLENMELİDİR.