ÖĞR. GÖR. ÖZLEM KARATANA ACİL BAKIM I İLAÇ UYGULAMALARI ÖĞR. GÖR. ÖZLEM KARATANA ACİL BAKIM I

İLAÇ; Hastalıklardan korumak KİMYASAL’DIR. Tanı koymak Belirtileri gidermek Tedavi etmek

İlaçların Uygulanmasında 8 Doğru Doğru ilaç Doğru doz Doğru hasta Doğru zaman Doğru yol Doğru ilaç şekli Doğru kayıt Doğru yanıt

İLAÇLAR 5 YOLLA VERİLEBİLİR; Ağız yoluyla İnhalasyon Mukoz membran Deri yoluyla Enjeksiyon yoluyla

ENJEKSİYONLAR; İntradermik (deri içi-ID-IC) Subkutan/hipodremik (derialtı-SC) İntramüsküler (kas içi-IM) İntravenöz (damar içi- IV) İntraarteriyal (arter içi- IA) Peritona (periton içi) Spinal içi ya da kemik

İlaç uygulama GÖZ; erişkinlerin yukarıya bakmaları istenilir ve alt göz kapağı aşağıya çekilip oluşan keseye damlatılmalı. Çocukların gözüne damlatmak için göz zorla açılmamalı, ilacın gözün iç köşesine damlatılması yeterlidir.

KULAK; avuç içinde ısıtılarak kullanılmalı, aksi taktirde çok ağrı yapabilir, Kulak damlasının zara ulaşması için erişkinlerde kullanıldıktan sonra kulak kepçesi yukarı, çocuklarda dışa doğru çekilmeli. BURUN; temiz buruna sırt üstü pozisyonda baş iyice geri çekildikten sonra uygulanmalı ve birkaç dakika böyle kalınmalı.

İLAÇ UYGULAMA 2 Üç şekilde yapılır : 1. ENTERAL VERİŞ İlacın sindirim kanalı içine verilmesi ve bu kanalın mukozasından absorpsiyona bırakılması demektir. Üç şekilde yapılır : Oral (ağızdan= per os), Sublingual (dil altı) ve bukal(ağız içine), Rektal

Oral uygulamanın en önemli sakıncaları, İlaçların karaciğerden geçerken bazen önemli ölçüde yıkılmaları, Besinlerle emilimlerinin azalması, Sindirim enzimleri veya mide asitlerinde yıkılmaları, Bilinci açık olmayan hastalara verilememeleridir.

Damar içine injeksiyon Cilt altına (sc) injeksiyon (<2ml), 2. PARENTERAL VERİŞ Damar veya doku içine steril enjektör ile yapılır. Parenteral uygulanan ilaçların etkileri genellikle tamdır (%100’dür). Damar içine injeksiyon Cilt altına (sc) injeksiyon (<2ml), İntramüsküler injeksiyon (gluteal kasa, 5 ml)

Enjeksiyon Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar Enjeksiyon uygulamada cerrahi aseptik kurallara mutlaka uyulmalıdır. Hazırlık sırasında enjektör ve ilacı kontamine etmemeye dikkat edilmeli, derinin dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. IM enjeksiyon için hastaya doğru pozisyon vermek çok önemlidir. Gergin kasa enjeksiyon yapmak ağrı verir. Sinir ve kemiklere zarar vermemek için, enjeksiyonlar anatomik olarak sinirlerden uzak güvenli bölgelere yapılmalıdır.

Ayrıca irritasyon, inflamasyon ve enfeksiyon olan bölgeler kullanılmamalıdır. Skar dokusu ve ödemli dokulara da enjeksiyon yapılmaz. Aksi halde doku yıkımı arttığı gibi verilen ilacın emilimi de yetersiz olur. IM ve subkutan enjeksiyonlar sırasında iğnenin damarda olmadığından emin olunmalıdır. Yine ilaç doku içine verilirken yavaş yavaş verilmelidir. Bu hem ağrıyı azaltır, hem de ilacın doku içine yayılımını ve emilimini kolaylaştırır.

Derinin Tabakaları

Subkutan (Deri Altı) Enjeksiyon Sc. Enjeksiyon ile dermisin altındaki gevşek bağ dokusu içine ilaç verilir. Sadece küçük hacimdeki (0.5-1 ml) suda eriyebilen ilaçlar bu yolla verilebilir. insülin., heparin ve çeşitli aşılar.. Doku tahriş edici veya büyük hacimli ilaçların sc verilmesi o bölgede nekroz, ağrı ve abselere neden olabileceğinden bu hususlara dikkat edilmeli ve her enjeksiyonda bölgeler sırayla değiştirilmelidir.

İntradermal (Deri İçi) Enjeksiyon İntradermal enjeksiyon, tam epidermisin altına uygulanır. Parenteral yollar içinde emilimin en geç olduğu yoldur. Bu nedenle tanı koyucu işlemlerde kullanılır; tüberkülin testi ve çeşitli allerjenlere duyarlılık testi gibi. İntradermal enjeksiyonda 0.1-0.2 ml ilaç 15 derecelik açı ile ile doku hasarı olmayan, tüysüz bölgelere uygulanır. Enjeksiyon sonrası bölge silinmez ve masaj uygulanmaz.

İntramüsküler Enjeksiyon IM enjeksiyonda ilaç, kas dokusu içine verilir. Daha büyük damar yapısına sahip olduğu için emilim Sc yola göre daha hızlıdır. Ayrıca, kas dokusunda az sayıda sinir ucu bulunduğundan, derin kas dokusuna tahriş edici ve yoğun ilaçlar verilebilir. Normal yapıdaki bir bireye rahatsızlık vermemesi için en fazla 3 ml; çocuk, yaşlı ve kaşektik hastalara ise en fazla 2 ml ilaç verilmelidir. Enjeksiyon 90 derecelik açıyla uygulanmalıdır.

Dorsogluteal bölge (Gluteus Maksimus ve Medius Kası)

İntravenöz (IV) Enjeksiyon İlaçların çabuk etki etmesi istendiğinde, ilacın direk olarak kana verilmesi işlemidir. Bu yolla ilaçların dışında serumlar, kan ve kan ürünleri de verilebilir. IV uygulama ilacın direk kan dolaşımına verilmesi nedeniyle dikkatli uygulanmalıdır.

Uygulama Alanı Aşağıdaki maddelerden herhangi birinin varlığında o venden enjeksiyon yapılmaz. Ağrı Ödem Kızarıklık Hassasiyet Arterio-venöz fistül veya şant varlığı Açıklanamayan ateş

IV Enjeksiyon Uygulama Sırasında; İnfüzyon akışı Dakikada damla sayısı Damarda olup olmadığı Sık manuplasyona bağlı tespit flasterlerinin çıkıp çıkmadığı gözlenir. İlacın özelliğine göre erken komplikasyonlar gözlenir.

IV Tedavinin Komlikasyonları Enfeksiyon belirtilerin oluşmaya başlaması (ağrı, ateş, ödem, kızarıklık, hassasiyet) İnfiltrasyon (ağrı, ödem, kızarıklık, hassasiyet) Flebit (ven boyunca enf. belirtileri) Projenik reaksiyon (üşüme, titreme, ateş, kızarıklık) Pulmoner ödem (dispne, öksürük, dışarıdan duyulabilen raller, siyanoz, taşikardi, hipotansiyon, terleme, ölüm korkusu) Emboli

DAMARYOLU(İNTRAKET) AÇILMASI Ven içine ilaç uygulaması Sıvı elektrolit kayıplarının yerine konması amacıyla sıvı uygulaması Kan ve kan ürünleri transfüzyonu Oral alamayan hastalarda parenteral beslenme amacıyla damar yolu açılır.

PERİFERİK VENLER KAFA VENLERİ; Bebeklerde genellikle kullanılır. Arter olup-olmadığına dikkat edilmelidir. KOL VENLERİ; Kolun iç kısımları tercih edilir. Bilinçli hastada rahatsızlık verebilir.

EL SIRTI VENLERİ; El üzerindeki venlerdir.

VEN SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR Venlerin öncelikle proksimalinden değil distalinden damar yolu açılmalıdır. Hastanın rahat hareket edebilmesi için aktif olarak kullanmadığı taraf seçilmelidir. Örneğin, sağ elini aktif olarak kullanan hastanın damar yolu açmak için sol eli tercih edilmelidir. Hareketi engellememek için mümkün olduğunca eklem bölgeleri tercih edilmemelidir.

Çok fazla sayıda damar yolu açılan hastalarda, vende skar dokusu oluşarak uygulama yapmak güçleşebilir. Mümkün olduğunca bu venler seçilmemelidir. Bebek ve yaşlılarda, ven duvarı çok hassas olduğundan dikkatli olunmalıdır. Çok zayıf hastalarda, ven duvarı çok incedir ve kolayca yırtılabilir. Şişman hastalarda, yüzeyel venlerin görünmesi ve hissedilmesi zordur. Ciddi dehidratasyon, ekstrasellüler sıvı kayıpları ve şok tablosunda venlerin dolgunluğu azaldığından damar yolu açmak güçleşir.

Travma, enfeksiyon belirtileri, (kızarıklık, şişlik, ağrı, sıcaklık) dolaşım bozukluğu, cerrahi müdahale ve arteriovenöz şant (hemodiyaliz için kapiller sistemi atlayarak arterden vene direkt kan akışını sağlayan geçit) olmayan bölge seçilmelidir.

NUMARA RENK 14 TURUNCU 16 GRİ 18 YEŞİL 20 PEMBE 22 MAVİ 24 SARI

TURNİKE Damaryolu açmak IV ilaç uygulamak Kan almak v.b. Uygulanacak bölgeden 10-15cm yukarıdan uygulanmalı Damar yolu açıldıktan sonra sonlandırılmalı Uzun süre uygulanmamalı( en fazla 2dk)

Damar yolu açma tekniği Eldivensiz yapma!!!!!! Uygulama yapılacak kolu kalp seviyesinin altında tut Venleri gözlemlenme ve palpe et Turnikeyi bağla Veni kontrol et ve antiseptik solüsyonla yukarıdan aşağı tek hamlede sil İntraketi steril paketinden çıkar ve iğnenin keskin ucu yukarı gelecek şekilde hazırla

Venin 3-5 cm altından gir ve ilerle 15-20 derecelik açıyla gir ve damar içinde açını düşür. Ven içindeyse; iğneyi kapaktan destek alarak çek, kan geliyorsa doğru yerdesin. Flasterle sabitle. Enfeksiyon yönden gözlemle.

INTRAOSSEÖZ UYGULAMA Diğer damar yolu açma teknikleri mümkün değilse; Bilinç bozukluğu Solunumsal tehlike Hemodinamik instabilite Durumlarında kullanılabilir.

Endikasyonları Kardiyak arrest Yanık Şok-travma Koma Kafa travması Solunum arresti Dehidratasyon Diyaliz

Kontrendikasyonları Tibia ya da femur fraktürü Daha önceki ortopedik girişimler Yerleştirme bölgesinde enfeksiyon Ödem Skar doku

INTRAOSSEÖZ UYGULAMA

İntraosseoz - Kemik İçi Uygulama http://www.umke.org/intraosseoz---kemik-ici-uygulama-video,36.html

İLAÇ ÖLÇÜMLERİ

İLAÇ ÖLÇÜMLERİ İlaç ölçümlerinde metrik sistem kullanılır. Uzunluk birimi metre, volüm birimi ve ağırlık birimi gram olarak kullanılır. Metrik sistemi; onluk bir sistemdir. Her birim 10’ un çarpımları biçimindedir.

İlaç Uygulamalarında; Ağırlık Birimi Olarak; 1 miligram (mg)= 1000 mikrogram 1 gram (gr)=1000 miligram (mg) 1 kilogram (kg)= 1000 gram (gr) Volüm Birimi Olarak; 1litre= 1000 mililitre

DOZ HESAPLAMA İntravenöz sıvıların akış hızı; ml/saat Akış Hızı= Toplam Sıvı Miktarı Toplam Süre damla/ dakika Akış Hızı= Toplam Sıvı Miktarı X 20 (damla faktörü) Toplam süre (dakika)

Kullanılan Ölçüler 1 ml= 1cc = 10 dizyem= 20 damla 1 ml= 2o damla 4-5 ml= 1 tatlı kaşığı 15 ml= 1 yemek kaşığı 100ml= 1 çay bardağı 250 ml= 1 su bardağı

Emilim Hızları Alındığı Yol Alınma-etki arası süre Deriden Değişken Ağızdan 30-90 dk Rektal 5-30 dk Cilt Altı 15-30 dk Kas-içi 10-20 dk Dilaltı-Tablet 3-5 dk İnhalasyon- Solunum 3 dk Endotrakeal Damar yolu 30-60 sn

MAYİ-SIVI-SERUM Her hücrenin içinde, genel olarak su ve elektrolit adı verilen minerallerden oluşan hücre içi sıvısı bulunmaktadır. Hücrelerin dışında da yine su ve bazı elektrolitlerden oluşan ekstrasellüler sıvı (hücre dışı sıvısı) adı verilen bir sıvı bulunmaktadır. Ekstrasellüler sıvı, hücrelerin arasında yer alan ara sıvı ve damarlardaki kanın sıvı kısmını oluşturan plazma olmak üzere ikiye ayrılır. Bir kişinin sağlıklı olabilmesi için bu sıvıları oluşturan su ve elektrolitlerin belirli bir denge içinde bulunması şarttır.

TEMEL SOLÜSYONLAR a) % 0.9 İzotonik Solüsyonu b) % 5 Dekstroz Sudaki Solüsyonu c) % 10 Dekstroz Sudaki Solüsyonu d) % 20 Dekstroz Sudaki Solüsyonu e) % 30 Dekstroz Sudaki Solüsyonu f) % 50 Dekstroz Sudaki Solüsyonu g) % 5 Dekstroz - %0.2 NaCl Solüsyonu h) % 5 Dekstroz - %0.45 NaCl Solüsyonu i) % 5 Dekstroz - %0.9 NaCl Solüsyonu j) % 5 Dekstroz - %0.45 NaCl - % 0.3 KCl Solüsyonu k) 1/3 Polideks Solüsyonu l) % 3 NaCl Hipertonik Solüsyonu m) 1/4 Polideks IV İnfüzyon İçin Çözelti

MULTIPL ELEKTROLİT SOLÜSYONLARI a) İzolen Dengeli Elektrolit Solüsyonu b) İzolen – M % 5 Dekstroz Solüsyonu c) İzolen – P % 5 Dekstroz Solüsyonu d) İzolen – S PH 7.4 Elektrolit Solüsyonu e) Ringer Solüsyonu f) Laktatlı Ringer Solüsyonu g) %5 Dekstroz Laktatlı Ringer Solüsyonu h) % 20 Mannitol Solüsyonu

PLAZMA HACİM TAMAMLAYICI SOLÜSYONLAR a) Dekstran 40 İzotonik NaCl Solüsyonu b) Dekstran 70 İzotonik NaCl Solüsyonu c) Polihes (HES 200/0.5) %6 IV İnfüzyon İçin Çözelti

PREMİKS ÜRÜNLER a) Polteofilin-200 IV İnfüzyon İçin Enjektabl Çözelti b) Polteofilin-400 IV İnfüzyon İçin Enjektabl Çözelti c) Polgyl Metronidazol % 0,5 IV Perfüzyon Çözeltisi

İRRİGASYON SOLÜSYONLARI a) Steril Distile Su İrrigasyon Çözeltisi b) İzotonik NaCl Cerrahi Kullanım İçin İrrigasyon Çözeltisi c) %5 Mannitol Ürolojik İrrigasyon Çözeltisi d) BSS OCROSOL Göz İçi İrrigasyon Çözeltisi

SIVI AYARLANAMASI IV solüsyonların akış hızını ayarlayan araçlar; klemp, doz ayarlayıcı ve volüm ayarlayıcı pompalardır.