İLAÇ ve SIVI UYGULAMALARINDA HEMŞİRELİK FONKSİYONLARI.

... konulu sunumlar: "İLAÇ ve SIVI UYGULAMALARINDA HEMŞİRELİK FONKSİYONLARI."— Sunum transkripti:

1 İLAÇ ve SIVI UYGULAMALARINDA HEMŞİRELİK FONKSİYONLARI

2 İlaç İstemi Doktor istemi olmaksızın hiçbir hastaya ilaç uygulanmamalıdır. Doktor, tedavi planını “isteme (order/hasta tabelası)” yazarak hemşireye iletir. Hemşire güvenli bir uygulama yapabilmek için sadece yazılı istem almalıdır. Böylece yanlış anlama ve kaza olasılığı azalır.

3 Bazen, acil durumlarda sözel istem alınabilir. Ancak, hastanın durumu düzelir düzelmez, doktor bu istemi kayda geçirmelidir. Bazen, acil durumlarda sözel istem alınabilir. Ancak, hastanın durumu düzelir düzelmez, doktor bu istemi kayda geçirmelidir. Hastaneye yeni yatan hastaların evde kullandığı ilaçların hemşireye teslim edilmesi, kayıt altına alınması gereklidir. Hastaneye yeni yatan hastaların evde kullandığı ilaçların hemşireye teslim edilmesi, kayıt altına alınması gereklidir.

4 İstemin Hemşire Tarafından Alınması Doktor tarafından verilen istem her sabah ya da istem değiştiğinde istemi tedavi defterine ve ilaç kartlarına geçirir. Hemşirenin istemle ilgili herhangi bir kuşkusu varsa, hastanın güvenliği ve yasal açıdan sorun yaşamamak için doktorla görüşerek açıklığa kavuşturmalıdır.

5 İlaç Kartı Oda/ Yatak No: 319/2 Hastanın Adı Soyadı: Ahmet Gül İlacın Adı-Dozu-Yolu: Novalgine Amp. 2 x 500 mg/I.M. Uygulama Zamanı: 10. 00 – 22. 00 İstemin Verildiği Tarih ve Saat: 14.02.2005/08: 00

6 İlaçların Hazırlanması ve Uygulanmasında Güvenliğin Sağlanması İlaçların güvenlik ölçüleri içinde kullanımını sağlama, hemşirelerin en önemli sorumlulukları arasındadır. İlaçların güvenlik ölçüleri içinde kullanımını sağlama, hemşirelerin en önemli sorumlulukları arasındadır. İlaç kazalarının çoğu hemşirelerin rutin işlemlerin yapılmasını ihmal ettiği durumlarda ortaya çıkar. İlaç kazalarının çoğu hemşirelerin rutin işlemlerin yapılmasını ihmal ettiği durumlarda ortaya çıkar.

7 İlaçların Uygulanmasında 8 Doğru 1. Doğru ilaç 2. Doğru doz 3. Doğru hasta 4. Doğru zaman 5. Doğru yol 6. Doğru ilaç şekli 7. Doğru kayıt 8. Doğru yanıt

8 İlaç hazırlanırken dikkatin dağılmaması için bu işlem sakin ve aydınlık bir odada, yalnız başına yapılmalıdır. İlaç hazırlanırken dikkatin dağılmaması için bu işlem sakin ve aydınlık bir odada, yalnız başına yapılmalıdır. İlaç şişesinin üstü, ilacın adının ve dozunun doğruluğu açısından üç kez kontrol edilmelidir. İlaç şişesinin üstü, ilacın adının ve dozunun doğruluğu açısından üç kez kontrol edilmelidir. İlaçlar, pediatri ve onkoloji klinikleri dışındaki tüm birimlerde hasta başında hazırlanıp uygulanmalıdır İlaçlar, pediatri ve onkoloji klinikleri dışındaki tüm birimlerde hasta başında hazırlanıp uygulanmalıdır

9 İlacı hazırlayan hemşire, mutlaka uygulamayı da kendisi yapmalı hemşire gözlem formuna kaydetmeli ve imzasını uygulamadan sonra atmalıdır. İlacı hazırlayan hemşire, mutlaka uygulamayı da kendisi yapmalı hemşire gözlem formuna kaydetmeli ve imzasını uygulamadan sonra atmalıdır. Hemşire ilaçları uygulamadan önce, doğru hastayı seçtiğinden kesinlikle emin olunmalıdır. Hemşire ilaçları uygulamadan önce, doğru hastayı seçtiğinden kesinlikle emin olunmalıdır. Verilmesi unutulmuş ilaçlar rapor edilmelidir. Verilmesi unutulmuş ilaçlar rapor edilmelidir. Hemşire, hastanın aldığı ilaca karşı göstereceği doğru yanıtın ne olduğunu bilmeli, istenmeyen bir yanıt gözlediğinde bunu kaydetmeli ve bildirmelidir. Hemşire, hastanın aldığı ilaca karşı göstereceği doğru yanıtın ne olduğunu bilmeli, istenmeyen bir yanıt gözlediğinde bunu kaydetmeli ve bildirmelidir.

10 Hastanın ilacı aldığından emin olmadan verildi diye kayıt etmemelidir. Hastanın ilacı aldığından emin olmadan verildi diye kayıt etmemelidir. Bazı ilaçları vermeden önce dikkat edilmesi gerekli noktalar vardır. Örneğin, bazı kalp ilaçları verilmeden önce nabız sayılmalı, bazı ağrı kesiciler uygulanmadan önce tansiyon ölçülmelidir. Bazı ilaçları vermeden önce dikkat edilmesi gerekli noktalar vardır. Örneğin, bazı kalp ilaçları verilmeden önce nabız sayılmalı, bazı ağrı kesiciler uygulanmadan önce tansiyon ölçülmelidir. Lüzumu halinde yazılan ilaçlar gerekmedikçe yapılmamalıdır. Lüzumu halinde yazılan ilaçlar gerekmedikçe yapılmamalıdır.

11 İlaçların uygulama yerleri ve yolları, ilacın etkilemesi istenilen yerin durumuna göre ikiye ayrılır: A. Lokal uygulanma yolları B. Sistemik uygulama yolları

12 İlaçların Uygulama Yerleri ve Bu Yerlere Özgü Farmasötik Şekiller- 1 (Lokal) Lokal Uygulama Yeri Farmasötik Şekil Epidermal (cilt üzeri) Merhem, pomad, krem, losyon, pudra, solüsyon, Konjonktiva kesesi Kolir : Oftalmik damla ve merhem İntranazal Nazal (burun) damla ve spreyi, İntravajinal Vajinal ovül(süpozituvar, tablet, merhem, jel, köpük Bukal (ağız içine) Pastil, solüsyon, Rektal Merhem, süpozituvar, enema, KolonLavman, Dış kulak yolu Otik (kulak) damlası (solüsyon, süspansiyon)

13 İlaçların Uygulama Yerleri ve Bu Yerlere Özgü Farmasötik Şekiller- 2 (Sistemik) Sistemik Uygulama Yeri Farmasötik Şekil Oral (ağızdan) Katı Şekiller : tablet, draje, kapsül, film kaplı tablet, barsakta açılan (enterik) tablet, çiğneme tb, efervesan tb, kaşe, granül, pilül (hap), SR(modifiye) tb, Sıvı Şekiller : Şurup, eliksir, solüsyon, süspansiyon, damla (konsantre solüsyon), emülsiyon, Parenteral (sc, im, iv) İnjeksiyonluk solüsyon veya süspansiyon, emülsiyon (ampul, flakon, sulandırılacak toz), implantasyon peleti İnhalasyon Gaz, buhar, aerosol, inhalatör, nebülizör, disk, Transdermal Flaster (TTS), merhem, Diğerleri Nazal sprey, intratekal

14 * ilaçların karaciğerden geçerken bazen önemli ölçüde yıkılmaları, * tamamen emilememeleri, * sindirim enzimleri veya mide asidlerinde yıkılmaları, * besinlerle emilimlerinin azalması, * bilinci açık olmayan ve ko- operatif olmayan hastalara verilememeleridir. Oral uygulamanın en önemli sakıncaları, * ilaçların karaciğerden geçerken bazen önemli ölçüde yıkılmaları, * tamamen emilememeleri, * sindirim enzimleri veya mide asidlerinde yıkılmaları, * besinlerle emilimlerinin azalması, * bilinci açık olmayan ve ko- operatif olmayan hastalara verilememeleridir.

15 Çeşitli yollardan ilaç uygulama dikkat edilecek noktalar; 1. Lokal uygulamalardan önce eller yıkanmalı, 2. Göze ilaç damlatılması için erişkinlerin yukarıya bakmaları istenilir ve alt göz kapağı aşağıya çekilip oluşan keseye damlatılmalı. Nazolakrimal kanaldan sistemik dolaşıma geçmesinin önlenmesi için (atropin..) bazen gözün iç köşesine bası yapılır, 3. Çocukların gözüne damlatmak için göz zorla açılmamalı, ilacın gözün iç köşesine damlatılması yeterlidir,

16 4. Kulak damlaları avuç içinde ısıtılarak kullanılmalı, aksi taktirde çok ağrı yapabilir, 5. Kulak damlasının zara ulaşması için erişkinlerde kullanıldıktan sonra kulak kepçesi yukarı, çocuklarda dışa doğru çekilmeli, 6. Burun damlası, temiz buruna sırt üstü pozisyonda baş iyice geri çekildikten sonra uygulanmalı ve birkaç dakika böyle kalınmalı,

17 7. TTS hasarlı ve katlanmış cilde uygulanmamalı, 7. TTS hasarlı ve katlanmış cilde uygulanmamalı, 8. Aerosollar iyice çalkalandıktan sonra, öksürükle balgamı çıkarılmış hava yoluna uygulanmalı 8. Aerosollar iyice çalkalandıktan sonra, öksürükle balgamı çıkarılmış hava yoluna uygulanmalı 9. Süppozitüvar ve vajinal ovüller buzdolabında saklanılıp, mutlaka uygun pozisyonlarda ıslatılarak uygulanmalı, ve bu pozisyonda birkaç dakika kalınmalıdır. 9. Süppozitüvar ve vajinal ovüller buzdolabında saklanılıp, mutlaka uygun pozisyonlarda ıslatılarak uygulanmalı, ve bu pozisyonda birkaç dakika kalınmalıdır.

18 2. Parenteral Veriş : 2. Parenteral Veriş : Damar veya doku içine steril injektör ile yapılır. Parenteral uygulanan ilaçların biyoyararlanımları genellikle tamdır (%100’dür). Parenteral ilaç preparatlarının steril, vücut pH’ına eşit (7.4) veya buna yakın, tercihen izotonik ve apirojen olmaları gerekir. i.m ve s.c. uygulamada absorpsiyon hızını kısıtlayan faktör; ilaç uygulanan bölgenin doku perfüzyonudur (kanlanması). i.m ve s.c. uygulamada absorpsiyon hızını kısıtlayan faktör; ilaç uygulanan bölgenin doku perfüzyonudur (kanlanması).

19 Parenteral Veriş : a. Damar içine injeksiyon :IV b. Cilt altına (sc) injeksiyon (<2ml), c. İntramüsküler injeksiyon (gluteal kasa, 5 ml):IM

20 Enjeksiyon Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar Enjeksiyon uygulamada cerrahi aseptik kurallara mutlaka uyulmalıdır. Hazırlık sırasında enjektör ve ilacı kontamine etmemeye dikkat edilmeli, derinin dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. Enjeksiyon uygulamada cerrahi aseptik kurallara mutlaka uyulmalıdır. Hazırlık sırasında enjektör ve ilacı kontamine etmemeye dikkat edilmeli, derinin dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. IM enjeksiyon için hastaya doğru pozisyon vermek çok önemlidir. Gergin kasa enjeksiyon yapmak ağrı verir. IM enjeksiyon için hastaya doğru pozisyon vermek çok önemlidir. Gergin kasa enjeksiyon yapmak ağrı verir.

21 Sinir ve kemiklere zarar vermemek için, enjeksiyonlar anatomik olarak sinirlerden uzak güvenli bölgelere yapılmalıdır. Sinir ve kemiklere zarar vermemek için, enjeksiyonlar anatomik olarak sinirlerden uzak güvenli bölgelere yapılmalıdır. Ayrıca irritasyon, inflamasyon ve enfeksiyon olan bölgeler kullanılmamalıdır. Skar dokusu ve ödemli dokulara da enjeksiyon yapılmaz. Aksi halde doku yıkımı arttığı gibi verilen ilacın emilimi de yetersiz olur.

22 IM ve subkutan enjeksiyonlar sırasında iğnenin damarda olmadığından emin olunmalıdır. IM ve subkutan enjeksiyonlar sırasında iğnenin damarda olmadığından emin olunmalıdır. Yine ilaç doku içine verilirken yavaş yavaş verilmelidir. Bu hem ağrıyı azaltır, hem de ilacın doku içine yayılımını ve emilimini kolaylaştırır. Çok miktarda ilaç, ağrı yapar ve yerel doku yıkımı yapabilir. Bu nedenle her bölgeye yapılabilecek ilaç miktarı bilinmelidir. Çok miktarda ilaç, ağrı yapar ve yerel doku yıkımı yapabilir. Bu nedenle her bölgeye yapılabilecek ilaç miktarı bilinmelidir.

23 Subkutan (Deri Altı) Enjeksiyon Sc. Enjeksiyon ile dermisin altındaki gevşek bağ dokusu içine ilaç verilir. Sc. Enjeksiyon ile dermisin altındaki gevşek bağ dokusu içine ilaç verilir. Sadece küçük hacimdeki (0.5-1 ml) suda eriyebilen ilaçlar bu yolla verilebilir. insülin., heparin ve çeşitli aşılar.. Doku tahriş edici veya büyük hacimli ilaçların sc verilmesi o bölgede nekroz, ağrı ve abselere neden olabileceğinden bu hususlara dikkat edilmeli ve her enjeksiyonda bölgeler sırayla değiştirilmelidir. Doku tahriş edici veya büyük hacimli ilaçların sc verilmesi o bölgede nekroz, ağrı ve abselere neden olabileceğinden bu hususlara dikkat edilmeli ve her enjeksiyonda bölgeler sırayla değiştirilmelidir.

24 Sc enjeksiyon 45-90 derecelik açıyla yapılmalıdır. Sc enjeksiyon 45-90 derecelik açıyla yapılmalıdır. Sc enjeksiyon uygulanabilecek bölgeler; Sc enjeksiyon uygulanabilecek bölgeler; - Uyluğun dış yanı - Dirsekten 4-5 parmak yukarı deltoid kasın alt ucu - Karındaki sc doku

25 IM enjeksiyonda sinir, kemik ve kan damarlarından uzak bir bölgenin seçimi son derece önemlidir. IM enjeksiyonda sinir, kemik ve kan damarlarından uzak bir bölgenin seçimi son derece önemlidir. Aksi halde ilacın yanlışlıkla damara verilmesinin yaratacağı komplikasyonların yanı sıra, apse, nekroz ve derinin dökülmesi, sinir yaralanmaları, uzun süreli ağrı ve periyostit gibi komplikasyonlar görülebilir.

26 İM Enjeksiyon için Kullanılan Kaslar Dorsogluteal bölge (Gluteus Maksimus ve Medius Kası) Dorsogluteal bölge (Gluteus Maksimus ve Medius Kası) Ventrogluteal bölge (gluteus Medius ve Minimus Kası) Ventrogluteal bölge (gluteus Medius ve Minimus Kası) Vastus Lateralis Kası Vastus Lateralis Kası Rektus Femoris Kası Rektus Femoris Kası Deltoid Kası Deltoid Kası Triseps Kası Triseps Kası

27 İntravenöz (IV) Enjeksiyon İlaçların çabuk etki etmesi istendiğinde, ilacın direk olarak kana verilmesi işlemidir. İlaçların çabuk etki etmesi istendiğinde, ilacın direk olarak kana verilmesi işlemidir. Bu yolla ilaçların dışında serumlar, kan ve kan ürünleri de verilebilir. IV uygulama ilacın direk kan dolaşımına verilmesi nedeniyle dikkatli uygulanmalıdır.

28 Uygulama Alanı Aşağıdaki maddelerden herhangi birinin varlığında o venden enjeksiyon yapılmaz. Ağrı Ağrı Ödem Ödem Kızarıklık Kızarıklık Hassasiyet Hassasiyet Arterio-venöz fistül veya şant varlığı Arterio-venöz fistül veya şant varlığı Açıklanamayan ateş Açıklanamayan ateş

29 IV Enjeksiyon Uygulama Sırasında; İğnenin damarda olup olmadığı, İğnenin damarda olup olmadığı, İlacın özelliğine göre erken komplikasyonlar gözlenir. İlacın özelliğine göre erken komplikasyonlar gözlenir.

30 IV Perfüzyon Sırasında İnfüzyon akışı İnfüzyon akışı Dakikada damla sayısı Dakikada damla sayısı Damarda olup olmadığı Damarda olup olmadığı Sık manuplasyona bağlı tespit flasterlerinin çıkıp çıkmadığı gözlenir. Sık manuplasyona bağlı tespit flasterlerinin çıkıp çıkmadığı gözlenir.

31 IV Tedavinin Komlikasyonları Enfeksiyon belirtilerin oluşmaya başlaması (ağrı, ateş, ödem, kızarıklık, hassasiyet) Enfeksiyon belirtilerin oluşmaya başlaması (ağrı, ateş, ödem, kızarıklık, hassasiyet) İnfiltrasyon/Ekstavazasyon (ağrı, ödem, kızarıklık, hassasiyet) İnfiltrasyon/Ekstavazasyon (ağrı, ödem, kızarıklık, hassasiyet) Tromboflebit Tromboflebit Projenik reaksiyon (üşüme, titreme, ateş, kızarıklık) Projenik reaksiyon (üşüme, titreme, ateş, kızarıklık) Pulmoner ödem (dispne, öksürük, dışarıdan duyulabilen raller, siyanoz, taşikardi, hipotansiyon, terleme, ölüm korkusu) Pulmoner ödem (dispne, öksürük, dışarıdan duyulabilen raller, siyanoz, taşikardi, hipotansiyon, terleme, ölüm korkusu) Emboli Emboli

32 ÖNLEMLER IV İLAÇ VE SIVI UYGULAMA ÖNCESİ DAMAR YOLU SF İLE KONTROL EDİLMELİDİR. UYGULAMA ÖNCESİ İNFÜZYON SETİNİN HAVASI MUTLAKA ÇIKARILMALIDIR. IŞIKTAN KORUNMASI GEREKEN KOYU RENK MUFAZALI İLAÇLAR İNFÜZYON ŞEKLİNDE VERİLİRKEN DE IŞIKTAN KORUNMALIDIR. YATAN PEDİATRİ HASTALARINDA 3. GÜN,YETİŞKİN HASTADA EN ÇOK 5.GÜN DAMAR YOLU DEĞİŞTİRİLMELİDİR.

33 TEŞEKKÜRLER