OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ

HAT SANATI Çizgi, kalemle yazı yazmak. Kur an-ı kerim harfleri ile yazılmış sanatlı yazı için Hüsn-i hat(güzel yazı)tabiri kullanılmıştır. İslamiyet in ilk yıllarında kullanılan yazı çeşidi hakkında muhtelif rivayetler vardır. İslam aleminin ilk yazı yazanları Resulullah efendimizin vahiy katipleri oldu. Hazreti Ali, Hazreti Muaviye bunlardandır.

Hat sanatıyla uğraşanlara Hattat denirdi Hat sanatıyla uğraşanlara Hattat denirdi. Osmanlılar da hattatlara hoşnüvist(güzel yazan) ve vehübnüvist de denildi.

HİLAL-İ AHMER Harp zamanlarında yaralılara, sulhta muhtaçlara yardım etmek maksadıyla kurulan hayır cemiyeti.İslamiyetin ilk yıllarında harplerde kadınlar savaşa katılır, yaralıları tedavi ederdi.(uhud Hz. Fatıma savaşta yaralanan peygamberimizi tedavi etmiş)

Zelzelelerde kazazedelere gönderilen çadırlar, açılan aşhaneler ve burada yapılan yardımlar, yangınlarda zarar görenlere yardımlar Hilal-i Ahmer in geniş faaliyetleri içerisindeydi.Hilal-i Ahmer cemiyeti 1935 te Türkiye Kızılay Derneği adını aldı. Bu dernek, milletlerarası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri birliği ne bağlıdır.

DÖNMELER On yedinci asırdan itibaren, muhtelif Osmanlı şehirlerinde bilhassa Selanik te Müslüman adı ve kıyafeti altında yaşayan Musevi cemaati fertlerine verilen ad. Çeşitli dinlerden Müslüman olanlara mühtedi denilirdi. Gizli bir mezhep sayılan dönmelik, aslen İspanyalı olup, İzmir e yerleşen ve haham olan Sabatay Sevi tarafından kurulmuştur.

BAROK Avrupa da16.yüzyıl ortalarından 18.yüzyıl ortalarına, bazı memleketlerde ise bu yüzyılın sonuna kadar devam eden bir sanat cereyanı. Gayri muntazam bir şekilde yontulmuş büyük inci anlamına gelen Portekizce barruco veya İspanyolca barrueco dan geldiği sanılmakta.

Barok sanatının belli başlı özellikleri; kuvvetli hayal gücü, kırık ve eğri çizgilerle oval şekiller, ışık-gölge unsuru, renkli ve detaylı göz kamaştırıcı süsleme, mimaride merkezi ve geniş alan, heykelde mermer ve bronz, resimde mistisizm ve realizm. Barok tesiri 1.Abdülhamid Han(1730)2.Mahmud a kadar(1805) devam etti.

ALEM Türk –İslam sanatında cami ,medrese, türbe gibi kubbeli yapıların,minare külahlarının ,sancakların üzerine yerleştirilen tepelikler.Ayrıca bayrak,sancak alametve bir kavim veya topluluğun tanınmış ve şöhretli kişileri için kullanılan bir tabirdir.Osmanlılarda alem aynı zamanda silah olarak kullanılan bir nevi baltadır.

Bunların bazılarının üzerinde altın kakmalı yazılar ve süslemelere rastlanır.Yeniçeri ordusunda’’Sancak Alemi’’ olarak da kullanılırdı.Sancak karşılığı olarak alem de kulllanılırdı.İlk Osmanlı bayrağı,Selçuklu sultanı Alaeddin tarafından Osman Gazi’ ye gönderilen alemin beyaz renkte olmasından dolayı beyaz idi.

MECELLE Tanzimatın ilanından sonra,medeni hukuk sahasında ,hanefi mezhebinin muamelata(alış veriş,şirketler,hibe v.b.)ait hükümlerinin maddeler halinda tertibinden meydana gelen kanunlar veya bu kanunları ihtiva eden mecmua.

Asıl adı Mecelle-i Ahkam –ı Adliyye olan ve İslam hukukunun bir kısmını ihtiva eden Mecelle’nin; yeni bir kanun tekniği, veciz bir şekilde hazırlanmış olması ve ihtiyaçlara cevap vermekteki pratikliği en mühim hususiyetlerindendir.Mecelle,her Müslümanın bilmesi lazım gelen biri fıkhın tarifi,doksan dokuzu kavaid-i külliye (genel hükümler)olmak üzere yüz maddelik bir mukaddime dahil,on altı kitaptan meydana gelir.Tamamı birbirini takib eden 1.851 madde olup ,1876 yılında Abdülhamid Han zamanın da tatbik edilmeye başlanmış,1926 da kaldırılmış.

MAHYA Ramazan ayına mahsus olmak üzere,çifte minareli camilerde, iki minare arasına gerilen iplere kandiller veya elektrik ampulleri asılması suretiyle yazılan yazı veya çeşitli motifler.Mahyalar da gösterilen yazılar umumiyetle şunlardır;’’Safa geldin ey Ramazan’’Merhaba ya şehr-i Ramazan’’Dünya Ahiretin Tarlasıdır’’

YEŞİL TÜRBE Bursa da Sultan Çelebi mehmed’in kabrinin bulunduğu meşhur türbe.Sekizgen planlı ve kubbeli bir yapı olan türbede, Çelebi Sultan Mehmed den başka kızı Selçuk Han,kardeşleri Hafsa Hatun,Ayşe Hatun,Mahmud,Yusuf,Mustafa ve ebesi Daya Hatun un sandukaları mevcuttur.Türbeye dışarıya taşan portaldeki kapıdan girilir.Girişin iki yanında çiçekli çinilerin süslediği iki mihrap vardır.

KAVAS Osmanlılarda ,vezir ve veziriazamın maiyetin görev yapan silahlı memur.Elçilik veya konsolosluklarda çalışan ve özel kıyafeti olan koruma memuru.Osmanlılar zamanında görev yapan kavaslar, çarşı ve pazarlarda yakaladıkları suçluları mahkemeye götürürlerdi.Kendilerine has kıyafetleri var.Kavasların başında bulunan amirlerine ‘’kavas başı’’ denirdi.Günümüzde ise;büyük fabrikaların giriş ve çıkışlarını kontrol edenlere de ‘’Kavas’’denir.

ÇEVGAN Eski bir Türk oyunu.Türkler tarafından Hindistan ‘a götürüldü.İngilizler bu oyunu ,Hindistan da görerek öğrenip Golf adını verdiler.Çevgan oynunu oynamak için bir meydanın iki tarafına kale yerine mermerden iki sütun dikerler.At üstündeki oyuncular iki gruba ayrılır,her grup kendi sütunu arkasında yer alırdı.meydanın ortasına,ağaçtan,adam başı büyüklükte bir top konurdu.

Oyun esnasında Mehterhane takımı davullarıyla çalmaya başlar Oyun esnasında Mehterhane takımı davullarıyla çalmaya başlar.Bunun arkasından her taraftan birer atlı çıkıp topu .çevgan adını verdikleri ucu eğri sopalarla sürükleyerek kendi kalesine doğru götürmeye çalışır,bu sırada diğer süvariler de ikişer ikişer karşılıklı olarak kendi arkadaşlarının yardımına koşarlar ve topu kendi taraflarına çevirmek için uğraşırlar.Hangi taraf topu kendi kalesine çok atarda o taraf kazanır.bu arada terbiye edilmiş atlarla oynanır.