AİLE ve TÜKETİCİ BİLİMLERİ Bölümün amacı; kişi, aile ve kurumların yerel, ulusal, evrensel düzeyde tatminkar bir yaşam kalitesinin temel fonksiyonları olan ekonomik, psikososyal, fiziksel refahını sağlamaya ve yükseltmeye yönelik eğitim, araştırma ve yayın yapmaktır. Aile ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü, Sanayi Bakanlığı, Halk Eğitim Merkezleri, hastane, kreş, huzurevi, öğrenci yurtları ve rehabilitasyon merkezleri çalışma alanları içerisindedir.

ANTROPOLOJİ Antropoloji bölümü, dünyanın oluşumundan itibaren insanın biyolojik evrimi, ırkların doğuşu, fiziksel özellikleri, dünyaya yayılışları, insan topluluklarının kültürlerinin oluşumu, kültürlerinin farklılığı ve değişimi konularında eğitim ve araştırma yapar. Mezunlar TRT,Kültür, Turizm, Tarım ve Köyişleri Bakanlıkları gibi kamu kuruluşlarında çalışabilirler. 2

ARKEOLOJİ KLASİK ARKEOLOJİ PROTOHİSTORYA ve ÖNASYA ARK. PREHİSTORYA Arkeolog,insanın dünya üzerinde görülmesinden ortaçağa kadar geçen süreç içinde insana ilişkin her türlü kalıntı ve buluntuyu, doğal çevre ile insan arasındaki ilişkileri, yüzey, sualtı araştırmaları ve kazılarla ortaya çıkarma, inceleme, değerlendirme ve koruma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Klasik Arkeoloji, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi, Prehistorya bölümleri geçmiş uygarlıklar üzerine araştırmalar yapan bölümlerdir. Mezunlar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğnde çalışabilirler. Yabancı dil bilenler turist rehberi olarak turizm işletmelerinde görev alabilirler.

AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ Avrupa Birliği’nin tarihi, kurumları, işleyişi, politikaları hakkında kapsamlı bilgi edinerek Türkiye’nin AB ile müzakere döneminde etkin rol oynayabilecek uzmanları yetiştiren bölümdür. Bu alanda çalışmak isteyenlerin iletişim kurabilme yeteneğine sahip olması, sosyal bilimlere, ekonomi ve sosyoloji alanlarına ilgi duyması ve en az bir yabancı dil bilmesi gerekmektedir. Mezunlar Kamu sektöründe, özel sektörde çok uluslu şirketler ve bankalarda çalışma imkanına sahiplerdir. 4

BİLGİ ve BELGE YÖNETİMİ Kayıtlı bilgiye ulaşma, derleme, saklama ve aktarma gibi işlemleri, teknoloji desteğiyle yapacak elemanları yetiştiren programdır. Bölümde okumak isteyenlerin teknolojiyi iyi kullanabilmesi, dikkatli ve sabırlı, dil alanına ilgili olması gerekmektedir. Mezunlar kütüphanelerde, endüstri ve ticari işletmelerin arşivlerinde, bilgi işlem merkezlerinde çalışabilirler.

ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ Bu programın amacı; işçi-işveren ilişkileri, sosyal güvenlik, endüstriyel demokrasi, servet ve gelir politikası alanlarında eğitim ve araştırma yapmaktır. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Uzmanı, sosyal sigorta, iş mevzuatı, toplu sözleşme ve sendikacılık konularında araştırma ve incelemeler yapan kişilerdir. Bu bölümde okumak ve çalışmak isteyenlerin, ekonomi, sosyoloji ve psikolojiye ilgi duymaları ve insan ilişkilerinde başarılı olmaları gerekir. Mezunlar Sosyal Güvenlik Kurumu, Çalışma Bakanlığı ve sendikalarda çalışabilirler. Ayrıca özel ve kamu sektöründe insan kaynakları bölümünde görev alabilirler. 6

ÇOCUK GELİŞİMİ Bu bölüm, genellikle hastanelerde, kreşlerde ve bakımevlerinde bulunan çocukların bedensel, zihinsel, duygusal ve toplumsal yönden gelişmeleri, çocuklarla ilgili çeşitli sorunların çözümü için ana babalara yardım edilmesi, hastanede tedavi edilen çocukların eğitim sorunları, bu çocuklar için gerekli programların hazırlanıp uygulanması gibi konularda çalışacak elemanları yetiştirir ve araştırma yapar. Bu alanda çalışmak isteyenlerin, çocukları seven, sabırlı, ana- babalar ve diğer çalışma arkadaşlarıyla iyi iletişim kurabilen hoşgörülü kimseler olmaları gerekir. Mezunlar sağlık, Milli Eğitim ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığı’nda, hastanalerde, çocuk sağlığı merkezlerinde çalışabilirler. 7

EŞİT AĞIRLIKLI PROGRAMLAR Eşit Ağırlıklı Programlar bazı üniversitelerin hem yüksekokullarında hem de fakültelerinde yer almaktadır. Bu programın altında Muhasebe Bilgi Sistemleri, Turizm Otelcilik, Psikoloji, Sosyoloji, Bankacılık ve Finans, İşletme, Sağlık Yönetimi, Uluslar arası İlişkiler gibi bölümler bulunmaktadır. Adaylar programa yerleştikten sonra bölüm seçimi yapmaktadırlar.

EKONOMETRİ Ekonometri bölümü, ekonomik ilişkilerin ve olayların istatistiksel ve matematiksel çözümlenmesi konularında eğitim ve araştırma yapan bir programdır. Hükümetler ekonomik politikalarını belirlemede, özel işletmeler ise fiyat, mal stoku, ve üretim kararlarının alınmasında ekonometrik yöntemlerden yararlanılır. Ekonometrist olmak isteyenlerin sayısal düşünme gücüne sahip, matematiği seven, sayılarla uğraşmaktan sıkılmayan, psikoloji ve sosyolojiye ilgi duyan, araştırmacı, sabırlı ve disiplinli çalışmaya alışkın kimseler olmaları gerekir. Mezunlar bilgi işlem merkezleriyle, iktisat v işletme mezunlarının çalıştığı her alanda çalışabilirler. 9

GAYRIMENKUL ve VARLIK DEĞERLEME Gayrimenkul değerlemesi bir gayrimenkulün belirli bir zamandaki değeri, getireceği kira ve gelirinin ne kadar olacağı ile ilgili tarafsız ve bağımsız olarak takdir edilmesidir. Mezunlar gayrimenkul ve emlak müşavirlikleri, gayrimenkul yatırım ortakları, arazi ve arsa geliştirme ve yapı kuruluşları, Bayındırlık ve İmar Bakanlığına bağlı kuruluşlarda, harita ve inşaat şirketlerinde iş bulma imkanlarına sahiplerdir.

GRAFİK Programın amacı, grafik, baskı ve resim gibi, grafik iletişimi alanında çalışacak yaratıcı insan gücünü yetiştirmektir. Bu alanda başarılı olmak için öğrencilerin duygu ve düşüncelerini çizgi ile ifade etme, renk ve şekilleri en ince ayrıntıları ile algılama yeteneğine sahip olmaları gerekmektedir. Mezunlar tanıtım ajanslarında grafik tasarımcısı, bankaların tanıtım birimlerinde, pazarlama şirketlerinde ve daha pek çok sektörde iş bulma imkanına sahiplerdir.

İÇ MİMARLIK ve ÇEVRE TASARIMI Programının amacı, insanın ihtiyaçlarına ve eldeki malzemenin niteliğine uygun olarak, iç mekânın düzenlenmesi ve mekâna özgü mobilyaların özgün biçimlerinin tasarımı ile ilgili konularda eğitim ve araştırma yapmaktır. Bu mesleğe sahip olacak bireylerin, resim, genel kültür, sosyoloji, sanat tarihi ve insan bilimleri alanlarında iyi yetişmiş, düzgün şekil çizebilme, düşüncesini ifade edebilme gücüne sahip, yaratıcı bir kimse olması gereklidir. Mezunlar Bayındırlık ve İmar, Kültür-Turizm bakanlıkları ve belediyelerde çalışabilirler. Kendileri serbest iç mimar olarak büro da açabilirler.

İŞLETME BİLGİ YÖNETİMİ İşletme Bilgi Yönetimi programının amacı; işletme, bilgisayar ve iletişim konularında bilgi ve beceri sahibi elemanlar yetiştirmektir. Bölümde okumak isteyenlerin işletme, muhasebe, konularına ilgi duymaları gerekmektedir. Mezunlar bankalarda, sigorta şirketlerinde, hastanelerde ve mal üreten şirketlerin yönetim kadrolarında çalışabilirler. 13

İŞLETME ENFORMATİĞİ Enformatik bölümlerdeki eğitimin amacı; öğrencilere işletme içinde karalara yönelik gerekli bilgi akışının düzenlenmesi, bilgi işlem yoluyla işlenmesi ve yönetime yararlı hale getirilmesi için gerekli işletme, yazılım ve donanım bilgisinin verilmesidir. Mezunlar, bilgi işlem merkezlerinde, donanım ve iletişim sistemlerinin pazarlanması, işletmelerde yönetim, planlama gibi alanlarda çalışabilirler. 14

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ Bir kurumda işe alınacak elemanların seçimi, işe alındıktan sonra çeşitli zamanlarda hizmet içi eğitimden geçirilerek geliştirilmeleri, çalışanların özlük haklarının takip edilmesi ve düzenlenmesi insan kaynakları bölümünün görevleridir. Bu alanda çalışmak isteyenlerin insan ilişkilerinde başarılı, yönetim ve organizasyon konusunda yetenekli, hukuk, ekonomi ve psikolojiye ilgi duyan kimseler olmaları gerekmektedir. Bölüm mezunları kamu ve özel sektörde iş bulabilirler. Sendikalar, Silahlı Kuvvetler ve Emniyet Teşkilatı çalışabilecekleri yerler arasındadır.

İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ Amacı, temel yöntem ve içerikleri çerçevesinde, Sosyoloji, Psikoloji, Tarih, Antropoloji, Felsefe ve bunların alt dallarındaki farklı sahalardan oluşan akademik disiplinleri, özgün ve çağdaş yaklaşımlarıyla, tüm öğrenci kitlesiyle buluşturmaktır. Bu amacın temel ilkeleri, üniversite eğitimi içinde yetkin, bağımsız, geniş yaşam deneyimleri ve toplumsal kurumlar üzerine bilgi ve kültür donanımı olan etkin bireyler yaratmak, farklılaşmış bilgi alanları arasında iletişim sağlamak ve toplumsal faydayı göz önünde bulundurmaktır.

LOJİSTİK YÖNETİMİ -ULUSLARARASI LOJİSTİK VE TAŞIMACILIK-ULUSLAR ARASI TİCARET VE LOJİSTİK Lojistik, mal ve hizmet üreten örgütlerin ihtiyaçlarını ve taleplerini yerine getirmek üzere talep edilen maddelerin tedarik edilmesi için ürünün, üretiminden tüketimine kadar bulunması, satın alınması, taşınması, depolanması süreçlerindeki planlamaları ve kontrolleri içerir. Bu programın amacı da; gerek lojistik sektöründe hizmet sağlayıcı olarak faaliyet gösteren, gerekse lojistik fonksiyonlarının bazılarını kendi bünyelerinde gerçekleştiren firmalarda gerekli bilgi ve birikimler ile donatılmış yabancı dil bilen nitelikli elemanlar yetiştirmektir. Mezunların çalışma alanları çok geniştir. Kara, deniz, hava ve demiryolu ulaşımı yapan tüm kuruluşlarda çalışabilmektedirler. 17

MUHASEBE VE FİNANS YÖNETİMİ MUHASEBE VE FİNANSAL YÖNETİM MUHASEBE VE FİNANS YÖNETİMİ Bu programın amacı; kamu ve özel sektör işletmelerinde hizmet, üretim ve faaliyetlerinin verimli ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi için muhasebe ve finans yönetimi konusunda teknik yeterliliğe sahip elemanları yetiştirmektir. Mezunlar bankalar, şirketler, çok uluslu şirketler, aracı kurumlar, danışmanlık şirketlerinde görev alabilirler. Gerekli koşulları yerine getirdiklerinde mali müşavir olarak çalışabilirler. 18

MODA TASARIMI Giyim endüstrisinde tasarım, üretim ve üretilen ürünlerin pazarlanmasını en iyi şekilde yapabilecek elemanları yetiştiren programdır. Bölümde okumak isteyenlerin yeniliklere açık, yaratıcı, şekil-uzay yeteneğine sahip, ekonomi ve tekstil alanına ilgi duyan kişiler olmaları gerekmektedir. Mezunlar pazarlama direktörü, müşteri temsilcisi, satın alma direktörü olarak çalışabilecekleri gibi kendilerine ait giyim atölyeleri açarak da çalışabilirler. 19

OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLİĞİ Özel kolejler, resmi okulların anaokulu sınıflarında ve kreşlerde okul öncesi çocukların bakımı ve eğitimini yürütebilecek öğretmenler yetiştirir. Bu dalı seçenlerin sonsuz bir çocuk sevgisinin yanında, hoşgörü, sabır ve karşılıksız yardım ve özverili davranma özelliklerine sahip olmaları gerekir.

PSİKOLOJİ Psikoloji bölümü, insan duygu, düşünce ve davranışlarını inceleyen, bunların nedenlerinin ortaya çıkarılması için görüşme, gözlem, deney ve test gibi bilimsel yöntemlerin uygulanması konularında eğitim ve araştırma yapan bir bölümdür. Mezunlar hastanalerin psikiyatri klinikleri, kreşler, cezaevleri, huzurevleri, işletmelerin insan kaynakları ve halkla ilişkiler departmanlarıda çalışabilirler. 21

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK Bu bölümün amacı; bireyin gelişimi ve çevreyle uyumunu güçleştiren faktörleri ortadan kaldırarak, gizli güçlerini geliştirebilecekleri eğitim programlarına ve mesleklere yönelmelerine yardımcı olacak elemanları yetiştirmek ve bu alanda araştırma yapmaktır. Mezunlar resmi ve özel öğretim kurumlarında rehber öğretmen olarak, ayrıca rehberlik araştırma merkezlerinde ve üni 22

SAĞLIK İDARESİ-SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ-SAĞLIK YÖNETİMİ-SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİCİLİĞİ Bu bölümün amacı; hastane, poliklinik, dispanser gibi sağlık kuruluşlarının yönetim birimlerinde çalışacak uzman elemanları ve üst düzey yöneticileri yetiştirmek ve bu alanda araştırma yapmaktır. Bu alanda çalışmak isteyenlerin, ekonomi, işletme ve psikoloji konularına meraklı, sosyal yardım ilgisi yüksek kişiler olmaları gerekir. Mezunlar kamuya ve özel sektöre ait sağlık kuruluşlarının yönetim birimlerinde çalışabilirler.

SANAT VE SOSYAL BİLİMLER PROGRAMI Toplumsal, ekonomik ve siyasal bilimler alanları ile görsel sanatlar ve görsel iletişim konularında eğitim veren programdır. Mezunlar reklamcılık, gazetecilik, halkla ilişkiler, sanat ve edebiyat eleştirmenliği, politika ve diplomasi alanlarında çalışabilirler.

SERAMİK Program, birincil olarak öğrencilerin yaratıcı güçlerinin geliştirilmesini hedefler. Bu bağlamda ,seramik olgusunun doğası, teknolojisi ve olası olan her türlü biçimlendirme yöntemleriyle öğrencileri uygulamalı olarak tanıştırarak, zaman içinde onların beceri ve bilgi kazanmalarını sağlar. Seramik Sanatçı adaylarının yetiştirilmesini yada endüstrinin gereksinme duyduğu tasarımcıların yetiştirilmesini amaçlar.

SERMAYE PİYASASI Bu programın amacı sermaye piyasalarındaki kaynakları yatırımlara aktarabilecek nitelikli personel yetiştirmektir. Mezunlar bankalarda, menkul kıymetler borsasında, sermaye piyasası kurulunda ve hisse senedi alıp satan aracı kuruluşlarda çalışabilirler. 26

SERMAYE PİYASASI DENETİM VE DERECELENDİRME Finansal piyasaların çalışma ilkelerini belirleyen Sermaye Piyasası Kuruludur. Sermaye Piyasası kurulu işletmelerin bu ilkelere ne kadar bağlı olduğunu yetki verdikleri uzmanlar tarafından denetlenmesini istemektedir. Bu programın amacı da bu denetlemeleri yapabilecek denetim ve derecelendirme uzmanları yetiştirmektir. Mezunlar, Sermaye Piyasası Kurulunun açtığı sınavlara girerek uzman olarak çalışma imkanına sahiplerdir. Ayrıca sanayi kuruluşlarında, şirketlerin finans ve muhasebe bölümlerinde de çalışabilmektedirler. 27

SİVİL HAVA ULAŞTIRMA İŞLETMECİLİĞİ Bu programın amacı; son yıllarda hızla gelişme gösteren sivil hava ulaştırma sektörüne işletme ve yönetim alanında çalışacak insan gücünü yetiştirmektir. Bu alanda çalışmak isteyenlerin, ekonomi ve işletme konularına ilgi duyan, ayrıntıları algılayabilme gücüne sahip, dikkatli, düzenli, sorumluluk duygusu güçlü, seyahat edebilen kimseler olması gerekir. Mezunlar Türk Hava Yolları ve özel sektöre bağlı havacılık işletmelerinde çalışabilirler. 28

SİYASET BİLİMİ ve KAMU YÖNETİMİ Program, öncelikle kaymakam, idari hakim, müfettiş, denetçi ve uzman gibi ünvanlara sahip üst düzey kamu yöneticileri yetiştirmeyi hedeflemektedir. Bölümde okumak isteyenlerin düşüncelerini dile getirme ve yazmada başarılı olma, sorumluluk alabilme, siyasal, toplumsal ve ekonomik sorunlara duyarlı olmaları gerekmektedir. Gerekli koşulları sağlayanlar kaymakam, vali olabilirler. Banka, sigorta ve finans sektöründe çalışabilirler.

SİYASET BİLİMİ ve ULUSLARARASI İLİŞKİLER-ULUSLAR ARASI İLİŞKİLER Devlet ve özel sektörün ihtiyacı olan, uluslar arası sitemin tarihi, geçirdiği evreler, sistemin siyasi, ekonomik, hukuksal yapısı ve Türkiye’nin sistem içindeki yeri gibi konularda bilgi sahibi olacak kişileri yetiştiren programdır. Bölümde okumak isteyenlerin iyi düzeyde kitap okuma alışkanlığına sahip olmak yabancı dil bilmek, tarih, sosyoloji, psikoloji ve ekonomiye ilgi duyması, insan ilişkilerinde başarılı olması gerekmektedir. Mezunlar Dışişleri, Maliye, Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi devlet daireleri, uluslar arası kuruluşlar, bankalar ve çeşitli kitle iletişim kuruluşlarında çalışabilirler.

SOSYOLOJİ Sosyoloji bölümünün amacı; toplumsal kurumları, bunların kökenini, gelişmesini, işlevini ve birbirleriyle ilişkilerini, ekonomik, politik ve kültürel değişimlerin bilimsel yöntemlerle saptanmasını ve elde edilen bulguların değerlendirilmesi konularında eğitim ve araştırma yapmaktır. Sosyoloji alanında çalışmak isteyenlerin, iyi bir gözlemci, toplumsal olaylara karşı ilgili, araştırma, yorumlama, düşüncelerini yazıyla ve sözle aktarabilme yeteneğine sahip kişiler olmaları beklenir. Ayrıca, sosyolojinin dışında, psikoloji, felsefe, tarih ve coğrafya alanlarında da kendilerini geliştirmelidirler. Mezunlar Devlet Planlama Teşkilatında, Tarım ve Köy İşleri, Orman Bakanlıkları gibi kamu kuruluşlarında çalışabilirler. Formasyon olanlar öğretmenlik de yapabilirler. 31

SOSYAL HİZMET Sosyal hizmetler programının amacı; korunmaya muhtaç çocuklar, yaşlılar, sakatlar,suçlular, yoksullar, hastalar ve işsiz insanların toplumda kendilerine sağlanan imkanları ve kendi imkanlarını en iyi şekilde kullanabilmelerine yardım etme yöntemleri konusunda eğitim ve araştırma yapmaktır. Bu alanda çalışmak isteyenlerin, kişisel ve toplumsal sorunlara ilgi duyan, sabırlı, insanları seven ve iyi ilişkiler kurabilen, dengeli, duygu ve düşüncelerini iyi ifade edebilen kişiler olmaları gerekir. Mezunlar sağlık sektörü, Milli Eğitim, Çalışma Bakanlığı, Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Kurumları ile kamu ve özel sektöre ait huzurevlerinde çalışabilirler. 32

TAKI TASARIMI Tasarım, döküm  ve imalatla ilgili konularda  eğitim alan öğrenciler,  sektördeki büyük kuyumculuk firmalarında veya  kendi kurdukları kuyum atölyelerinde hizmet vermektedirler. Teknik alanda verilen eğitimi, sanatsal ve estetik değerlerle zenginleştiren öğrencilerin, bilgisayar ortamında yarattıkları  tasarımlarla da sektöre yön vermeleri sağlanmaktadır.

TARIM EKONOMİSİ Tarımsal ürünlerin üretilmesi, tarıma dayalı sanayilerin çalışması, doğal kaynakların en etkin kullanılmasında ekonomik sorunları bilen ve bu sorunlara bilimsel çözümler üretebilecek elemanları yetiştiren bölümdür. Bu alanda çalışmak isteyenlerin ekonomiye ve tarım konularına ilgi duyan, açık havada çalışabilen, projeler üretebilen kişiler olmaları gerekir. Mezunlar kamu ve özel sektörde iş bulma imkanına sahiplerdir.

ULAŞTIRMA VE LOJİSTİK Ülkemiz ekonomisinde hem insan hem de diğer fiziksel nesneleri taşınması çok önemli bir yer tutmaktadır. Üretim yapılırken ihtiyaç duyulan maddelerin temini ve taşınması, malların üretilen yerden satılan yerlere ulaştırılması çok iyi bir yönetim ve organizasyonu gerektirmektedir.Bölümün amacı da; bunları gerçekleştirecek bilgi ve beceriye sahip elemanları yetiştirmektir. Bu alanda okumak ve çalışmak isteyenlerin ekonomi, sosyal ve politik konulara ilgi duyan, düzenli ve dikkatli sorumluluk alabilen, çabuk karar verebilen, kişiler olmaları gerekir. 35

ÜSTÜN ZEKALILAR ÖĞRETMENLİĞİ Üstün veya Özel Yetenek: Akademik alanda veya sanat alanlarındaki yetenekleri açısından akranlarına göre üst düzeyde performans gösterme durumudur. Bu programın amacı; bu gruba giren çocuklara eğitim verecek sınıf öğretmenlerini yetiştirmektir. Bu durumdaki öğrenciler, normal sınıflarda eğitim gördükleri gibi, özel olarak açılmış olan üstün zekalılar sınıfında da eğitim almaktadırlar. Bu alanda çalışmak isteyenlerin, öğretmenlik için gerekli niteliklerinin yanında, çok iyi bir gözlemci, araştırmayı seven ve kendini sürekli yenileyen kişiler olmaları gerekir. 36

YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ Bilginin üretilmesi, saklanması ve bilgiye ulaşma çok hızlı güvenilir biçimde ve çağdaş yöntemlerle yapılmalıdır. Yönetim Bilişim Sistemleri programının amacı da; bilgisayar ile ekonomi ve işletme konularını birleştiren bir eğitim vererek işletmelerin bu alandaki eleman ihtiyacını karşılamaktır. Bu alanda öğrenim görmek isteyenlerin, üstün bir siyasal düşünme gücüne ve sağlam bir mantığa sahip, dikkatli, yaratıcı kimseler olmalarının yanı sıra, ekonomi konularına ilgi duyan, düşüncelerini başkalarına anlatabilen ve insanlarla etkileşimde bulunmaktan hoşlanan kişiler olmaları gerekir. 37