FİNANSAL KARAR TÜRLERİ Yatırım kararları, Finansman kararları, Kar dağıtımı kararları. PİYASA DEĞERİNİN MAKSİMİZASYONU

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM FİNANSMAN KARARLARI

FİNANSMAN KARARLARI *Kalkınmanın temelini oluşturan yatırımları gerçekleştirebilmek için, finans kaynaklarına ihtiyaç duyulmaktadır. **Yeterli finansman kaynaklarının var olması ve bu kaynakların kullanılması ile ekonomide yatırımlar artmaktadır. ***Tesislerin tam kapasitede kullanılması, istihdam düzeyinin artması ve ulusal üretim düzeyinin yükselmesi mümkün olmaktadır.

FİNANSMAN KARARLARI ****Finansman kaynaklarının yeterli olmadığı bir ortamda ise; ekonomik gelişme durur, hedeflenen ekonomik gelişme düzeyine ulaşılamamaktadır. *****Kaynak sıkıntısı nedeniyle ortaya çıkan gecikme; üretim düzeyinin düşmesi, istihdamın artmaması, döviz kaybı, toplumsal refah kaybı gibi olumsuz durumları ortaya çıkarır.

FİNANSMAN KARARLARI *İşletmelerin dönen ve duran varlıklara yatırım için fonlara ihtiyaçları vardır. **Bu fonlar, kaynaklarına göre; özkaynak ve yabancı kaynak olmak üzere başlıca iki yolla sağlanır. ***İşletmenin finansal kaynaklarını sağlamak için seçim yapmak durumunda olan finans yöneticisi, bu kaynakların maliyet ve vergi etkisini göz önünde bulundurmalıdır.

FİNANSMAN KARARLARI *Fonlar, vadelerine göre ise; kısa, orta ve uzun vadeli finansman kaynakları olmak üzere üç başlık altında incelenmektedir.

FİNANSMAN KARARLARI *Finansal kaynakların seçimi konusunda finans yöneticisi bazı sorulara cevap aramalıdır; İşletmenin borç / özsermaye oranı ne olmalıdır? İşletme borç yoluyla fon sağlayacaksa bunların vadeleri ne olmalıdır? İşletme özkaynaklardan fon sağlayacaksa, ortakların hisse senetlerini elden çıkarmalarını önlemek için ne kadar kar payı dağıtılmalıdır.

BORÇ VE ÖZSERMAYENİN FİNANSAL KARAKTERİSTİKLERİ Zorunlu Ödemeler Vade Yönetimde Söz Sahibi Olmama Maliyet

YATIRIMLARIN FİNANSMAN KAYNAKLARI Yatırımların gerçekleşmesinde ve kesintisiz bir şekilde devam ettirilmesinde ihtiyaç duyulan ve önem taşıyan finansman kaynakları sürelerine göre; A - Kısa süreli finansman kaynakları B - Orta süreli finansman kaynakları C - Uzun süreli finansman kaynakları

A - Kısa Süreli Finansman Kaynakları Kısa süreli finans kaynakları, işletmenin faaliyet dönemi içerisinde (bir yıla kadar) geri ödeme yükümlülüğü altında bulunduğu borçlarını ifade eder. Kısa süreli kaynaklar, genellikle işletme sermayesinin, özellikle alacak ve stokların finansmanında kullanılmaktadır. Kısa süreli kaynaklardan, geçici bir süre için, duran varlıklara yapılacak yatırımların finansmanında yararlanılabilir. (AMAÇ:Yatırımlardaki gecikmeyi önlemek) Uzun süreli kaynaklar sağlandığı zaman, kısa vadeli borçlar ilk etapta kapatılır.

Kısa Süreli Kaynak Seçiminde Temel Alınacak Faktörler Kaynağın sağlanabilme olanağı, Kaynağın maliyeti, Likidite riski, İşletme yönetiminde, faaliyetlerinin yürütülmesinde bağımsızlığı sınırlayıp sınırlamaması. ***Çeşitli KVYK’lar arasında, OPTİMUM BİLEŞİM’e ulaşmak.

A - Kısa Süreli Finansman Kaynakları Kısa süreli ticari krediler (Satıcı Kredileri) Kısa süreli banka kredileri Finansman bonosu Diğer kaynaklar Ödenecek giderler Ödenecek vergi, resim, harç ve sigorta primleri Müşterilerden alınan avanslar ve peşin ödemeler Alınan depozito ve teminatlar Teşvik fonlarından devletçe verilen işletme kredileri Ana kurum ve bağlı kuruluşlardan alınan kısa süreli krediler Dış ticaret finansman olanakları Factoring (Kısa Vadeli Alacakların Devri)

1 - KISA SÜRELİ TİCARİ KREDİLER Bir firmanın satıcılarından veya yapacağı satışlara karşılık müşterilerden aldığı kredidir. Genellikle firmalar stoklarına yapacağı yatırımların finansmanında bu kredilerden yararlanılır. *Satıcı kredisi kullanmanın alternatif maliyeti, işletmenin kullanmadığı (yararlanmadığı) nakit iskontosudur.

İşletmenin ticari kredi hacmi; İşletmenin kredili satın alma politikası, Kredinin maliyeti ve ortalama geri ödeme süresi, Satıcı işletmenin satış politikası ve kredi verebilme hacmi, Genel ekonomik yapı ve fiyatlar genel seviyesine bağlıdır.

2 - KISA SÜRELİ BANKA KREDİLERİ Firmalar, genellikle işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılamak, dönen varlıkları, özellikle stokların ve alacakların finansmanı için kısa süreli banka kredilerine başvururlar. Firmaların kısa vadeli banka kredisi kullanımlarında kredibilitelerinin önemi büyüktür.

3 - FİNANSMAN BONOSU Büyük işletmelerin bankacılık sistemini atlayarak işletme sermayesi ihtiyacı için kendi teminatsız borç senetlerini ihraç etmeleridir. Finansman bonosunun vadesi 60 günden az, 720 günden çok olmamak üzere 30 gün ve katları şeklinde belirlenebilir.

4 - DİĞER KAYNAKLAR Ödenecek giderler, Ödenecek vergi, resim, harç ve sigorta primleri, Müşterilerden alınan avanslar ve peşin ödemeler, Alınan depozito ve teminatlar, Teşvik fonlarından devletçe verilen işletme kredileri, Ana kurum ve bağlı kuruluşlardan alınan kısa süreli krediler.

5 - DIŞ TİCARET FİNANSMAN OLANAKLARI a) İhracatın Finansmanı: İhracatçının mal ve hizmet sevk etmeden önce ve sevk ettikten sonra, ihracat işlemleri ile ilgili olarak gereksinim duyduğu fonların sağlanmasıdır. *Eximbank (Türkiye İhracat Kredi Bankası) **Akreditif.

5 - DIŞ TİCARET FİNANSMAN OLANAKLARI b) İthalatın Finansmanı: Bankalar, ithalatçılara ithal ettikleri malların bedellerini ödeyebilmeleri için finansman sağlayabilir. *Banka Avansı. **Teminat Mektubu.

6 - FACTORING Factoring, işletmelerin genellikle kısa vadeli satışlarından doğan alacak haklarının, factorlere satılmasıyla, işletmelere fon sağlama olanağı veren bir finansman yöntemidir.

6 - FACTORING *Factor, anlaşma karşılığı; Peşin ödeme yaparak, bütün alacakları satın alır, Alacakları tahsil eder, Alacaklara ilişkin defter ve muhasebe kayıtlarını tutar, Borçlu ile ilgili bilgiler toplar ve değerler, Zararları üstlenir***.

B - Orta Süreli Finansman Kaynakları Bir işletmenin süresi bir yıl ile beş yıl arasında değişen borçları, genellikle orta süreli finansman kaynakları olarak tanımlanır. Orta süreli banka kredileri Taksitli donatım (teçhizat) kredileri Dönen (Rotatif) krediler, Orta süreli satıcı kredileri Leasing Forfaiting

1 – ORTA SÜRELİ BANKA KREDİLERİ *Orta vadeli krediler, süreklilik taşıyan fon gereksinimleri için kullanılır. **Bu krediler sabit sermaye yatırımlarını finanse etmek ve işletme sermayesinin artırılmasında kullanılır.

2 - TAKSİTLİ DONATIM (TEÇHİZAT) KREDİLERİ Bu krediler, finansman kurumları tarafından uygulanan bir kredi türü olmakla birlikte, birçok işletme söz konusu kredilerden yararlanarak, gelir sağlayacak makine ve teçhizatın maliyetini oldukça uzun bir zaman süresine yayabilmektedir.

3 – DÖNEN (ROTATİF) KREDİLER Gelecekte krediye ihtiyaç duyacağını tahmin eden, fakat bunu tam olarak zaman ve miktar açısından kestiremeyen işletmelerin teminatlı yada teminatsız olarak belli bir alt limitle, finans kuruluşlarından kullandıkları kredilerdir.

4 – ORTA SÜRELİ SATICI KREDİLERİ İşletmeler, genellikle maddi duran varlıklara yapacakları yatırımın finansmanında, orta ve uzun vadeli satıcı kredilerinde yararlanmaktadırlar.

5 – LEASING Belli bir süre için, kiralayan ve kiracı arasında imzalanan ve üreticiden kiracı tarafından seçilip, kiralayan tarafından satın alınan bir malın mülkiyetini kiralayanda, kullanımını ise, kiracı da bırakan bir sözleşmedir.

Avantajları:  Mülkiyetten çok kullanım avantajı görüşünün önem kazanması,  İşletmelerin finansal olanaklarının sınırlı olması,  Teknolojik avantajlar,  Kullanım süresi sonundaki tercihlerde esneklik

6 - FORFAITING Mal ve hizmet ihracatından doğan ve gelecekte tahsil edilecek olan orta vadeli ve uygulamada bir banka tarafından garanti edilmiş senetli ve senetsiz bir alacağın, vadeden önce satılarak tahsil edilmesidir.

C - Uzun Süreli Finansman Kaynakları Süreleri 5 yıldan daha uzun süreli olan kaynaklar uzun süreli kaynaklar olarak nitelendirilir. (Kuruluş - Yeni Yatırım) a) Uzun süreli borçlar (Dış kaynaklar) Bankalardan sağlanan uzun süreli kredi (kalkınma bankaları) Tahvil ihracı Bankalar dışındaki finans kurumlarından ipotek karşılığı sağlanan kredi b) Özkaynaklar (İç kaynaklar) Başlangıç sermayesi (Hisse senedi) Otofinansman

Finansman Kaynaklarının Seçiminde Genel Kriterler Uygunluk (Minimum finansal denge) Risk (Satışlardaki dalgalanmalar) Finansal kaldıraç etkisi (Borçla karı max. kılmak) Maliyet (Borç faizi vergi matrahından indirilir) Esneklik (İşletmenin ihtiyacına göre ayarlanabilme) Denetim (Hisse senedi - tahvil çıkarma) Zamanlama (İhtiyaç duyulan zamanın tespiti)

FARKSIZLIK NOKTASI ANALİZİ Farksızlık noktasında araştırılan, hisse senedi veya tahvil ile finansmana gidildiğinde, hisse başına karın ne olacağı konusudur. EBIT : Earning Before Interest And Taxes (Faiz ve vergiden önceki kar) EPS : Earning Per Share (Hisse başına kar)

Farksızlık Noktası N1 : Hisse senetleriyle finansman durumunda hisse senetlerinin toplam sayısı N2 : Borçlanma sermayesiyle (tahvil) finansman durumundaki hisse senetlerinin sayısı v : Kurumlar Vergisi Oranı F : Tahvil sermayesi ile finansman durumundaki faiz tutarı X : Farksızlık noktasındaki kar miktarı

Farksızlık Noktası ÖRNEK - 1 2.000 TL’lik bir yatırım, birinci durumda tamamı %10 faizle borçlanarak finanse edildiği gibi, ikinci durumda mevcut 80 hisse senedine eş haklara sahip 20 adet hisse senedi ihraç edilerek de finanse edilebilecektir. Kurumlar vergisi %25 olarak kabul edilmiştir. Yatırımdan beklenen kar ise 1.350 TL.’dir. Bu varsayımlar altında yatırımın farklı gelir düzeylerinde değerlendirilmelidir.

2x = 2000 TL x = 1000 TL

I. Durum Hisse Senedi Borçlanma İhraç Durumu Durumu Faiz ve Vergiden 1.200 1.200 Önceki kar (FVÖK) Faiz YOK 200 Vergiden Önceki Kar 1.200 1.000 Kurumlar Vergisi (%25) 300 250 Vergiden Sonraki Kar 900 750 Mevcut His. Sen. Sayısı 100 Adet 80 Adet Hisse Başına Kar 9 TL. < 9.375 TL.

II. Durum Hisse Senedi Borçlanma İhraç Durumu Durumu Faiz ve Vergiden 1.000 1.000 Önceki kar (FVÖK) Faiz YOK 200 Vergiden Önceki Kar 1.000 800 Kurumlar Vergisi (%25) 250 200 Vergiden Sonraki Kar 750 600 Mevcut His. Sen. Sayısı 100 80 Hisse Başına Kar 7.5 TL. = 7.5 TL.

III. Durum Hisse Senedi Borçlanma İhraç Durumu Durumu Faiz ve Vergiden 800 800 Önceki kar (FVÖK) Faiz YOK 200 Vergiden Önceki Kar 800 600 Kurumlar Vergisi (%25) 200 150 Vergiden Sonraki Kar 600 450 Mevcut His. Sen. Sayısı 100 Adet 80 Adet Hisse Başına Kar 6.0 TL. > 5.625 TL.

ÖRNEK - 2 X A.Ş. 50.000 TL’lik yatırım yapacaktır. İşletme, söz konusu yatırımın tamamını % 15 faizli tahvil ihraç ederek veya mevcut 100.000 adet hisse senedine ilave olarak 2 TL nominal değerli hisse senedi ihracıyla da karşılayabilecektir. FVÖK 15.000 TL olarak tahmin edilmektedir. Hangi yatırım tercih edilmelidir. (K.V. = %20)

5x - 37500 = 4x x = 37500 TL Beklenilen kar = 15000 < 37500 TL olduğu için H.S. ile finansman tercih edilmelidir.