Yrd.Doç. Dr. Celalettin R. ÇELEBİ & Yrd. Doç. Dr. Yücel GELİŞLİ MAKYAJ DERSİ BULUNAN LİSANS DÜZEYİNDEKİ EĞİTİM PROGRAMLARINDA ÖĞRETİM ELEMANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ TEZ DANIŞMANI Yrd.Doç. Dr. Celalettin R. ÇELEBİ & Yrd. Doç. Dr. Yücel GELİŞLİ HAZIRLAYAN Ayşe ÖZKAN

AMAÇ Bu araştırmanın genel amacı: Üniversitelerde makyaj dersi bulunan lisans düzeyindeki eğitim programlarının öğretim elemanı bakımından araştırılıp, bölüm öğrencilerinin görüşleri belirlenerek ilgili öğretim elemanlarının değerlendirilmesidir.

Problem Cümlesi Bu araştırmada, öğrencilerin, eğitim programlarında makyaj dersi bulunan fakülte bölümlerinde, makyaj dersine giren öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek bilgisi ve alan bilgisi yeterlilikleri ile ilgili görüşleri nelerdir?

Öğrencilerin, makyaj dersine giren öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek bilgisi ile ilgili görüşleri nelerdir? Öğrencilerin, makyaj dersine giren öğretim elemanlarının alan bilgisi ile ilgili görüşleri nelerdir? Farklı üniversitelerdeki öğrencilerin, makyaj dersine giren öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek bilgisi yeterlilikleri ile ilgili görüşleri arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? Farklı üniversitelerdeki öğrencilerin, makyaj dersine giren öğretim elemanlarının alan bilgisi yeterlilikleri ile ilgili görüşleri arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? Farklı bölümlerdeki öğrencilerin, makyaj dersine giren öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek bilgisi yeterlilikleri ile ilgili görüşleri arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? Farklı bölümlerdeki öğrencilerin, makyaj dersine giren öğretim elemanlarının alan bilgisi yeterlilikleri ile ilgili görüşleri arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? Öğrencilerin, makyaj dersine giren öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek bilgisi ile ilgili yeterliliklerine ilişkin görüşleri, cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Öğrencilerin, makyaj dersine giren öğretim elemanlarının alan bilgisi ile ilgili yeterliliklerine ilişkin görüşleri, cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

ÖNEMİ Makyaj dersi, üniversitelerin Mesleki Eğitim Fakültesi Kuaförlük ve Güzellik Bilgisi Eğitimi; Devlet Konservatuvarı, Sahne Sanatları ve Güzel Sanatlar Fakültesi Tiyatro, Opera, Bale, Sahne Dekorları ve Kostümü Bölümlerinde yer almaktadır. Birçok üniversitenin bölümünde yer alan makyaj dersinin öğretim elemanlarının incelenmesi ve değerlendirilmesi öğretmenlik meslek bilgisi ve alan bilgisi gibi yeterliliklerin araştırılması ile gerçekleştirilecektir. Lisans düzeyindeki eğitim programlarında yer alan makyaj dersinin öğretim elemanları yönünden araştırılması ve değerlendirilmesi dersin belirtilen yeterlilikler açısından aksaklık ve eksikliklerinin giderilmesine katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Böylelikle derslerin daha etkin yürütülmesine katkı sağlanacaktır. Ayrıca bu dersleri yürütecek öğretim elemanlarının doğru seçilmesine yardımcı olunacaktır.

SAYILTILAR Öğretim elemanının değerlendirileceği anket sorularına öğrencilerin doğru cevaplar verildiği kabul edilmiştir. Bilgi formunda verilen bilgiler gerçeğe uygundur

SINIRLILIKLAR Bu araştırma lisans düzeyinde makyaj dersi eğitim-öğretimini veren öğretim elemanlarının değerlendirilmesi ile sınırlıdır. Araştırma öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek bilgisi ve alan bilgisi yeterliliklerinin değerlendirilmesi ile sınırlıdır. Öğretim elemanlarının değerlendirilmesinde ilgili öğrencilerin görüşleri ile sınırlıdır. Uygulama Anadolu üniversitesi, Mimar Sinan Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Mersin Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, makyaj dersi bulunan Kuaförlük ve Güzellik Bilgisi Eğitimi, Tiyatro, Opera, Bale ve Sahne Dekorları ve Kostüm bölümü öğrencilerine yapılacak anket ile sınırlıdır.

YÖNTEM

ARAŞTIRMANIN MODELİ Araştırma tarama modeliyle gerçekleştirilmiş betimsel bir araştırmadır. Konuyla ilgili literatür taranmış ve bu literatüre dayanarak hazırlanan anket, ilgili üniversitelerin ilgili fakülte öğrencilerine uygulanmış, elde edilen veriler yorumlanmıştır.

EVREN ÖRNEKLEM

Evren Bu araştırmanın evrenini, Türkiye’de programlarında lisans düzeyinde makyaj dersi bulunan 14 üniversitedeki öğrenciler oluşturmaktadır.

Örneklem Araştırmanın örneklemini ise, 2003-2004 öğretim yılında programlarında lisans düzeyinde makyaj dersi bulunan 8 üniversitenin ilgili bölümlerindeki 182 öğrenci oluşturmaktadır. Söz konusu 8 üniversite araştırma örneklemine alınırken, bu işlem araştırma verilerine kolay ve etkin ulaşım imkanları göz önünde bulundurularak yapılmıştır.

Veri Toplama Aracı ve Geliştirilmesi Bu araştırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan veri toplama aracının geliştirilmesi aşamasında ilk önce, araştırmanın temellendirilmesi ve belirlenen amaçlara ulaşabilmesi için konuyla ilgili literatür incelenmiştir. Elde edilen veriler yardımıyla veri toplama aracının kavramsal yapısı ve ana çerçevesi belirlenmiştir. Ölçek, Makyaj Dersi Bulunan Lisans Düzeyindeki Eğitim Programlarında Öğretim Elemanlarının Değerlendirilmesi isimli master tez çalışması kapsamında, ilgili bölümlerdeki öğretim elemanlarının değerlendirilmesine yönelik öğrenci görüşlerini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Anketin birinci bölümü genel bilgilere ilişkin soruları, ikinci bölüm ise öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek bilgisi ve alan bilgisi konusundaki yeterliliklere ilişkin soruları içermektedir. İkinci bölüm kendi içerisinde; (1) Öğretmenlik meslek bilgisi 49 ve (2) Alan bilgisi 18 olmak üzere iki grupta toplam 67 sorudan oluşmaktadır. Görüşler her bir soruya “Hiç Katılmıyorum”, “Az Katılıyorum”, “Orta Düzeyde Katılıyorum”, “Çok Katılıyorum” ve “Tamamen Katılıyorum” seçeneklerinden birisi işaretlenerek belirtilmiştir. Anketin kapsam geçerliliğini belirlemek amacıyla değerlendirme kriterleri incelenmiş ve konu uzmanı Öğr.Gör. Tülay KAHRAMAN’ın görüşleri alınmıştır. Yapı geçerliliğinin tespit edilmesi amacıyla Temel Bileşenler Analizi Tekniği (Principal Component Analysis) kullanılarak, ölçeğin bir ya da daha fazla faktör içerip içermediği belirlenmeye çalışılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, ölçeğin 2 faktörden oluştuğu gözlenmiştir. Ölçeğin geçerlik ve güvenirliğine ilişkin ayrıntılı bilgi Ek’de yer almaktadır. 300 adet anket formu İskitler Ahi Evran Mesleki Eğitim Merkezinde çoğaltılmıştır. Örneklemdeki 182 öğrenciye yüz yüze görüşerek doldurtulmuştur.

VERİLERİN ANALİZİ 1. Öğrenci görüşlerinin değerlendirilmesinde; frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama () ve standart sapma (ss) kullanılmıştır. 2. Görüşler arasında farklılık olup olmadığının belirlenmesinde ise değişkenlerin düzeylerine göre; aritmetik ortalama (), standart sapma (ss), t testi, scheffe testi ve variyans analizi uygulanmıştır. Görüşler arasındaki farklılıkların test edilmesinde anlamlılık düzeyi = 0.05 alınmıştır.

Sonuçlar Araştırmada varılan sonuçlar şunlardır: Öğrenciler, genel olarak araştırma kapsamına alınan üniversitelerde makyaj derslerine giren öğretim elemanlarını, öğretmenlik meslek bilgisi açısından “çok” yeterli bulmaktadırlar. Öğrenciler, makyaj derslerine giren öğretim elemanlarını, alan bilgisi açısından “orta düzeyde” yeterli bulmaktadırlar. Öğrenciler öğretim elemanlarını “öğretmenlik meslek bilgisi” açısından “alan bilgisi” ne oranla daha yeterli bulmaktadırlar. Öğrencilerin öğretim elemanlarını “derse hazırlıklı gelmesi”, “öğrenciye amaçlara ulaşma yollarını bildirmesi”, “öğretim ortamını düzenlemesi” ve “öğrencilere karşı sabırlı ve anlayışlı olması” gibi konularda, dersin içeriğini oluşturan “makyajda kavram bilgisi”, “makyaj çeşitleri”, “makyaj yöntem ve teknikleri” ve “makyaj uygulamaları” gibi konulardan daha çok yeterli gördüğü ortaya çıkmıştır. Bu sonuca göre öğretim elemanlarının öğretmenlik mesleği ile ilgili bilgi ve becerilerinin yanı sıra alanları ile ilgili bilgi ve becerilerde de kendilerini daha fazla geliştirmeleri gerektiğini ortaya çıkarmaktadır. Bu durum öğrencinin mesleğini gerektiği gibi öğrenmesini de olumsuz yönde etkileyecektir. Öğrencilerin öğrenim gördükleri üniversitenin eski ya da yeni kurulmuş olması, öğrencilerin öğretim elemanlarını değerlendirmelerine yönelik görüşlerini farklılaştırmaktadır. 1982 ve öncesinde kurulan/eski üniversitelerde öğrenim gören öğrencilerin öğretim elemanlarının “öğretmenlik meslek bilgisi yeterlilikleri ile ilgili” görüşleri, 1982 ve sonrasında kurulan/yeni üniversitelerde öğrenim gören öğrencilere oranla daha olumsuzdur. Üniversite değişkenine göre öğrencilerin, öğretim elemanlarının “öğretmenlik meslek bilgisi” yeterlilikleri ile ilgili görüşleri farklılaşmamaktadır. 1982 ve öncesinde kurulan/eski üniversitelerde öğrenim gören öğrencilerin öğretim elemanlarının “alan bilgisi yeterlilikleri ile ilgili” görüşleri, “öğretmenlik meslek bilgisi ile ilgili” görüşlerine oranla daha olumsuzdur. Üniversite değişkenine göre öğrencilerin, öğretim elemanlarının “alan bilgisi” yeterlilikleri ile ilgili görüşleri farklılaşmaktadır. Öğrenciler bu alanda öğretim elemanlarını “orta düzeyde” yeterli bulmaktadır. Bu durum, yeni üniversitelerdeki öğretim üyelerinin alanla ilgili gelişmeleri izleme yönünde daha etkin çaba içerisinde oldukları ve günceli takip ettikleri şeklinde yorumlanabilir.

Cinsiyet değişkenine göre öğrencilerin, öğretmenlik meslek bilgisi açısından yeterliliklere ilişkin görüşleri farklılık göstermektedir. Erkek öğrenciler, öğretim elemanlarını öğretmenlik meslek bilgisi ölçütlerine göre daha yeterli bulmaktadırlar. Araştırma yaptığımız üniversitelerde araştırma sonucu makyaj dersi veren öğretim elemanlarının hepsinin bayan olduğu tespit edilmiştir. Bu bilgiden yola çıkarak öğretim elemanlarının “öğretmenlik meslek bilgisi ile ilgili” erkek öğrenciler üzerinde daha olumlu bir etki yarattığını yorumunu yapabiliriz. Cinsiyet değişkenine göre öğrencilerin, alan bilgisi açısından yeterliliklere ilişkin görüşleri farklılık göstermemektedir. Gerek erkek gerekse kız öğrenciler, öğretim elemanlarını alan bilgisi ölçütlerine göre ”orta düzeyde” yeterli bulmaktadırlar. Bölümleri farklı olan öğrencilerin öğretim elemanlarının, öğretmenlik meslek bilgisi açısından yeterliliklerine yönelik görüşleri farklılık göstermemektedir. Hem sahne arkası hem de sahne önüne yönelik bölümlerde öğrenim gören öğrenciler, öğretim elemanlarının formasyon bilgisini oldukça yeterli bulmaktadırlar. Bölümleri farklı olan öğrencilerin öğretim elemanlarının, alan bilgisi açısından yeterliliklerine yönelik görüşleri de farklılık göstermemektedir. Hem sahne arkası hem de sahne önüne yönelik bölümlerde öğrenim gören öğrenciler, öğretim elemanlarının alan bilgisini “orta düzeyde” yeterli bulmaktadır.

ÖNERİLER Öğretim elemanları öğretmenlik mesleği ve alanları ile ilgili bilgi ve becerilerini geliştirmek için yenilikleri takip etmeli ve teknolojiden yararlanmalıdır. Öğretim elemanları hizmet içi eğitim ve hizmet içi eğitim benzeri eğitimlere katılmalıdırlar. 1982 ve öncesi kurulan üniversiteler yeniden yapılandırılmalıdır. Makyaj dersi bulunan lisans düzeyindeki eğitim programlarında öğretimde kalite için kadrolu öğretim elemanları, öğretmenlik meslek bilgisi eğitimine tabi tutulmalıdır. Üniversitede öğretim elemanı ile öğrencilerin iletişim ve etkileşim düzeylerini artırmak için danışmanlık sistemi kurulmalı, varolanlar ise etkin duruma getirilmesi için gerekli güdüleyici sistemler oluşturulmalıdır. Kalite açısından doğru ve gerekli çabayı gösteren öğretim elemanlarına ödül sistemi getirilmelidir. Makyaj dersi bulunan lisans düzeyindeki eğitim programlarında öğretim elemanlarının çağımızın en önemli bilgi ve iletişim sistemi olan internet ve bilgi teknolojilerinden nasıl yararlanacakları ile ilgili eğitim verilmesi gerekmektedir. Makyaj dersi bulunan lisans düzeyindeki eğitim programlarında öğretim elemanlarının genel kültür ve mesleki bilgi düzeylerini artırmak için kısa süreli dahi olsa yurtdışına gönderilmeleri sağlanmalıdır. Makyaj dersi bulunan lisans düzeyindeki eğitim programlarına araştırma görevlisi alırken, alanları ile ilgili mesleki deneyime sahip olanlara öncelik tanınmalıdır. Makyaj dersi bulunan lisans düzeyindeki eğitim programlarına kadrosuz öğretim elemanı alırken, alanları ile ilgili mesleki deneyime sahip, öğretmenlik mesleğini yapabilecek kişiler alınmalıdır.

Araştırma bulgu ve sonuçlarına göre makyaj dersi bulunan lisans düzeyindeki eğitim programlarında öğretim kalitesi için, öğrenci değerlendirmelerine yer verilmeli ve öğrenci görüşleri de dikkate alınarak öğretim elemanlarının performans değerlendirilmesinde kullanılmalıdır. Makyaj dersi bulunan lisans düzeyindeki eğitim programlarında yönetim, öğretim elemanının performansını doğru bir şekilde değerlendirmek için kontrol mekanizmasını yenilemeli ve geliştirmelidir. Makyaj dersi bulunan lisans düzeyindeki eğitim programları için konusuna hakim, öğretmenlik meslek bilgisi bakımından yeterli öğretim elemanları yetiştirilmeli ve bu kişileri makyaj dersinin bulunduğu lisans eğitim programlarına teşvik edilmelidir. Öğretmenlik mesleğine daha yetenekli olan bireylerin başvurmalarını sağlamak için meslek her yönden cazip hâle getirilmelidir. Yeni bilgi teknolojileri herkes için eğitim olanakları sunmalı ve öğretmen eğitimi hizmet öncesinden, emekliliğine kadar devam etmelidir. Öğretmenlerin çalışma koşullarını iyileştirebilmek için öğretmenlik mesleğinin daha profesyonelce ele alınması gereklidir. Öğretim elemanları alanları ile ilgili yeni bilgileri edinerek makyaj dersinde teorik ve uygulamalı bilgilerin kapsamını artırmalıdır ve öğrencilerine aktarmalıdır. Bu tarz araştırmalara üniversitelerin ve öğretim elemanlarının daha sıcak bakması sağlanmalıdır.