POLİÇE Doç. Dr. Mustafa ÇEKER www.cu.edu.tr/insanlar/mceker

POLİÇE Borcun üçüncü bir kişi tarafından ödenmesi amacıyla düzenlenen kambiyo senedidir. Poliçede, muhatap, keşideci ve lehtar olmak üzere üç taraf vardır. Poliçe, ülkemizde daha çok ithalat ve ihracat işlemlerinde alacakların tahsili amacıyla düzenlenmektedir.

TARAFLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER Muhatap ile Keşideci arasındaki ilişki karşılık (provizyon) ilişkisi olarak adlandırılır. Keşideci ile Lehtar arasındaki ilişkiye bedel ilişkisi adı verilir. Lehtar ile muhatap arasındaki ilişki ise havale ilişkisidir.

ÖRNEK POLİÇE Sayın Mesut Mert Adana, 11.11.2007 Cumhuriyet Cad.No.25 İşbu poliçe karşılığında Levent Can veya emrine 11.02.2008 tarihinde yalnız –bin- Yeni Türk Lirası ödeyiniz. Kemal Kaplan Kaplan Ticaret, Mersin (imza)

ZORUNLU UNSURLAR Poliçe kelimesi Kayıtsız şartsız belirli bir bedeli ödeme emri Muhatabın adı ve soyadı Lehtarın adı ve soyadı Keşide tarihi Keşidecinin imzası

ALTERNATİFLİ UNSURLAR Keşide yeri Ödeme yeri

İHTİYARİ UNSURLAR Vade Bedel kaydı Yetki kaydı

POLİÇEDE KABUL Kabul, muhatabın vade günü poliçede yazılı tutarı ödeme yükümü altına girmesini sağlayan soyut bir irade açıklamasıdır. Muhatap, poliçenin düzenlendiği anda herhangi bir sorumluluk taşımaz. Kabul işlemi yapılana kadar poliçenin asıl borçlusu keşidecidir. Muhatap, kabul beyanında bulunmakla kambiyo ilişkisine girer ve asıl borçlu sıfatını elde eder. Poliçeyi kabul etmiş olan muhatap vade günü ödeme yapmayacak olursa, hâmil tarafından takip edilebilir. Kabul işlemi, kambiyo senetlerinden sadece poliçeye özgü bir işlemdir. Çekte ise kabul yasağı vardır. Kabul zorunlu değildir; muhatap poliçeyi kabul etmeye zorlanamaz.

KABUL İÇİN İBRAZ Kabul işlemi, muhatapça poliçe üzerine “kabul edilmiştir” veya “vade günü tarafımdan ödenecektir” gibi bir kayıt yazılıp imzalanmak suretiyle yapılır. Poliçenin ön yüzüne muhatabın sadece imza atması da kabul yerine geçer. Kabul için ibraz, poliçenin düzenlendiği andan vade gününe kadar yapılabilir. Poliçe, vade günü kabule arz edilemez; vade gününde yapılan ibraz, ödeme için ibraz sayılır. İbraz süresi içinde hâmil, dilediği zaman poliçeyi kabul için muhataba ibraz edebilir. Görüldükten belirli bir süre sonra vadeli poliçelerde, keşideci ayrıca bir süre belirlememişse, ibraz süresi keşide tarihinden itibaren bir yıldır.

İBRAZIN ZORUNLU OLDUĞU HALLER Hâmil, kabul için ibrazı yapıp yapmamakta tamamen özgürdür (isteğe bağlılık kuralı). Aşağıdaki hallerde kabul için ibraz serbestliği ortadan kalkar: Kabule arzın yasaklanması Görüldükten belirli bir süre sonra vadeli poliçeler İkametgâhlı poliçeler Keşidecinin ibraz şartını koyduğu poliçeler Cirantanın ibraz şartını koyduğu poliçeler

ÖDEME İÇİN İBRAZ Poliçede yazılı bedelin ödenmesi amacıyla kabul eden muhataba (kabul reddedilmişse keşideciye) karşı senedin ibrazı suretiyle yapılır. İbraz zamanı, görüldüğünde vadeli poliçelerde keşide tarihinden itibaren bir yıldır. Diğer poliçelerde ise vade günü + 2 işgünü içinde ödeme için ibraz yapılmalıdır. Poliçe ödenmeyecek olursa, poliçeden doğan hakları kullanabilmek için (vadeden sonraki iki işgünü içinde) noter aracılığıyla ödememe protestosu düzenlettirmelidir.

ZAMANAŞIMI Ödenmemiş bir poliçeden doğan haklar kanunda öngörülen sürelerin geçmesiyle zamanaşımına uğrar. TTK.m.661 gereğince poliçeye ilişkin zamanaşımı süreleri şu şekildedir: 3 YIL: Hâmilin poliçeyi kabul etmiş olan muhataba karşı açacağı davalar için zamanaşımı süresi vade gününden itibaren üç yıldır. 1 YIL: Hâmilin cirantalar ile keşideci ve bunlar lehine aval veren kişiler aleyhine açacağı davalarda zamanaşımı süresi protesto tarihinden, senet protestosuz ise vade gününden itibaren bir yıldır. 6 AY: Ödeyen cirantanın kendisinden öne gelen ciranta, avalist ve keşidecilere karşı açacağı davalar ise, ödemeyi yaptığı veya kendisi aleyhine dava açıldığı tarihten itibaren altı aylık zamanaşımı süresine tâbidir.