ÖĞR. GÖR. ÖZLEM KARATANA ACİL BAKIM 4.DERS VİTAL BULGULAR NABIZ ÖĞR. GÖR. ÖZLEM KARATANA ACİL BAKIM 4.DERS

YAŞAM BULGULARI Hayati belirtiler olarak adlandırılan yaşam bulguları vücudun fizyolojik olarak normal işleyişinin dışarıdan ölçülebilmesidir.

Yaşam Bulguları; Sağlık durumunun temel göstergelerinden olan; Vücut sıcaklığı, Nabızdan, Kan basıncı, Solunumdan oluşur.

DİĞER BULGULAR Cilt Rengi Kapiller Dolum Pupilla (Büyüklük, Işığa Refleks) Bilinç Düzeyi Hareket Yeteneği ve Ağrılı Uyarana Cevap

BAZI TANIMLAR İnspeksiyon: Göz ile takip etmek, izlemek. Oskültasyon: Bulguların ekipmanlı veya ekipmansız dinlenmesi Palpasyon: Bulguların el ile hissedilmeye çalışılması

NABIZ NEDİR? Kanın sol ventrikülden büyük arterlere pompalanması ile meydana gelir. Kalbin sol ventrikülünün sistolu(kasılma) sırasında aortaya attığı kanın damar duvarına yaptığı basıncın deri yüzeyinden hissedilmesidir. Büyük arterlerin cilde yakın oldukları yerlerde hissedilebilir.

Kalbin atımını saymaktır. 1 dk kalp ne kadar atıyor? Atımı sayarken; düzen ve dolgunlukta saptanır.

Kalbin kasılmasını sağlayan uyarı sayısı normalde dakikada 60-100’dür Kalbin kasılmasını sağlayan uyarı sayısı normalde dakikada 60-100’dür. *Bu uyarılar önce *sağ atriumdan başlamak üzere her iki atriuma yayılır ve önce *atriumların sonra *ventriküllerin sistolüne (kasılmasına) neden olur. *Atriumların ve ventriküllerin *sistolden sonra gevşemelerine ise *diastol denir.

Erişkin bireylerde sol ventrikülün her kasılmasında yaklaşık 60-70 ml kan aort aracılığıyla perifere gönderilir. Buna strok volüm denir. * Kalbin bir dakikada aorta pompaladığı kan miktarına ise kardiyak *out-put* denir. *Kardiyak out-put strok volüm ile nabız hızının çarpımına eşittir. *Kardiyak out-put= strok volüm x nabız hızı.

NABIZ HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ETKEN ETKİSİ HAREKET/SPOR Spor yaparken ya da vücudun kaslarının çok çalıştığı ağır işlerde (kısaca: egzersiz) nabız hızı kısa sürede artar; ilerleyen zamanda düzenli spor yapan kişinin kalp kası güçlenir ve dinlenme anında(yani günlük faaliyetlerinde) düzenli spor yapmayan kişilere kıyaslandığında sporcuların nabız hızının düşük olduğu görülür VÜCUT ISISI / ATEŞ Vücut ısısı yükseldiğinde nabız hızlanır AĞRI, ENDİŞE, KORKU, KAYGI Sempatik uyarı nedeniyle, nabız hızlanır UZUN SÜREN AĞRILARDA Parasempatik uyarı nedeniyle nabız hızlanır İLAÇ ETKİLERİ Dijitalller : Nabız hızını yavaşlatır ( o nedenle digoksin verilirken hastanın nabzının sayılması ve düşükse hekime danışılmadan verilmemesi gerekir) Atropin : Nabız hızını artırır ( o nedenle atropin vermeden önce de kalp hızının değerlendirilmesi önemlidir) KAN KAYBI Nabız hızı artar VÜCUDUN DURUŞUNA GÖRE NABIZ DEĞİŞİKLİKLERİ Yatarken : Nabız hızı yavaştır Ayakta dururken : Nabız hızlanır Otururken : Nabız hızlanır  

NABZIN ÖZELLİKLERİ *Nabız hız, *ritm,* volüm, *arteriyel duvarların elastikiyeti ve simetrik alanlardaki eşitliği açısından değerlendirmelidir. *Sağlıklı bir arter palpe edildiğinde pürüzsüz, esnek ve yuvarlak olarak hissedilir. *Arteriyoskleroz gibi durumlarda arter duvarının bu özellikleri değişebilir.

NABIZ DOLGUNLUĞU: Nabız alırken dolgunluğunu değerlendirmek önemlidir; bu, damarlarda dolaşan kan hacmi hakkında fikir verir. Eğer nabız kişide normaldekinden daha zayıf alınıyorsa (zorla hissediyorsanız) vücutta su azalmış (dehidratasyon) olabilir; ya da çok dolgunsa basınç artmış (hipertansiyon) olabilir. O nedenle normal nabız dolgunluğunu ve ritmini öğrenmek ve farklılıkları ayırt edebilmek için mümkün olduğunca çok sayıda insanın nabzını ölçmeye çalışın (önce kendinizin ve yakınlarınızın nabzını sayarak başlayabilirsiniz). 

KALP ATIM DÜZENİ(RİTİM): Kalp atımları arasında eşit aralık vardır ve nabız alınırken saat  “tik tak” ları gibi düzenli olduğu görülür. Eğer ritimde (atım düzeninde) aksamalar varsa buna “aritmi”/ “düzen bozukluğu” denir. Eğer aritmi saptarsanız, kalpten steteskopla dinleyerek doğrulayın, çünkü bazen bazı atımlar hissedilemeyebilir; gerçek aritmi mi yoksa bir anlık hissetmeme mi bunun belirlenmesi önemlidir.

Nabzın Volümü; kalbin kasılma gücünün bir göstergesidir. Belli bir deneyimden sonra, bir çok hastanın nabzı değerlendirildikten sonra, bu beceri kazanılabilir. Çok hızlı yüzeysel nabız kan kaybına bağlı, çok dolgun bir nabız korku ve hipertansiyona bağlı görülebilir.

Distaldeki nabızların kontrolü sırasında nabız alınamıyorsa, hastanın bilinci kapalı ise direkt karotisten nabız kontrolü yapılmalı, eğer bilinci açık ise, diğer ekstremiteden nabız kontrolü yapılmalıdır. Bazı damar hastalıklarından dolayı (disseksiyon, anevrizma, tıkanma) bazı arterlerden nabız alınamayabilir.

NABIZ TANIMLARI Filiform nabız*: - Sayısı genellikle 130’un üzerinde olan ipliksi nabız olarak adlandırılan nabız şekline denir. -Şok, kanama, -kalp yetmezliği, -aşırı sıvı kaybı durumlarında görülür. *Regüler nabız:* - Kalp atımları bir birinin ardı sıra ve düzenli aralıklarla ise bu nabza regüler nabız denir. *Aritmi* -Kalp atımlarının bu düzeninin ve dolayısıyla nabzın ritminin bozulduğu duruma denir.

Nabız defisiti. : - Radyal ve apikal nabız arasındaki farktır *Nabız defisiti*: - Radyal ve apikal nabız arasındaki farktır. *Bigemine nabız*: - Nabzın her normal vuruşunun ardından bir ekstra sistol alınmasına -bigemine nabız- denir.

NABZIN DEĞERLENDİRİLMESİ Bilinci açık hastalarda radial arter kullanılır.(en sık kullanılan bölgedir) Brakial arter dirseğin iç kısmında bulunur.

NABZIN DEĞERLENDİRİLMESİ Femoral arter ingunal ligimentin altında, Simfibis pubis ve antreor superior ilyaka ile spina arasında bulunur. Şok ve kardiak arrest ölçümü için idealdir. Popliteal; dizin arkası.

NABZIN DEĞERLENDİRİLMESİ Boyunda sternokloidomastoid kasının orta kenarı boyunca uzanır. Şok ve kardiak arrest ölçümü için idealdir. Kalbe yakın+büyük damar= dolgun ve net hissetme

Başta temporal kemik üzerinde, gözün yan kısmındadır. Şakaklardadır. Çocuklarda nabız değerlendirilmesinde kullanılır.

Apikal Nabız Midlavikular hatta 4. ve 5. interkostal aralıkta bulunur. Kalp atımının en iyi duyulduğu anatomik noktadır.

NABZIN DEĞERLENDİRİLMESİ Nabız önce ritmi sonrada sayısı ve volümü ile değerlendirilir. Normalde kalbin ritmik olarak belli aralıklarla atması beklenir. Vurumlar arasında zaman farkı var ise, nabız aritmik olarak değerlendirilir.

NABZIN DEĞERLENDİRİLMESİ Ritim düzenli ise, atım 15 saniye sayılır ve dört ile çarpılır. Ritim düzensiz ise, bir dakika boyunca sayılır.

NABIZ DEĞERLERİ; Olması gereken nabız değerleri; Erişkin: 60 – 100 Çocuk: 80 – 100 Bebek: 100 – 120